Nationaal klimaatbeleid en de betekenis van landgebruik in de mitigatieopgave. door Gert Jan van den Born

Vergelijkbare documenten
Borgen van en betalen voor koolstofopslag in de bodem Een nieuw verdienmodel voor de landbouw?

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie

Dalende bodems, stijgende kosten

Warmtetransitie en het nieuwe kabinet. Nico Hoogervorst

Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas

Het klimaat en onze bodem

Tweede Kamer der Staten-Generaal

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

Klimaatverandering en onze voedselzekerheid

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

Van gas los! Dialoog In een breder perspectief: Klimaatakkoord Landbouw en Landgebruik Huidige situatie Opgave Klimaatakkoord Ambitie Glastuinbouw

Een route naar een. Programmatische aanpak duurzame veenweideontwikkeling. 12 april 2017 Siem Jan Schenk/ Ruud Maarschall Derk Jan Marsman

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Klimaatakkoord. Ministerie van Economische Zaken en Klimaat T.a.v. de heer ir. E.D. Wiebes Postbus EK 'S-GRAVENHAGE

Aanbevelingen voor een effectief klimaatakkoord. Leren van wind op zee: Naar een programmatische aanpak. Ron Wit, Den Haag, 19 januari

Klimaatbeleid en bodem C vastlegging

Welkom! Wifi: Muntgebouw Wachtwoord: Muntgebouw1

Klimaat en landbouw - Opgave en kansen voor Twente

Circulair Congres TKI-BBE Ronald Zwart, Platform Bio-Energie 08 mei 2019

AQUATISCHE LANDBOUW. haal meer uit land én water

EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16

De kosten van de energietransitie, en: kansen voor de gasindustrie. Martien Visser Lector Energietransitie & Netwerken. Hanzehogeschool Groningen

Bodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer

en uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018

Energie- en klimaatmonitor agrosectoren Hernieuwbare energie, reductie broeikasgassen en energiebesparing

De landbouwsector als essentieel onderdeel van het Vlaams- en Europees klimaatbeleid

De voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid

LTO Nederland visie op waterbeheer in veenweidegebieden. Wat te doen aan bodemdaling en slappe bodems?

Luchtkwaliteit: ammoniak en broeikasgassen. VK Loonwerkers Najaar 2018

KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018

Bodemdaling in veengebieden Pompen of verzuipen?

Groene diensten Leveren van biodiversiteit. Jetze Genee, 11 april 2019

Vergroening en verduurzamen landbouw

Copernicus Institute of Sustainable Development. Koe en klimaat. Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel. Copernicus Institute of Sustainable Development

Op weg naar een duurzame energievoorziening in Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging

Transitiedenken richting 2050

Concept Klimaatakkoord: De stand van zaken

Klimaat-slim bosbeheer

Fiche 6: Mededeling Een snellere overgang van Europa naar een koolstofarme economie

Naar een vitaal platteland

ECONOMISCH ONDERZOEK EN ADVIES. Maatschappelijk kosteneffectieve Energietransitie

Reductieplan Overige Broeikasgassen.

Onderwaterdrainage moet veen en klimaat redden

LANDBOUW EN BIODIVERSITEIT. Ledenbijeenkomst 2 februari 2018

Toekomstbestendige veenweidepolder Lange Weide. Presentatie Nationale POP congres 23 november 2017

NMVisie op Koe&Klimaat

Ruimtelijke Adaptatie en Zoetwater Voor watertekort kennisvragen te over? Kennisdag Zoetwater, Utrecht 15mei 2018

VERSNELD VERNATTEN VEENWEIDE, 0,2 MTON

Composteren, waar doen we het voor? Gera van Os, Lector duurzaam bodembeheer

klimaatverandering en voedsel

VNG Raadsledencampagne

Strategische visie Biomassa drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid

Carbon debt in NTA 8080?

Missiegedreven Innovatiebeleid: in het teken van de Energieen Klimaattransitie

Boeren hebben. oplossing! een. Meerjarenplan 2020 van ZLTO

Waterbeheer en landbouw

Presentatie SIM MEA-Industrie & LEA. Ron Bissels 16 april 2018

LNV bodemstrategie. Gerrie Haenen. Ministerie LNV Plantaardige Agroketens en Voedselkwaliteit. 15 november 2018

Rotterdam CCUS Project Porthos: transport en opslag van CO2

Broeikasgasemissies in Nederland,

De Energieboerderij 10/21/2011. Inhoudsopgave. toont duurzaamheid aan! Bio-energie: oplossing bij reststromen? Waarom Energieboerderij?

Mesdag Zuivelfonds NLTO

Juridische Analyse Bos- en Bomenaanplant op landbouwgrond. Klimaatenvelop Bijeenkomsten 1 en 8 november 2018 Gijs van Heemstra

Functie volgt peil. maaiveldverloop. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Huiskavel en gebouwen

Tussenstand Klimaatakkoord. 5 september 2018

Klimaat & CO 2, Parijs, Polen Wereldwijde doelen, NL-doelen Energie in de gemeente Wierden Opties duurzame opwek:

Presentatie Nieuwe energie voor het klimaat

Biomassa in het Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA)

Het akkoord tussen EU Parlement en Raad i.v.m. LULUCF-doelstellingen en -rapportage voor

De analyse van het regeerakkoord in het licht van Europese afspraken leidt tot de volgende bevindingen:

Coöperatieve vereniging van bos en natuureigenaren

Lusten en lasten eerlijk verdelen

Bodemvruchtbaarheid. fundament onder voedselproductie. René Schils

Wat vraagt de energietransitie in Nederland?

