Nieuws brief 2 0 1 2 NOCDA Nummer 5 Geachte lezer, Hierbij bieden wij u met veel plezier de vijfde nieuwsbrief van het NOCDA onderzoek aan. In deze nieuwsbrief informeren wij u over het onderzoek naar dwangklachten. Aan het NOCDA onderzoek nemen ruim 400 respondenten deel met dwangklachten. Naast het inventariseren van de dwangklachten door middel van vragenlijsten, worden ook biologische en genetische factoren onderzocht. Momenteel zijn de metingen voor het derde interview in volle gang en inmiddels is er ook gestart van de afname van het vierde interview. Door uw jarenlange deelname aan het onderzoek zijn wij in staat om het beloop van dwangklachten goed in kaart te brengen. De gegevens die in de afgelopen jaren verzameld zijn over verschillende onderwerpen zullen uiteindelijk uitmonden in een verscheidenheid aan resultaten. Een aantal resultaten kunt u in deze nieuwsbrief lezen. Wij zijn onder de indruk van uw bereidwilligheid om herhaaldelijk geïnterviewd te worden. Namens het onderzoeksteam willen wij u dan ook hartelijk bedanken voor uw medewerking tot nu toe. Fijne feestdagen! http://nocda.amstad.nl 020-788 56 79 nocda@ggzingeest.nl
Inhoud NOCDA Algemeen 2 - Hoofdonderzoeker P. van Oppen aan het woord 2 - NOCDA 4e meting NOCDA Resultaten 3 - OCS en verzameldwang 4 - Verzameldwang op tv Hersenen en OCS 4 - De werking van hersenen bij OCS? 5 - Besluitvormingsproces bij OCS Behandeling van OCS 6 - Richtlijnen 7 - Cognitieve therapie versus fluvoxamine bji OCS 8 - Inference Based Approach (IBA) OCS en familie 9 - OCS vanuit familie perspectief 10 - Pilot naar systeeminterventie bij dwang 11 - Cursus: Hoe ga ik om met iemand met OCS? OCS en andere klachten 12 - OCS en stoornis in de lichaamsbeleving 12 - Eigen bijdrage 13 - DSM 14 - Websites Stand van zaken NOCDA 4e meting NOCDA Algemeen Inmiddels zijn we gestart met onze vierde meting en loopt de uitvoering van de derde meting ook nog. De tweede meting is afgerond en tot onze vreugde was een groot aantal van de respondenten bereid om aan deze meting (zowel het interview als ook het invullen van de vragenlijsten) de medewerking te verlenen. In totaal was bijna 75% bereid om hier aan mee te werken en hier zijn wij uiteraard zeer verheugd over. Doordat zoveel mensen bereidwilligheid tonen voor verdere deelname aan het onderzoek zijn de onderzoeksgegevens ook waardevoller. Als er maar een beperkte uitval van respondenten is binnen je onderzoek dan wil dit zeggen dat de gegevens die je vindt ook een betere afspiegeling zijn van het echte leven. Hiermee bedoelen we eigenlijk dat de gegevens die je vindt beter generaliseerbaar zijn naar andere mensen die last hebben (gehad) van dwangklachten. En dit is natuurlijk heel belangrijk. Zonder u deelname zou dit niet gelukt zijn. Wij wensen namens het onderzoeksteam iedereen hele fijne feestdagen toe en willen u nogmaals bij deze bedanken voor de genomen moeite voor ons onderzoek tot nog toe. Hartelijke groet, Patricia van Oppen (namens het onderzoeksteam) In september is de vierde meting van het NOCDA onderzoek van start gegaan. De komende drie jaar zal deze meting gaan lopen en worden alle respondenten opnieuw uitgenodigd voor een interview. Dit interview bestaat uit vragen over psychische en lichamelijke gezondheid, het uitvoeren van een computertaak en een aantal biologische metingen zoals bloeddrukmeting en heup- en taille omvang. Hiernaast worden de respondenten gevraagd thuis vragenlijsten in te vullen en willen we graag een paar buisjes bloed afnemen. Bloedafname We willen graag een paar buizen bloed afnemen zodat we onderzoek kunnen verrichten naar bepaalde genetische kenmerken van OCS. Dit hebben we ook al gedaan bij de allereerste meting en nu willen we dit herhalen om de waarden van het bloed te kunnen vergelijken. Voor de bloedafname hoeft u niet nuchter te zijn en het bloed wordt afgenomen door ervaren onderzoekers. Wij hopen uiteraard dat alle respondenten nogmaals mee willen doen aan dit interview. 2
