Goedgekeurd door: Pagina 1 van 12 Deel 5 Reiniging en desinfectie
Goedgekeurd door: Pagina 2 van 12 Inhoudsopgave deel 5 Reiniging en desinfectie Pagina 1 DEFINITIE... 3 2 DOEL... 3 3 RICHTLIJNEN... 3 3.1 Algemeen... 3 3.2 Reiniging... 3 3.3 Desinfectie... 4 3.4 Organisatie... 4 3.4.1 Taakomschrijvingen schoonmaakmanagers en -medewerk(st)ers... 4 3.4.2 Schoonmaakinstructies voor apparatuur en ruimten... 4 3.4.3 Opslag van schoonmaakmiddelen... 4 3.4.4 Onderhoud van schoonmaak- en doseerapparatuur... 4 3.4.5 Middelen... 4 4 CONTROLE VAN DE REINIGING EN DESINFECTIE... 5 4.1 Controle van de organisatie van reiniging en desinfectie... 5 4.1.1 Interpretatie van de resultaten... 5 4.2 Visuele controle van de reinheid... 5 4.2.1 Interpretatie van de resultaten... 6 4.3 Bacteriologische controle van de reiniging en desinfectie (de agarafdrukmethode)... 6 4.3.1 Interpretatie van de resultaten... 6 BIJLAGE 1: CONTROLELIJST VOOR DE ORGANISATIE VAN DE REINIGING EN DESINFECTIE... 7 BIJLAGE 2: CONTROLELIJST VOOR DE REINHEID... 8 BIJLAGE 3: GRAFISCHE WEERGAVE VAN DE REINHEID... 10 BIJLAGE 4: RESULTATEN AGARCONTROLE REINIGING EN DESINFECTIE... 11 BIJLAGE 5: GRAFISCHE WEERGAVE AGARCONTROLE REINIGING EN DESINFECTIE... 12
Goedgekeurd door: Pagina 3 van 12 1 Definitie Onder 'reinigen' wordt verstaan het verwijderen van zichtbare (organische en anorganische) vervuiling. Onder 'desinfecteren' wordt verstaan het met behulp van fysische (bijvoorbeeld door hitte) en/of chemische middelen doden dan wel terugbrengen van het aantal levende micro-organismen tot een aanvaardbaar minimum. 2 Doel Het doel van reinigen en desinfecteren is het opleveren van ruimten en apparatuur die: - vrij zijn van zichtbare bezoedeling; en - waarop het aantal micro-organismen tot een aanvaardbaar niveau teruggebracht is; zodat de ruimten en apparatuur geschikt zijn voor het produceren van veilig vlees. Het doel van desinfecteren tijdens het productieproces is de besmetting op apparatuur sterk te verminderen. 3 Richtlijnen 3.1 Algemeen Aan het einde van de werkdag moet alle apparatuur worden gereinigd en gedesinfecteerd. Tussentijds reinigen is spoelen met water van drinkwaterkwaliteit. Materialen en instrumenten die bij de slachting van een individueel rund met categorie 1-materiaal in contact zijn gekomen of kunnen zijn gekomen, worden na de slachting van dat individuele rund zodanig gereinigd dat ze bij visuele inspectie geen verontreinigingen of slachtresten meer vertonen. Deze handelingen worden beschreven in Deel 11: Slachthandelingen (procesgang). Als tijdens de procesgang een zichtbare bezoedeling met bijvoorbeeld mest, een abces of maag/darminhoud optreedt, moet de apparatuur direct worden schoongespoeld met water van drinkwaterkwaliteit en gedesinfecteerd. 3.2 Reiniging Bij de reiniging moet de volgende werkwijze worden aangehouden: 1. Alle vlees en verpakkingsmaterialen verwijderen uit de ruimte. 2. Grof vuil met behulp van bezem/trekker/schep verzamelen en droog afvoeren. 3. Restanten van bloed, haren etcetera wegspoelen met warm water onder druk van maximaal 15 ato. 4. Schuim- of gelreinigingsmiddel op oppervlakken aanbrengen en gedurende de voorgeschreven tijd laten inwerken. 5. Reinigingsmiddel en losgemaakt vuil met warm water onder lage druk wegspoelen. 6. De oppervlakken op reinheid controleren en oppervlakken die nog vuil zijn nogmaals reinigen. Het resultaat van de reiniging is dat aan het begin van de werkzaamheden alle ruimten en apparatuur vrij zijn van zichtbare organische en anorganische vervuiling. Het productiepersoneel dient zelf zijn apparatuur en gereedschap aan het begin van de dag te controleren. Dit geldt ook als andere mensen verantwoordelijk zijn voor de reiniging en controle daarop. Als iets niet goed gereinigd is, mag productie niet starten totdat de situatie hersteld is.
