Levenskracht Voorstel uitstapprogramma voor (straat)prostituees Colofon datum 24 januari 2011 auteurs, S. Khonraad status Definitief
pagina 2 van 8 Inhoudsopgave 1 Kaderstelling 3 2 Uitgangspunten en doelstelling bij het plan 3 3 Actuele situatie, nadere articulatie van de doelgroep 4 4 Werkwijze en fasering 5 5 Voorwaarden 6 6 Stappenplan en evaluatie 7
pagina 3 van 8 1 Kaderstelling: achtergrond, doel en aanleiding van doorstart Levenskracht (in aangepaste vorm) In haar vergadering van 02-11-2010 en 22-12-2010 is de Raadscommissie Maatschappij en Cultuur (M&C) tot het oordeel gekomen dat: de tippelzone aan de Achtseweg-Zuid wordt mogelijk gesloten; de methode Levenskracht, zoals al enige tijd vanuit het Leger des Heils (voortaan: het Leger) bij een aantal prostituees wordt toegepast, binnen de kaders van het Stedelijk Kompas, meerwaarde heeft: vanuit het belang van de prostituees zelf, maar ook vanuit beheersmatig perspectief (overlast, illegale prostitutie). Het Leger heeft, bij monde van directeur drs. H.M. Don, toegezegd, uiterlijk eind januari een uitgewerkt, zij het compact plan van aanpak (PvA) aan te reiken over de opvang en begeleiding van de prostituees in aanloop naar en na de sluiting van de zone. Mede op grond daarvan zal eind januari nadere/definitieve besluitvorming in de Raad (i.c. de Raadscommissie) plaatsvinden. 2 Uitgangspunten en doelstelling bij het plan Bij het doordenken van een sluitende aanpak, ook na de sluiting, is een aantal uitgangspunten geformuleerd, die deels al bij de Raadscommissie M&C bekend, c.q. overgenomen zijn: 1. in de benadering van de problematiek/de vrouwen wordt de methode van Levenskracht, gehandhaafd; 2. sluiting van de tippelzone per 01-05-2011 maakt onderdeel uit van de aangepaste vorm van Levenskracht; 3. die benadering geldt voortaan voor alle vrouwen, die in de tippel/straatprostitutie werkzaam zijn. Dat wil zeggen: ook de zogenoemde illegale vrouwen (die niet over een vergunning/pasje beschikken). Dit onder het motto: erop af en niet meer loslaten (dwang & drang). Van vrijwillige deelname is geen sprake meer; 4. de zorg voor de straat/tippelprostituees is en blijft de gedeelde verantwoordelijkheid van de ketenpartners: gemeente Eindhoven, Neos, Novadic-Kentron, GGzE, GGD Brabant Zuid Oost, de Politie, het gevangeniswezen en de reclassering; er wordt momenteel nauw samen met deze organisaties op basis van de eigen instellingskaders. Voor de zorg en begeleiding van de vrouwen is het ook naar oordeel van alle betrokken instellingen zelf, essentieel om te komen tot een aanpak over de instellingsgrenzen heen. 5. een duurzame ketenaanpak van de bijzondere problematiek vereist binnen grenzen, investeren in en experimenteren met onorthodoxe maatregelen en voorzieningen, hetgeen reeds in ontwikkeling is binnen het Stedelijk Kompas; 6. behalve inzet naar de straat/tippelprostituees is ook aandacht nodig voor diegenen die gebruik maken van de diensten van deze vrouwen; die inzet maakt een essentieel onderdeel uit van het traject, maar valt evenwel buiten de verantwoordelijkheid van het Leger;
pagina 4 van 8 7. De kennis en actieve inbreng van de prostituees en hun coaches in de methodiekontwikkeling van Levenskracht zijn onontbeerlijk voor de kwaliteit en bijgevolg voor de kans op succes ervan. In concrete eindtermen is de doelstelling van de inzet van de coaches van Levenskracht in het kader van de beoogde opheffing van de tippelzone: 1. (concreet) alle huidige tippelprostituees, door een individuele aanpak in het kader van Levenskracht om het verbeteren van de leefomstandigheden van de individuele vrouwen: verandering van levensstijl, met waar mogelijk een duurzaam alternatief buiten de prostitutie; 2. (methodisch) op grond van de ervaringen en inzichten uit die aanpak door/ samen met (externe) ketenpartners een werkproces is ontwikkeld waardoor de instroom van nieuwe gevallen door vroegtijdig en effectief kan worden tegengegaan. 