NOCDA Resultaten Het karakteriseren van het verzamelaars subtype in patiënten met OCS Dit onderzoek richt zich op patiënten met verzameldwang. Verzameldwang is enerzijds de drang hebben tot aankopen/behouden van veelal nutteloze spullen, anderzijds moeite hebben met het wegdoen van dingen. Dit kan leiden tot overvolle huizen en vaak onhygiënische situaties. In de klinische praktijk wordt het verzamelen van spullen gezien als een subtype van OCS, echter opvallend is dat men het verzamelen ook tegen komt bij andere aandoeningen, zoals schizofrenie en dementie. Hierdoor is de vraag gerezen op welke manier OCS en verzameldwang samenhangen, een kwestie die met de ontwikkeling van de DSM-V van extra belang is. Om deze vraag te beantwoorden zijn er de afgelopen jaren enkele onderzoeken gedaan naar de verschillen tussen patiënten met OCS en verzameldwang. De verkregen resultaten spreken elkaar echter vaak tegen en zodoende is er nog geen consensus bereikt. Daarom hebben ook wij binnen het NOCDA onderzoek gekeken naar verschillen tussen patiënten met en zonder verzameldwang. Voor dit onderzoek werd gebruik gemaakt van de basismeting van de NOCDA studie. Van de 419 patiënten met OCS bleken 59 ook te verzamelen. Deze twee groepen zijn op de volgende kenmerken vergeleken; sociodemografische kenmerken, klinische kenmerken en persoonlijkheidskenmerken. Uit de resultaten kwamen enkele verschillen naar voren. Wat betreft socio- demografische kenmerken bleek dat de verzamelaars vaker alleenstaand waren, vaker een uitkering hadden en een kleiner sociaal netwerk hadden. Gekeken naar de klinische kenmerken kwam naar voren dat de patiënten met verzameldwang zowel ernstigere dwangklachten als ernstigere angst- en stemmingsklachten hadden. Ook voelden zij zich eenzamer dan patiënten zonder verzameldwang. Tenslotte waren er ook verschillen te zien wat betreft persoonlijkheidskenmerken; verzamelaars bleken meer geneigd met spanningsklachten te reageren op stress. Verder konden zij worden getypeerd als minder extravert en minder consciëntieus. Bovenbeschreven resultaten laten inderdaad enkele verschillen zien tussen OCS- patiënten met en zonder verzameldwang. Dit lijkt het reeds bestaande vermoeden dat verzamelaars zich onderscheiden van OCS-ers te ondersteunen. Ons inziens zou dit het herzien van de diagnose verzameldwang rechtvaardigen. Wij pleiten voor het introduceren van een nieuwe aandoening binnen de DSM-V: de verzamelstoornis, een stoornis binnen het obsessief-compulsieve spectrum. We willen alle mensen die mee hebben gedaan aan de studie hartelijk bedanken en we hopen binnenkort de definitieve resultaten te publiceren in een international wetenschappelijk tijdschrift. Mijke de Boer 3
