Materiaalzending Paddenstoelen

Materiaalzending Paddenstoelen WERKBLADEN

Colofon Deze werkbladen horen bij de materiaalzending paddenstoelen. Samenstelling: De Hortus, Centrum voor Natuur en Milieu, Harderwijk Milieu Educatie Centrum gemeente Renkum In samenwerking met: Amsterdams NME Centrum Voor het samenstellen is gebruik gemaakt van materiaal van Milieudienst Zuid Oost Utrecht De materiaalzending wordt uitgegeven door De vereniging Netwerk Gelderse Centra voor Natuur en Milieueducatie Het Natuurhuis, Apeldoorn Natuurcentrum Arnhem, Arnhem Het Dijkmagazijn, Beuningen Steunpunt NME, Culemborg De Ulebelt, Deventer Regionaal NME-centrum, Doetinchem e.o. De Hortus, centrum voor natuur en milieu, Harderwijk Bezoekerscentrum De Grote Rivieren, Heerewaarden NME Centrum Midden Betuwe in Maurik Milieu Educatie Centrum in Nijmegen Milieu Educatie Centrum, Renkum IVN Scholenwerk, Rheden Stichting Duurzaam Rivierenland, Tiel Het Groene Wiel, Wageningen De Huusker, Winterswijk Liemers centrum voor NME, Zevenaar De Kaardebol, Zutphen Oktober 2010

Het klaarmaken van het kweekpakket 1 Wat heb je nodig? Het kweekpakket Schone bak of emmer Litermaat Water 1 In de doos zit: aarde (witte zak) compost (doorzichtige zak) 2 Doe de aarde in de bak. 3 Pak 1 hand vol compost. 4 Wrijf dit fijn tussen je handen. 5 Meng het door de aarde. 6 Doe er 300 ml water bij.

7 Doe de grote zak open. 8 Vouw de randen om de doos. 9 Maak het compost mooi gelijk. 10 Doe het mengsel van aarde, compost en water er op. 11 Maak de laag glad. Niet aandrukken! 12 Doe de doos dicht. 13 Zet de doos op een plek waar het 20 tot 22 C is.

Paddenstoelen kweken: zo doe je dat! 2 Wat heb je nodig? Het kweekpakket Litermaat Plantenspuit Water Dag 1 De doos wordt klaargemaakt. Dag 2 en dag 3 Niets doen. Vanaf dag 4, elke dag 1 Maak de doos open. 2 Geef een beetje water (50 ml). 3 Zet de deksel gekruist op de doos. 4 Zet de doos op een plek waar het ongeveer 18 C is. 5 Doe dit elke dag tot je ziet De champignons zijn zo groot als een erwt 1 Vanaf nu mag je meer water geven. Geef zoveel water, dat de aarde vochtig blijft. 2 Zet de deksel gekruist op de doos. 3 Doe dit elke dag tot je ziet

De champignons zijn groot. Het is tijd om te oogsten! 1 Geef vandaag geen water. 2 Oogst de grote champignons. De dag na de oogst 1 Geef zoveel water, dat de aarde vochtig is. 2 Ze de deksel gekruist op de doos. 3 Doe dit elke dag tot je ziet De champignons zijn groot. Het is weer tijd om te oogsten! 1 Geef vandaag geen water. 2 Oogst de grote champignons.

Hoe groeien onze paddenstoelen? 3 Dit hebben we gedaan Dit zie ik Teken het hier Dag: 1 de doos klaar gemaakt Dag: 2 Dag: 3 Dag: Dag:

Dit hebben we gedaan Dit zie ik Teken het hier Dag: de doos klaar gemaakt Dag: Dag: Dag: Dag: Dag: Dag:

Paddenstoelen groeien, net als wij! (A) 4 Wat heb je nodig? Schaar Lijm Kleurpotloden mensen champignons

