Macro-economische Analyse

Transcriptie

1 Macro-economische Analyse Macro-economische Ontwikkelingen 2e kwartaal 213 Conclusie Ten opzichte van 213 Q1 staan meer signalen op 'groen'. Wel is een tweedeling te signaleren. Een structureel economisch herstel laat langer op zich wachten dan gedacht, maar de signalen dat de woningmarkt begint te herstellen worden steeds sterker. De Nederlandse economie krimpt alweer 2 jaar. Het verwachte herstel in de tweede helft van 213 blijft volgens het CPB en DNB vooralsnog uit. Wel wordt een kleine groei van de economie in 214 verwacht. In 213 neemt de koopkracht verder af. De consumptie staat onder druk door matige koopkrachtontwikkelingen en dalende huizenprijzen. In 214 zal er naar verwachting weer sprake zijn van een koopkrachtstijging. Wel neemt zowel in 213 als in 214 de werkloosheid toe. De stijging van het vertrouwen in de woningmarkt is spectaculair. Dit zouden de eerste tekenen van een structureel herstel van de woningmarkt kunnen zijn. Onderdeel Bijlage II Economische Groei, CPB Inflatie Producentenvertrouwen Consumentenvertrouwen Huishoudensconsumptie Koopkrachtontwikkeling Werkloosheid Vacatures Hypotheken Hypotheek- en Kapitaalmarktrente Loan-to-Value Spaartegoeden Hypotheken met betalingsachterstanden Acceptatiecriteria kredietverlening Nieuwbouwwoningen Bouwvergunningen Onvrijwillige veilingen Woningmarkt indicatoren Verhuisgeneigdheid Bron, CPB, CPB CPB, CPB Kadaster Hypotheekshop, DNB, Kadaster BKR DNB MNW Kadaster ING, VEH, Woonkennis.nl Leeswijzer: Versie: juli 213 Pijl omhoog --> Stijgend Groen --> Positief Auteur: NVM Data & Research Pijl omlaag --> Dalend Rood --> Negatief Oordeel Grijze, platte pijl --> Stabiel

2 Macro-economie Economische Groei Nederlandse economie blijft krimpen, prognoses voor 214 voorzichtig positief Inflatie Inflatie in Nederland stabiliseert zich op hoog niveau, daling wordt verwacht Groei t.o.v. vorig kwartaal -,4% 1e kwartaal 213 Inflatie in laatste maanden 2,9%, 2,6%, 2,8% mrt mei 213 Groei t.o.v. zelfde periode jaar terug -1,8% 1e kwartaal 213 Voorspelling groei economie CPB 213-1,% Voorspelling inflatie CPB 213 2,25% Voorspelling groei economie CPB 214 1,% Voorspelling inflatie CPB 214 2% % groei tov vorige periode % groei tov vorig jaar Percentage Inflatie Nederland Inflatie Nederland (Eur. index) Inflatie Eurozone (Eur. index) Groei tov vorige periode -4-6 Groei tov vorig jaar -5-1 * De Nederlandse economie kromp in het eerste kwartaal van 213 met,4 procent ten opzichte van een * Door de BTW-verhoging schoot de inflatie direct door de 3%-grens. Daar zitten we inmiddels weer kwartaal eerder. Ten opzichte van een jaar eerder is de economie in het vierde kwartaal met 1,8 procent onder en het CPB verwacht dat de inflatie het komende jaar weer daalt naar 2%. De inflatie volgens de gekrompen. De krimp is groter dan vorig kwartaal was geraamd, maar vlakt inmiddels wel af. Europees geharmoniseerde methode (HICP) in Nederland blijft echter nog wel boven de 3% (3,1%). * Het CPB en de DNB zijn pessimistischer over de economische groei dan vorig kwartaal. Voorspelde het * In de Eurozone was de afgelopen zes maanden sprake van een dalende trend. Inmiddels heeft Eurostat CPB vorig kwartaal nog een krimp voor 213 van,5%, dit is nu bijgesteld naar -1%. Voor 214 verwacht de inflatie in de eurozone vastgesteld op 1,4%. Voor 214 wordt een stabilisatie van de inflatie in Europa het CPB een groei van 1% (was ook 1%). DNB verwacht voor 213 een krimp van -,75% (was -,6%) en verwacht. een kleine groei in 214 (,5%, was vorig kwartaal nog 1%). * Nederland behoort sinds oktober 212 tot de landen met de hoogste inflatie van de eurozone. Dit komt * Het IMF verwacht een groei van de wereldeconomie voor 213 met 3,5%. Voor de eurolanden wordt een voor een groot deel door verhogingen van de btw, assurantie- en energiebelasting die in het afgelopen krimp van,2% verwacht. jaar zijn doorgevoerd. In 211 behoorde Nederland nog tot de landen met de laagste inflatie.