Verzameldwang In januari 2012 is er een stukje over verzameldwang op tv verschenen. Dit stuk kunt u terug kijken via: http://www.gezond24.nl/video/bekijk/verzameldwang,-een-onderschatte-aandoening.htm Hoe is de werking van de hersenen bij mensen met OCS? Hoe is de werking van de hersenen bij mensen met OCS? Wat gebeurt er in de hersenen wanneer iemand niet kan stoppen met het uitvoeren van bepaalde dwanghandelingen? Waarom blijven de dwanggedachten steeds weer terug komen? Veranderen hersengebieden wanneer de dwangklachten minder worden? Zijn de hersengebieden te beïnvloeden om de dwangklachten te verminderen? Om antwoord te krijgen op al deze vragen wordt er uitgebreid hersenonderzoek uitgevoerd bij het VUmc. Oorzaak Bij mensen met een dwangstoornis is de hersenactiviteit verhoogd in de voorste hersenkwabben en in dieper gelegen hersenstructuren, de zogeheten orbitofrontale cortex en nucleus caudatus. Deze gebieden zijn betrokken bij het reguleren van ingewikkelde motorische gedragingen, het formuleren van lange termijn plannen en het ontwikkelen van abstracte gedachten. De verhoogde activiteit wordt weer normaal na succesvolle behandeling. Mensen met een ouder met een dwangstoornis hebben een verhoogde kans om ook een dwangstoornis te krijgen, wat betekent dat er waarschijnlijk ook erfelijke factoren bij betrokken zijn. Behandeling Bij OCS wordt onderzoek gedaan naar de behandeling met diepe hersenstimulatie (Deep Brain Stimulation, DBS). Hierbij worden elektroden in de hersenen geplaatst en wordt een specifiek hersengebied geremd door elektrische stimulatie. Het voordeel van DBS is dat de behandeling kan worden aangepast in de loop van de tijd. Tot nu toe is het effect bij ongeveer zeventig OCS-patiënten onderzocht. Het is nog te vroeg om een definitieve conclusie te trekken, maar de eerste resultaten met DBS zijn hoopgevend. Bron: Hersenstichting Nederland Meer info: http://www.amstad.nl/ ocdhersenonderzoek/ 4
Hersenen en OCS Besluitvormingsproces bij obsessieve compulsieve stoornis Achtergrond Het sterk intrinsieke en repetitieve karakter van de symptomen van de obsessieve compulsieve stoornis (OCS) is suggestief voor afwijkingen in het besluitvormingsproces. Dit zou kunnen verklaren dat hoewel patiënten het overdreven en onredelijke karakter van hun symptomen onderkennen, zij er toch telkens opnieuw in verstrikt raken. Deze literatuurstudie biedt een overzicht van de beschikbare onderzoeksgegevens over onderliggende mechanismen van besluitvorming en deze koppelen aan kenmerken van OCS. Resultaten Er is een relatie tussen afwijkingen in het besluitvormingsproces en afwijkingen in de hersenen, met name de prefrontale cortex. Deze is betrokken bij het besluitvormingsproces door manipulatie en integratie van informatie en bij het nemen van beslissingen en het controleren van resultaten van beslissingen. Ook de amygdala is betrokken bij het besluitvormingsproces en zorgt voor de emotionele verwerking van informatie. De activiteit in deze gebieden bij functionele beeldvorming verschilt bij patiënten met OCS en proefpersonen zonder OCS. Evaluatie van afwijkende besluitvorming bij OCS, bijvoorbeeld met de Iowa Gambling Task, kan mogelijk dienen om de prognose van medicamenteuze behandeling te bepalen. Conclusie Het concept OCS als stoornis in het besluitvormingsproces genereert nieuwe hypotheses over de oorzaak en onderliggende mechanismen van OCS. Afwijkende besluitvorming vormt mogelijk een endofenotype, wat belangrijke implicaties kan hebben voor de behandeling. C.L.A. van den Broucke en L. Gabriels Tijdschrift voor psychiatrie, 54, 2012 5