Goedgekeurd door: Pagina 4 van 12 3.3 Desinfectie Het desinfectieproces dient het aantal aanwezige aërobe micro-organismen tot een aanvaardbaar niveau terug te dringen. Dit niveau komt overeen met maximaal één kolonievormende eenheid per cm², gemeten met agarafdrukplaatjes. De precieze techniek hiervoor wordt in paragraaf 4.3 beschreven. De volgende werkwijze moet worden aangehouden: 1. Oplossing van desinfectans opbrengen gedurende voorgeschreven contacttijd. 2. Alle oppervlakken afspoelen met koud of lauwwarm water (lage druk). 3. Het drogen van de oppervlakken stimuleren (bijvoorbeeld door ventilatie aan te laten staan, snijplanken en tafelbladen schuin te laten staan en plassen te verwijderen). 3.4 Organisatie Om te voldoen aan de hygiënecode dient verder aan de volgende punten te worden voldaan: 3.4.1 Taakomschrijvingen schoonmaakmanagers en -medewerk(st)ers Per functie dient een taakomschrijving aanwezig te zijn, en uiteraard hoort iedere werknemer een kopie te hebben. Deze moet op de hoogte zijn van zijn/haar eigen specifieke taken. Hiernaast moet vastgelegd zijn aan wie de medewerk(st)er rapporteert, en aan welke anderen hij/zij leiding geeft, en wie voor hem/haar moet invallen bij afwezigheid. 3.4.2 Schoonmaakinstructies voor apparatuur en ruimten Voor alle apparaten en ruimten dienen gedetailleerde schoonmaakinstructies te bestaan. Per voorwerp of ruimte dient het volgende te zijn omschreven: wie verantwoordelijk is voor de uitvoering van de reiniging en desinfectie; de frequentie waarmee het schoonmaken en ontsmetten dient te gebeuren; het tijdstip/ de tijdstippen waarop het schoonmaken dient te gebeuren; de werkmethode (inclusief, zo nodig, instructies voor het ontmantelen van het apparaat); de te gebruiken middelen en gereedschappen (trekkers, spuitlansen etcetera); de nodige veiligheidsmaatregelen die in acht moeten worden genomen; wie verantwoordelijk is voor de controle op de uitvoering; de wijze en frequentie van controle; de kritieke plaatsen waar de constructie van de procesapparatuur of het productieproces moeilijkheden oplevert voor de reiniging. 3.4.3 Opslag van schoonmaakmiddelen Reinigings- en desinfectiemiddelen en apparatuur dienen apart in een daarvoor bestemde ruimte te worden bewaard, die vorstvrij moet zijn. EHBO-instructies (die geleverd worden door de leveranciers van middelen) horen in een goed zichtbare plek te worden opgehangen in de ruimten waar de middelen worden opgeslagen en gebruikt. 3.4.4 Onderhoud van schoonmaak- en doseerapparatuur Een volledige inventarisatie van de aanwezige schoonmaakapparatuur is nodig. Daarnaast dienen alle onderhoudsbeurten te worden genoteerd in een logboek. Ook is het aan te raden alle apparatuur die wordt gebruikt om middelen te meten of doseren, regelmatig na te kijken en te ijken. 3.4.5 Middelen Uitsluitend toegelaten reinigings- en desinfectiemiddelen mogen worden gebruikt.