3 Marktvertrouwen Producenten- en consumentenvertrouwen Consumentenvertrouwen schommelt, producentenvertrouwen stijgt Consumentenvertrouwen Consumentenvertrouwen schommelt op laag niveau Producentenvertrouwen in laatste maanden -5,6 / -4,2 / -4,1 apr -jun 213 Consumentenvertrouwen in laatste maanden -34 / -32 / -36 apr - jun 213 Consumentenvertrouwen in laatste maanden -34 / -32 / -36 apr -jun 213 Economisch klimaat in laatste maanden -53 / -45 / -53 apr - jun 213 Koopbereidheid in laatste maanden -23 / -24 / -25 apr - jun 213 Koopbereidheid grote aankopen in ltst maanden -38 / -36 / -31 apr - jun Producentenvertrouwen (links) Consumentenvertrouwen (rechts) Consumentenvertrouwen Economisch klimaat Koopbereidheid * De stemming onder ondernemers in de industrie stijgt al een half jaar (zij het met pieken en dalen). Het consumentenvertrouwen laat echter een steeds grilliger verloop zien, waar geen structurele stijging of daling zichtbaar is. * Na het historische dal in februari 213 is de koopbereidheid in juni 213 wel iets hoger. Over een langere periode is er echter wel sprake van een daling. Een stabiel economisch klimaat zal een stijging van het consumentenvertrouwen en de koopbereidheid in de hand werken, hiervan is echter nog geen sprake. * In de eurozone is het consumentenvertrouwen in juni verbeterd ten opzichte van mei. Dat blijkt uit een eerste schatting van de Europese Commissie.

4 Consumptie Huishoudensconsumptie Huishoudensconsumptie blijft op laag niveau Koopkrachtontwikkeling Koopkracht blijft over het algemeen afnemen Huishoudensconsumptie tov vorig jaar -2,3%,,7%, -1,9% feb - apr 213 Koopkrachtontwikkeling tov vorig jaar -1,25% Mutatie goederenvolume tov vorig jaar -4%, -,6%, -3,8% feb - apr 213 Mutatie dienstenvolume tov vorig jaar -,8%, -,8%, -,3% feb - apr 213 Voorspelling koopkracht CPB 213-1,25% Voorspelling koopkracht CPB 214,25% Voorspelling consumptie 213-1,3% Percentage Percentage Totaal Goederen Diensten 2, 1,, -2-1, -4-2, , Tweeverdieners met Tweeverdieners zonder kinderen, modaal + ½ x kinderen, modaal + modaal modaal Alleenstaande, 2 x modaal Alleenverdiener met kinderen, modaal AOW alleenstaande, AOW * De totale huishoudenconsumptie is laag. Dit is vooral te wijten aan de lagere besteding aan kleding, nieuwe auto s, woninginrichting en huishoudelijke artikelen. * Het slechte economisch klimaat en de hoge werkloosheid zijn de voornaamste oorzaken van de lage consumptie. * De koopkracht is ten opzichte van vorig jaar met -1,25% gedaald. Vorig kwartaal was dit nog slechts -,75%. Voor heel 213 verwacht het CPB dan ook een daling: gemiddeld -1,25% voor alle huishoudens. Wel zullen naar verwachting al dit jaar tweeverdieners zonder kinderen en alleenstaanden erop vooruit gaan (zowel modaal als 2x modaal inkomen). In 214 is gemiddeld over alle huishoudens naar verwachting weer sprake van een koopkrachtstijging (,25%, was in de vorige raming nog,75%). * Nieuwe beleidsmaatregelen, zoals de bevriezing van de lonen, zijn deels de oorzaak van de negatieve koopkrachtontwikkeling. * Het CPB verwacht dat met name AOW-ers er in 213 op achteruit gaan, vooral huishoudens die naast AOW ook nog pensioen krijgen.