Paddenstoelen groeien, net als wij! (B) 4 mensen champignons

Een sporenkijkdoos maken 5 Wat heb je nodig? Schoenendoos Schaar Zwarte verf en kwast Sterke zaklamp Hoed van een rijpe paddenstoel Met behulp van deze zelfgemaakte sporenkijkdoos kun je de sporen uit de hoed zien vallen. Dit moet je doen: Verf de doos en het deksel van binnen zwart. 1 Maak in het deksel een gat, dat iets kleiner is dan de hoed van de paddenstoel. 2 Maak ook een kijkgat aan de voorkant en een lichtsleuf aan de zijkant (zie tekening). 3 Snijd of breek de steel van de hoed. 4 Leg de hoed op het gat. 5 Schijn nu met de lamp door de lichtsleuf. Misschien moet je wat geduld hebben, maar als je door het kijkgat kijkt, kun je in het schijnsel van de lamp de sporen als een stofregen zien vallen. Je kunt ook héél zachtjes op het deksel van de doos tikken.

Van klein naar groot (A) 6 Wat heb je nodig? Werkblad Van klein naar groot (B) Kleurpotloden Schaar Lijm A3 vel 1 Kleur de plaatjes op werkblad Van klein naar groot (B) in. 2 Knip de plaatjes uit en leg ze in de goede volgorde. Er ontstaat nu een cirkel. 3 Plak de plaatjes op het papier. 4 Schrijf of plak de goede zin bij elke plaatje. De zinnen staan hieronder. De sporen vallen op de grond. De paddenstoelen worden groter. Uit een spore groeit een schimmeldraad. De hoed van de paddenstoel gaat open. Uit de zwamvlok groeien paddenstoelen. De zwamvlok wordt groter. Een rijpe paddenstoel laat zijn sporen vallen. De schimmeldraad wordt groter en heet nu zwamvlok.

Van klein naar groot (B) 6

Paddenstoelen bekijken 7 Wat heb je nodig? Spiegeltje Zoekkaart paddenstoelen Klembord of stevige ondergrond Grijs potlood en kleurpotloden Ga buiten op zoek naar paddenstoelen. Tip: Je vindt paddenstoelen meestal op vochtige, schaduwrijke plekken bij bomen of struiken. 1. Maak een tekening van de paddenstoel en kleur die in. 2. Wat is de vorm van jouw paddenstoel? Paddenstoel met hoed en steel Bolvormige paddenstoel Paddenstoel met hoed en steel Bolvormige paddenstoel

Als je een paddenstoel met hoed en steel hebt, dan kun je aan de onderkant de plaatjes (of de buisjes) zien. Hier zitten de sporen tussen. Deze kun je niet met het blote oog zien. Sporen zijn een soort zaadjes waar nieuwe paddenstoelen uit kunnen groeien. Ze zitten verborgen in de hoed. 3. Zoek een paddenstoel met hoed en steel. Houd het spiegeltje voorzichtig onder de hoed. Bekijk via de spiegel de onderkant van de hoed. Is het een plaatjeszwam of een buisjeszwam? Plaatjeszwam Buisjeszwam Plaatjeszwam Buisjeszwam 4. Waar groeit de paddenstoel? Op een boom, stronk of tak Op de grond 5. Welke kleuren heeft de paddenstoel? 6 Hoe heet de paddenstoel? Tip: gebruik de zoekkaart.

7. Ga verder met de paddenstoelenjacht. Welke soorten kom je nog meer tegen? Gebruik de zoekkaart. Hoeveel van elke soort kom je tegen? Tip: zet iedere keer dat je er één ziet één streepje. Waar groeit de paddenstoel? Kies uit: op een levende boom, onder een boom, in het weiland, op dood hout. Soort Hoeveel? Waar?

