Beleidsnotitie Cultuur 2014-2017

Beleidsnotitie Cultuur 2014-2017 Gemeente Hof van Twente November 2012 Pagina 1

Inhoudsopgave Voorwoord 1. Inleiding... 4 1.1Waarom deze notitie... 4 1.2Wat is onze doelstelling... 5 1.3Leeswijzer... 5 1. Informatievoorziening en media (Bibliotheek en lokale omroep)... 5 2. Cultuur in de Hof nu... 6 2.1Situatie 2012... 6 2.2Veranderende rol van de overheid in de samenleving (Beleidskader Welzijn).. 7 2.3Cultuur als verbindende factor... 8 2.4Lokale en landelijke trends / ontwikkelingen in cultuur... 8 3. Cultuur in de Hof periode 2014 2017...11 3.1Cultuur 2014-2017: Beleidskader Welzijn...11 3.2Wat willen we bereiken (doel in 2017)...11 3.3Hoe gaan we dat doen...12 3.4Kansen en knelpunten...16 4. Financiën...18 4.1Wat is er beschikbaar...18 5. Literatuur...19 Pagina 2

Voorwoord Het belang van een brede deelname aan het culturele leven kan nauwelijks worden onderschat. Voor individuen, maar ook voor de samenleving als geheel. Culturele ontplooiing is sterk verbonden met identiteit, met binding en zingeving. Maar wat daar aan vooraf gaat is dat mensen zich aangetrokken voelen tot een kunstwerk, plezier beleven aan het spelen in een theatervoorstelling, aan het zingen in een band, of genieten van een gebouw of landschap. Ronald Plasterk. Op 10 juli 2012 heeft de raad het Beleidskader Welzijn vastgesteld. In deze nota zijn de kaders gesteld voor het cultuurbeleid voor de periode 2014-2017. De visie en ambities op cultuur zijn hierin vastgelegd en vertaald naar uitgangspunten voor het nieuwe beleid. De basis voor het toekomstig welzijnswerk op cultuurgebied is hiermee gelegd. Voor u ligt de beleidsnotitie cultuur. Deze notitie beschrijft hoe de verdere invulling op dit gebied wordt vormgegeven. Deze notitie bouwt voort op het beleidskader en heeft als doel om inzichtelijk te maken hoe wij de visie en ambities daaruit vertalen in concrete acties. Evenals het Beleidskader Welzijn is deze notitie aan vertegenwoordigers van organisaties en verenigingen die in Hof van Twente op het gebied van cultuur actief zijn voor inspraak voorgelegd. Het accent voor cultuur ligt op de breedtecultuur en is er ruimte voor topcultuur. Onze inzet is dan ook om toegankelijke voorzieningen, betaalbare cultuureducatie en ruimte voor hoogwaardige kunst te bieden. In deze notitie wordt onder meer ingegaan op het waarom hiertoe gekomen is, wat onze doelstellingen zijn, wat de rol van de gemeente is en waarvoor zij staat. Met deze notitie denken wij een goed toekomstgericht antwoord te hebben op het beleidsterrein cultuur. Deze notitie geeft een beeld hoe cultuur er nu en in de toekomst (2017) in Hof van Twente uit gaat zien. Wel merken wij op dat deze beleidsnotitie een momentopname is. Naarmate de tijd vordert zullen meer zaken, onder andere de bezuinigingsopgaven, concreet worden ingevuld. Burgemeester en wethouders gemeente Hof van Twente November 2012 Pagina 3

1. Inleiding Er kan van cultuur pas sprake zijn als er een minimum aan materiële welstand is. Geen bloem zonder wortels. Godfried Bomans 1.1 Waarom deze notitie De gevoelde noodzaak om vernieuwing door te voeren, de vraag naar meer efficiency en doelmatigheid en de werkelijkheid van minder beschikbare middelen, maken dat er in de organisatie van welzijn in Hof van Twente veranderingen door moeten worden gevoerd. De raad heeft daarvoor op 10 juli jl. het nieuwe Beleidskader Welzijn 1 vastgesteld. Het kader en de uitgangspunten omvatten de primaire welzijnstaak van onze gemeente die omschreven hebben is als: het streven naar een samenleving waarin mensen optimale kansen krijgen om zich te ontwikkelen en te ontplooien, waarbij burgers zich op een waardevolle manier met elkaar kunnen verbinden en waarbij wederkerigheid van toepassing is. Het versterken van de kracht van de samenleving is een belangrijke doelstelling hierin. Tevens zal het welzijnsbeleid moeten voldoen aan een tweeslag namelijk: enerzijds een krachtige maatschappelijke samenleving maken en anderzijds de gespecialiseerde ondersteuning bieden aan wie dat echt nodig heeft. In onderliggende beleidsnotitie cultuur is het welzijnsbeleid op cultuurgebied voor de aankomende periode beschreven. Bij de totstandkoming van deze beleidsnotitie is het de uitdaging geweest om het cultuurbeleid zodanig in te richten dat deze optimaal beantwoordt aan de genoemde tweeslag. Naast de wens tot een omvattend welzijnskader bestaat reeds lange tijd zowel bij de gemeenteraad als het college van b&w de wens om het beleid met betrekking tot kunst en cultuur samen te vatten in één overkoepelend beleidsdocument: De Cultuurnota. Om deze reden is in het najaar van 2011 een participatietraject gevoerd waarbij input is gehaald uit de bevolking, de instellingen en verenigingen. Dit alles nog steeds met de bedoeling om een cultuurnota te produceren. Echter, de economische crisis gaat ook gemeente Hof van Twente niet voorbij. Niet allen financieel maar ook inhoudelijk moest er worden heroverwogen. Het beleidskader welzijn werd gekoppeld aan de taakstellingen die nodig zijn om ook in de komende jaren met een sluitende begroting te kunnen werken. De beleidsnotitie cultuur omvat integraal de randvoorwaarden voor het cultuurbeleid. Deze randvoorwaarden gaan de grondslag vormen voor de subsidie ten behoeve van de culturele instellingen en verenigingen binnen de gemeente. De notitie zal ingaan op de vraag op welke wijze binnen Hof van Twente een gewenst cultureel aanbod in stand kan worden gehouden. Ook het wenselijk niveau van amateurkunst, cultuureducatie en erfgoed komt aan bod. 1 Beleidskader Welzijn Hof van Twente 2014-2017. Richting voor het uitvoeringsprogramma. Hof van Twente, 4 juli 2012 Pagina 4

