Missiegedreven Innovatiebeleid: in het teken van de Energieen Klimaattransitie

Transcriptie

1 Missiegedreven Innovatiebeleid: in het teken van de Energieen Klimaattransitie Werkconferentie Topsector Energie Martine Roza Directie Energiemarkt & Innovatie

2 Inhoud De maatschappelijke opgave Visie EZK op innovatiebeleid; missie gedreven innovatie Cases: kracht & licht Vragen en bespreekpunten 2

3 De maatschappelijke opgave Energieagenda Maatschappelijke uitdaging en functionaliteiten centraal Sturen op (de meest efficiënte) CO2-reductie Verdienvermogen Innovatie met een missie Overheid (met veld) beschrijft transitiepaden richting 2050 Innovatie draagt bij aan transitiepaden 3

4 De maatschappelijke opgave Regeerakkoord: energie/industrie/innovatie Hoge ambities: 49% CO2-reductie in 2030, Europees verband (55%) Topsectorenbeleid focus op drie maatschappelijke thema s: energietransitie/duurzaamheid; landbouw/water/voedsel; quantum/hightech/nano/fotonica Extra middelen: onderzoek & innovatie, energie & klimaat Prioriteit voor NWO: Nationale Wetenschapsagenda & Topsectoren. Voorsortering op verbreding SDE+ middelen naar CO2 CO2 minimumprijs in de elektriciteitssector 4

5 De maatschappelijke opgave Regeerakkoord: energie/industrie/innovatie Sector Mton reductie in 2030 Elektriciteit 20 Wind op Zee 4 Sluiting kolencentrales 12 Zon PV 1,5 CCS (AVI s) 2 Zuiniger verlichting 1 Industrie 22 CCS 18 Recycling 1 Procesefficiency 3 Gebouwde omgeving 7 Optimalisatie energiegebruik kantoren 3 Isolatie woningen, warmtenetten en warmtepompen 2 Zuiniger nieuwbouw 2 Landbouw en landgebruik 3,5 Slimmer landgebruik 1,5 Minder methaanuitstoot 1 Kas als energiebron 1 Transport 3,5 Zuiniger banden, Europese normen, elektrische auto s 1,5 Biobrandstoffen en maatregelen steden 2 TOTAAL 56 5

6 Visie EZK op energie innovatiebeleid Wat verstaan we onder innovatie (IEA/OECD)? De implementatie van een nieuw of significant beter product, proces, marketing of organisatiemethode (OECD) Innovatie kan het resultaat zijn van R&D binnen één of meerdere kennisgebieden Incrementele R&D is meestal het vertrekpunt (maar het is niet hetzelfde) Een dynamisch en gemeenschappelijk proces waarin vooruitgang en knelpunten in iedere fase effect hebben op zowel de volgende als de vorige innovatiefase Het moet in de markt worden geïntroduceerd of worden gebruikt 6

7 Visie EZK op energie innovatiebeleid Innovatie als dynamisch en gemeenschappelijk proces Innovatieproces faciliteren: ontwikkelen, toepassen, leren, innoveren 7

8 Visie EZK op energie innovatiebeleid Ondersteuning afstemmen op fase innovatiesysteem 7 sleutelprocessen 8

9 Visie EZK op energie innovatiebeleid Visie EZK op energie innovatiebeleid Energie onderzoek en innovatie, ondersteund door overheidsbeleid publiekprivate investeringen en effectieve multi-laterale samenwerking, vergroot het aantal opties, reduceert de maatschappelijke kosten en vormt daarmee een key-enabler voor de (inter)nationale energietransitie Waar grootschalige verandering nodig is, moet de overheid ingrijpen (AWTI) Missie EZK - Overheid in regierol Heldere en gemeenschappelijke visie op toekomstig energiesysteem Samenhangend beleidspakket: marktcreatie & innovatie Langjarige zekerheid & meerjarige financiering Afwegingskader: kiezen voor innovaties die bijdrage aan systeemverandering 9

