Maken van een practicumverslag

Transcriptie

1 Natuur-Scheikunde vaardigheden Maken van een practicumverslag Format Maken van een tabel met word Havo- VWO H. Aelmans SG Groenewald

2 Maken van een diagram Inleiding. Een verslag van een practicum of onderzoek dient aan bepaalde eisen te voldoen. In de 2 de klas kan een verslag nog vrij kort zijn. Tijdens de opleiding zullen de eisen die worden gesteld aan de omvang en diepgang van een verslag toenemen. De items die aan bod komen en de volgorde hiervan blijven echter steeds gelijk. We noemen dit het format van een practicumverslag. 1. Format: items en volgorde. Titelpagina Inhoudsopgave. Hoofdstuk 1: Inleiding. Hoofdstuk 2: Theorie. Hoofdstuk 3: Experimentele opzet. Hoofdstuk 4: Resultaten. Hoofdstuk 5: Conclusie en discussie. Hoofdstuk 6: Literatuurlijst. De titelpagina Op de titelpagina vermeld je: de titel van de proef of het onderzoek je naam (eventueel ook de naam of namen van leerlingen waarmee je samen hebt gewerkt de datum waarop het practicum is uitgevoerd de naam van de school en de klas. De inhoudsopgave Noteer in de inhoud de diverse hoofdstukken van het verslag. Gebruik dezelfde namen als de hoofdstuknamen in de rest van het verslag. Noteer ook de paginanummers waarop de diverse hoofdstukken zijn weergegeven. Hoofdstuk 1 Hierin wordt beschreven wat wordt gemeten (welk practicum). Beschrijf ook waarom deze meting wordt gedaan. Het is niet de bedoeling om hier iets te vermelden als: we moeten of we vinden het leuk, maar omschrijf het doel van het practicum of onderzoek. Sluit dit hoofdstuk af door de onderzoeksvraag kort en helder te formuleren. Maak hierbij eventueel gebruik van het begrip verbanden. Geef ook aan welke veronderstelling je doet ten aanzien van de uitkomst van het onderzoek (=hypothese). Bijvoorbeeld: Onderzoeksvraag: Wat is het verband tussen de massa van een voorwerp en de snelheid waarmee dit voorwerp valt. 1

3 Hypothese: Als een voorwerp een grotere massa heeft, maar even groot is als een voorwerp met een kleinere massa, zal het voorwerp met de grootste massa met een grotere snelheid vallen. Hoofdstuk 2 In hoofdstuk 2 wordt de theorie beschreven. Als er bij deze theorie ook formules horen om het een en ander uit te rekenen, worden de formules vermeld. Hierbij wordt verder aangegeven welke symbolen worden gebruikt voor welke grootheden en in welke eenheden de waarden zijn weergegeven. Als er meerder formules worden vermeld, geef elk formule dan een nummer, zodat je hier later eventueel naar kunt verwijzen. Hoofdstuk 3 Hier beschrijf je de werkwijze. In deze experimentele opzet kunnen de volgende zaken ter sprake komen: hoe en met welke opstelling wordt het practicum uitgevoerd wat zijn de benodigdheden. mogelijk kan er worden aangegeven wat de nauwkeurigheid van het gebruikte apparaat/instrument is. met plaatjes of foto s kunnen opstellingen worden verduidelijkt. Deze plaatjes of foto s worden genummerd en krijgen een titel. Let bij het beschrijven van de werkwijze (en ook bij de andere hoofdstukken) dat je schrijft in de zgn. lijdende vorm. Bijvoorbeeld: Er wordt een massastukje met behulp van een touwtje en niet Ik pak een touwtje en ik hang een massastukje Of Met behulp van een stopwatch wordt gemeten hoe lang en niet Ik meet met een stopwatch hoe lang. Hoofdstuk 4 In dit gedeelte van het practicumverslag worden de resultaten gepresenteerd. Naast het beschrijven van de resultaten (in een stukje tekst) bestaat dit hoofdstuk uit berekeningen, diagrammen en tabellen. De diagrammen en tabellen worden genummerd en krijgen een titel. Voor extra aanwijzingen voor het maken van tabellen (in word 2010) en het maken van juiste diagrammen, zie de paragrafen 2 en 3 van deze handleiding. Hoofdstuk 5 In dit hoofdstuk komen de volgende onderdelen ter sprake: de conclusie het antwoord op de onderzoeksvraag de conclusie wordt vergeleken met de hypothese opmerkingen over de uitvoering, metingen en meetfouten: waardoor ontstaan de meetfouten/ onnauwkeurigheden, hoe kun je deze verkleinen, waardoor kunnen afwijkingen zijn ontstaan, wat ging fout of moeizaam tijdens het practicum en wat kan volgende keer beter. 2