Goedgekeurd door: Pagina 5 van 12 4 Controle van de reiniging en desinfectie 4.1 Controle van de organisatie van reiniging en desinfectie Minimum frequentie: Ieder kwartaal Uitvoering: Met behulp van een controlelijst (bijlage 1) met ja/nee vragen wordt de organisatie van reiniging en desinfectie in het bedrijf gecontroleerd. De resultaten worden aan de verantwoordelijke persoon gegeven. 4.1.1 Interpretatie van de resultaten Wanneer een of meer van de vragen met nee wordt beantwoord, moet(en) deze punten binnen het kwartaal worden hersteld. 4.2 Visuele controle van de reinheid Er vindt een dagelijkse controle van de reinheid plaats door het productiepersoneel voor de aanvang van de werkzaamheden. Alle slachtapparatuur moet visueel schoon zijn aan het begin van de slachtdag. De chef productie is verantwoordelijk voor deze dagelijkse controle. Speciale aandacht moet worden besteed aan o.a. de buffertanks; identificatievaten en opslagtanks voor de bloedwinning; de binnenkant van de broeikuip; de binnenkant van de ontharingsmachine; de halveermachine. Deze apparaten zijn in de meeste bedrijven 'kritisch'. Als deze apparatuur niet schoon is, moet eerst worden gereinigd en gedesinfecteerd voordat de productie mag starten. Bij de dagelijkse controle van de reinheid zullen ook gebreken aan de inrichting en voorzieningen (beschadigingen van vloeren en wanden, defecte voorzieningen als kranen en wasbakken etc.) worden opgemerkt. Het is praktisch als deze op een bijlage van de controlelijst worden aangetekend zodat zij aan de Technische Dienst worden gemeld. Naast deze dagelijkse controle wordt er een systeem van maandelijkse controles gepland. Minimum frequentie: Iedere afdeling maandelijks Principe: Een aantal plaatsen in de slachtlijn zijn moeilijk goed te reinigen (kritische punten). Als deze plaatsen wèl goed schoon zijn, zal in het algemeen de rest van de objecten in de ruimte ook schoon zijn. Uitvoering: Een overzicht moet worden gemaakt van de kritische punten in iedere ruimte. Het verdient aanbeveling per ruimte de kritische punten op te splitsen in twee of drie verschillende lijsten, en deze in roulatie te gebruiken als controlelijst. De effectiviteit van de reiniging wordt voor aanvang van de werkzaamheden visueel gecontroleerd met behulp van een lijst met kritische punten (zie bijlage 2). In bijlage 3 is een lijst opgenomen waarin per kwartaal een overzicht van de resultaten op de visuele controle gemaakt kan worden. De reinheid kan als 'goed' worden beoordeeld als géén vervuiling zichtbaar is en het oppervlak niet vettig aanvoelt. De reiniging wordt aangemerkt als 'onvoldoende' wanneer vervuiling zichtbaar of voelbaar is.
Goedgekeurd door: Pagina 6 van 12 4.2.1 Interpretatie van de resultaten Score Score = 0 'voldoende' Score = 1 t/m 3 'onvoldoende' Score = 4 of meer 'onvoldoende' Te nemen acties Geen actie nodig. Zorg dat deze plaatsen effectief worden gereinigd en ontsmet voordat productie begint. Zorg dat deze plaatsen effectief worden gereinigd en ontsmet voordat productie begint. Ga ook na waarom de reiniging ineffectief is uitgevoerd en neem actie zo dat dezelfde situatie niet meer voorkomt. 4.3 Bacteriologische controle van de reiniging en desinfectie (de agarafdrukmethode) Minimum frequentie: Roulerend, zodat ieder afdeling maandelijks wordt gecontroleerd. Uitvoering: De effectiviteit van reiniging en desinfectie wordt beoordeeld door steekproefsgewijze microbiële monitoring van oppervlakken die met vlees in contact komen (zie bijlage 4). Dit dient te geschieden met de agarafdrukmethode en wel voor aanvang van de productie. Voorbeelden van zinvolle monstername plaatsen zijn als volgt: Afdeling Vuile slachtlijn Schone slachtlijn Monstername plaatsen plafond poets- en polijstmachine krabber in ontharingsmachine binnenkant broeibak binnenkant droogzweepmachine hakbladen roller van de hakmachine koppenschaar (blad) snijgedeelte van de anusboor binnenkant organenbakje In bijlage 5 is een lijst opgenomen waarin per kwartaal een overzicht van de resultaten op de bacteriologische controle gemaakt kan worden. Het protocol voor de uitvoer van deze controle vindt u in deel 15 van dit werkboek. 4.3.1 Interpretatie van de resultaten Score Gemiddelde score 1,0 of lager Gemiddelde score 1,1-1,5 Gemiddelde score hoger dan 1,5 Te nemen acties Reiniging en desinfectie zijn goed uitgevoerd. Geen actie nodig. Reiniging en desinfectie zijn redelijk uitgevoerd. Herhaal de controle binnen één week. Reiniging en desinfectie niet volgens de hygiënecode. Ga na waarom de reiniging en desinfectie niet effectief is en neem actie om te voorkomen dat dezelfde weer gebeurt. Herhaal de controle binnen één week.
