RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij o.b.s. De Linderakkers Plaats : Valthe BRIN-nummer : 18VZ Onderzoeksnummer : 127767 Datum schoolbezoek : 13 november 2012 Rapport vastgesteld te Leeuwarden op 4 februari 2013
Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13
1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 13 november 2012 een onderzoek uitgevoerd op o.b.s. De Linderakkers te Valthe naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor o.b.s. De Linderakkers een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn. Op 25 juni 2012 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bestuur besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie O.b.s. De Linderakkers is in mei 2009 voor het laatst bezocht. Het betrof een afsluitend onderzoek naar kwaliteitsverbetering dat is uitgevoerd omdat de school in april 2008 als zwak is beoordeeld. Daarvoor was de school al vanaf september 2005 zeer zwak. Tijdens het onderzoek van mei 2009 kwam de inspectie tot de conclusie dat de inspanningen van de school tot het gewenste resultaat hadden geleid. De kwaliteit van het onderwijs lag op een aanvaardbaar niveau. De school had zich verbeterd op de onderdelen opbrengsten, duidelijke uitleg en kwaliteitszorg. Toch had de inspectie nog kanttekeningen bij de onderwijskwaliteit. De planmatigheid van de zorg en het aanleren van denk- en leerstrategieën waren nog van onvoldoende niveau. Tijdens het bestuursgesprek in februari 2012 heeft de inspectie een waarschuwing afgegeven voor de tegenvallende eindopbrengsten. De inspectie heeft het bestuur geadviseerd om een plan van aanpak op te stellen en uit te voeren. Tijdens het bestuursgesprek in juni 2012 bleek dat de interventies van het bestuur onvoldoende resultaat hebben opgeleverd, want ook de eindresultaten van 2012 waren onvoldoende. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten een Toelichting Stand van zaken Opbrengsten OBS De Linderakkers, Schooljaarplan 2012-2013 en Evaluatie beleidsvoornemens schooljaarplan 2011-2012. pagina 5 van 13
Schoolbezoek, waarbij in alle groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leerlingen. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Een afzonderlijk gesprek met een vertegenwoordiging van het bestuur. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, tijd, didactisch handelen, afstemming begeleiding, zorg en (voorwaarden) kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13
2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2011. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 5 pagina 7 van 13
Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Kwaliteitsaspect 10 Voorwaarden voor kwaliteitszorg 10.1 De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling inclusief de kwaliteitszorg aan. 10.2 De schoolontwikkeling is verbonden met de visie op onderwijs, zoals geformuleerd in het schoolplan. 10.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 10.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn bestuur, directie, team en andere belanghebbenden betrokken. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee pagina 8 van 13
2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op o.b.s. De Linderakkers als zeer zwak. De eindresultaten in de afgelopen drie schooljaren liggen onder de inspectienorm en drie normindicatoren op het gebied van het didactisch handelen en de leerlingenzorg heeft de inspectie als onvoldoende beoordeeld. Bovendien zijn diverse andere indicatoren onvoldoende. De inspectie constateert dat de school de verbeteringen in het onderwijsleerproces zoals geconstateerd bij het onderzoek van mei 2009 niet heeft kunnen vasthouden en dat ook de afgegeven waarschuwing door de inspectie in februari 2012 niet heeft geleid tot verbetering van de onderwijskwaliteit. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Context O.b.s. De Linderakkers is een kleine school met een op dit moment stabiel leerlingenaantal van ongeveer 75 leerlingen. Met ingang van dit schooljaar zijn er zowel een andere clusterdirecteur als een nieuwe teamleider op de school. De clusterdirecteur heeft nog drie andere scholen in de nabije regio onder zijn hoede. De huidige teamleider is nog niet eerder schoolleider geweest en is nog in opleiding. Daarnaast is er een aantal nieuwe leerkrachten op de school en zijn er ook de afgelopen jaren veel wisselingen in het team geweest, vanwege persoonlijke factoren en krimp. Opbrengsten De eindopbrengsten zijn onvoldoende, omdat de resultaten op de onafhankelijke eindtoets die de school gebruikt de laatste drie jaar (2010, 2011 en 2012) onder de ondergrens van de inspectie liggen. De prognose voor de huidige groep 8 is volgens de school positief. De tussenopbrengsten zijn voldoende, hiervoor kijkt de inspectie naar de resultaten voor technisch lezen in de groepen 3 en 4, rekenen en wiskunde in de groepen 4, 5 en 6 en begrijpend lezen in de groepen 5 en 6. Alleen de resultaten voor technisch lezen in groep 3 en begrijpend lezen in groep 5 liggen onder de inspectienorm. Voor leerlingen die op een eigen leerlijn werken, is de school recent gestart met het opstellen van ontwikkelingsperspectieven. Echter deze ontwikkelingsperspectieven bevatten nog geen tussendoelen aan de hand waarvan de school kan zien of de leerlingen zich naar verwachting ontwikkelen. Om deze reden is indicator 1.4 als onvoldoende beoordeeld. De sociale competenties van de leerlingen zijn niet beoordeeld omdat de inspectie geen norm heeft voor het instrument dat de school gebruikt. Leerstofaanbod De school maakt in alle groepen gebruik van moderne lesmethoden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde die voldoen aan de kerndoelen en deze worden aan voldoende leerlingen tot en met het niveau van groep 8 aangeboden. De inspectie is echter kritisch over de opbouw en inhoud van het aanbod voor de kleuters. De school maakt gebruik van verschillende materialen en methoden en kan niet aantonen dat alle tussendoelen over een periode van twee jaar worden aangeboden. Hierdoor is een goede doorgaande lijn naar groep 3 niet gegarandeerd. Onderwijsleerproces De uitleg van leraren is van onvoldoende kwaliteit. Tijdens de geobserveerde lessen was er te weinig sprake van een gestructureerde lesopbouw met expliciet aandacht voor een terugblik, het bepalen van het lesdoel, een begeleide inoefening en het afsluiten van lessen. pagina 9 van 13
