HET TEKENEN VAN EEN GRAFIEK MET EXCEL Het tekenen van een grafiek is op zich niet lastig. Wel kun je het jezelf ongekend moeilijk maken door dit met Excel te doen. Vele grafieken die met Excel worden gemaakt zijn dan ook niet goed. Hieronder volgt een korte handleiding voor het tekenen van een grafiek met Excel. We gaan in dit voorbeeld uit van de volgende tabel met meetresultaten. grootheid X grootheid Y 1 5 2 21 3 46 4 83 5 124 HET KIEZEN VAN EEN GRAFIEKSOORT Open Excel, en kopieer de tabel naar je werkblad. Selecteer je meetgegevens en kies daarna in de werkbalk het icoon om de Wizard Grafieken te openen. De eerste keus die je hier maakt is degeen die in het algemeen fout gaat. Kies een grafiektype dat past bij je soort meetresultaten. In de natuurwetenschappen kies je dus in het algemeen voor een spreidingsdiagram. Kies het standaard subtype, dus alleen de meetpunten (zie figuur 1). figuur 1
BASISOPMAAK Zorg dat in het tweede scherm bij de keuzerondjes "kolommen" is aangemerkt. In het derde scherm (zie figuur 2) kun je onder de tab titels enkele basiskenmerken van je grafiek aangeven. figuur 2 Vul bij Grafiektitel, Waardeas (X) en Waardeas (Y) de juiste omschrijvingen in. Grafiektitel is niet altijd nodig, de gegevens in de invulvelden Waardeas wel - je moet immers altijd opgeven welke grootheid en eenheid er op de as is uitgezet! Onder de tab rasterlijnen kun je aangeven of je horizontale en/of verticale rasterlijnen wilt, en hoe veel. Ik raad je aan om alleen de primaire rasterlijnen weer te geven, en deze later aan te passen zodat ze minder opvalled zijn. Onder de tab legenda kun je aangeven of je een legende in je grafiek wilt, en zo ja - waar. Tenzij je meer dan één lijn in de grafiek wilt hebben is een legenda volstrekt overbodig. Onder de tab gegevenslabels kun je kiezen of je X of Y waarden bij de meetpunten wilt zetten. Doe dit liever niet.
Als je voltooien kiest, beeld Excel de volgende grafiek af in je werkblad (deze kan iets verschillen, afhankelijk van je standaardinstellingen). grootheid Y 140 120 100 80 60 40 20 0 0 1 2 3 4 5 6 grootheid X figuur 3 Er resteren nog twee taken: 1. het tekenen van de lijn 2. het opmaken van de grafiek HET INVOEGEN VAN EEN LIJN Voor het tekenen van de lijn klik je met de rechter muisknop op een van de meetpunten. In het popup menu kies je vervolgens voor Trendlijn toevoegen... Je krijgt dan de wizard in figuur 4. figuur 4
Nu is het handig als je weet wat voor soort grafiek je wilt tekenen. Is het een rechte lijn, kies dan voor lineair. Is dit niet zo, dan is het waarschijnlijk een kwadratische functie, kies dan voor polynoom. Het vak Graad wordt nu beschikbaar. Zorg dat het cijfer 2 geselecteerd is. Als je op OK klikt zul je zien dat Excel een pracht van een vloeiende lijn door je meetpunten heeft getrokken. De trendlijn kun je bewerken door er met de rechtermuisknop op te klikken. Je hebt dan drie tabs. Patronen Hier kun je je lijn opmaken. Je kunt lijnstijl, kleur, en dikte opgeven. Vooral dikte is handig - de lijn mag niet zo dik zijn dat de meetpunten niet meer zichtbaar zijn! Type Dit is hetzelfde tabblad als eerst - is het type wat je had gekozen toch niet goed kun je nu een ander kiezen Opties Voor de meer geavanceerde mogelijkheden - onder voorspelling kun je voorzichtig laten interpoleren en extrapoleren, het snijpunt met de Y-as forceren, of een R 2 waarde afbeelden. OPMAAK VAN DE GRAFIEK Het opmaken van de grafiek zelf is voornamelijk een kwestie van smaak, al moet de opmaak natuurlijk niet de leesbaarheid verminderen. Houdt het dus beschaafd. Er zijn enkele plaatsen in de grafiek waar je met klikken via een popupmenu veel aan kan passen. klik buiten de grafiekruimte -> grafiekgebied opmaken kies de achtergrondkleur, letteropmaak van de teksten klik in de grafiekruimte -> tekengebied opmaken kies rand van je tekengebied, en kleur klik op asbijschrift -> astitel opmaken (je kunt ze ook eenvoudig verslepen om ze ergens anders neer te zetten) klik op getallen -> as opmaken kies hier hoe je de getallen en de as opmaakt. denk aan maatstreepjes, cijfers achter de komma, letteropmaak, en ook belangrijk: je kunt de schaalverdeling handmatig instellen klik op de rasterlijn -> raster opmaken pas de opmaak van je rasterlijnen aan klik op een meetpunt -> gegevensreeks opmaken vooral de tab patronen is van belang - kies de opmaak/kleur van je meetpunten Hetzelfde verhaal dat geldt voor grafieken die je met de hand tekent geldt natuurlijk ook voor deze grafieken. Als je ze naar Word kopieert, maak de grafiek niet te klein. Als je uitzonderlijke meetfouten hebt, dan kun je beter met de hand een lijn tekenen en niet de computer het werk laten doen. Mocht je niet tevreden zijn met de lijn de Excel voor je tekent, verwijder dan de trendlijn, en teken in de afdruk je lijn zelf maar in. Verwacht niet dat Excel enig denkwerk voor je verricht. Het is een blijft een dom computerprogramma.
EN HET RESULTAAT VAN EEN PAAR MINUTEN WERK Uiteindelijk kan je van de grafiek waar je mee begon (figuur 3) een grafiek maken die eruitziet als in figuur 5. 120 100 grootheid Y 80 60 40 20 0 0 1 2 3 4 5 grootheid X figuur 5