Behandeling van OCS Richtlijnen Volgens de richtlijn wordt een dwangstoornis behandeld met medicijnen en/of een psychologische behandeling. Voor de behandeling maakt het verschil of mensen behalve een dwangstoornis ook last hebben van een ernstige depressie. Bij alleen een dwangstoornis kiest u zelf of u wilt starten met medicijnen of een psychologische behandeling. Hoewel u zelf kiest, heeft een psychologische behandeling de voorkeur. Bij een dwangstoornis en een ernstige depressie adviseert de behandelaar te starten met medicijnen. Psychologische behandeling Als u start met een psychologische behandeling wordt voorgesteld te beginnen met exposure in vivo met responspreventie voor gemiddeld 10 tot 20 weken. Bij onvoldoende resultaat kan dit gecombineerd worden met cognitieve therapie. Bij een exposure behandeling is het de bedoeling dat u wordt blootgesteld aan de prikkels of situaties die uw angsten of obsessies oproepen en waarbij u geneigd bent tot het bezweren van uw angst door het uitvoeren van dwanghandelingen en rituelen. Bij deze therapie wordt u blootgesteld aan uw angsten en tegelijkertijd wordt u verhinderd om de bijbehorende dwanghandelingen uit te voeren (responspreventie). Dit gebeurt in kleine stappen in overleg met uw behandelaar. Zo zal bijvoorbeeld iemand met smetvrees een deurknop of een trapleuning moeten aanraken (exposure), zonder vervolgens zijn handen te wassen (responspreventie). U leert ervaren dat de spanning en angst op den duur afnemen als u de dwanghandelingen en rituelen niet meer uitvoert. Exposure in vivo met responspreventie is wetenschappelijk goed onderzocht en blijkt effectief te zijn. Medicatie Als u start met medicatie wordt voorgesteld te beginnen met een antidepressivum. Antidepressiva worden onderverdeeld in selectieve serotonine heropname remmers (SSRI s) en tricyclische antidepressiva (TCA s). Hoewel ze meestal even effectief zijn verschilt de werking en de bijwerkingen per antidepressivum. Omdat SSRI s over het algemeen beter verdragen worden, zijn die meestal eerste keus. Als een bepaald antidepressivum niet werkt, is overschakelen op een ander antidepressivum vaak een goede keuze. Omdat ze allemaal net iets anders werken, is er een goede kans dat een ander type wel het beoogde effect heeft. Voorbeelden van SSRIs zijn fluxetine, fluvoxamine, sertraline, paroxetine, citalopram en ecitalopram. Bijwerkingen (meestal van voorbijgaande aard) van SSRIs kunnen zijn: toename angstgevoelens gedurende de eerste weken, seksuele problemen, diarree, hoofdpijn, misselijkheid en slapeloosheid. Clomipramine: duizeligheid, sufheid, droge mond en seksuele problemen. Venlafaxine: wazig zien, hoofdpijn, seksuele problemen en misselijkheid. Bron: Multidisciplinaire richtlijn angststoornissen 2005 6
Cognitieve therapie versus fluvoxamine bij OCS De eerste stap van de behandeling voor OCS is exposure therapie met respons preventie en de tweede stap is cognitieve therapie (CT) of het medicijn fluvoxamine. In dit onderzoek is gekeken naar het verschil in effect tussen CT of fluvoxamine als behandeling van obsessieve compulsieve stoornis (OCS) bij patiënten die geen baat hadden bij exposure met respons preventie. Dit werd onderzocht met behulp van een 12-weekse behandeling binnen een gerandomiseerd onderzoek waarbij de patiënten CT of fluvoxamine kregen. Dit betekent dat het lot bepaalde welke behandeling zij kregen. De belangrijkste uitkomstmaat van het onderzoek was de ernst van de dwangklachten. Van de 118 patienten die als eerste stap de exposure behandeling kregen, had de behandeling bij 48 patienten geen effect. Zij werden gerandomiseerd in één van beide groepen. 50% van de patiënten die in de groep fluvoxamine gebruik werd ingedeeld, weigerde echter deze behandeling tegenover 13% van de patiënten die CT weigerden, dit verschil was opvallend hoog (en significant verschillend, p= 0.01). CT bleek niet effectief te zijn in de groep die al eerder exposure behandeling had ontvangen. Daarentegen was fluvoxamine wel effectief als tweede stap van de behandeling. Uit deze resultaten kan worden geconcludeerd dat wanneer de exposure behandeling met respons preventie geen baat heeft, fluvoxamine meer effect zal hebben als tweede stap in de behandeling dan CT. Ton van Balkom, Paul Emmelkamp, Merijn Eikelenboom, Adriaan Hoogendoorn, Jan Smit en Patricia van Oppen Tijdschrift Psychotherapy and Pychosomatics, september 2012 7
