VRIJWILLIGERSBELEID 2014-2017 Voorgelezen door een vrijwilliger: Een zachte blik, een blij gelaat Een vriendelijk woord, een goede raad Want; Vrijwilliger zijn... Is vrijwillig maar niet vrijblijvend Is verbonden Maar niet gebonden Is onbetaalbaar maar niet te koop Is positief denken is positief doen Met als enige doel voor jezelf en de ander een goed gevoel! Al lijkt het simpel wat je schenkt Toch is het meer waard dan je denkt! 1 Perspectief Welzijn, Zorg, Sociaal, Cultureel Werk Beuningen Molenstraat 54 6641 BK Beuningen 024 6750939 www.stg-perspectief.nl Februari 2014 Vrijwilligersbeleid Perspectief 2014-2017 Schrijver E. Klein Rouweler Document: Status: def Datum 1 e evaluatie: nov 2016 Versiedatum: 17-2-2014 Versie: 4 Pagina 1 Autorisatie: vastgesteld bestuur 17-2-2014 archiefplaats 2.13.1
VRIJWILLIGERSBELEID PERSPECTIEF 2014-2017 Inleiding Voor u ligt het vrijwilligersbeleid van Perspectief. Naast een team van medewerkers, zijn vele vrijwilligers actief voor Perspectief. De vrijwilliger en beroepskracht werken samen en versterken elkaar. Dit vraagt om duidelijkheid in visie en afspraken. De notitie geeft een uiteenzetting van het belang van vrijwilligers, begrippen die worden gehanteerd en de diversiteit onder vrijwilligers. De belangrijkste uitgangspunten worden genoemd in de kernelementen van het vrijwilligersbeleid. In bijlage 1 staat de praktische uitwerking van het vrijwilligersbeleid waarin de kernelementen vervlochten zijn. Perspectief wil samen met burgers en vrijwilligers werken aan het welzijn van alle inwoners in Beuningen. 1.1 Organisatie Perspectief is de organisatie voor Welzijn, Zorg, Sociaal en Cultureel Werk in Beuningen. Het doel van Perspectief is het bevorderen van de leefbaarheid van de samenleving en het welzijn van alle inwoners in de gemeente Beuningen. Perspectief werkt bij alle projecten en activiteiten met vrijwilligers (ruim 250) en een team van 19 medewerkers. 1.2 Visie Perspectief (uit Beleidsvisie 2013-2016 Perspectief wil burgers met de samenleving verbinden zodat deze beter functioneert en mensen tot hun recht komen. Zij wil zelfstandigheid bevorderen, kennis benutten, initiatieven stimuleren en mogelijkheden verschaffen. Waar nodig biedt Perspectief hulp en ondersteuning. Perspectief draagt er zo aan bij dat zoveel mogelijk mensen betrokken zijn bij de samenleving. Deze functioneert beter als burgers meedoen, verbonden zijn met de leefomgeving, zich sociaal en cultureel kunnen ontwikkelen en verantwoordelijkheid willen dragen voor de leefomgeving. Daarom werkt Perspectief altijd samen met vrijwilligers. 2 2 Maatschappelijke ontwikkelingen Koning Willem Alexander vroeg in zijn troonrede (2013) aandacht voor meedoen aan de samenleving: De klassieke verzorgingsstaat moet plaats maken voor een participatiesamenleving, zo zei de koning. Vooral in de zorg en sociale zekerheid zal dat merkbaar zijn. Volgens de koning wordt van iedereen die dat kan gevraagd om verantwoordelijkheid te nemen. Op die manier voegen mensen niet alleen waarde toe aan hun eigen leven, maar ook aan de samenleving als geheel. In 2015 gaan meer taken en verantwoordelijkheden naar gemeenten ten gevolge van de transities van wetgeving waar gemeenten verantwoordelijk voor worden. Deze overheveling van taken vraagt een kanteling van iedereen: overheid, organisaties en burgers. De overheid trekt zich terug en doet meer een beroep op de verantwoordelijkheid van burgers. Het uitgangspunt is dat mensen in de eerste plaats zichzelf moeten helpen, vervolgens elkaar en als dat niet voldoende is dan biedt de overheid een vangnet. Geen standaardoplossingen maar maatwerk in de wijk. De Kanteling gaat uit van de kracht en zelfredzaamheid van de burger, vervolgens het eigen netwerk en daarna maatwerk. De gemeente Beuningen en Perspectief willen de sociale kwaliteit van de samenleving op peil houden. Dat vraagt om een nieuwe manier van denken en doen vanuit de burger als vrijwilliger en om een vernieuwde kijk op vrijwilligerswerk. Vast staat dat de samenleving niet kan zonder de inzet van vrijwilligers. 3 Uitgangspunten van Perspectief Voor het uitvoeren van beleid hanteert Perspectief de volgende uitgangspunten, van belang voor medewerkers en vrijwilligers: 1. Perspectief is er voor àlle burgers en hanteert een generalistische en ondernemende aanpak. 2. Perspectief kiest het dorp als actieterrein, dichtbij de burger.