5 Arbeidsmarkt Werkloosheid Werkloosheid inmiddels al meer dan 8 procent Vacatures Aantal openstaande vacatures neemt verder af Werkloosheid (duizenden personen) 659 mei 213 Aantal openstaande vacatures (in duizenden) 97 1e kwartaal 213 Werkloosheidspercentage 8,3% mei 213 Ontstane vacatures (in duizenden) 153 1e kwartaal 213 Voorspelling werkloosheid CPB Vervulde vacatures (in duizenden) 15 1e kwartaal 213 werkloze beroepsbevolking (dzd. personen) 7 Werkloze beroepsbevolking Werkloosheidspercentage werkloosheidspercentage x 1 35 Ontstane vacatures Vervulde vacatures 3 Openstaande vacatures hanteert een andere definitie van werkloosheid dan CPB en DNB, waardoor zij in de berekening standaard hoger uitkomt. : * Het aantal werklozen is verder toegenomen. De voor seizoeninvloeden gecorrigeerde werkloosheid nam in mei 213 met 9 duizend toe tot 659 duizend personen. De werkloosheid kwam hiermee uit op 8,3% van de beroepsbevolking. * DNB verwacht in duizend werklozen. Voor 214 verwachten ze dat de werkloosheid piekt op 7,2% in 214. Daarna wordt een stabilisatie of voorzichtige daling verwacht. * De CPB heeft haar voorspelling voor 213 naar boven gesteld van 56 naar 6 duizend werklozen en voor 214 naar 635. Per saldo zal de werkloosheid, zeker in 213, snel oplopen van 5,3% van de beroepsbevolking in 212 naar 6,25% in 213 en 6,5% (internationale definitie) in 214. * Eind maart stonden er, gecorrigeerd voor seizoeninvloeden, 97 duizend vacatures open. Dat zijn er 5 duizend minder dan een kwartaal eerder. Hiermee zet de daling van het aantal vacatures door. Het aantal openstaande vacatures is het laagste in tien jaar. * De ontwikkeling van het aantal openstaande vacatures wordt bepaald door hoeveel vacatures er zijn ontstaan en zijn vervuld. In het eerste kwartaal van 213 zijn er 153 duizend vacatures ontstaan, 16 duizend minder dan een jaar eerder. Ook het aantal vervulde vacatures lag in het eerste kwartaal lager dan een jaar eerder en kwam uit op 15 duizend.

6 Financiering en vermogen Hypotheken Verdere daling aantal afgesloten hypotheken Hypotheek- en Kapitaalmarktrente Hypotheekrente en kapitaalmarktrente historisch laag Gemiddelde hypotheeksom mei 213 Hypotheekrente in laatste maanden 3,6% - 3,5% - 3,4% apr jun 213 Verandering hypotheeksom t.o.v. vorig jaar -8,5% mei 213 Kapitaalmarktrente in laatste maanden 1,7% - 1,7% - 1,7% apr jun 213 Aantal afgesloten hypotheken mei 213 Verandering aantal t.o.v. vorig jaar -25,5% mei 213 Aantal 45. In euro's 35. Percentage 12, , 8, , Aantal afgesloten hypotheken Gemiddelde hypotheeksom , 2,, Hypotheekrente Kapitaalmarktrente * Binnen de seizoensgebonden fluctuaties treedt een gestage daling van het aantal afgesloten hypotheken * Na een korte stabilisatie rond 4% is de hypotheekrente (5 jaar vast) gedaald naar 3,4%. Sinds 26 is op. Inmiddels is dit nog geen 13 duizend op maandbasis. niet eerder een dergelijke lage rente genoteerd. De lijn koerst de laatste weken af op een stabilisatie. * Het aantal afgesloten hypotheken lag in mei 8,5% lager dan in dezelfde maand vorig jaar. * Het gat tussen de hypotheekrente en de kwartaalmarktrente loopt weer terug. Dit is nu 1,7 procentpunt. * De gemiddelde hypotheeksom daalde tot 24. en is daarmee van een vergelijkbaar niveau als begin 25. * Op jaarbasis zijn er slechts 186 duizend hypotheken afgesloten. Het jaar ervoor waren dat er nog ruim 21 duizend.