10 Innovatie met een missie! Naar missie-gedreven innovatiebeleid Visie Beleidsimplicaties 1. Innovatiepotentieel ontsluiten door marktcreatie 2. Innovatieopgaven uit transitiepaden zijn leidend 3. Innovatie-inzet afhankelijk van fase innovatiesysteem 4. Rekening houden met internationaal speelveld 1. Drie soorten programma s: versnelling, groei, scan 2. Overheid essentiële rol in systeemveranderingen 3. Innovatieprogramma s beslaan alle innovatiefasen publiek private samenwerking Maatregelen Versnelling Omvorming huidige innovatie inzet naar missie-gedreven innovatie programma s Instrumentarium langjarige programma s in plaats van losse projecten Regelingen verbreden naar CO2-reducerende opties Demonstraties van buitenlandse innovaties toestaan met het oog op de Nederlandse transitie: proeftuinen Nieuwe regeling voor scan: middel en lange termijn en disruptief Omvorming van de sturing op het innovatiebeleid: Innovatie inbedden in transitieaanpak (governance) Afwegingskader gebaseerd op potentie functionaliteiten, additionaliteit en verdienvermogen Inzet en samenwerking Topsectoren in lijn met 10 transitiepaden Groei Scan

11 Van missie naar innovatie CO2-arme economie in 2050 Transitiepaden: ambitie, missies, innovatie-opgaven Kennis- en Innovatie-agenda Innovatieprogramma s Concrete projecten 11

12 Van missie naar innovatie Afwegingskader - criteria Niveau 1: Bepalen van geschikte opties voor Nederland a.co2 reductie (in 2050), betaalbaarheid, betrouwbaarheid b.geografische kenmerken NL c.ruimtelijke impact, maatschappelijke acceptatie d.verdienpotentieel Niveau 2: Bepalen van de inzet op innovatie a.bijdrage aan opgave 1 of meerdere functionaliteiten? b.sprake van een systeemvraagstuk of grootschalige vernieuwing? c.verdienpotentieel & positie Nederland d.additionaliteit overheid 12

13 Van missie naar innovatie Afwegingskader - proces Niveau 1: Opties innovatieportfolio Kwartiermakers: transitiepad & samenhangend beleidspakket Innovatieteam Energie en CO2 geeft advies Bewindspersonen geven akkoord op totaal Afspraken in maatschappelijk Energie- & Klimaatakkoord Niveau 2: Innovatieprogramma s TKI s programmeren: korte, middellange en lange termijn Kijkend naar het innovatiesysteem: welk type inzet / programma nodig Keuze programma s Afspraken in KIC 13

14 Cases: Kracht & Licht Decarbonisatie elektriciteitsproductie wind op zee +7 GW in 2030 wind op land GW in 2030 zonne-energie: daken, gevels, veldopstellingen kernenergie ontwikkeling & opschaling biobased industrie precombustion CCS Flexibiliteit elektriciteitssysteem piekproductiecapaciteit & nieuwe grootschalige transportverbindingen vraagsturing: slimme meter, aggregator (kleinverbruikers) conversie: Power 2 X waterstof, ammoniak, e.a. grootschalige opslag: mechanisch (LAES, CAES), batterijopslag elektrificatie industriële processen Vermindering gebruik: energie efficiëntie apparaten 14

15 Cases: Kracht & Licht Regeerakkoord: energie/elektriciteitsector Sector Mton reductie in 2030 Elektriciteit 20 Wind op Zee 4 Sluiting kolencentrales 12 Zon PV 1,5 CCS (AVI s) 2 Zuiniger verlichting 1 TOTAAL 40,5 15

16 Cases: Kracht & Licht Decarbonisatie elektriciteitsproductie wind op zee +7 GW in 2030 wind op land GW in 2030 zonne-energie:daken,gevels,veldopstellingen kernenergie ontwikkeling & opschaling biobased industrie precombustion CCS/AVI s Vermindering gebruik: energie efficiëntie apparaten 16

17 Cases: Kracht & Licht Flexibiliteit elektriciteitssysteem piekproductiecapaciteit & nieuwe grootschalige transportverbindingen vraagsturing: slimme meter, aggregator (kleinverbruikers) conversie: Power 2 X waterstof, ammoniak, e.a. grootschalige opslag: mechanisch (LAES, CAES), batterijopslag elektrificatie industriële processen 17

18 Vragen en bespreekpunten (stellingen) Een acceleratieprogramma wind op zee moet vooral inzetten op vergaande kostenbesparing elektriciteitsproductie wind op zee Een ontwikkelingsprogramma Power 2 TO waterstof, ammoniak, e.a. moet vooral inzetten op de ontwikkeling van verschillende producten voor de conversie van elektriciteit in CO2 arme waterstof 18