Samenvatting Aardrijkskunde Migratie en vervoer Samenvatting door een scholier 2595 woorden 20 juni 2006 6 4 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Aardrijkskunde samenvatting: HS 1: ON THE MOVE Turkse en Marokkaanse gastarbeiders: 1961-1973 cirkelmigratie ( ze komen naar Nederland met het idee geld op te sparen en dan weer terug te gaan naar huis omdat dit niet mogelijk blijkt blijven ze heen en weer gaan tussen werkplaats en huis) 1973-1983 gezinsherenigende (omdat ze niet meer terug kunnen halen ze hun familie naar migratie Nederland) 1983-nu gezinsvormende (de kinderen van de ouders die in Nederland zijn gaan werken migratie zijn groot geworden en gaan op zoek naar een partner dit gebeurd vaak in het land van herkomst en daarmee gaan ze in Nederland een gezin stichtten) Mensen migreren omdat ze elders iets kunnen krijgen wat ze thuis niet hebben. Dit kan economische, sociale, politieke en culturele redenen hebben. Je hebt migratie op drie niveaus: Macroniveau: Wereldwijd. de tweedeling van de wereld. Tegenstelling Noord-Zuid. Ontstaan en ontwikkeling van rijke en arme landen. Ontstaan politieke problemen en schendingen van mensenrechten. Meso: Continentaal. Voorwaarden voor het ontstaan van migratie tussen gebieden: complementariteit (het aanvullen van elkaar), transporteerbaarheid (hoe goed kan ik van A naar B komen, zijn er belemmeringen. Denk daarbij aan geld of de mogelijkheid om ergens te komen), aanwezigheid van tussenliggende mogelijkheden (of er andere alternatieven zijn). Migratie wordt beïnvloed oor push-en pull factoren en tussenliggende hindernissen. Micro: Één persoon. Migratie heeft verschillende gevolgen: Positieve gevolgen van migratie: - stijging van welvaart in herkomstgebied - binnenkomst buitenlandse deviezen Pagina 1 van 8
- nieuwe economische bedrijvigheid in bouw en handel - nieuwe kennis in herkomstgebied - vermindering van de overbevolking - meer bestaansmogelijkheden voor achterblijvers - vermindering van gedeelte armoede Negatieve gevolgen migratie: - toenemende ongelijkheid - aantasting van de eigen cultuur - vergrijzing van de bevolking - wegtrekken van jonge energieke mensen - verwijdering van kennis - doorbreken van de oude dorpsstructuur - toenemende grond- en huizenspeculatie - toenemende aantal huwelijksproblemen/scheidingen - verwaarlozing van de landbouw - toenemende afhankelijkheid van het geld uit vestigingsgebieden - geen geloof meer in een toekomst in het eigen gebied Andere gevolgen: 1. sociaal-economische gevolgen: In de herkomstgebieden van arbeidsmigranten is de ongelijkheid tussen familie met en zonder migranten groter geworden. 2. Sociaal-culturele gevolgen: De bevolkingsopbouw van de gebieden veranderd.bovendien halen steeds meer migranten hun partner en kinderen weg uit het geboortedorp. 3. Ruimtelijke gevolgen: Vroeger woonde men vaak dicht bij elkaar in geconcentreerde dorpen. --> nu veel alleenstaande huizen aan het rand van het dorp gebouwd langs de verkeerswegen 4. Psychologische gevolgen: Berichten van migranten uit de vestigingsgebied zijn vaak rooskleurig. Begrippen: Geografische mobiliteit stromen van bijv. mensen of goederen tussen gebieden. Circulatie vorm van geo. mobiliteit waarbij mensen tijdelijk van woonplaats veranderen. Migratie vorm van geo. Mobiliteit waarbij men zich permanent ergens anders vestigt. Cirkelmigratie tussenvorm tussen circulatie en migratie. Migranten trekken heen en weer tussen het land waar men werkt en waar men vandaan komt. Gezinsherenigende migratie Het door de Turken en Marokkanen hierheen halen van Pagina 2 van 8