7 Financiering en vermogen Loan-to-Value Spaartegoeden Verhouding hypotheeksom - woningprijs loopt weer op Spaartegoeden hoog en stabiel Loan-to-value 119% 1e kwartaal 213 Spaartegoeden 328 miljard Verandering tov vorig kwartaal 3 %-punt 1e kwartaal 213 % verandering tov vorig jaar 4,1% apr-13 apr-13 Mutatie laatste 3 maanden 1,5%, -,1%,,% feb apr 213 Percentage 125 Loan-to-value in miljoenen terugbetalingen stortingen spaartegoeden in miljoenen * De loan-to-value ratio geeft de verhouding tussen het afsluitbedrag van de gemiddelde hypotheek (Kadaster/) en de gemiddelde koopprijs (Kadaster/) van een woning. * Wanneer deze verhouding groter is dan 1%, is de gemiddelde hypotheeksom hoger dan de gemiddelde woningprijs. * In het begin van de crisis is deze verhouding sterk toegenomen, omdat de gemiddelde woningprijs sneller daalde dan de gemiddelde hypotheeksom. * De ontwikkeling van de loan-to-value stabiliseerde na Q Deze echter weer gestegen, dit omdat de woningprijs sterker is gedaald dan de hypotheeksom. * De spaartegoeden zijn inmiddels nagenoeg stabiel. Sinds het begin van de crisis zijn de spaartegoeden met ruim 74 miljard euro toegenomen. * Er was kortstondig sprake van een grote stijging van de stortingen en de terugbetalingen. Dit niveau is de afgelopen drie maanden weer gedaald naar het niveau van 21 en 211. * In 212 was er sprake van meer stortingen dan terugbetalingen, er werd dus relatief veel gespaard. In 213 doet deze situatie zich niet meer voor. Een mogelijke verklaring is dat spaartegoeden worden aangewend voor aflossing van de hypotheek.

8 Financiering en vermogen Betalingsachterstanden nemen toe Hypotheken met betalingsachterstanden Acceptatiecriteria kredietverlening Inschatting banken over acceptatiecriteria al jaar lang stabiel Hypotheeknemers met betalingsproblemen Hypotheekcontracten met betalingsprobleem e kwartaal 213 1e kwartaal 213 Percentage van de banken dat aanscherping / versoepeling voorziet: +17% Aantal Aanscherping Versoepeling * Het aantal hypotheeknemers met een betalingsprobleem is volgens BKR toegenomen van tot Dit komt neer op iets meer dan 2% van alle uitstaande hypotheken. * Het aantal hypotheekcontracten waarbij sprake is van een betalingsprobleem bedroeg in het eerste kwartaal van 213 ruim 62.. Een jaar geleden was dit nog 1. minder. * De toename ten opzichte van een jaar eerder is voor het aantal hypotheekcontracten 26% en voor hypotheeknemers met betalingsproblemen 25%. * Er wordt van een betalingsprobleem gesproken bij een betalingachterstand van meer dan 12 dagen op een lopend hypotheekcontract. * Hoewel de trend onmiskenbaar negatief is, heeft recent onderzoek van De Volkskrant uitgewezen dat meer dan de helft van de huizenbezitters met betalingsachterstanden al een deel van de schuld heeft ingelost. Bijna 12. huishoudens loopt de betaalachterstand in. * In de grafiek wordt weergegeven wat de mening is van de in Nederland gevestigde deelnemende banken over hun kredietverlening. * De waarden kunnen variëren van -1% (alle banken versoepelen in enige of sterkere mate) tot +1% (alle banken verscherpen in enige of sterkere mate). * Met een waarde van +17%, geeft een lichte meerderheid van de banken aan dat zij een aanscherping van de gehanteerde acceptatiecriteria voorzien. Opvallend genoeg is dit al meer dan een jaar onveranderd.

9 Woningmarkt Nieuwbouwmarkt immer in mineur Nieuwbouwwoningen Bouwvergunningen Aantal verleende bouwvergunningen zeer laag Aantal nieuw in aanbod e kwartaal 213 Aantal verleende bouwvergunningen totaal e kwartaal 213 Aantal verkocht e kwartaal 213 Verandering t.o.v. periode vorig jaar -31% 1e kwartaal 213 Aantal opgeleverd e kwartaal 213 Bouwvergunningen huurwoningen e kwartaal 213 Prijs verkochte woningen e kwartaal 213 Bouwvergunningen koopwoningen e kwartaal 213 Prijsontwikkeling t.o.v. vorig jaar -,5% 1e kwartaal Verleende bouwvergunningen totaal Verleende bouwvergunningen huur Verleende bouwvergunningen koop x 1 euro Nieuw in aanbod Verkocht Opgeleverd Prijs verkochte nieuwbouwwoningen * Was er in 212 nog sprake van een lichte stijging van het aantal verleende bouwvergunningen, het eerste kwartaal van 213 was ronduit slecht. Ten opzichte van vorig jaar is dit bijna een derde minder. Ook Q4 212 was al tegenvallend. * Het aantal verleende bouwvergunningen voor koopwoningen is dit kwartaal in vergelijking met een jaar * Nieuwbouw reageert altijd heftiger op schommelingen in woningmarktsentiment dan bestaande bouw. eerder maar liefst met bijna 4% gedaald, voor de huur is de daling beperkt gebleven tot ruim 2%. Door de nieuwe hypotheekregels voor 213 zijn een aantal kooptransacties naar voren gehaald. Hierdoor zijn opvallend veel woningen verkocht in het laatste kwartaal van 212 en opvallend weinig in het kwartaal erna. De nieuwbouw is onevenredig hard geraakt in het eerste kwartaal van 213. Zowel nieuw in aanbod, verkoop als opleveringen noteerden het slechtste kwartaal sinds de metingen. * Sinds begin 212 stabiliseren de verkoopprijzen zich rond of net onder 25.. Dit is altijd nog circa 4. hoger dan in de bestaande bouw. Nieuwbouwwoningen zijn dan ook doorgaans groter dan woningen in de bestaande bouw en zijn gemiddeld natuurlijk ook van een bouwkundig betere staat

