Macro-economische Ontwikkelingen

Macro-economische Ontwikkelingen e kwartaal 1 Bijlage II Overall conclusie De Nederlandse economie groeit naar verwachting met 1¾% in 1 en met 1½% in 11. De toename van het bbp komt bijna volledig voor rekening van de uitvoer. De geraamde groei van de gezinsconsumptie is bescheiden, terwijl de bedrijfsinvesteringen dit jaar nog afnemen. De werkloosheid stabiliseert rond het huidige niveau en komt uit op gemiddeld 5½%. Voor de woningmarkt is het gunstig dat de rentes verder dalen, maar het vertrouwen van de consument stagneert en de vooruitzichten op de nieuwbouwmarkt zijn slecht. Onderdeel Economische groei Inflatie Producentenvertrouwen Consumptie Omzet detailhandel Consumentenvertrouwen Hypotheken Hypotheek- en kapitaalmarktrente Werkloosheid Vacatures Nieuwbouwwoningen Bouwvergunningen Onvrijwillige veilingen Spaartegoeden Woonindex Bron, CPB, CPB, CPB Kadaster Hypotheekshop, DNB, CPB MNW Kadaster ING, VEH Oordeel Leeswijzer: Pijl omhoog --> Stijgend Pijl omlaag --> Dalend Groen --> Positief Versie: 1. 1-1-1 Rood --> Negatief Auteur: NVM Data & Research Platte pijl --> Stabiel

5-8 - -8 7-7-8 8-8-8 9-9-8 1-1-8 5-II 5-III 5-IV -I -II -III -IV 7-I 7-II 7-III 7-IV 8-I 8-II 8-III 8-IV 9-I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II Economische Groei Inflatie Voortgaande economische groei in tweede kwartaal Inflatie op 1,5 procent Groei t.o.v. vorig kwartaal 1,% e kwartaal 1 Inflatie in laatste maanden,8%, 1,%, 1,5% juni-augustus 1 Groei t.o.v. zelfde periode jaar terug,% e kwartaal 1 Voorspelling inflatie CPB 11 1,5% Voorspelling groei economie CPB 1 1¾% Voorspelling groei economie CPB 11 1½% % groei tov vorige periode 1-1 Groei tov vorige periode Groei tov vorig jaar % groei tov vorig jaar 1-1 Percentage 5 Inflatie Nederland Inflatie Nederland (Eur. index) Inflatie Eurozone (Eur. index) - - - -5 - - - -5 1 - - -1 * De Nederlandse economie is in het tweede kwartaal van 1 met, procent gegroeid ten opzichte van een jaar eerder. Hiermee krijgt het prille herstel van het eerste kwartaal een goed vervolg. * Ten opzichte van het eerste kwartaal van 1 groeide de economie in het tweede kwartaal met 1, procent. Dit is de hoogste kwartaal-op-kwartaalgroei sinds eind 7. * Net als in het eerste kwartaal van 1 kwam de economische groei ook in het tweede kwartaal bijna volledig op het conto van de export. * De inflatie is in augustus 1 uitgekomen op 1,5 procent. * De sterke stijging in juli naar 1,% is vooral veroorzaakt door de prijsontwikkeling van aardgas. * De Nederlandse inflatie volgens de Europees geharmoniseerde methode (HICP) is gedaald naar 1, procent. De inflatie in de eurozone is nog steeds hoger dan in Nederland. Volgens Eurostat daalt de inflatie in de eurozone in augustus naar 1, procent.