hun gezinnen. Gezinsvormende migratie Dat de kinderen van migranten in hun eigen land partner halen en dan in het land waar men werkt een gezin gaat stichten. Complementariteit het elkaar aanvullen (hier van gebieden). Transporteerbaarheid de mogelijkheid voor mensen en goederen om van punt a naar punt b te komen dit is afhankelijk van kosten, afstand en tijd. Tussenliggende mogelijkheden dat er tussen a en b geen migratie zal ontstaan als er andere mogelijkheden zijn. Pullfactoren factoren waardoor mensen naar een gebied willen. Pushfactoren factoren waardoor mensen van een gebied weg willen. Integratie proces van aanpassing voor etnische groepen en hun opname in de samenleving Allochtonen mensen die zelf of één of beide ouders hebben die in het buitenland zijn geboren. Autochtonen mensen die zelf of één of beide ouders hebben die in het land waar men woont/leeft geboren zijn. Arbeidsmigratie vorm van migratie waarbij men gaat migreren om ergens anders te kunnen werken. Ruraal-urbane migratie trek van het platteland naar de stad. HS 2: West-Europa: van emigratie naar immigratie Sinds WO II komen er steeds migranten Europa in: Politieke migratie: 1945 1960 (Dit komt doordat veel gekoloniseerde landen onafhankelijk worden). Economische migratie: 1961 1973 (Deze stroom bestaat vooral uit gastarbeiders. Door het tekort aan geschoolde werknemers in West-Europa kwamen deze uit gebieden rond de Middellandse Zee, omdat het steeds beter ging met landen als Spanje en Italië zijn de gastarbeiders uit die landen terug gegaan). Sociale en politieke migratie: 1973 heden ( Dit gaat over de gezinsherenigende en gezinsvormende migratie en over de mensenrechtenschendingen in een aantal landen) Veel landen voeren een actief migratiebeleid om de problemen op de arbeidsmarkt op te lossen. Nederland en een aantal omringende landen werven al een tijdje geen mensen meer, proberen het aantal immigranten in te dammen en stimuleren remigratie. Nederland is sinds kort zelfs een emigratieland. Dat Nederland tijden een immigratieland was komt doordat Nederland: Pagina 3 van 8
- vrije emigratie en immigratie verleent aan staatsburgers - toegang verleent aan mensen die beroepen uitoefenen waar op dat moment behoefte aan is - toegang verleent aan politieke vluchtelingen Overeenkomsten tussen Nederland en andere EU-landen: - Net als Duitsland, Frankrijk, België, Luxemburg en Zwitserland heeft Nederland: - in de jaren 60 gastarbeiders uit het Middellandse Zeegebied gehaald. - te maken gehad met de gezinsherenigende en daarna de gezinsvormende migratie. - last van illegale sinds de stop van het toelaten van vluchtelingen. - Nederland, Frankrijk en Engeland hebben door hun koloniale verleden vluchtelingen uit die gebieden gehad, Duitsland heeft dat niet gehad. Verschillen tussen Nederland en andere EU-landen: - Nederland kreeg te maken met vluchtelingen uit Indonesië de overige landen niet - Nederland laat geen arbeidsmigranten meer toe Duitsland wel - In Nederland is gezinshereniging migratie makkelijker dan in andere landen, de eisen die in ons land gelden zijn: 1) ze moeten minimaal 18 jaar zijn 2) er moet goede huisvesting zijn 3) de aanvrager moet minimaal een jaar in Nederland zijn In Nederland mogen de herenigde gezinsleden gelijk werken. Begrippen: Politieke migratie migratie om politieke redenen zoals gebrek aan veiligheid, vervolging of schending van de mensenrechten. Economische migratie migratie om economische redenen zoals meer verdienen. Sociale migratie migratie om sociale redenen zoals gezinshereniging. Repatriëring terugkeer van kolonisten. Aussiedler etnische Duitsers die vanuit een ander land weer terugkeren naar Nederland. Vluchtelingen mensen die vluchten uit eigen land om verschillende motieven. Asielzoekers vreemdelingen die om verschillende redenen een verblijfsvergunning aanvragen in een ander land. Migratiebeleid het geheel van overheidsmaatregelen met het doel migratiestromen te beïnvloeden. Retourmigratie/Remigratie terugkeer naar land van herkomst. Verdrag van Schengen verdrag waarin staat dat er geen grenscontroles meer gehouden Worden, dat men vrij mag reizen tussen deze landen en dat een asielaanvraag in één land bindend is (wordt je in één land afgewezen dan wordt je overal afgewezen). Pagina 4 van 8