Inference Based Approach (IBA) Nieuwe therapie voor mensen met dwang IBA is een nieuwe cognitieve therapie voor mensen met dwang. Deze nieuwe therapie is onderzocht en wordt nu uitgevoerd in Canada. De methode lijkt succesvol. IBA zegt dat obsessies het gevolg zijn van een bijzondere manier van redeneren. Zintuiglijke informatie ten onrechte negeren Mensen met dwangverschijnselen redeneren anders tijdens een obsessief moment dan daarbuiten. Het gaat om een manier van redeneren waarbij zintuiglijke informatie (horen, zien, ruiken, proeven) genegeerd wordt. Een dwangpatiënt ervaart een gedachte over iets wat kan (een mogelijkheid), als iets wat waarschijnlijk aan de hand is. Dit terwijl er bewijzen waarneembaar zijn dat dit niet zo is. In de IBA behandeling wordt niet gediscussieerd over of iets wel kan en hoe groot de kans daarop is. IBA is er op gericht om de patiënt te laten ontdekken dat hij in zijn obsessieve momenten opgeslokt raakt in een verhaal in zijn hoofd en vergeet om naar de werkelijkheid te kijken. Toetsen op werkelijkheid of verbeelding Mensen krijgen handvatten waarmee ze kunnen toetsen of ze zich met de werkelijkheid bezig houden of met hun verbeelding. Zij leren door verschillende oefeningen om zich te weren tegen de zuigkracht die er van zo n verhaal in hun hoofd uitgaat. Ook ontdekt de patiënt wat zijn favoriete manier van verwarren is. Verder wordt in de therapie het overgangsmoment opgespoord waarop iemand de werkelijkheid los laat en opgaat in een verhaal in zijn hoofd. Bron: ADF stichting Inmiddels zijn er in de deelstudie IBA 40 mensen behandeld met de IBA behandeling en 40 mensen zijn behandeld met de reguliere cognitieve therapie. Het komende jaar worden de uitkomsten van de behandelingen met elkaar vergeleken. Hieruit zal blijken of de IBA behandeling een betere of net zo n goede behandeling is als de cognitieve gedragstherapie. 8
OCS en familie Obsessieve compulsieve stoornis vanuit familie perspectief; implicaties voor behandeling en onderzoek De obsessieve-compulsieve stoornis (ocs) is een chronische psychiatrische aandoening met een hoge mate van behandelresistentie. Verschillende onderzoeken suggereren een rol van gezinsfactoren bij het ontstaan en het beloop van OCS. Het doel van deze studie is om een overzicht geven van de kennis op het gebied van de complexe interactie tussen OCS en gezinsfactoren door een systematisch literatuuronderzoek. OCS betekent een zware belasting voor partners en gezinsleden, en hun omgang met de symptomen heeft invloed op het beloop van de stoornis, vooral op het effect van cognitieve gedragstherapie (CGT). Interventies gericht op het verbeteren van communicatieve vaardigheden en een evenwichtiger gezinsreactie kunnen het beloop van OCS gunstig beïnvloeden. Het integreren van gezinsfactoren in de behandeling van OCS is aan te bevelen. Verder onderzoek op dit gebied is nodig. K.J. Nauta, N.M. Batelaan, A.J. van Balkom Gepubliceerd in Tijdschrift voor psychiatrie 54, 2012 9