1.2 Wat is onze doelstelling De gemeente stelt zich ten doel om een kleinschalig kerngericht cultuurbeleid te ontwikkelen, dat aansluit bij de wensen en de behoeften uit de kern. Voor de grotere culturele voorzieningen wordt, indien wenselijk aangesloten bij bovenlokale of misschien wel regionale voorzieningen. Culturele organisaties leveren een bijdrage aan cultuureducatie en het stimuleren van cultuurparticipatie onder de mensen. De rol van de gemeente De rol van de gemeente is vooral faciliterend en wil initiatieven voor culturele activiteiten stimuleren. De invulling en de uitvoering van de culturele activiteiten ligt bij de uitvoerder (verenigingen/instellingen). De gemeente bepaalt welke activiteiten zij wel en welke zij niet subsidiabel vindt. Subsidiabele activiteiten dragen bij aan de speerpunten van het van het Beleidskader Welzijn (zie 1.1) Cultuur is een verbindende factor tussen mensen. Cultuur levert daarbij een bijdrage aan het in staat stellen van burgers hun leven lang deel te nemen aan de samenleving. Cultuur bevordert dat burgers de mogelijkheden worden geboden overeenkomstig eigen aanleg, interesse en mogelijkheden te participeren in de samenleving. Er wordt, waar mogelijk, gebruik gemaakt van de inzet van vrijwilligers. Het uitgangspunt voor het beleid ligt bij breedtecultuur en niet bij topcultuur. Hoe breder de basis, hoe hoger de top. Investeer je in de breedte, investeer je in de jeugd, investeer je in de toekomst en komt de top bovendrijven. Enerzijds is er ruimte voor de culturele top: kwalitatief hoogwaardige kunst en gespecialiseerde voorzieningen voor selectieve liefhebbers. Anderzijds is er volop aandacht voor de breedtecultuur : toegankelijke voorzieningen, betaalbaar cultuuronderwijs en breed gedragen festivals. Dit zijn manieren om cultuur dichter bij de mensen te brengen. Zodat zoveel mogelijk mensen kennismaken met cultuur en kunst èn actief deelnemen aan culturele activiteiten. 1.3 Leeswijzer Deze beleidsnotitie strekt zich uit over de volle breedte van het beleidsveld cultuur met uitzondering van het cultureel erfgoed daar waar het gebouwen betreft en de cultuurlandschappelijke aspecten. Er zijn 8 aandachtsgebieden benoemd waar culturele activiteiten in ondergebracht kunnen worden. De aandachtsgebieden zijn: 1. Informatievoorziening en media (Bibliotheek en lokale omroep) 2. Muziek- en cultuureducatie 3. Theaterwerk (De Reggehof) 4. Cultuurhistorie (historische verenigingen en musea) 5. Kunst en cultuur (vrijwilligersorganisaties) 6. Kunst 7. KunstWerk Diepenheim 8. Sociaal culturele accommodaties In hoofdstuk 2 wordt een impressie gegeven van de huidige situatie. In hoofdstuk 3 is per aandachtsgebied aangegeven hoe het beleid vanaf 2014 wordt vormgegeven. Hoofdstuk 4 geeft zicht op de beschikbare budgetten. Pagina 5

2. Cultuur in de Hof nu Cultuurbezuinigingen. Ga je mee vanavond gesubsidieerde banken kijken? Loesje 2.1 Situatie 2012 Hof van Twente kent een bloeiend en boeiend cultureel leven. Voor het grootste deel wordt dit in stand gehouden door vrijwilligersorganisaties. Slechts enkele organisaties werken met professionals en ook daar zijn veelal vrijwilligers actief. Bibliotheek De bibliotheek Hof van Twente kent vestigingen in Goor, Delden, Markelo en Diepenheim, De bibliotheken zijn modern ingericht en de locaties in Delden en Goor werken volgens het winkelconcept. Daarmee wordt de bezoeker uitgenodigd om al winkelend en speuren door de bibliotheek naar een interessant boek, tijdschrift, naslagwerk of DVD. De bibliotheek verzorgt activiteiten op het gebied van leesbevordering en bestrijding laaggeletterheid. De rondreizende bibliobus wordt vervangen door het programma Bieb op school waarbij de leerlingen (lees en studie) boeken verkennen en lenen met behulp van de computer. Muziekschool De muziekschool Hof van Twente verzorgt in en vanuit Goor lessen in Markelo, Diepenheim en Hengevelde. Er worden individuele muzieklessen gegeven. Naast 120 jonge muzikanten zijn er 250 andere leerlingen die individueel of groepsles ontvangen binnen Instrumentaal en Vocaal onderwijs en dans. De muziekschool is tevens een actieve spil in de cultuureducatie zoals die nu plaatsvindt in samenwerking met de basisscholen. De muziekschool Hengelo verzorgt lessen voor leerlingen uit Delden. Theater De Reggehof in Goor herbergt niet alleen een bont gezelschap aan culturele verenigingen, maar is ook thuisplaats voor het Creatief Centrum waar een grote verscheidenheid aan creatieve cursussen worden verzorgd. Naast deze activiteiten heeft De Reggehof een mooi middelgroot theater waar goed verzorgde amateur- en professionele voorstellingen worden verzorgd. De Reggehof is de spil in de organisatie van hofbrede culturele activiteiten zoals: Hofpopvoices, Hoftalenten, Hofkoren en de Hofdansactiviteiten. In vrijwel alle kernen en buurtschappen zijn toneel-, zang- en muziekverenigingen actief. Deze vrijwilligersorganisaties brengen niet alleen voor de actieve deelnemer maar ook voor de kijker en luisteraar veel plezier in het samen bezig zijn met culturele activiteiten. Cultuurhistorie Hof van Twente kent vijf historische verenigingen die Hofbreed samenwerken in De Hofmarken Zij houden zich niet alleen bezig met de lokale historie maar houden ook foto archieven bij en verzamelen historische opnamen in een beeldbank. In april 2012 is de Canon Hof van Twente verschenen waarin 50 vensters wordt beschreven wat iedereen in elk geval moet weten over de geschiedenis en cultuur van Hof van Twente. Door vrijwilligers zorgvuldig in stand gehouden musea en (water- en houtzaag-)molens completeren het historisch profiel van Hof van Twente samen met fraaie kastelen en historische panden. Pagina 6