Teken een paddenstoel 8 Wat heb je nodig? Potlood Kleurpotloden Mes Elke paddenstoel ziet er weer anders uit. Bekijk jouw paddenstoel: Kijk naar de hoed. Deze is plat bol Hoe ziet de steel er uit? kort en dik lang en dun Hoe voelt de paddenstoel aan? glad ruw Hoe smaakt de paddenstoel? Opdracht Teken de paddenstoel na en kleur hem in. Snij de paddenstoel door. Hoe ziet de binnenkant eruit? Buitenkant Binnenkant

Onderzoek een paddenstoel 9 Wat heb je nodig? Paddenstoel Bak met water Weegschaal, bijvoorbeeld brievenweger Denk eerst na. 1 Wat denk je dat er gebeurt als je de paddenstoel in het water legt? 2 Wat denk je dat er gebeurt als de paddenstoel op de verwarming legt? Ga nu zelf op onderzoek uit. 1 Leg de paddenstoel in een bak met water. De paddenstoel drijft zinkt 2 Weeg de paddenstoel. De paddenstoel weegt: Leg de paddenstoel op de verwarming. Wacht een paar uur. De paddenstoel groeit krimpt De paddenstoel weegt nu: Wat is er gebeurd?

Hoe ziet mijn paddenstoel eruit? 10

9. Teken de onderkant van de steel 13. Teken de doorgesneden paddenstoel Wat heb je nog meer aan de paddenstoel ontdekt?

Mijn eigen paddenstoelenonderzoek 11 Wat wil je onderzoeken aan je paddenstoel? Hoe ga je dit onderzoeken? Wat heb je hiervoor nodig? Wat denk je dat er zal gebeuren? Wat heb je ontdekt?

Sporenafdruk 12 Wat heb je nodig? Een (grote) open champignon of andere paddenstoel met hoed Mesje A5 papier, lichtblauw (hier zie je alle kleuren sporen op) Een glas dat over de paddenstoel past Haarlak Dit moet je doen: 1 Snijd voorzichtig de steel van de champignon. 2 Leg de hoed op het vel papier. 3 Zet het glas er overheen. 4 Laat alles een paar dagen staan. 5 Haal dan het glas weg en til de hoed voorzichtig op. Op het papier zie je nu poeder in een bepaald patroon liggen. Dit zijn de sporen van de champignon. Uit deze sporen kan, als ze op de grond vallen, weer nieuw mycelium groeien, dat weer nieuwe champignons voortbrengt. 6 Spuit er van 20 cm afstand haarlak overheen. Zo blijft je sporenpatroon mooi.

Woordweb 13 Wat heb je nodig? Potlood Waar denk je aan bij het woord paddenstoel? Wat weet je al over paddenstoelen? Schrijf deze woorden rondom de paddenstoel en verbindt ze met een schimmeldraad.

Er zit schimmel op 14 Wat heb je nodig? Brood Appel Water Twee bakjes met deksels Warm plekje Het groeit op oud brood. Het groeit op oud fruit. Het groeit op alles dat niet vers meer is. Wat groeit er dan? Schimmel! Opdracht Je gaat schimmels kweken en bekijken. Wat moet je doen? 1 Pak twee bakjes. 2 In één bakje doe je een stuk oud brood. In het andere bakje doe je een stukje appel. 3 Giet er een klein beetje water bij en sluit de bakjes af met het deksel. 4 Zet de bakjes op een warme plek neer. 5 Kijk elke dag in de bakjes. 6 In welke bakje groeit het eerst schimmel? 7 Vul in: Op de appel zat na dagen schimmel. De schimmel heeft een kleur. Op het brood zat na dagen schimmel. De schimmel heeft een kleur. 8 Wat heb je nog meer ontdekt?

Schimmelonderzoek 15 Naam: 1 Waarop ga je schimmels laten groeien? 2 Doe je het ergens in dat je kunt afsluiten? Of leg je het ergens op? 3 Waar zet je het neer? (licht, donker, warm, koud) 4 Wat denk je dat er gaat gebeuren? 5 Welke materialen heb je nodig voor je onderzoek? 6 Hoe ga je je onderzoek vastleggen? (schrijven, tekenen, foto s) 7 Wat heb je ontdekt? 8 Klopt dat met wat je dacht bij vraag 4? 9 Heb je nu nog een vraag over je onderzoek? Welke?