3. Perspectief voert projecten uit die voortkomen uit vragen van burgers. Bij de start worden projecten getoetst aan de visie en programmadoelstellingen. Binnen een project worden altijd verbindingen gelegd en vrijwilligers/ wijkbewoners ingezet. 4. Perspectief zoekt vanuit haar centrale positie nadrukkelijk de samenwerking met partnerorganisaties. 5. Perspectief biedt een netwerk waar vrijwilligers hun eigen kennis en kunde kunnen inzetten. Vrijwilligers en mantelzorgers ontvangen steun zodat mensen langer zelfstandig kunnen blijven. Medewerkers en vrijwilligers werken intensief samen aan het welzijn van de burgers van Beuningen. Het doel is samen een gemeenschap bouwen met en vanuit de burger. Vrijwilligers spelen hierin een grotere rol. 4.1 Belang van Vrijwilligers Zonder de inzet van vrijwilligers zou het slecht gesteld zijn met de sociale kwaliteit van de samenleving. Een veelheid aan sociaal maatschappelijke activiteiten zou domweg ophouden te bestaan. Vrijwilligers zijn de smeerolie van de maatschappij en brengen mensen bij elkaar. Daarbij kun je denken aan talrijke buurtactiviteiten, bardiensten in sportkantines, helpen bij de voedselbank etc. Steeds weer gaat het om meedoen. Betrokkenheid en participatie zijn bijna synoniem voor vrijwillige inzet. Vrijwilligers vormen de basis voor het sociale weefsel van Beuningen, zij dragen bij aan de uitstraling van de gemeente. Zoals bij de Molenfeesten in Winssen, Beuningen On Ice, de Oeverwalloop en vele andere initiatieven. Zonder vrijwilligers kunnen deze organisaties niet functioneren en komen evenementen niet tot stand. Binnen Perspectief werken vrijwilligers op alle programmalijnen zoals bij eetpunten, het reparatiecafé, het theater, maatjesprojecten, de jongerencentra, de dagverzorging, kunstroute en ouderenondersteuning. Vrijwilligers zijn van grote waarde voor Perspectief. 4.2 Wat is vrijwillige inzet? Hieronder een uiteenzetting van verschillende definities die gehanteerd worden: Informele zorg Met informele zorg wordt zorg en ondersteuning bedoeld die geleverd wordt door mantelzorgers, leden van het sociale netwerk én vrijwilligers. Dit gebeurt bij allen zonder dat zij daarbij aanspraak maken op loon. Het sociale netwerk: is een verzamelnaam voor een netwerk van betekenisvolle mensen: familie, buren, collega s en kennissen. De ondersteuning kan zowel emotioneel als praktisch zijn. Vaak zijn de contacten minder intensief dan bij mantelzorg. Mantelzorg: is langdurige zorg die wordt geboden aan een hulpbehoevende door personen uit diens directe omgeving, waarbij de zorgverlening, met een zekere omvang, rechtstreeks voortvloeien uit de sociale relatie. Vrijwilligerswerk: is werk dat in georganiseerd verband wordt verricht ten behoeve van anderen (. Kort samengevat: mantelzorgers en leden van het sociale netwerk leveren hun bijdrage vanuit de betrokkenheid met de cliënt en vrijwilligers vanuit hun betrokkenheid bij de organisatie/ groep cliënten. Ook is het werk van vrijwilligers weliswaar vrijwillig maar niet vrijblijvend: alle vrijwilligers leveren hun bijdrage op basis van een vrijwilligersovereenkomst. Dat vraagt om een actueel vrijwilligersbeleid dat meebeweegt met maatschappelijke ontwikkelingen. 3 4.3 Diversiteit onder vrijwilligers Binnen Perspectief zijn diverse projecten en zijn veel vrijwilligers actief. Zij worden decentraal ingezet, op een project en willen dat ook graag. Hierdoor zijn verschillende groepen vrijwilligers te onderscheiden met diverse kenmerken (bv man- vrouw, jongoud, heel actief tot minder). Zo hebben theatervrijwilligers een andere inbreng en verwachtingen dan bv vrijwilligers die maaltijden bezorgen of vrijwilligers op een jongerencentrum. Binnen ieder project bestaat een functieomschrijving van de vrijwilliger voor dat project.