5-7 - 1-7 7-1 7-7 8-1 8-7 9-1 9-7 1-1 1-7 198 1987 1988 1989 199 1991 199 199 199 1995 199 1997 1998 1999 1 5 7 8 9 1 Producentenvertrouwen Industriebeeld: stemming ondernemers iets verslechterd Consumptie fractie hoger dan vorig jaar Consumptie Producentenvertrouwen in laatste maanden -, /, / -,1 juli-september 1 Huishoudensconsumptie tov vorig jaar,9%, 1,5%,,% mei-juli 1 Mutatie goederenvolume tov vorig jaar,%,,%, -,1% mei-juli 1 1 9 - - -9-1 -15-18 -1 - Producentenvertrouwen Mutatie dienstenvolume tov vorig jaar,%,,%,,% mei-juli 1 Voorspelling consumptie CPB 1,5% Voorspelling consumptie CPB 11,75% Percentage - * Het producentenvertrouwen is in september licht gedaald. De indicator kwam uit op -,1. * Begin 9 bereikte het vertrouwen een dieptepunt. Daarna is de stemming van de ondernemers in de industrie vrijwel onafgebroken verbeterd. In mei bereikte het vertrouwen de stand van plus,, sindsdien schommelt deze rond de nul. - - -8 Huishoudensconsumptie Volumemutatie Goederen Volumemutatie Diensten * Huishoudens hebben in juli, procent meer besteed aan goederen en diensten dan in juli 9. In juni waren de bestedingen 1,5 procent hoger dan een jaar eerder. * Aan goederen werd in juli,1 procent minder uitgegeven. De bestedingen aan diensten namen met, procent toe.

198 1987 1988 1989 199 1991 199 199 199 1995 199 1997 1998 1999 1 5 7 8 9 1 - I - II - III - IV 5- I 5- II 5- III 5- IV - I - II - III - IV 7- I 7- II 7- III 7- IV 8- I 8- II 8- III 8- IV 9- I 9- II 9- III 9- IV 1- I 1- II Omzet Detailhandel Consumentenvertrouwen Omzet detailhandel weer lager Consumenten nauwelijks veranderd tov vorig kwartaal Omzetstijging detailhandel totaal (tov vorig jaar) -,7% e kwartaal 1 Consumentenvertrouwen in laatste maanden -1, -11, -1 juli-september 1 Omzetstijging voedings en genotmiddelwinkels,7% e kwartaal 1 Economisch klimaat in laatste maanden -19, -1, -17 juli-september 1 Omzetstijging non-foodwinkels (tov vorig jaar) -,% e kwartaal 1 Koopbereidheid in laatste maanden -1, -8, -1 juli-september 1 Koopbereidheid grote aankopen in ltst maanden -1, -5, -1 juli-september 1 1 1 8 - - - Omzetstijging non-foodwinkels Omzetstijging foodwinkels Omzetstijging detailhandel 1-1 - - - -5 Consumentenvertrouwen -8-1 Periode Consumentenvertrouwen juli 9 - -7-8 -8 augustus -1 - - - * In het tweede kwartaal van 1 heeft de detailhandel,7 procent minder omzet geboekt dan in dezelfde september -1 - -7 - periode een jaar eerder. oktober -19 - -5 - * In de winkels in voedings- en genotmiddelen nam de omzet licht toe in het tweede kwartaal van 1. De november -1-5 - - winkels in deze sector behaalden,7 procent meer omzet dan in dezelfde periode een jaar eerder. december -11-19 - - * De winkels in non-foodartikelen boekten voor de zevende keer op rij een omzetverlies. De omzet kwam,1 januari 1-1 - - -7 procent lager uit dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder. In juni, de maand waarin het WK voetbal februari -1 - -7-8 grotendeels viel, lag de omzet juist 9 procent hoger dan in dezelfde maand van het jaar daarvoor. maart -1 - -7-8 april -15-1 -11-11 mei -1 - -1-18 juni -18-9 -1-15 juli -1-19 -1-1 augustus -11-1 -8-5 Economisch klimaat Koopbereid heid w.o. grote aankopen september -1-17 -1-1