De inspectie constateert tevens dat de werkhouding van leerlingen in meerdere groepen onvoldoende taakgericht is, zowel tijdens de instructie als tijdens het zelfstandig werken.tijdens enkele instructielessen constateert de inspectie dat leerlingen afhaken, vanwege het ontbreken van een activerende didactiek en het beperkt gebruik van werkvormen. Voor wat betreft het zelfstandig werken hebben relatief veel leerlingen veel tijd nodig om aan het werk te gaan en zijn ze te lang bezig met organisatorische zaken en met elkaar. De leraren begeleiden deze leerlingen nauwelijks en maken ook onvoldoende duidelijk welke leerhouding van hen verwacht wordt. De school werkt met groepsplannen voor rekenen, begrijpend lezen en spelling, waarbinnen onderscheid wordt gemaakt tussen niveaus in leerlingen. Desondanks stemmen de leraren in alle groepen in de praktijk de instructie en verwerking onvoldoende gericht (inhoudelijk) af op de verschillen in onderwijsbehoeften tussen de leerlingen en is de afstemming weinig planmatig. Begeleiding en zorg Op De Linderakkers is sprake van een sluitend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en ontwikkeling van leerlingen en voor het signaleren van leerlingen die extra zorg behoeven. De leraren volgen alle leerlingen structureel met behulp van methodegebonden toetsen en registreren de resultaten. Uit deze registraties blijkt echter niet dat de resultaten voor de basisvaardigheden ook worden geanalyseerd en dat deze analyses leidend zijn voor de planning van de instructies en verwerking van de leerstof in de dagelijkse lespraktijk. Ook onvoldoende zijn de analyse van leerproblemen van zorgleerlingen, de planmatigheid en de evaluatie van de geboden zorg. Een scherpe analyse van de leerproblemen van individuele zorgleerlingen ontbreekt. Ook heeft de school geen concrete doelen gesteld waarop het aanbod voor deze leerlingen afgestemd kan worden. Verder wordt nog te veel zorg weggezet in de verlengde instructie. Hiermee kunnen echter hiaten voorkomen worden, maar geen eerder ontstane problemen worden opgelost. De evaluatie van de gegeven zorg wordt niet op individueel niveau uitgevoerd, ook ontbreken beredeneerde keuzes voor het vervolgtraject. Ten slotte zou de intern begeleider de daadwerkelijke uitvoering van de zorg in de praktijk moeten bewaken, dat is nu niet het geval. Kwaliteitszorg De school heeft in voldoende mate inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingen en stemt haar onderwijsaanbod hierop af. Daarnaast is de school dit jaar gestart met een systeem voor kwaliteitszorg om het evalueren van het onderwijsleerproces mogelijk te maken. Voor het rapporteren aan belanghebbenden worden de schoolgids en de evaluatie van het schooljaarplan gebruikt. De school heeft een analyse gemaakt van de eindopbrengsten van de afgelopen jaren. Daarbij is echter vooral gekeken naar leerlingkenmerken en nauwelijks naar mogelijke verbeterpunten in de kwaliteit van het onderwijsleerproces. De school heeft nog geen trendanalyses gemaakt van de tussenopbrengsten. Verder is de wijze waarop aan verbeteractiviteiten wordt gewerkt onvoldoende planmatig. Hoewel de school in haar evaluatie verbeterpunten signaleert, heeft zij niet uitgewerkt op welke manier verbetering concreet gerealiseerd moet worden. Daarnaast is de school onvoldoende in staat verschillende afspraken over bijvoorbeeld de manier van werken in de groepen actief te borgen. Mede door de wisselingen in het team worden eerder gemaakte afspraken over de wijze van instructie geven en het zelfstandig werken te weinig nagekomen. pagina 10 van 13
Ten slotte heeft de schoolleiding wel een begin gemaakt met de aansturing van de schoolontwikkeling en het opzetten van een professionele schoolcultuur, maar op dit moment zijn beiden nog onvoldoende zichtbaar. Er is nog geen sprake van een systematische aanpak van de schoolontwikkeling. Daarnaast is het team niet gewend te reflecteren op eigen handelen en is daarmee te weinig kritisch over haar eigen handelen in en buiten de groep. pagina 11 van 13
3 Toezichtarrangement Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zeer zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan de o.b.s. De Linderakkers een aangepast arrangement zeer zwak toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bestuur is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in november 2014 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voert de inspectie een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Verder maakt de inspectie nadere afspraken met het bestuur over te bereiken tussenresultaten en over een tussentijds kwaliteitsonderzoek naar bereikte verbeteringen. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan. Het bestuur herkent zich in de bevindingen van de inspectie en onderschrijft de noodzaak maatregelen te nemen die opheffing van de geconstateerde tekortkomingen als doel hebben. De minister wordt van de geconstateerde tekortkomingen op de hoogte gesteld. Naleving De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. pagina 13 van 13