10 Woningmarkt Daling aantal onvrijwillige veilingen ingezet Onvrijwillige veilingen Woningmarkt indicatoren Spectaculaire stijging van woningmarktindicatoren Aantal onvrijwillige veilingen (per maand) mrt mei 213 ING WoonIndex 12 Verandering tov vorig jaar -13% mei 213 Vereniging Eigen Huis Marktindicator Aantal laatste 12 maanden 2.28 mei 213 Woonkennis.nl 12 2e kwartaal 213 apr jun 213 1e kwartaal Onvrijwillige veilingen, maandvoortschrijdend jaarcijfer ING VEH Woonkennis * In de periode juni mei 213 zijn er in totaal 2.28 onvrijwillige verkopen geweest. Dit is een forse daling in een jaar tijd (2.617). De daling doet zich inmiddels al 5 maanden voor. Cijfers NHG: * Van alle huizenkopers neemt inmiddels bijna 9 procent een hypotheek met NHG. In combinatie met de aanhoudende daling van de woningprijzen is het dan ook niet verwonderlijk dat er steeds meer vanwege een gedwongen verkoop beroep gedaan wordt op NHG. In de eerste helft van 213 is het aantal gedwongen verkopen met verlies opgelopen naar (212: 1.547). Dat is een stijging van 48%. * Slechts 13% van de gedwongen verkopen in 212 vond plaats via een veiling (ca. 46 veilingen). In 211 was dat nog 25% (ca. 5 veilingen). * De Eigen Huis Marktindicator beleefde in mei de grootste stijging sinds het begin van de metingen in april 24. Daaruit concludeert Vereniging Eigen Huis dat er sprake is van een trendbreuk. * Na een periode van daling is ook de ING WoonIndex spectaculair gestegen. De index komt inmiddels weer boven de neutrale stand van 1 punten uit. Vooral het optimisme over het aantal huizen dat zal worden verkocht is bij zowel starters als doorstromers toegenomen. Deze index is gestegen van 65 naar 1. * De Woonbarometer van woonkennis.nl meet het klimaat voor het kopen van een woning. Deze indicator is minder actueel. In het eerste kwartaal is het vertrouwen in de koopwoningmarkt gestegen van 1 naar 12 (bewerking NVM), hiermee heeft deze indicator al zes kwartalen op rij geen daling meer vertoond.

11 Woningmarkt Verhuisgeneigdheid Verhuisgeneigdheid in 2e kwartaal 213 fors gestegen Percentage huishoudens dat komende 2 jaar zeker een woning wil kopen of bouwen 3% 2e kwartaal 213 Percentage huishoudens dat komende 2 jaar misschien een woning wil kopen of bouwen 4% 2e kwartaal % 1% 8% 6% 4% 2% % Percentage dat zeker of misschien een woning wil kopen of bouwen * Het aantal huishoudens dat binnen twee jaar zeker een woning wil kopen is in het tweede kwartaal fors gestegen. Inmiddels geeft 4% aan misschien een huis te willen kopen 3% geeft aan dit zeker te willen. De Nederlandse Vereniging van Makelaars o.g. en vastgoeddeskundigen NVM (hierna de NVM ) behoudt zich uitdrukkelijk alle rechten op dit document voor. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de NVM. Gebruik of openbaarmaking van deze informatie door derden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de NVM is niet toegestaan. Het is uitdrukkelijk niet toegestaan een wijziging aan te brengen in de uiterlijke verschijningsvorm van dit document. Ondanks de voortdurende zorg en aandacht die de NVM aan de samenstelling van dit document en de daarin opgenomen gegevens besteedt, geeft de NVM geen garanties op de volledigheid, juistheid of voortdurende actualiteit van de gegevens. De NVM zal bij naar haar oordeel gebleken misbruik een beroep op haar rechten kunnen doen bij de daartoe wettelijk bevoegde Nederlandse rechter.