Verslaglegging schimmelonderzoek 16 Naam: Datum Wat is er gebeurd? Teken wat er gebeurd is...

Schimmels van héél dichtbij 17 Wat heb je nodig? 1 Petrischaaltje 1 Vergrootglas Stereomicroscoop Beschimmelde voorwerpen Kleurpotloden Neem een petrischaaltje met beschimmelde voorwerpen. 1 Wat zit er in je petrischaaltje? 2 Welke kleuren schimmels zie je? Bekijk de schimmel met het vergrootglas. 3 Kun je al meer aan de schimmel zien dan met het blote oog? Zo ja, wat dan? Zet je petrischaaltje onder de microscoop. Kijk door de lenzen en draai aan de grote stelknop. Als het beeld onscherp is draai je door, tot je een scherp beeld hebt. Als het beeld waziger wordt, draai je de andere kant op, tot het scherp wordt. Door de stereomicroscoop zie je de schimmels 10 à 20 keer groter. 4 Maak er een tekening van en kleur die in.

Smullen met paddenstoelen (A) 18 Gevulde champignons

Smullen met paddenstoelen (B) 19 Gebakken paddenstoelen op toast Wat heb je nodig? Paddenstoelen Boter of olijfolie Toastjes Zout Peper Keukenrol Mes Snijplank Koekenpan Spatel Kookplaat of gourmetstel Wat doe je? 1 Wrijf de paddenstoelen schoon met keukenpapier. 2 Snijd de paddenstoelen in stukjes, of plakjes. 3 Doe boter of olie in de koekenpan. 4 Bak de paddenstoelen. 5 Doe er een klein beetje zout en peper op. 6 Leg de paddenstoelen op de toastjes. Eet smakelijk!

Smullen met paddenstoelen (C) 20 Champignonsoep Wat heb je nodig? Champignons Boter of olijfolie Water Pakje champignonsoep Keukenrol Mesje Snijplank Koekenpan Spatel Pan voor soep Kookplaat of gourmetstel Wat doe je? 7 Wrijf de champignons schoon met keukenpapier. 8 Snijd de champignons in dunne plakjes. 9 Doe boter of olie in de koekenpan. 10 Bak de champignons. 11 Maak de champignonsoep klaar in de grote pan. (lees eerst de gebruiksaanwijzing op het pak) 12 Doe de gebakken champignons bij de soep. 13 Laat de soep nog even trekken en... 14 Klaar! Eet smakelijk!

Stippen tellen 21

Paddenstoelen ordenen 22

Paddenstoelenhoed 23 Kopieer deze cirkel voor iedere leerling op stevig A3 papier.

Kleurplaat paddenstoelen 24

Herfstmozaïek 25

Woordenbrij 26 Opdracht Zoek de woorden op in de woordenbrij en streep ze door. De letters die overblijven vormen een zin. M K M P K N A R D R E V O T T A S A L G T O O R G R E V O W W C W A H O K P D A E R V I S Z H Z A M E Z W A E E E T P M S A R T L S K B E T R T O A W E M E J S E T S E K E R W S A J P T E O E O L E S E Z T L N S I S S E H A T T N N R E O D I G E Z P V E I S E K M I K E U N O W F L P R G N M R N J L B O E A L P K E F I E A I B I U N N M E J I E H S T D O N N N I E N T L Z C I S T S D T G H O E D V T S T I N K Z W A M E L F E N B A N K J E S E N P AFVALETER ELFENBANKJES OESTERZWAM SOEP TOVERKETEL BOS HEKSENKRING PADDENSTOEL SPOREN VERGROOTGLAS BUISJESZWAM HERFST PLAATJESZWAM STANK VLIEGENZWAM CHAMPIGNON HOED SCHIMMEL STINKZWAM WANDELING EETBAAR KWEKERIJ SMAAK TOVERDRANK WITTESTIPPEN