Pilot naar systeeminterventies bij dwang De obsessieve compulsieve stoornis (OCS) is een chronische aandoening met een grote impact op het leven van de patiënt. Ook de directe familieleden ondervinden veel stress en beperkingen in het dagelijks functioneren ten gevolge van de dwangsymptomen. Cognitieve gedragstherapie (CGT) en farmacotherapie zijn effectief gebleken in de behandeling van OCS. Echter, ongeveer de helft van de patiënten reageert niet of onvoldoende op behandeling. Verder onderzoek naar aanvullende behandelmethoden blijft daarom van groot belang voor deze patiëntengroep. Doel van het onderzoek Uit onderzoek is bekend dat de manier waarop partners/familieleden met de dwang omgaan van invloed kan zijn op het behandelresultaat van CGT. Momenteel worden partners/ familieleden niet standaard bij de dwangbehandeling betrokken. Mogelijk kan dit wel het effect van de behandeling verbeteren. Daarom is er bij de GGZ ingeest een behandelprotocol opgezet waarbij men zich voornamelijk richt op de interactie tussen de patiënt en zijn directe steunsysteem (partner of naaste gezinslid). Het is een aanvullende interventie die naast de reguliere CGT gegeven wordt. De interventie beoogt de interactie tussen de patiënt en zijn directe steunsysteem te verbeteren door een zestal gezamenlijke gesprekken met concrete opdrachten voor de periode tussen de gesprekken door. Het doel is om het behandelresultaat van de CGT te verbeteren en om het niveau van stress te verlagen bij zowel de patiënt als zijn directe steunsysteem. In 2012 zal een pilotonderzoek starten om het behandelprotocol te testen. Meer informatie Voor de pilot-studie worden nog proefpersonen gezocht. Om deel te kunnen nemen aan het onderzoek moet de dwangpatiënt een CGT behandeling volgen bij de GGZ ingeest. Financier Het onderzoek wordt mede gefinancierd door het Fonds Psychische Gezondheid Bron: ADF stichting Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de coördinator van het onderzoek, mw. K.C.P. Remmerswaal, tel. 020-788 4666 of email K.Remmerswaal@ ggzingeest.nl 10
Cursus! Hoe ga ik om met iemand in mijn omgeving met angst en dwang? Hoe ga ik om met de dwangstoornis van mijn partner of kind? Uit onderzoek is bekend dat de naasten van iemand met een dwangstoornis in 90 % van de gevallen meedwangen. Herkent u iets in de volgende voorbeelden? - U trekt bij de deur uw kleren alvast uit, stopt alles meteen in de wasmand en stapt direct onder de douche omdat uw partner anders alles moet schoonmaken in huis - U stelt uw kind veelvuldig gerust of helpt bij het maken van het huiswerk omdat uw kind bang is iets niet goed te hebben gelezen of opgeschreven - U staat vaak lang te wachten om ergens heen te gaan totdat uw partner of kind klaar is met controlerituelen - U zet altijd de kliko buiten of doet altijd de boodschappen omdat uw partner dat niet durft - U koopt liters shampoo omdat uw kind bij elke douchebeurt een nieuwe fles wil gebruiken - U bedenkt smoezen voor de buitenwereld waarom jullie niet op visite komen of mensen thuis uitnodigen - U legt tijdschriften uit het zicht of kijkt niet naar bepaalde TV-programma s omdat dat uw kind of partner zo onrustig maakt - U wast regelmatig extra uw handen terwijl u weet dat dit niet nodig is In een cursus van 4 bijeenkomsten wordt ingegaan op de invloed van een dwangstoornis op de andere gezinsleden. Er wordt gekeken naar wat u zelf stap voor stap kunt doen om die invloed te verminderen, zónder dat u probeert de ander van de dwang af te helpen. Dit lijkt in tegenspraak met elkaar, maar in de cursus zult u merken dat dit twee verschillende dingen zijn. Het uitwisselen met anderen is vaak een feest van herkenning en kan helpen stappen te zetten in het terugdringen van het meegaan in de dwang. De groep vormt een steun in de rug bij de stappen die u kunt gaan zetten. Hierdoor komt er weer ruimte vrij om de dingen te doen die u zelf belangrijk vindt. Ga voor meer informatie naar: www.adfstichting.nl De cursus wordt geleid door Marionne Bartels, voorheen klinisch psycholoog en teamleider van het Marina de Wolfcentrum. Op deze kliniek heeft zij inmiddels vele jaren ervaring met de behandeling van dwangklachten. Als speciaal aandachtsgebied heeft zij de invloed van de dwangstoornis op de naastbetrokkenen. 11