Kunst en cultuur (vrijwilligersorganisaties) In het bonte veld van kunst en cultuur zijn vrijwilligersorganisaties actief die Oranjefeesten organiseren rond Koninginnedag. Tevens zijn er een aantal folkloristische verenigingen actief die gebruiken, dansen en kleding uit de historie van Hof van Twente levend houden. In Delden, Markelo en Diepenheim zijn organisaties actief die met vrijwilligers activiteiten organiseren zoals workshops en tentoonstellingen op het gebied van (beeldende) kunst. De, in 2010 gestarte, Stichting Beeldende Kunst is bezig een beleid op te zetten voor aanschaf en onderhoud van beeldende kunst. Het onderhoud van de buitenkunst door het buurtonderhoudsbedrijf is inmiddels in gang gezet. De stichting heeft (nog) geen aankopen gedaan voor wat betreft nieuwe kunstwerken, maar is wel betrokken bij verplaatsing en vervanging van kunstwerken. MIKC in Delden verzorgt de exploitatie van de expositieruimte Perron1 in het stationsgebouw. Daarnaast ontwikkelen zij kunstmanifestaties die op verschillende plekken in de Hof plaatsvinden Kunstvereniging Diepenheim is een stuwende kracht in de ontwikkeling van Diepenheim tot kunststadje. Tevens is het tot stand komen van het project KunstWerk (zie 3.3.7) mede te danken aan de stimulerende rol van de kunstvereniging. Tot januari 2013 maakt de kunstvereniging deel uit van de Landelijke Culturele Basisinfrastructuur. Zowel in Delden (Parochiehuis) als in Markelo (Het Beaufort) zijn in de laatste jaren bestaande panden omgebouwd tot sociaal cultureel centrum. In Goor is in de Laarschool (een voormalige lagere school) een jeugdsoos gevestigd en worden door De Reggehof lokalen verhuurd aan verenigingen uit Goor. 2.2 Veranderende rol van de overheid in de samenleving (Beleidskader Welzijn) Het nieuwe welzijnsbeleid Cultuurbeleid wordt in de gemeente Hof van Twente als onderdeel gezien van het welzijnsbeleid. In het beleidskader welzijn is het nieuwe welzijnsbeleid, zoals dat zal worden uitgewerkt, vorm gegeven. Het welzijnsbeleid kent twee kanten. Aan de ene kant is dat om de civil society te maken tot een sterke, bepalende en initiatief tonende maatschappelijke kracht. Aan de andere kant is dat om gespecialiseerde ondersteuning te bieden aan hen die het echt nodig hebben. De bijdrage van cultuur zal het meest liggen op het gebied van de civil society. Cultuur als onderdeel van een civil society zal bijdragen aan de drie doelen van het welzijnsbeleid: - Vergroten zelfredzaamheid; - Vergroten maatschappelijke participatie; - Versterken van de kracht van de samenleving. Gemeente, burgers, professionals en organisaties zijn gezamenlijk verantwoordelijk om (de kwaliteit van) het welzijn te borgen. Dat brengt een nieuwe rol(verdeling) voor deze partijen met zich mee. Voor het beleidsterrein cultuur ziet die rol(verdeling) er als volgt uit. Burgers: Actief burgerschap wordt bevorderd door niet alleen individuele zelfredzaamheid maar ook collectieve zelfredzaamheid te faciliteren. Voor cultuur betekent dit dat de gemeente zal inzetten op facilitair niveau (bijv.: accommodaties, podia, instrumenten). Ook zal de gemeente inzetten op activiteiten die bijdragen de drie doelen van het welzijnsbeleid. Pagina 7

Professionele organisaties worden gestimuleerd om activiteiten te ontwikkelen die bijdragen aan deze doelen. De gemeente heeft in het nieuwe welzijnsbeleid (en dus ook het cultuurbeleid) een duidelijke regierol. Middelen worden ingezet op activiteiten die bijdragen aan het vergroten van zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie en het versterken van de kracht van de samenleving. Er zal meer op samenwerking gestuurd worden tussen culturele verenigingen en andere maatschappelijke organisaties uit het maatschappelijk middenveld die zich bezig houden met het aanbieden van zorg.. 2.3 Cultuur als verbindende factor Cultuur vormt een brug tussen heden en verleden, tussen mensen onderling, tussen jong en oud, tussen de mens en zijn omgeving. Mensen voelen zich verbonden met elkaar en de eigen omgeving; cultuur geeft identiteit. Ook komen mensen in verbinding met zichzelf; cultuur verrijkt en verruimt. Gemeente Hof van Twente ziet cultuur als een verbindende factor, die noodzakelijk is voor een blijvende leefbaarheid binnen de samenleving. Daarom vindt Hof van Twente het van belang deelname aan cultuuruitingen te ondersteunen en te stimuleren. Hof van Twente wil verbinden en stimuleren Cultuur is daarbij een belangrijke factor. 2.4 Lokale en landelijke trends / ontwikkelingen in cultuur In de toekomstvisie van gemeente Hof van Twente is in streefbeeld 20 opgenomen: Verbinding in kunst en cultuurhistorie van in, om en buiten de gemeente bestaande objecten/instellingen Kunst en cultuurhistorie zijn in 2030 nauw met elkaar verweven. Aan beide wordt actief gewerkt door een breed netwerk aan publieke en private partners van binnen en buiten de gemeente. Het project KunstWerk dat rond 2010 van start is gegaan is twintig jaar later uitgegroeid tot een gemeentebrede samenwerking. De samenwerkingsas, ofwel de stedenband Diepenheim-Delden staat hierin centraal. Musea, galeries, verenigingen en anderen hebben een jaarvullend programma met evenementen, exposities ed. Scholen en bibliotheken participeren in KunstWerk. Maar de aandacht voor cultuurhistorie komt ook tot uiting in de andere kernen. Verspreid over de gemeente zijn historische verenigingen actief. Alom is het historisch besef gegroeid. Historische, monumentale gebouwen, musea en molens krijgen in relatie tot hun omgeving aandacht in de vorm van behoud, herstel en eigentijdse invullingen die bestaande waarden respecteren en versterken. Het verzamelen en ontsluiten van archeologische waarden versterkt het historisch besef Al in november 2009 besloot de gemeenteraad tot een herijking van gemeentelijke uitgaven en een herijken van het (o.a.cultuur-) beleid omdat toen al duidelijk werd dat de financiële ruimte binnen de gemeente zou gaan krimpen en de ontwikkelingen in de maatschappij doorgaan zodat de inzet op cultuur daar beter bij aansluit. Pagina 8