HS 3: Vervoer en de ruimtelijke aspecten daarvan Het begrip vervoer wordt gebruikt om de verplaatsing van goederen aan te geven en het begrip transport zegt iets over hoe iets vervoert wordt bijv. per schip of trein. Bij vervoerstromen zijn steeds de volgende kenmerken belangrijk: 1. de omvang van het vervoer: de hoeveelheid goederen die vervoerd wordt 2. het soort goederen van het vervoer: zoals beperkt houdbare producten of diepvriesproducten 3.de richting: de ligging van de plaatsen waar het transport naar toe gaat 4. de afstand: absoluut(aantal km) en relatief(in kosten,tijd en moeite) 5. de duur: de tijd die nodig is voor het transport tussen twee plaatsen 6. de frequentie: het aantal keren dat een transport in een bepaalde periode: BV. een week plaatsvindt 7. de wijze van transport: wordt het transport uitgevoerd met een of met verschillende transportmiddelen? 8. de vertrek- en aankomstpunten van het transport 3 voorwaarden bij het ontstaan van vervoerstromen: 1. complementariteit tussen gebieden: gebied A produceert iets dat in gebied B niet is. 2. Transporteerbaarheid: hoe is de verhouding tussen enerzijds de kosten en de tijd van het transport en anderzijds de waarde van het product: a. bederfelijke goeden moeten snel vervoerd worden b. laagwaardige producten kunnen niet over grote afstanden vervoerd worden 3. geen concurrerende aanvoer. Voor het vervoeren van een goed van punt A naar punt B heb je niet alleen te maken met transport maar ook met de hele organisatie daarachter, samen noem je dit een transportketen. Een transportketen is alles wat samenhangt met vervoer. Een transportketen bestaat altijd uit drie onderdelen, het: 1. collectienetwerk (hierin worden alle te vervoeren goederen verzameld) 2. verplaatsingnetwerk (dit gaat over het verplaatsen van de goederen) 3. distributienetwerk (dit gaat over het verdelen van de goederen naar de plaats waar ze heen moeten) Dan heb je binnen de transport drie schaalniveaus: - wereldwijd (via zeevaart en/of luchtvaart) - continentaal (via weg, trein, binnenvaart, zeevaart en/of luchtvaart) - nationaal (voornamelijk per vrachtwagen) Mainports dit zijn internationale knooppunten waarover veel transport en vervoer gaat. De Kenmerken die een haven (evt. lucht) moet hebben om een mainport te zijn: 1. intercontinentaal vervoer en transport 2. Een wisseling van transportmiddelen 3. omvangrijke vervoersstromen Pagina 5 van 8
4. gunstige ligging: a goede geografische ligging b. economische ligging 5. de grote omvang van de goederen dier er jaarlijks aan-en afgevoerd worden 4 factoren bepalen de kwaliteit van een mainport: 1. het vervoersproduct of het aantal intercontinale vervoersbestemmingen 2. het terminalproduct of de capaciteit van de haven. 3. Het ontsluitingsproduct of de mate van ontsluiting van het achterland. 4. het omgevingsproduct of de aanwezigheid van faciliteiten in de omgeving. Voor de koppositie van Rotterdam is de ligging belangrijk: 1. goede verbinding met de Noordzee 2. gunstige ligging aan de monding van de rijn 3. een goede ligging ten opzichte van de concentraties van economische activiteiten Ook andere punten zijn voor Rotterdam belangrijk: 1. de activiteiten van het gemeentelijk havenbedrijf 2. de ontwikkeling van het intermodaal transport 3. de secundaire functie van de haven Schiphol voldoet aan 4 kenmerken van een mainport: 1. intercontinentaal vervoer en transport 2. er vind een wisseling van transportmiddelen plaats. 3. er is sprake van omvangrijke vervoersstromen 4. gunstige ligging Begrippen: Vervoer Verplaatsen van goederen van A naar B Vervoersstroom Stroom van goederen die van punt A naar B gaat Transport Manier waarop goederen vervoert worden Intermodaal transport transport uitgevoerd door twee of meer hulpmiddelen Terminal vertrek en aankomstpunt van transport Infrastructuur de verzameling van verbindingswegen in een gebied Transportnetwerk het geheel van transportlijnen die door knooppunten met elkaar verbonden zijn Transportketen het geheel van activiteiten die samenhangen met vervoer Collectienetwerk deel van het transportnetwerk waarover goederen bij de producent worden opgehaald Verplaatsingsnetwerk deel van het transportnetwerk, waarover tussen twee knooppunten, goederen worden verplaatst Distributienetwerk deel van het transportnetwerk waarover de goederen bij de eindgebruiker worden afgeleverd Pagina 6 van 8