3 Actuele situatie, nadere articulatie van de doelgroep Op 01-01-2011 zijn de volgende aantallen prostituerende vrouwen bekend: Groep Aantal Legale prostituees, dat wil zeggen met een pasje om 36 aan de Achtseweg-Zuid te werken/hun diensten te verlenen Illegale prostituees, formeel bij de politie geregistreerd 15 Totaal 49 Legale prostituees nader gedefinieerd: Groepen Aantal 1. hoeveel legale vrouwen hebben we op dit moment 16 überhaupt in ons bestand 2. hoeveel van hen zijn nu al in traject Verblijfsstatus: Ritahuis Leger des Heils Rotterdam( komt terug): zelfstandig wonen begeleiding Novadic-Kentron/Leger des Heils woonbegeleiding Leger des Heils zelfstandig wonen begeleiding Leger des Heils 12 2 1 2 1 5 1 Detentie ( zal mogelijk worden overgedragen naar verslavingszorg in andere regio) 3. Contact maar (nog) niet te bewegen tot actieve 3 Levenskracht (nog geen trajectplan) 4. Overgedragen naar Novadic-Kentron 1 5. hoeveel vrouwen tippelen op de zone op dit moment 3 6. hoeveel vrouwen tippelen elders - en waar precies -
pagina 5 van 8 7. Vrouwen overleden die in Levenskracht zaten 2 De illegale vrouwen nader gedifferentieerd: Leeftijd Status Woon/verblijfplaats 1 37 Actief Eindhoven 2 43 Geen 3 21 Eindhoven 4 36 Actief Eindhoven 5 38 Actief Veldhoven 6 48 Eindhoven 7 35 Eindhoven 8 44 Den Bosch 9 41 Actief Geen 10 49 Eindhoven 11 46 Actief Geen 12 26 Actief Eindhoven 13 36 Best 14 40 Actief Eindhoven 15 33 Actief Eindhoven 4 Werkwijze en fasering In de komende periode tot aan 1 maart 2011 wordt het inhoudelijke plan van aanpak, voor zover mogelijk, verder uitgewerkt. Hierin wordt een overzicht van de verdere uit te werken onderdelen meegenomen.
pagina 6 van 8 5 Voorwaarden 1. Een eerste voorwaarde is dat de beoogde inzet voldoende substantieel is en vooralsnog voor langere tijd (zeg: voor minimaal 4 jaar: 2011 - eind 2014) gegarandeerd wordt: voldoende substantieel: de omvang van de feitelijke/beoogde doelgroep, maar ook het karakter van Levenskracht als methode stelt kwalitatief hoge eisen aan de coaches. Maar het is ook een kwestie van kwantiteit: er zal voldoende formatie geboden moeten worden. De huidige bemensing is zo bezien uitermate krap; voor langere duur: Levenskracht is een proces dat valt of staat bij een langdurige wederkerige vertrouwensrelatie tussen cliënt en coach. Dat vertrouwen begint bij de overtuiging bij de vrouwen en bij de coaches dat investeren in de aanpak en in elkaar daadwerkelijk zin heeft; bovendien (methodisch) om een leerproces/protocol te ontwikkelen, waardoor tippelprostitutie vroegtijdig wordt aangepakt c.q. voorkomen, vereist de nodige investering om andere instanties/professionals daadwerkelijk en duurzaam in het proces mee te nemen en de aanpak te delen en over te dragen. 2. In dat kader, ten tweede: het Leger heeft weliswaar de primaire verantwoordelijkheid voor het doordenken van de individuele trajecten. Dat laat onverlet dat ketenpartners een belangrijk aandeel hebben bij: bij de eerste opvang/contact van (nieuwe) illegale cliënten (samen met politie en bemoeizorg, maar eventueel ook andere instanties); de uitvoering en evaluatie ervan afhankelijk van de concrete mogelijkheden en wensen van de (individuele) cliënten: Novadic Kentron, Woningcorporaties, gemeentelijke diensten, politie (POV/PPT), GGD/GGZ. De vorm van afstemming en samenwerking met de keten kan op zowel op niveau van uitvoering als bestuurlijk geborgd worden door een eenduidige regie op (maatwerk)trajecten: de coach krijgt de eerste verantwoordelijkheid om af te stemmen met het coördinatiepunt van het Stedelijk Kompas wanneer nodig dan wel wenselijk ( zie bijlage 1 raadsvoorstel). 3. Ten derde (in de notitie van 22 december wordt daar ook al naar verwezen): in de plaats van de unit (de huiskamer ) aan de Achtseweg-Zuid, zal een minstens even laagdrempelige locatie gevonden moeten worden (1) als opvang/inloopvoorziening voor de cliënten, en (2) als uitvalsbasis voor de coaches. In dat verband heeft het Leger een aantal concrete en, naar het oordeel van de coaches, uitstekende alternatieven voorhanden, want voldoen aan de volgende criteria: centraal gelegen, minimale overlast voor omgeving, laagdrempelig, werkplekken coaches en eventuele mogelijkheid voor huisvesting meerdere partners.