OCS en andere klachten Stoornis in de lichaamsbeleving bij patiënten met een obsessieve compulsieve stoornis; prevalentie en klinische relaties Dit onderzoek richt zich op de aanwezigheid, de demografische aspecten en klinische kenmerken van een stoornis in de lichaamsbeleving bij patiënten met een obsessieve compulsieve stoornis (OCS). De onderzoeksgroep bestaat uit 901 patiënten met OCS uit Brazilië. Er is gebruik gemaakt van verschillende meetinstrumenten om de ernst en aanwezigheid van OCS en stoornis in de lichaamsbeleving vast te stellen. In 12,1% van de onderzoeksgroep is ooit in het leven een stoornis in de lichaamsbeleving vastgesteld (109 personen). De patiënten die ooit in het leven een stoornis in de lichaamsbeleving heeft gehad, waren jonger en vaker werkloos, hadden minder vaak een partner en hadden vaker suïcidaal gedrag in vergelijking met de patiënten die geen stoornis in de lichaamsbeleving hebben gehad. Hiernaast heeft de groep met een stoornis in de lichaamsbeleving ooit in het leven een eerdere start van de OC symptomen, ernstigere OCS klachten, meer last van depressie en angst en minder inzicht in de OC klachten. Uit dit onderzoek blijkt dat het vragen naar symptomen van de stoornis in de lichaamsbeleving bij patiënten met OCS essentieel is. Conceição Costa DL e.a. (Brazilie) Gepubliceerd in Depression and Anxiety, juli- 2012 Eigen bijdrage tweedelijns GGZ per 2013 Het is nog onduidelijk of de eigen bijdrage in de GGZ zal blijven bestaan in 2013. Om op de hoogte te blijven van de besluiten rondom de eigen bijdrage kunt u de volgende pagina in de gaten houden op de website van de rijksoverheid. Meer informatie is te vinden op: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/geestelijkegezondheidszorg/vergoeding-van-ggz 12
DSM-V Meer informatie over de DSM-V kunt u lezen op: www.dsm5.org Het Diagnostisch and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) is een Amerikaans handboek voor diagnose en statistiek van psychische aandoeningen dat in de meeste landen als stadaard in de psychiatrische diagnostiek dient. De huidige versie (DSM-IV) dateert uit 2000 en momenteel wordt er gewerkt aan een herziende versie (DSM-V) welke verwacht wordt in 2013. Het doel van de DSM is om onderlinge vergelijking van (groepen) psychiatrische patiënten mogelijk te maken door het opstellen van definities waaraan iemand moet voldoen om in een bepaalde groep te vallen. In de DSM-IV is OCS ondergebracht onder de angststoornissen, maar dit staat steeds meer ter discussie. Bij OCS zijn vaak angst en vermijdingsgedrag aanwezig, maar deze angst is erg variabel en heterogeen. Verschillende angstsymptomen kunnen voorkomen tijdens verschillende stadia van de aandoening. Zo komen obsessies vaak voor samen met angst tot paniek, maar na verloop van tijd kan dit evolueren naar meer fobische angst en vermijdingsgedrag. Bij bepaalde patiënten met OCS, zoals degenen met prominent vermijdingsgedrag of aan symmetrie gerelateerde obsessies en compulsies, blijkt angst minder sterk aanwezig. Angst wordt niet beschouwd als enige belangrijke indicator voor de ernst van OCS. Ook gevoelens van walging en het voelt niet goed blijken belangrijk bij