In 2010 en 2011 werd duidelijk dat we te maken kregen met een wereldwijde (banken)crisis die enorme gevolgen zou krijgen. De overheid moest keuzes maken in haar bestedingen. Zowel landelijk, provinciaal als gemeentelijk is waar te nemen dat uitgaven op het gebied van cultuur worden terug geschroefd en de activiteiten op cultuurgebied meer overgelaten worden aan de samenleving. Overheidssubsidies werden terug gebracht naar een lager niveau. Inhoudelijk valt op het terrein van de (professionele) kunst en cultuur de volgende trends waar te nemen: - Commercialisering: Andere doelgroepen en markten worden gezocht en er ontstaat een verbreding van het begrip kunst; - Globalisering: Er komt een meer / ander cultuuraanbod en nieuwe (kunst)disciplines; - Digitalisering: er verschijnen andere vormen van distributie en presentatie en een andere beleving en van manier van leren; - Democratisering: Er komt een kleinere afstand tussen amateurs & professionals en een vager onderscheid tussen hoog & laag en artistiek & commercieel. De amateurkunst ontwikkelt zich in drie verschijningen: - Amateurkunst: gebaseerd op een traditionele culturele canon met disciplines als muziek, dans, theater, schrijven en beeldende kunst; - Amateurcultuur: gelijkgestemden in lifestyle en attitude op straat, vinden elkaar met populaire disciplines als streetdance, rap, poetry, graffitti en stand-up comedy; - Amateurcreativiteit: semi-professioneel, vaak als voorbereiding op beroepskeuze met nieuwe disciplines als digitale film en fotografie, podcasts & vodcasts 2 en grafisch design. (Bron: www.lagroup.nl) Het boekje Amateurkunst: feiten en trends geeft inzicht in de cultuurparticipatie 3. Nederland kent 7,3 miljoen amateurkunstenaars van 6 jaar en ouder. 48% van de Nederlandse bevolking ouder dan 6 jaar doet dus aan actieve kunstbeoefening. In 2010 was dit nog 52%. Een daling van 4% dus. De daling is vooral terug te vinden bij het aantal beoefenaars van muziek. Het aantal kunstbeoefenaars in de leeftijd van 6 11 jaar neemt iets af en het aantal beoefenaars in de leeftijd van 12 19 jaar neemt iets toe, voornamelijk toe te schrijven aan het populairder worden van (muziek en musical) theater bij jongeren. Ook is beeldende kunst in deze leeftijdsgroep populair. De kunstbeoefening door 35-49 jarigen is redelijk stabiel gebleven en de groep 50 plussers is constant omvangrijk. Lokaal wordt vanuit de Muziekschool Hof van Twente aangegeven dat de trend in 2012 t.o.v. 2011 is veranderd, te weten dat de daling niet vooral terug te vinden is in muziek (2011) maar in het aantal beoefenaars van dans (2012). 2 De term is een combinatie van VOD, wat staat voor Video On Demand, en webcasting of broadcasting. 3 Daar waar gesproken wordt over kunst, kan in relatie tot deze notitie ook gesproken worden over cultuur. Pagina 9

Amateurkunstbeoefenaars zijn minder vaak lid van een vereniging en over het algemeen is er een afname in deelname aan cursussen. De verwachting bestaat dat steeds minder mensen zich voor langere tijd aan een club of vereniging zullen binden. Verenigingslidmaatschap en langdurige cursussen zullen worden verruild voor kortere projecten en online community s De 50 plussers blijven actieve kunstbeoefenaars. De 50 plusser is vaker lid van een club of vereniging (meestal muziek). Amateurkunstenaars vanaf 50 jaar blijven actief met hun kunstbeoefening bezig. Amateurkunst kan tot op hoge leeftijd uitstekend samen met mensen van verschillende leeftijden worden beoefend. Op provinciaal niveau valt waar te nemen dat ingezet wordt op het zichtbaar en beleefbaar maken van de Overijsselse identiteit, het stimuleren van een provinciale culturele topinfrastructuur, waarbij de brede top voor het rijk is en de basis voor de gemeenten. Tevens wordt ingezet op het stimuleren van startende creatieve en culturele ondernemers en de toename van het cultuurtoerisme. Als laatste speerpunt, en niet het minst belangrijkste, wordt ingezet op het door gemeenten, scholen en culturele instellingen laten ontwikkelen van een eigenstandig aanbod voor cultuureducatie en participatie. Als speerpunten van de regionaal samenwerkende Twentse gemeenten wordt ingezet op het realiseren van een cultuurportaal, waarbij het culturele aanbod in Twente via één (elektronisch) portaal toegankelijk wordt gemaakt. Daarnaast wordt ingezet op het digitaliseren van de regionale krantenarchieven. Pagina 10