4 Hoofdstuk 6 Vermelding van de gebruikte bronnen. Hiervoor wordt de volgende opmaak gehanteerd: Boeken: auteur (jaar van uitgifte). Titel (cursief!). Plaats van uitgave: uitgever. Voorbeeld: Van Baalen, H, e.a. (2008). Systematische Natuurkunde, vwo 6 kernboek A. Baarn: NijghVersluys. Artikel: auteur (jaar van uitgifte). Titel, Tijdschrift, nummer (cursief!), pagina s. Voorbeeld: Jansen, J. (2000). Natuurkunde van, Natuur & Techniek, 4, Website: auteur (jaar van uitgifte), Titel (cursief!), en de url (het webadres). Voorbeeld: Wikipedia, Dichtheid, van Nog enkele algemene tips: maak een gestructureerde opmaak: bijvoorbeeld hoofdstuktitel puntgrootte 14 en vet, paragrafen puntgrootte 12 en vet en normale tekst puntgrootte 10 en niet vet. Hanteer deze opmaak ook in de inhoudsopgave. nummer elke formule, tabel en/of diagram en afbeelding. Schrijf er ook een titel bij. Hierdoor is het eenvoudig om in het verslag hiernaar te verwijzen. de in dit format genoemde hoofdstuktitels werken over het algemeen goed, maar mogen indien gewenst natuurlijk worden gewijzigd in een andere (logische) titel. de practicumverslagen zullen meestal niet al te groot zijn, toch moet deze indeling gehanteerd worden. Sommige hoofdstukken kunnen erg kort zijn. Dit is helemaal niet erg: Let op! Beter een kwalitatief goed verslag dan alleen streven naar veel pagina s. 3

5 2. Het maken van een tabel met word 2010 Bij vrijwel alle practica of onderzoeken worden meetgegevens verzameld. Deze gegevens kun je het beste overzichtelijk noteren in een tabel. In dit gedeelte wordt stap voor stap uitgelegd hoe je met Word een tabel kunt maken. Stap 1: tabel invoegen. Klik in de menubalk boven in het scherm onder de kop <Invoegen> de keuze <Tabel> aan. Kies in het menu dat je nu ziet de optie < Tabel invoegen> Stap 2: aantal kolommen en rijen. Nadat je stap 1 hebt uitgevoerd verschijnt er een schermpje Waarin je het aantal kolommen en rijen kunt aangeven. Door op de pijltjes te klikken kun je de aantallen groter of kleiner maken. Als je de juiste aantallen hebt ingesteld klik dan op OK. Kiezen van aantal kolommen en rijen. Stap 3: Dubbele streep onder de kop van elke kolom. Om de kop van een kolom te onderscheiden van de gegevens die in de betreffende kolom worden genoteerd, wordt er onder de kop een dubbel streep gezet en wordt de kop vet weergegeven. Selecteer de bovenste rij (linkermuisknop vasthouden en de muis verslepen). Klik vervolgens op de rechte muisknop. Nu verschijnt het afgebeelde menu. Kies hier <Randen en arcering> 4

6 Kies in het schermpje dat nu verschijnt onder het kopje <stijl> voor de dubbele lijn. Geef vervolgens aan dat deze dubbele lijn aan de onderkant van de selectie moet worden toegepast. De dubbele lijn Stap 4: Kop vet en gecentreerd weergeven. Vul vervolgens de kop van elke kolom in. Als in de kolom meetgegevens worden vermeld, wordt de eenheid tussenhaakjes in de kop van de kolom weergegeven. Eenheid tussen haakjes in de kop van de kolom Toepassen aan de onderzijde van de selectie Nadat je kop van diverse kolommen is ingevuld geef je deze vet weer en zet de tekst in het midden van de kolom. (= centreren). Beide functies vind je in het gedeelte onder <Start> Knop om tekst te centreren. Tekst is vet en gecentreerd in de kop van de kolom weergegeven Stap 5: Verdere gegevens en meetwaarden in de betreffende kolommen invoeren. Geef de tabel een nummer een een naam. Volledig ingevulde tabel, voorzien van nummer en naam 5

7 3. Het maken van een diagram Nadat je de meetwaarden worden deze vaak weergegeven in een grafiek. In een grafiek kun je het verband tussen de verschillende eigenschappen (grootheden) meteen herkennen. Bij wiskunde(en bij SBU algemene vaardigheden) heb je al met diagrammen en grafieken gewerkt. Hier heb je o.a kennis gemaakt met staaf-, cirkel- en lijndiagrammen. Bij NaSk wordt voornamelijk met lijndiagrammen gewerkt. Bij de onderstaande beschrijving zul je zien dat het maken van een diagram vrijwel gelijk is aan hetgeen je bij wiskunde hebt geleerd. Echter een groot verschil is de manier waarop je, uitgaande van de meetpunten de lijn (= de grafiek) moet tekenen (zie stap 5). Door dit verschil kun je bij NaSk niet altijd handig om gebruik te maken van programma s als Excel, maar kun je een diagram beter zelf op grafiekpapier maken. Stap 1: Naam van het diagram en het tekenen van de assen. Kijk naar de meetwaarden die je op X-as en de Y-as moet uitzetten. Vaak heb je bij NaSk met uitsluitend positieve getallen te maken. In dat geval bevindt de oorsprong zich linksonder. Naam van de grafiek Als je op bijvoorbeeld de X-as zowel positieve als negatieve gatallen moet uitzetten, moet je de X-as in het midden tekenen. Naam van de grafiek De naam van het diagram en het tekenen van de assen. Stap 2: Noteer bij de beide assen duidelijk de grootheid en de eenheid. De grootheid waarvan je de waarde weet of zelf vast stelt wordt uitgezet op de X-as. De grootheid die hier afhankelijk van is wordt uitgezet op de Y-as. Voorbeeld 1: Je meet de slingertijd van een slinger met 1, 2 en 3 gewichtjes. Jij bepaalt met hoeveel gewichtjes je werkt: aantal gewichtjes op de X-as. De trillingstijd is van het aantal gewichtjes afhankelijk: de trillingstijd op de Y-as. Voorbeeld 2: Je meet de valtijd als een bal van verschillende hoogtes valt. Jij bepaalt vanaf welke hoogtes je de bal laat vallen: valhoogte op de x-as De valtijd is afhankelijk van de valhoogte: valtijd op de y-as. Grootheden en eenheden (tussen haakjes) bij de assen. Pijl voor toename van de meetwaarden. 6