5-II 5-III 5-IV -I -II -III -IV 7-I 7-II 7-III 7-IV 8-I 8-II 8-III 8-IV 9-I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 1985 198 1987 1988 1989 199 1991 199 199 199 1995 199 1997 1998 1999 1 5 7 8 9 1 Hypotheken Aantal afgesloten hypotheken lager dan jaar geleden Hypotheek- en Kapitaalmarktrente Hypotheekrente en kapitaalmarktrente verder gedaald Gemiddelde hypotheeksom 88.5 e kwartaal 1 Hypotheekrente in laatste maanden,1% -,% -,9% juni-augustus 1 Verandering hypotheeksom t.o.v. vorig jaar,9% e kwartaal 1 Kapitaalmarktrente in laatste maanden,9% -,9% -,% juni-augustus 1 Aantal afgesloten hypotheken.117 e kwartaal 1 Verandering aantal t.o.v. vorig jaar -,% e kwartaal 1 aantal afgesloten hypotheken 18 1 Aantal afgesloten hypotheken Gemiddelde hypotheeksom gemiddelde hypotheeksom x1 8 1 1 8 1 1 1 8 Hypotheekrente Kapitaalmarktrente 18 * Vanaf halverwege 8 werd het mogelijk de rente sterk te verlagen, door de sterk afnemende economische groei en een teruglopende inflatie. * Het afgelopen kwartaal zijn zowel de hypotheekrente als de kapitaalmarktrente verder gedaald. * Aantal afgesloten hypotheken, procent lager dan een jaar eerder. Ten opzichte van vorig kwartaal wel 19% meer, maar tweede kwartaal is altijd een beter kwartaal. * Gemiddelde hypotheeksom nu ruim 88 duizend euro, bijna % hoger in vergelijking met vorig jaar.

5 7 8 9 1 5-II 5-III 5-IV -I -II -III -IV 7-I 7-II 7-III 7-IV 8-I 8-II 8-III 8-IV 9-I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II Werkloosheid Vacatures Werkloosheid daalt voor de zesde maand op rij Aantal vacatures stabiel Werkloosheid (duizenden personen) 1 augustus 1 Aantal openstaande vacatures (in duizenden) 115,1 e kwartaal 1 Werkloosheidspercentage,9% augustus 1 Ontstane vacatures (in duizenden) 191 e kwartaal 1 Voorspelling werkloosheid CPB 1 (in dzd.) 5 Vervulde vacatures (in duizenden) 18 e kwartaal 1 Voorspelling werkloosheid CPB 11 (in dzd.) 5 werkloze beroepsbevolking (dzd. personen) 5 Werkloze beroepsbevolking Werkloosheidspercentage werkloosheidspercentage 8 7 x 1 5 5 Ontstane vacatures Vervulde vacatures Openstaande vacatures 5 15 1 1 1 5 * De voor seizoen gecorrigeerde werkloosheid kwam uit op 1 duizend. Dat zijn er 1 duizend minder dan * Eind juni 1 stonden er 115 duizend vacatures open, hiermee is het aantal vacatures ten opzichte van in juli. het vorige kwartaal gestabiliseerd. * De voor seizoeninvloeden gecorrigeerde werkloosheid daalt nu zes maanden op rij, met gemiddeld ruim * Het aantal ontstane vacatures is sinds het einde van 8 niet meer zo hoog geweest. duizend per maand. In het daaraan voorafgaande halfjaar steeg de werkloosheid nog met gemiddeld ruim 9 * In het afgelopen kwartaal zijn er 18 duizend vacatures vervuld. Dit zijn er meer dan het voorgaande duizend per maand. kwartaal, maar minder dan hetzelfde kwartaal een jaar geleden. Voor het eerst sinds het tweede kwartaal * Vanaf juli publiceert het maandcijfers over de werkloze beroepsbevolking. Daarvoor werden van 8 zijn er meer vacatures ontstaan dan vervuld. driemaandsgemiddelden gepubliceerd.