OCS, vooral bij patiënten met smetvrees. Zo bleek in de studie van Jhung e.a. (2010) dat patiënten met OCS meer de neiging hadden om ambigue gezichtsuitdrukkingen te interpreteren als walging, in vergelijking met controlepersonen. Deze sterkere perceptie van walging werd in deze studie in verband gebracht met smetvrees. De specifieke inhoud van obsessies, met hun intrusieve karakter, en de ermee gepaard gaande stereotiepe, repetitieve en nietfunctionele compulsies, geven een duidelijk onderscheid tussen OCS en andere angststoornissen (Stein e.a. 2010). Het voorstel voor de DSM-V is om OCS onder te brengen bij een nieuwe categorie: Obsessieve-compulsieve en gerelateerde stoornissen. Bron: Overzichtartikel Tijdschrift voor Psychiatrie, 54, 2012 13
Websites www.nodea.nl Op deze website staat nieuws over de laatste ontwikkelingen op het gebied van onderzoek naar depressie en angst. www.silhouet-online.nl Voor mensen die wetenschappelijke informatie op prijs stellen biedt het tijdschrift NedKAD/Silhouet de mogelijkheid om u gratis te abonneren op een literatuurscreening over angst en depressie. www.psychischegezondheid.nl Website van het fonds psychische gezondheid met uitgebreide informatie over psychische aandoeningen. www.adfstichting.nl Op de website van de Angst, Dwang en Fobie stichting vindt u uitgebreide informatie over onder andere angst en depressie, en de hierbij behorende symptomen en behandelmogelijkheden. Extra info ADF Stichting Nieuwe website: Misschien weet u al dat wij op dit moment druk bezig zijn met het vernieuwen van de website voor volwassenen. Er komt nog meer informatie op te staan en diverse pagina s zijn vernieuwd. Zo is er onder andere meer te lezen over specifieke angststoornissen zoals teldwang, verzameldwang, slikangst, spinnenangst, BDD (Body Dysmorphic Disorder) en nog veel meer. Het is de bedoeling dat de site begin 2013 online is. Wij hopen dat we het voor die tijd voor elkaar hebben. Houdt u rond deze tijd onze website in de gaten! www.kleurjeleven.nl Kleur je leven is een online zelfhulpcursus voor mensen met sombere gevoelens of milde depressieve klachten. www.trimbos.nl Het Trimbos-instituut is een landelijk kenniscentrum voor de geestelijke gezondheidszorg, de verslavingszorg en de maatschappelijke zorg. Depressie en angst zijn belangrijke thema s binnen verschillende onderzoeksprogramma s van het Trimbosinstituut. www.113online.nl 113online is een 24-uurs hulplijn voor mensen die denken aan zelfdoding of als men zich zorgen maakt over iemand of als men nabestaande is en meer informatie zoekt. www.omgaanmetangst.nl Op deze website van de stichting Omgaan met Angst vindt u informatie, weetjes, tips en trucs over hoe om te gaan met angst. Ook kunt u via hun forum contact met lotgenoten zoeken. www.depressie.org De Depressie Vereniging is een landelijke organisatie die zich inzet voor mensen met een depressie of depressieve klachten en hun naasten. Hun medewerkers en vrijwilligers hebben allemaal zelf ervaring met depressie. www.lotgenotenforum.nl Een forum voor lotgenoten door lotgenoten met betrekking tot depressieve klachten. kopp.lotgenootje.nl Forum voor kinderen met ouders met psychiatrische problemen. 14
Colofon Redactieraad Bianca Lever- van Milligen Nicole Billingy Eindredactie Patricia van Oppen Reen Halkema Merijn Eikelenboom Vormgeving Denise Wong Drukwerk Service Point Contact Heeft u vragen of opmerkingen naar aanleiding van de nieuwsbrief e-mail of bel ons dan. nocda@ggzingeest.nl 020-788 5679 http://nocda.amstad.nl Wij wensen u namens het hele onderzoeksteam een gezond en gelukkig 2013!