3. Cultuur in de Hof periode 2014 2017 De cultuur van een natie woont in de harten en in de ziel van de mensen. Mahatma Gandhi 3.1 Cultuur 2014-2017: Beleidskader Welzijn Visie Tot het beleidsterrein cultuur worden alle activiteiten op het gebied van kunst en cultuur gerekend. Cultuur levert een bijdrage aan een krachtige samenleving. Cultuur maakt Hof van Twente aantrekkelijk om te wonen, te recreëren en om naar toe te gaan. Speerpunt binnen cultuur ligt bij de culturele ontwikkeling van de jeugd en de participatie van (kwetsbare) ouderen. Hierbij wordt ingezet op een goed gespreid bibliotheekwerk, leesbevordering voor de jeugd van 4 t/m 12 jaar en muziek- en cultuureducatie. Sociaal culturele (multifunctionele) accommodaties hebben een spilfunctie binnen onze gemeente samen met een centraal gelegen theatervoorziening. Plannen rond het project Kunstwerk Diepenheim worden gerealiseerd. Financiële kaders blijven nadrukkelijk de grenzen bepalen. Bij beeldende kunst ligt de nadruk op het behoud en onderhoud van de bestaande kunst in de openbare ruimte. Musea en historische verenigingen zorgen voor het bewaren van en toegang geven tot de historie van Hof van Twente. Cultuur draagt bij aan het realiseren van de drie doelen van het welzijnsbeleid: - Vergroten zelfredzaamheid; - Vergroten maatschappelijke participatie; - Versterken van de kracht van de samenleving. 3.2 Wat willen we bereiken (doel in 2017) Doelen: 1. Blijvend stimuleren van talentontwikkeling en ontplooiing van de jeugdige inwoners; 2. Bevorderen cultuurdeelname; Resultaten die moeten worden behaald: 3. Culturele organisaties leveren een bijdrage aan cultuureducatie en het stimuleren van cultuurparticipatie; 4. Culturele organisaties leveren een bijdrage aan de leefbaarheid in kernen en buurtschappen; 5. Kinderen in Hof van Twente komen in aanraking met cultuureducatie en zijn in de gelegenheid culturele talenten te ontwikkelingen; 6. De bestaande collectie beeldende kunst is goed onderhouden en, waar nodig, gerenoveerd of vernieuwd; 7. KunstWerk Diepenheim is gerealiseerd en culturele organisaties leveren hun bijdrage aan de regionale en landelijke (culturele) uitstraling van Diepenheim; 8. Sociaal culturele (multifunctionele) accommodaties hebben een spilfunctie binnen onze gemeente. Pagina 11

Subsidies Subsidies worden ingezet om de geformuleerde doelen, te behalen. Aanvragen voor subsidies worden dan ook alleen gehonoreerd als de activiteiten die de aanvrager ontwikkelt een bijdrage leveren aan het behalen van de gemeentelijke beleidsdoelen. De gemeente kent twee soorten subsidies, n.l. de structurele (jaarlijks terugkerende) en eenmalige subsidies. Voorwaarden rond het aanvragen, verlenen en verantwoorden zijn opgenomen in de Algemene subsidieverordening en de daarop gebaseerde beleidsregels. 3.3 Hoe gaan we dat doen 3.3.1 Informatievoorziening en media (Bibliotheek en lokale omroep) Lezen, leren en informeren vormen het hart van het bibliotheekwerk. In steeds nieuwe vormen draagt de bibliotheek bij aan goed en met plezier kunnen lezen van kinderen en volwassenen, het mee kunnen komen in de wereld die steeds digitaler wordt en aan de weg vinden in de overvloed van informatie. Van jong tot oud, een leven lang! Bibliotheken manoeuvreren in de turbulentie van de mediawereld. Nieuwe media en mediadragers (e-readers, tablets etc.) maken dat door de consument op een snel veranderende wijze met het verkrijgen van informatie en het lezen van boeken wordt omgegaan. De ontwikkelingen in de samenleving maakt dat op een andere wijze naar de functie bibliotheek wordt gekeken. In haar kernfunctie levert de bibliotheek een bijdrage aan de ontwikkeling van jeugd en de participatie van ouderen en kwetsbaren. Met behulp van digitale systemen blijft de bibliotheekfunctie beschikbaar voor de hele bevolking. De bibliotheek zal zich richten op de kernfunctie: het uitlenen van boeken en informatiedragers. De bibliotheek behoudt haar functie op het gebied van leesbevordering en bestrijding taalachterstand van de jeugd in Hof van Twente. Zij ondersteunt de basisscholen bij de digitale schoolbibliotheek en wisselcollecties. De focus van de bibliotheek wordt nog meer gericht op de jeugd en er wordt meer gebruik gemaakt van digitale mogelijkheden. De bibliotheek verzorgt haar activiteiten vanuit twee vestigingen: in Delden en Goor. Deze vestigingen richten zich op de kernfuncties. Daarnaast worden een (beperkt) aantal (onbemande) servicepunten ingericht. Naast lezen, leren en informeren heeft de bibliotheek ook een functie in ontmoeten. Mensen komen elkaar tegen in de bibliotheek, er is ruimte voor een kopje koffie, er kan een krant worden gelezen aan de leestafel en er kan gediscussieerd worden. Ook in de servicepunten blijft deze functie. Er worden locaties gezocht in multifunctionele accommodaties, waar deze functie gecombineerd kan worden met het overige gebruik in de accommodatie. De sterk veranderende technologische samenleving heeft ook invloed op het werk van de lokale omroep. Was de lokale omroep eerst de partij als het ging om het verspreiden van het lokale nieuws, thans vinden gelijkgestemde individuen elkaar op internet, ontstaan er websites met nieuws op kernniveau, twitteren politici en zijn de raadsvergaderingen te volgen via de radio (en straks televisie?). In dit sterk veranderende veld zal de lokale omroep moeten inspelen op het veranderende gedrag van de mediaconsument wil zij effectief hun unieke bereik blijven houden. Zonder nadere maatregelen nivelleert dat bereik en kan de omroep zijn bestaansrecht niet behouden. Dat vraagt om actie, waarbij de lokale omroep zich aanpast aan het Pagina 12