pagina 7 van 8 4. Ten vierde zijn er, zonder er hier inhoudelijk diep op in te gaan, drie dingen duidelijk geworden uit de evaluatie van Levenskracht: dat die aanpak nieuwe en hoge eisen stelt, ook aan de coaches: in de relatie/begeleiding van de cliënten, naar de ketenpartners en naar overige instanties. De precieze taken en rollen zullen de komende maanden verder worden geëxpliciteerd; korte lijntjes naar ketenpartners: zal veel meer dan tot dusver op moeten ingezet: meer autonomie voor de coach; het belang van strakke aansturing, die ruimte biedt voor reflectie. Daartoe worden binnen het Leger de nodige maatregelen getroffen enerzijds in formatieve zin, anderzijds door het inzetten van onderzoekers in de rol coach de coaches (die niet alleen het proces maar ook het handelen begeleiden). 5. Ten slotte zal een advies/begeleidingsgroep moeten worden samengesteld die op basis van monitoren toeziet op de ontwikkelingen, en daar leermomenten uit destilleren: de feitelijke voortgang rond de individuele trajecten en de betrokkenheid van de betrokken instanties. In dat kader zal de bemoeienis door de beide onderzoekers vanuit Avans (Lectoraat Integrale Veiligheid) vooralsnog tot de zomervakantie van 2011 worden voortgezet. 6 Stappenplan en evaluatie Inmiddels is door coaches en onderzoekers het nodige voorwerk verricht. Zo is samen met de coaches een nadere (uitputtende) analyse gemaakt van de omvang van de doelgroep' (legale en illegale prostituees), de betrokken/beoogde stakeholders. Die inzet wordt de komende weken verder uitgewerkt. Uiteindelijk worden de plannen vertaald in een draaiboek met (tal van) tussentijdse ijkpunten, tot ruwweg 01-01-2015, inbegrepen tussentijdse evaluatiemomenten. Begrijpelijkerwijs is de planning op de korte termijn concreter dan verderop het proces. Zolang geen besluitvorming weinig belang om al te gedetailleerd te zijn: meer als beeld van hoe dat plan er uit gaat zien.
pagina 8 van 8 De eerste planning, voor de korte termijn, ziet er globaal als volgt uit: Datum Activiteit 31-01-2011 presentatie eerste aanzet door drs. H.M. Don (locatie Achtseweg-Zuid) aan commissieleden in samenwerking met onderzoekers van Avans, drs. Jeanet de Jong en drs. Marjolein de Winter Half februari 2011 teambijeenkomst waar het concept Plan van Aanpak door de coaches wordt aangescherpt, en (met hun bemiddeling) met een aantal (representatieve) prostituees doorgenomen afspraken worden gemaakt voor het vormen van een advies/begeleidingscommissie, met vertegenwoordigingen vanuit relevante ketenpartners (inzonderheid de gemeente) 01-03-2011 aanleveren definitieve PvA aan gemeenteraad (cie) 20-03-2011 besluitvorming rond sluiting tippelzone en formele doorstart Levenskrachttraject en (her)benoeming coaches 01-04-2011 benaderen van nieuw cohort cliënten: voorfase om te komen tot een trajectplan 01-05-2011 evaluatie van het cohort dat al in traject genomen is: aard van de problematiek, oorzaken, oplossingsrichting/doelen, in te zetten middelen, relevante instanties/ketenpartners, marsroute en evaluatiemomenten benaderen van/afspraken met ketenpartners op basis van (waar mogelijk/nodig gebundelde) vragen/voorstellen bijeenkomst begeleidings/adviescommissie over de gevolgde en te volgen werkwijze 01-06-2011 verslag van vorderingen rond tweede cohort ook de illegale vrouwen, die thans nog niet in traject opgenomen zijn eerste verslag van resultaten en inzichten rond Levenskracht 01-07-2011 Evaluatie voortgang contact met illegale prostituees Het voorstel is dat Levenskracht voor vier jaar gegarandeerd wordt, waarbij minstens elk halfjaar een evaluatie plaatsvindt en bewijslast voor voortzetting geleverd wordt. Hiermee wordt aangesloten bij de werkwijze van de procesevaluatie van het Stedelijk Kompas: evalueren aan de kwaliteitscyclus ( Plan, Do, Check, Act). Evaluatiecriteria daarvoor zijn: aantal cliënten dat in levenskracht participeert; de voortgang van elk individueel traject; de geleverde inspanning vanuit de coaches, mede in relatie tot; het opereren van ketenpartners; de aansluiting binnen het Stedelijk Kompas.