Goedgekeurd door: Pagina 7 van 12 Bijlage 1: Controlelijst voor de organisatie van de reiniging en desinfectie Controlelijst voor de organisatie van de reiniging en desinfectie Datum: Uitgevoerd door: Weeknummer: Onderwerp Beoordeling A Reiniging en desinfectie 1. Zijn er taakomschrijvingen op papier voor het schoonmaakpersoneel? 2. Is het schoonmaakpersoneel in het bezit van een kopie van de relevante taakstelling? 3. Bestaan er gedetailleerde schoonmaakinstructies voor alle ruimtes en procesapparatuur? 4. Zijn schoonmaakinstructies, naast het centraal bestand, ook beschikbaar voor het personeel dat ermee werkt? 5. Bestaan er schema's voor de visuele en bacteriologische controle van de reiniging en desinfectie? 6. Worden de resultaten van controles structureel aan het schoonmaak personeel teruggekoppeld? 7. Is het vastgelegd welke actie moet worden genomen als de reiniging en/of desinfectie onvoldoende wordt gevonden? 8. Bestaat er een aparte, vorstvrije en brandbestendige opslagruimte voor reinigingsen desinfectiechemicaliën, die afsluitbaar is? 9. Zijn afspraken gemaakt over de verantwoordelijkheid voor het beheren, doseren, en bestellen van chemicaliën? 10. Zijn EHBO-instructies m.b.t. alle chemicaliën in de opslagruimte aanwezig? 11. Bestaat er een inventarisatie van alle reinigings- en desinfectieapparatuur? 12. Worden alle onderhoudsbeurten van reinigingsapparatuur geregistreerd? 13. Wordt alle doseerapparatuur gegarandeerd correct geijkt? 14. Zijn alle documenten genoemd in paragraaf 3 in één centraal bestand verzameld? Totaal Score (Maximum score = 14) Totaal score nee Score overbrengen naar de verzamelstaat Corrigerende actie nodig? Ja / Neen Omschrijving actie: Ja Nee Actie ondernomen? Ja / Neen Actie ondernomen door: Paraaf:
Goedgekeurd door: Pagina 8 van 12 Bijlage 2: Controlelijst voor de reinheid Controlelijst voor de reinheid (NB: noteer geconstateerde gebreken aan de inrichting en voorzieningen (vloeren, muren, kranen, wasbakken, etc.) op een apart vel en geef dit door aan de technische dienst) Datum: Tijd: Weeknummer: Uitgevoerd door: Afdeling: Controleplaats Indruk Opmerkingen Goed Onvoldoende Corrigerende actie nodig? Ja / Neen Omschrijving actie: Actie ondernomen? Ja / Neen Actie ondernomen door: Paraaf:
Goedgekeurd door: Pagina 9 van 12 Controlelijst voor de reinheid Bijlage: geconstateerde gebreken aan de inrichting en voorzieningen (vloeren, muren, kranen, wasbakken, etc.) Datum: Tijd: Weeknummer: Uitgevoerd door: Afdeling: plaats Corrigerende actie nodig? Ja / Neen Omschrijving actie: Actie ondernomen? Ja / Neen Actie ondernomen door: Paraaf:
Goedgekeurd door: Pagina 10 van 12 Bijlage 3: Grafische weergave van de reinheid Kwartaal: Jaar: 15 14 13 12 11 Totale score reinheid 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Meettijdstippen
Goedgekeurd door: Pagina 11 van 12 Bijlage 4: Resultaten agarcontrole reiniging en desinfectie Resultaten agarcontrole reiniging en desinfectie Datum: Tijd: Weeknummer: Uitgevoerd door: Afdeling: Afdruk nummer Omschrijving object Aantal kolonies Codering Aantal afdrukken: Totaal: Gemiddelde: Gemiddelde classificatie: Opmerkingen: Score overbrengen naar de verzamelstaat Corrigerende actie nodig? Ja / Neen Omschrijving actie: Actie ondernomen? Ja / Neen Actie ondernomen door: Paraaf:
Goedgekeurd door: Pagina 12 van 12 Bijlage 5: Grafische weergave agarcontrole reiniging en desinfectie Kwartaal: Jaar: 3.75 3.50 3.25 Gemiddelde score agar afdrukken 3.00 2.75 2.50 2.25 2.00 1.75 1.50 1.25 1.00 0.75 0.50 0.25 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Meettijdstip (Weeknummer)