veranderende landschap en gedrag door het nieuws uit de directe omgeving van de burger in een mediamix (radio, tv, internet, mobiel) doorgeven. 3.3.2 Muziek- en cultuureducatie Deelnemen aan en genieten van activiteiten op het gebied van muziek, toneel, zang en dans (cultuurparticipatie) levert een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van de samenleving en leefbaarheid in kernen en buurtschappen. De gemeente maakt dit mogelijk door het in stand houden van multifunctionele centra in kernen en buurtschappen. De activiteiten kunnen door de inwoners zelf georganiseerd en bekostigd worden. Met het programma cultuureducatie wil wij aansluiten bij het, zowel landelijk als provinciaal ondersteunde, programma Cultuureducatie met Kwaliteit. Met dit programma wordt in de basisscholen gewerkt met doorgaande leerlijnen cultuureducatie en bevorderen dat culturele instellingen een beleid voeren gericht op educatie en participatie van de jeugd. Bij de uitvoering van dit programma wordt samengewerkt met de CuBaHof (Cultuur in de Basisscholen in Hof van Twente) waar alle basisscholen in Hof van Twente bij zijn aangesloten. Het coördinatiepunt voor cultuureducatie komt te liggen bij de muziekschool Hof van Twente. Samen met de muziekschool zal worden ingezet op de muzikale vorming op basisscholen als onderdeel van de cultuureducatie. Wij willen de jeugd zo goed mogelijke ontwikkelingskansen bieden met een volledig en breed aanbod. Dat doen we door muziekonderwijs aan te bieden en te subsidiëren via de Muziekschool Hof van Twente, de muziekverenigingen en de basisscholen. Ook blijft de mogelijkheid om individueel muziekonderwijs te volgen. Alle kinderen in Hof van Twente komen in aanraking met muzikale vorming. Muziekschool Hof van Twente wordt leidend in deze nieuwe aanpak. Hierbij wordt er vanuit gegaan dat alle leerlingen in Hof van Twente gebruik maken van één muziekschool: Muziekschool Hof van Twente. Over de wijze waarop dit georganiseerd gaat worden zal overleg gevoerd worden tussen de beide huidige muziekscholen en de gemeente. Hiertoe zal de Muziekschool Hof van Twente omgebouwd worden tot een Muziekschool Light waarbij als uitgangspunten worden gehanteerd: 1. De eerste vier jaar van het individueel muziekonderwijs en de HaFa (Harmonie en Fanfare) bij de muziekverenigingen (beide tot 18 jaar) worden gesubsidieerd, 2. Na vier jaar gaat de leerling over naar het particulier muziekonderwijs. De muziekschool heeft met particuliere docenten afspraken gemaakt over het soort onderricht en diplomering. Particuliere docenten huren zelf ruimtes in de muziekschool en sturen hun eigen facturen, 3. Hierdoor ontstaat een kleinere organisatie met minder overhead, 4. Deelnemen aan individueel instrumentaal onderwijs wordt gestimuleerd en financieel aantrekkelijk, 5. Het professionele klimaat blijft behouden zowel muziekinhoudelijk als organisatorisch, 6. Kostendekkende activiteiten zoals dans, algemene muzikale vorming en cursussen blijven gehandhaafd, 7. Samenspeelmogelijkheden (bandjes, voorspeelavonden, ensembles) blijven gehandhaafd waarbij de samenwerking wordt gezocht met andere Twentse muziekscholen, 8. De Koorschool blijft op een laagdrempelige wijze interesse wekken bij kinderen en jongeren tot 18 jaar voor actieve muziekbeoefening. Pagina 13

Toneel- en zangverenigingen kunnen ook een bijdrage leveren in de culturele ontwikkeling van de jeugd. Zij komen in aanmerking voor een subsidie als zij zodanige activiteiten organiseren dat op een laagdrempelige wijze interesse wordt gewekt bij kinderen en jongeren tot 18 jaar voor actieve toneel- en muziekbeoefening. 3.3.3 Theaterwerk (De Reggehof) De Reggehof levert een belangrijke bijdrage aan de leefbaarheid in de kern Goor. De Reggehof levert haar bijdrage door het zijn van een huis van verenigingen met daaraan gekoppeld een theaterzaal waar goedverzorgde amateuruitvoeringen en voorstellingen en een beperkt aantal (semi) professionele voorstellingen kunnen worden gerealiseerd. De Reggehof maakt hiermee als multifunctionele voorziening (Kulturhus) participatie mogelijk en is tevens de ruimte waar culturele activiteiten kunnen worden beoefend. Activiteiten van De Reggehof: - Thuishaven voor verenigingen en instellingen die wekelijks ruimte huren - Circa 42 amateurvoorstellingen; - Het organiseren van 4 Hofactiviteiten: Hofpopvoices, Hoftalenten, Hofkoren en Hofdans; - Het organiseren van circa 2 x 8 cursussen via het Creatief Centrum als geïntegreerd onderdeel van cultuureducatie; - Het organiseren van minimaal 10 (semi)professionele voorstellingen per theaterseizoen. Met haar goed geoutilleerde theaterzaal en diverse overige zalen kan De Reggehof ruimte bieden aan grote en kleine gezelschappen. In combinatie met het theater is dit een unieke locatie voor vergaderingen seminars en bedrijfspresentaties. Samen de Goorse ondernemers kan deze unieke accommodatie voor Hof van Twente nog meer worden uitgenut. De Reggehof levert haar specifieke kennis en aanbod, de Goorse ondernemers vullen aan op facilitaire diensten. Hier liggen kansen voor De Reggehof. In het kader van accommodatiebeleid zal worden onderzocht of het eigendom van de accommodatie en daarmee ook de exploitatie, beheer en onderhoud in de handen kan worden gelegd van de stichting. 3.3.4 Cultuurhistorie (historische verenigingen en musea) Het bewaren van en toegang geven tot de historie van Hof van Twente in woord en beeld blijft een basisvoorziening. Vijf historische verenigingen in Hof van Twente (Markelo, Diepenheim, Delden, Ambt Delden en Goor) houden zich hiermee bezig. Tot de activiteiten van de historische verenigingen wordt gerekend: het beheren van een historisch archief, het bijhouden van een fotoarchief, het archief toegankelijk laten zijn voor historisch- en genealogisch onderzoek, bevorderen van de belangstelling van de lokale historie en het uitgeven van een informatiebulletin/verenigingsorgaan met historische informatie over kern en buurt. De historische verenigingen werken samen in de Stichting De Hofmarken. Deze stichting spant zich in om de foto en krantenarchieven van de vijf historische verenigingen toegankelijk te maken. Deze archieven worden digitaal opgeslagen in een beeldbank en zijn vrij toegankelijk voor iedere belangstellende. Deze beeldbank moet up to date worden gehouden. Pagina 14