8 Temp (ºC) Temp (ºC) NaSk 2 H/V Geef m.b.v. een pijl aan in welke richting de meetwaarden toenemen. Stap 3: Maak een regelmatige schaalverdeling voor iedere as. Tel hoeveel hokjes je op elke as ter beschikking hebt. Kijk vervolgens wat de grootste meetwaarde is die je op een bepaalde as uit moet zetten. Maak nu een regelmatige schaalverdeling. Kies de schaalverdeling zo dat een zo groot mogelijk gedeelte van de as gebruikt wordt. Let er ook op dat de tussenliggende meetwaarden goed afgelezen kunnen worden. (Bijvoorbeeld een schaalverdeling waarbij elk hokje overeenkomt met 3 meetenheden is niet handig!) Voorbeelden van handige evenredige schaalverdelingen: 0-0,1 0,2-0,3-0,4 (stappen van 0,1) (stappen van 1) ( stappen van 2) (stappen van 5) (stappen van 50) De assen indelen met een regelmatige schaalverdeling. Het kan voorkomen dat de meetwaarden (zeker de meetwaarden op de Yas) in een beperkt gedeelte van het totale meetbereik liggen. Bijvoorbeeld bij een experiment waarbij je onderzoekt hoe snel water van 80 ºC afkoeld, afhankelijk van de isolatie van het bekertje waarin het water zit, zal de temperatuur tijdens de meting niet tot onder de 50 ºC dalen. Als je op de Y-as nu kiest voor een regelmatige schaalverdeling van 0 ºC tot 80 ºC, wordt een groot gedeelte van het diagram niet gebruikt. Een groot gedeelte van de Y-as wordt niet gebruikt. In een dergelijk geval kun (moet) je gebruik maken van een as onderbreking. Hierbij knip je het gedeelte van de as die niet wordt gebruikt weg, zodat je de as met kleinere stappen (dus nauwkeuriger) kunt indelen. Een dergelijke as onderbreking mag je alleen beginnen bij de oorsprong. Je mag dus geen as onderbreking ergens halverwege de as maken. 0 0 Fout!! Tijd (min) Een as onderbreking. Andere benamingen: scheurlijn of knipmes. Indeling van de Y-as, waarbij gebruik wordt gemaakt van een as onderbreking Tijd (min) 7

9 Stap 4: Zet de meetwaarden uit de tabel in het diagram. Geef de meetwaarden in het diagram aan met een of een. Denk na 0f het punt 0,0 (de oorsprong) ook een punt van het diagram is. De meetwaarden uitzetten in het diagram. Stap 5: Teken de grafiek (de lijn waarmee het verband tussen de twee eigenschappen (grootheden) wordt weergegeven. Probeer eerst of de grafiek een rechte lijn moet worden. Je zul je meteen zien dat de meetpunten (bijna) nooit precies op één lijn liggen. Dit komt doordat bij het meten altijd kleine meetfouten optreden. Hierdoor komen er punten naast de lijn terecht. Teken nu de rechte lijn die zo goed mogelijk tussen de punten door gaat. Er liggen dus punten boven, maar ook onder de lijn. De grafiek is een rechte lijn tussen de meetpunten door. Twee foute manieren om de grafiek te tekenen: Fout!! Fout!! De grafiek wordt getekend door de meetpunten met rechte lijnstukken te verbinden. 8 De grafiek wordt getekend door de meetpunten met een vloeiende lijn te verbinden.

10 Als het duidelijk is dat de grafiek geen rechte lijn is, teken dan een vloeiende lijn met zo weinig mogelijk bochten tussen de meetpunten door. Teken nooit een lijn zigzag van punt naar punt! Een vloeiende lijn tussen de meetpunten door. Fout De grafiek wordt getekend door de meetpunten met rechte lijnstukken te verbinden. Is dit wel logisch? Nog beter! Fout!! Nog 4 voorbeelden van diagrammen; Zijn deze allemaal juist, volgens de gemaakte afspraken? 9