Logistiek alle vervoersactiviteiten samen Mainport internationale transportplaats met aansluiting op het internationale netwerk Geografische ligging de relatieve ligging van een bedrijf ten opzichte van knooppunten Economische ligging een ligging nabij een belangrijk economisch concentratiegebied Distripark een terrein waar allerlei transportbedrijven gevestigd zijn en van waaruit de goederen bij de eindgebruiker komen Heb and spoke system een internationaal knooppunt waarbij de hub het knooppunt is en De spokes zijn de aanvoer en afvoer lijnen HS 4. Vervoersvraagstukken in Nederland Nederland heeft binnen West-Europa een belangrijke vervoer en distributiefunctie. Nederland draagt voor 36 % bij aan de Europese vervoerssector. Hierdoor zijn er ook veel Amerikaanse en Japanse bedrijven in Nederland. Zij zijn hierheen gekomen door de kwaliteit van het vervoer en distributie centrum. Je kunt hierbij denken aan: gunstige geografische ligging en economische ligging - toegankelijke haven - kosten - aanwezigheid en kwaliteit van distributiebedrijven - kwaliteit van wegen en spoorlijnen - goed imago Voor Nederland blijkt dit uit de vervoersprestatie (aantal goederen die in een jaar door bepaalde transportsectoren worden vervoert), de bijdrage aan het nationaal product en de bijdrage aan de werkgelegenheid. Deze distributiecentra liggen vooral gekoppeld aan de Rotterdamse haven en Schiphol, dit is langzaam aan het veranderen ze gaan nu ook langzaam buiten de twee mainports zitten, dit heet maritieme deconcentratie. Dit ontstaat door: 1. ruimtegebrek en afnemende bereikbaarheid 2. logistieke redenen Door het openstellen van de grenzen zal Nederland veel meer vervoer te verwerken krijgen. Nederland heeft zich ontwikkeld tot de distributieregio van Europa. Doordat dit erg goed is voor de economie wil Nederland deze positie behouden en zelfs versterken. Maar dit zorgt ervoor dat de milieuvervuiling erg groot wordt. Het goederen transport moet daarom anders georganiseerd worden. Intermodaal transport is daar een voorbeeld van. Het houdt in dat de soorten transport beter op elkaar worden afgesteld. Want normaal als iets van A naar C moet gaat het van A naar B met de vrachtwagen en dan bijv. verder met de trein hier wordt niks over afgesproken de bedoeling is dan dat er goede afspraken komen over het vervoer van A naar C. Bevordering van intermodaal transport betekend: 1. uitbereiden van infrastructuur 2. de inrichting van knooppunten Tot nu toe wordt 85 % van de goederen getransporteerd over de weg, bij het intermodaal transportmodel is het de bedoeling dat dit sterk verminderd en dat veel meer per trein of boot gaat. Op dit moment zijn Pagina 7 van 8
daarvoor twee grote projecten: 1. Betuwelijn: van Rotterdam naar Emmerich vervoerd goederen 2. de hogesnelheidslijn HSL:van Amsterdam naar België vervoerd personen Bij intermodaal transport zijn knooppunten erg belangrijk omdat men hier van transportmiddel kan wisselen. In knooppunten gebeuren vier dingen: - de transportmiddelen worden gewisseld - de goederen worden geconcentreerd of opgesplitst - de goederen worden tot een te verzenden laadeenheid samengevoegd of vanuit een laadeenheid weer opgesplitst in verschillende zendingen - er wordt waarde aan de goederen toegevoegd. de goederen worden geschikt gemaakt voor de klant door ze bijvoorbeeld opnieuw te verpakken Begrippen: Distributiefunctie De aanwezigheid van distributie activiteiten (distributie = verdeling van goederen over klanten). Maritieme deconcentratie Vestiging van allerlei transportbedrijven, distributiecentra, terminals en andere industrieën naar gebieden buiten de omgeving van mainports. Distributieregio Gebied met een belangrijke concentratie van distributie activiteiten. Pagina 8 van 8