In deze beleidsperiode zal worden bezien of de samenwerking tussen de 5 historische verenigingen nog verder geïntensiveerd kan worden. De overkoepelende stichting De Hofmarken kan hier een belangrijke rol in spelen. Van de musea in Hof van Twente zullen er twee musea door de gemeente worden ondersteund. Dit zijn het Goors Historisch Museum en het Zoutmuseum. Het Goors Historisch Museum is het enige museum in Hof van Twente dat specifiek de historie van (een deel van) hof van Twente bewaart. Dit museum kan, in samenwerking met de historische verengingen zich meer gaan toeleggen op een Hofbrede collectie. Het Zoutmuseum in Delden, gevestigd in een prachtig historisch pand, laat de geschiedenis van zoutwinning zien en toont vanuit diverse invalshoeken de vele facetten van deze kostbare bodemschat. De overige musea en de molens in Hof van Twente kunnen door inzet van vrijwilligers, zelfwerkzaamheid, aanpassen entreetarieven en sponsoring zonder structurele subsidiëring. Voor eenmalige activiteiten en initiatieven kan een beroep worden gedaan op de regeling voor eenmalige subsidies. 3.3.5 Kunst en cultuur (vrijwilligersorganisaties) In Hof van Twente is een scala aan vrijwilligersorganisaties (zowel verenigingen als stichtingen) actief. Zij organiseren en ondernemen activiteiten op het gebied van folklore (zang, dans, voordrachten, kleding, midwinterhoornblazen etc.), oranjeactiviteiten (t.g.v. Koninginnedag) en kunst (tentoonstellingen, workshops, projecten). De betrokken verenigingen en stichtingen maken vaak gebruik van, reeds door de gemeente gesubsidieerde accommodaties. De activiteiten van deze organisaties kunnen door zelfwerkzaamheid en sponsoring zonder structurele subsidiëring uitgevoerd worden. Voor eenmalige activiteiten en initiatieven kan een beroep worden gedaan op de regeling voor eenmalige subsidies. 3.3.6 Kunst Het onderhoud van het gemeentelijk kunstbezit is en blijft een basisverantwoordelijkheid. Het is met name de kunst in de openbare ruimte die gezien de kwetsbaarheid en de invloeden van weer en tijd de zorg van de gemeente behoeft. Niets is zo lelijk als een kunstwerk dat vergeten staat weg te kwijnen. De gemeente zal dan zich blijven inzetten voor het op peil houden van het onderhoudsniveau van de buitenkunst. Naar verwachting zal er zal geen ruimte zijn voor het aanschaffen van nieuwe kunstwerken. Een uitzondering kan het hanteren van de 1% regeling bij het realiseren van kapitaalswerken zijn. Waar mogelijk zal die ook worden toegepast om, bijvoorbeeld, een nieuw gebouw te kunnen verrijken met een vorm van kunst. Stichting Kunstuitleen Hof van Twente blijft, als Hofbrede instelling, burgers, bedrijven en winkels de mogelijkheid bieden om tegen aantrekkelijke tarieven hun huizen en gebouwen te voorzien van kunst aan de muur. Het Creatief Centrum gaat zich richten op activiteiten die bijdragen aan de culturele ontwikkeling van 4 12 jarigen en zal hierbij een rol krijgen binnen de cultuureducatie. Gemeente Hof van Twente kent twee locaties waar kunstliefhebbers kunnen genieten van kunst expositieruimtes. In Delden kennen we Perron 1 van het kunstenaarsinitiatief MIKC. Hun expositieruimte in de voormalige wachtruimte van het station in Delden geniet regionale bekendheid. Deze ruimte wordt gebruikt voor zo n zes ( vaak speciaal voor deze plek ontworpen) beeldende kunstuitingen per jaar. Reizigers komen en gaan, bezoekers rijden er vaak even voor om en altijd geven de exposities aanleiding tot discussie, verwondering en gespreksstof in bus, trein, auto of op de fiets. Pagina 15