Klimaatslimme landbouw en het recht

Klimaatslimme landbouw en het recht

1 Bent u bekend met het artikel Stem en geweten van de wetenschap van Martijn Katan uit de NRC van 9 maart 2018?

Regionale Energie Strategie

Regionale Energie Strategie

Broeikasgasemissies in Nederland,

Ledenbijeenkomsten melkveehouderij 2018 NAJAARSRONDE

Landgebruik in Gelderland. Juni 2016, Ronald Hutjes & collega s

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Provincie Noord-Holland HAARLEM, JUNI 2019

Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne)

Tweede Kamer der Staten-Generaal

de bodem in de kringloop wijzer Frank Verhoeven ir Frank

Het nieuwe Europese Klimaatplan voor 2030 #EU2030 YVON SLINGENBERG DG CLIMATE ACTION

Sustainable Development Goals: transities realiseren met duurzaam landgebruik

Broeikasgasemissies in Nederland per sector,

Klimaatakkoord Rijk en UvW

LANDBOUW EN NATUUR IN TIJDEN VAN KLIMAATVERANDERING

De Energietransitie van de Elektriciteitsproductie

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling

Klimaatverandering, de afspraken van Parijs wat betekent dat, wereldwijd en voor de hoge zandgronden?

16% Energie van eigen bodem. 17 januari 2013

STUREN MET WATER. over draagvlak en draagkracht in de westelijke veenweiden

Koninklijk Instituut Van Ingenieurs

Mestverwaarding Op weg naar een duurzame veehouderij

VERBINDEN, VERSTERKEN EN ONTWIKKELEN

Transcriptie:

Nationaal klimaatbeleid en de betekenis van landgebruik in de mitigatieopgave door Gert Jan van den Born 1

Klimaatbeleid: Nationale uitwerking Europese klimaatafspraken: kader voor de nationale opgave Halen van de doelen van Parijs: reductie van 95% t.o.v. 1990 Broeikasgasemissie NL: 1990 223 Mton CO 2 2014/2015 191 Mton CO 2 2020 170 Mton CO 2 (schatting) 2030 114 Mton CO 2 (schatting) Doel in 2050 11 Mton CO 2 Absoluut daling van 56 Mton CO 2 in de periode 2020-2030 Is 49% reductie sinds 1990.

Langs welke paden kan dat doel bereikt worden? PBL & ECN: Verkenning Klimaatdoelen Indeling in vijf functionaliteiten Reductieopties: verschillen per sector, kosteneffectiviteit is belangrijk Maatregelen op hoofdlijnen Efficiëntie verbetering (industrie, bebouwde omgeving, mobiliteit) Opslag afgevangen CO 2 in lege gasvelden, gebruik biomassa Elektrificatie van de energievraag (o.a. wind op zee) Functionaliteit voedsel en natuur Overige broeikasgassen landbouw (lachgas, methaan) Landgebruik (LULUCF) Conclusie: forse transitie met knelpunten en kansen

Regeerakkoord: opgave in 2030

Welke opties zijn er voor slimmer landgebruik? Vastlegging van koolstof door bossen: Minder boskap, productiever bosbeheer, aanplant bossen en houtwallen, duurzaam gebruik hout Reductie CO 2 uit veenweidegebieden Afname bodemdaling door veranderingen in het waterbeheer en in agrarische bedrijfsvoering Reductie CO 2 moerige gronden Minder bodembewerking, ander landgebruik, minder scheuren van grasland Koolstof vastleggen in minerale bodems minder bodembewerking, vanggewassen, minder rotatie Koolstof vastleggen in bestaande hoogveen: stimuleren veenvorming

Emissiereductie opties door slim landgebruik Netto emissie 6

Passages in regeerakkoord in de landbouw wordt er in samenwerking met waterschappen en betrokken boeren geëxperimenteerd met flexibel peilbeheer, en verder onderzoek naar onderwaterdrainage.. in samenwerking met boeren wordt in de directe omgeving van Natura 2000 gebieden bekeken of agrarisch natuurbeheer een bijdrage kan leveren aan minder intensief landgebruik en daarmee aan de klimaatopgave en natuurherstel. Het kabinet gaat betrokken boeren hier dan voor compenseren en benut daarbij alle mogelijkheden van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) Financiën landbouw en landgebruik: 275 miljoen (voor meerdere doelen w.o. klimaat, waterkwaliteit, natuurherstel en minder intensief landgebruik)

Conclusies Emissiereductie raakt alle sectoren: grote maatschappelijk uitdaging, ook voor landbouw en landgebruik. Politiek-bestuurlijke keuzes en besluiten: kosteneffectiviteit en meekoppelingen belangrijk..opties in veenweidegebieden: veel meekoppelingen en kosteneffectief In Regeerakkoord is peilbeheer, onderwaterdrainage en agrarisch natuurbeheer expliciet benoemd en er zijn middelen beschikbaar gesteld. Verdeling van de middelen nog ongewis. Klimaat is de gamechanger. Er zijn middelen beschikbaar. Er zijn credits te verdienen, wat de weg vrijmaakt voor financiële arrangementen

Dank voor Uw aandacht Vragen?