5-I 5-II 5-III 5-IV -I -II -III -IV 7-I 7-II 7-III 7-IV 8-I 8-II 8-III 8-IV 9-I 9-II 9-III 9-IV 1-I 5-II 5-III 5-IV -I -II -III -IV 7-I 7-II 7-III 7-IV 8-I 8-II 8-III 8-IV 9-I 9-II 9-III 9-IV 1-I 1-II 5-I 5-II 5-III 5-IV -I -II -III -IV 7-I 7-II 7-III 7-IV 8-I 8-II 8-III 8-IV 9-I 9-II 9-III 9-IV 1-I Bouwvergunningen Verkopen nieuwbouw nemen toe, opleveringen naar dieptepunt Terugval aantal vergunningen in vergelijking met jaar eerder Aantal nieuw in aanbod 7.79 1e kwartaal 1 Aantal verleende bouwvergunningen totaal 199 e kwartaal 1 Aantal verkocht.89 1e kwartaal 1 Verandering t.o.v. periode vorig jaar -11% e kwartaal 1 Aantal opgeleverd.9 1e kwartaal 1 Bouwvergunningen huurwoningen e kwartaal 1 Prijs verkochte woningen 9. 1e kwartaal 1 Bouwvergunningen koopwoningen 17 e kwartaal 1 Prijsstijging t.o.v. vorig jaar -1,% 1e kwartaal 1 1 1 1 Nieuw in aanbod Verkocht Opgeleverd 5 Verleende bouwvergunningen totaal Verleende bouwvergunningen huur Verleende bouwvergunningen koop 1 8 5 15 1 5 x 1 euro 8 Prijs verkochte nieuwbouwwoningen * In het eerste halfjaar van 1 is er voor ruim 5 duizend woningen een bouwvergunning verleend. Dat is een daling van 1 procent vergeleken met dezelfde periode in 9. * Vooral de bouwvergunningen voor huurwoningen zijn met 8 procent sterk gedaald. Het aantal bouwvergunningen voor koopwoningen is gedaald met 18 procent. * De daling is het sterkst zichtbaar bij de woningcorporaties. Aan deze corporaties is in het eerste halfjaar voor procent minder aan bouwvergunningen verleend.

- - 1 7-7- 1 8-8- 1 9-9- 1 1-7 juli 8 januari 8 juli 9 januari 9 juli 1 januari 1 juli Onvrijwillige veilingen Spaartegoeden Aantal onvrijwillige veilingen dalend Spaartegoeden licht gedaald Aantal onvrijwillige veilingen 189-17 - 195 april - juni 1 Spaartegoeden 89, miljard Verandering tov vorig jaar -% april - juni 1 Mutatie laatste maanden,% / 1,1% / -1,7% 5 15 1 5 Onvrijwillige veilingen, maandvoortschrijdend jaarcijfer % verandering tov vorig jaar 1,% in miljoenen 5 5 5 15 1 5 terugbetalingen stortingen spaartegoeden juli 1 mei - juli 1 juli 1 in miljoenen 5 5 15 1 5 * Het aantal onvrijwillige veilingen schommelt vrij sterk op maandniveau, maar laat ten opzichte van vorig jaar wel een lichte daling zien. * In de maanden april - juni van 9 was het aantal onvrijwillige veilingen 588, in dezelfde periode dit jaar 55 (-%). * De spaartegoeden zijn de afgelopen maand gedaald, evenals de stortingen. * De terugbetalingen liggen wel iets hoger dan vorige maand.

-II -1 -III - - -I -II - -III 7-1 5-I 7-5-II 5-III 7-5 7- -I -II 8-1 -III 8-8- 7-I 7-II 8-7-III 9-1 7 8-I 9-8-II 8-III 9-8 9-9-I 9-II 1-1 9-III 1-9 1-1-I WoonIndex Vertrouwen in kooopwoningmarkt ING WoonIndex 1 Vereniging Eigen Huis Marktindicator 7 e kwartaal 1 e kwartaal 1 15% 1 1% 11 Loan-to-value Positief ING WoonIndex Vereniging Eigen Huis Marktindicator 1 115% 9 11% 8 15% 7 1% Negatief * Beide reeksen meten het vertrouwen onder consumenten in de Nederlandse koopwoningmarkt. * De ING-Woonindex is in het tweede kwartaal van 1 weer onder de 1 gekomen. * De Vereniging Eigen Huis Marktindicator laat na een dip in het tweede kwartaal weer een stijging zien, maar de consument is hier nog steeds vrij negatief.