De Kunstvereniging in Diepenheim is een presentatieplatform, werkplaats en laboratorium voor hedendaagse kunst. In de landelijke omgeving van Diepenheim laat de kunstvereniging zien dat vernieuwende kunst ook buiten de grote stad mogelijk is. Onderzoek, experiment, productie, presentatie en publieksparticipatie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en maken Diepenheim tot vertrekpunt voor nieuwe vormen van kunst. De gemeente zal haar bijdrage aan de activiteiten van de kunstvereniging blijven baseren op het niveau van het jaar 2011. 3.3.7 KunstWerk Diepenheim De oude kern van Diepenheim wordt een brandpunt van culturele bedrijvigheid. Amateurs en professionals gaan samen, in een unieke combinatie van historisch erfgoed en moderne architectuur, werk maken van kunst. De plannen omvatten het realiseren van ateliers, een kunst- en theaterwerkplaats, podia, expositieruimtes, een documentatiecentrum annex bibliotheek-servicepunt en een modern geoutilleerd cultureel centrum. Provincie Overijssel, gemeente Hof van Twente, Kunstvereniging Diepenheim, Stichting KUNSTen op Straat, Stichting Cultureel Erfgoed Hof van Twente en tal van lokale partners werken samen om de KunstWerk plannen te realiseren. Echter, bezien wordt of verlaging van de ambities in de deelplannen IV en V van KunstWerk Diepenheim een realistische mogelijkheid zijn. De gemeente heeft hierbij sterk te maken met de afspraken die met de provincie en het waterschap gemaakt zijn. De gemeente zal zich hierbij houden aan de gemaakte afspraken. 3.3.8 Sociaal culturele accommodaties Gemeente Hof van Twente kent een drietal accommodaties die ingericht zijn en gebruikt worden als sociaal-culturele multifunctionele accommodatie. In Markelo is dat het Beaufort, in Delden het Parochiehuis en in Goor de Laarschool. De accommodaties in Delden en Markelo (Parochiehuis en Beaufort) zijn, met hun multifunctioneel gebruik als Kulturhus 4 een belangrijke spil in beide kernen. Het beleid is er op gericht in het beheer bij te dragen met een exploitatie- en onderhoudssubsidie, waarbij het eigendom wordt geprivatiseerd aan de beheersstichting (zelfredzaamheid). Door zelfwerkzaamheid, aanpassen entreetarieven en sponsoring kan met minder exploitatiesubsidie worden volstaan. De Laarschool is een voormalige lagere school die, inmiddels mooi gerenoveerd, onderdak biedt aan een aantal culturele verenigingen en jeugdsoos De Maan. De exploitatie van deze accommodatie staat echter onder druk omdat het aantal huurders afneemt. Bezien wordt of er voor de Laarschool (m.u.v. de jeugdsoos) een andere invulling kan worden gevonden. 3.4 Kansen en knelpunten Kansen De gemeente wil de jeugd en de ouderen blijven ondersteunen bij hun culturele participatie. Voor cultuur wordt met name ingezet op cultuureducatie en het betrekken van jeugd bij culturele ontwikkelingen. Organisaties die een aanbod ontwikkelen dat aansluit bij de gemeentelijke doel op dit punt komen in aanmerking voor ondersteuning in de vorm 4 Kulturhus is een Scandinavisch begrip en staat voor een veelzijdig gemeenschapscentrum waarbij meer wordt gedeeld dan alleen de voordeur. Vergaande samenwerking tussen participanten is de sleutel naar een goed Kulturhus. In 2000 is het concept geïntroduceerd in Overijssel, waarna het zich als een olievlek over Nederland heeft verspreid Pagina 16

van een subsidie. Om cultuurparticipatie voor alle jongeren mogelijk te maken wordt aansluiting gezocht bij (landelijke en provinciale) initiatieven op het gebied van het jeugdcultuurfonds. Om initiatieven te ondersteunen en wenselijke activiteiten aan te jagen is er vanaf 2014 een budget voor eenmalige subsidie beschikbaar. Knelpunten Het terugbrengen van het subsidieniveau zal bij een aantal organisaties leiden tot mogelijke knelpunten. Organisaties met personeel in dienst krijgen te maken met bovenwettelijke regelingen en afkoopsommen. Vrijwilligersorganisaties moeten meer dan ooit hun best doen om middelen te verkrijgen waardoor zij hun activiteiten kunnen blijven doen. Voor organisaties die met ingang van 2014 (een groot deel van) hun subsidie verliezen is het wenselijk gebruik te kunnen maken van een afbouwregeling. Het is te overwegen hiervoor een frictiefonds in te stellen. Pagina 17

4. Financiën De cultuur is wat er overblijft als je alles vergeten bent wat je geleerd hebt. Selma Lagerlöf 4.1 Wat is er beschikbaar 3.3.1 Informatievoorziening en media 2012 2014 Uitgaven Besparing Uitgaven * 1.000 * 1.000 * 1.000 Bibliotheek 756 155 601 Lokale omroep 16 0 16 3.3.2 Muziek- en cultuureducatie Muziekscholen 390 55 335 Verenigingen: muziek, zang, dans, toneel 89 12 77 Cultuureducatie 0-40 40 3.3.3 Theaterwerk De Reggehof ** 595 150 445 3.3.4 Cultuurhistorie Historische verenigingen (incl. foto-archieven) 21 0 21 Musea 27 2 25 3.3.5 Kunst en cultuur Vrijwilligersorganisaties 18 18 0 3.3.6 Kunst Kunstuitleen 4 0 4 Kunstvereniging Diepenheim (incl. onderhoud panden) 70 14 56 Stichting Beeldende Kunst 39 19 20 Perron 1 5 0 5 Creatief Centrum 25 5 20 Expositiekosten div. 5 0 5 3.3.6 KunstWerk Diepenheim KunstWerk (kapitaal- + exploitatielasten) 301 15 286 Totale cultuur 2361 405 1956 ** Bij het vaststellen van de begroting 2013 (besluit 6 nov. 2012) is besloten dat De Reggehof in 2015 een structurele subsidie uitbreiding ontvangt van 5.000 en in 2016 11.000 (gezamenlijk 16.000) om de dienstverlening op peil te houden. Pagina 18

5. Literatuur Cultuur omringt ons. Gelukkig maar. We zouden niet zonder kunnen. Geen enkele beschaving kan zonder. Han ten Broeke Hof van Twente: Zicht op 2030 Juni 2010, gemeente Hof van Twente Zicht op. De waarde van kunst- en cultuureducatie April 2010, cultuurnetwerk Nederland Amateurkunst: Feiten en trends 2011, Kunstfactor De waarde van cultuur in cijfers 2011, atlas voor gemeenten De kracht van cultuur: Creatief verleden, heden en toekomst Juli 2012, Provincie Overijssel Cultuurnota 2013-2016 Pagina 19