De motivatie om vrijwilligerswerk te verrichten kan sterk verschillen. Speciale aandacht is nodig voor groepen vrijwilligers met een andere insteek, bv vrijwilligers met een rugzakje, mensen die zich aanmelden omdat regelgeving hen daartoe aanzet. Binnen Perspectief is een eerste project gaande met een groep vrijwilligers met een andere insteek. Deze mensen doen mee aan een cursus waar zij leren om vanuit hun uitkeringssituatie gemotiveerd activiteiten te ontplooien. Dit kan divers zijn waaronder vrijwilligerswerk. 5.1 Kernelementen Vrijwilligersbeleid Medewerkers van Perspectief werken samen met vrijwilligers op basis van gelijkwaardigheid en respect. Door het ITS is onderzoek gedaan naar Zingeving en duurzame inzetbaarheid van vrijwilligers. Uit het onderzoek zijn een aantal aanbevelingen geformuleerd die Perspectief opneemt als kernelementen van het vrijwilligersbeleid van Perspectief. 1. Vrijwilligers krijgen de ruimte om eigen ideeën in te brengen en deze ideeën worden serieus genomen. 2. Vrijwilligers zijn toegerust voor vrijwilligerswerk door het geven van een goede introductie, tussentijdse informatievoorziening en waar nodig aanvullende scholing. 3. Vrijwilligers krijgen begeleiding wanneer zij daaraan behoefte hebben en ontvangen de naam van de contactpersoon/ projectleider die zij kunnen benaderen voor vragen of aanvullende ondersteuning. 4. Afstemming vindt plaats tussen de vraag aan vrijwilligers en de bijdrage die zij bereid zijn te geven qua tijdsinvestering en aard van het werk 5. De juiste vrijwilliger wordt geselecteerd bij de juiste werkzaamheden en/of personen. 6. Vrijwilligers ontvangen erkenning en waardering op grond van kwaliteiten, prestaties en inzet. De invulling van deze kernelementen is projectgestuurd (bv de scholing of functiebeschrijving is per project verschillend). Perspectief stelt geen doel ten aanzien van het aantal vrijwilligers maar sluit aan bij de behoefte die leeft in de samenleving, komt vanuit de burger. 4 5.2 Werkstructuur Alle medewerkers binnen Perspectief werken samen met vrijwilligers. Perspectief kent vijf programmalijnen die ieder bestaan uit een aantal projecten en activiteiten (totaal ruim 40). Deze projecten/ activiteiten worden uitgevoerd door projectleiders (HBO geschoold) die samenwerken met vrijwilligers. De desbetreffende projectleider is contactpersoon/ aanspreekpersoon voor de vrijwilligers. Er is regelmatig functioneel contact tussen de projectleider en vrijwilliger/ groep vrijwilligers. De projectleider is bekwaam in samenwerken met vrijwilligers Er is een vrijwilligerscoördinator die op de achtergrond een begeleidende rol vervult naar projectleiders en vrijwilligers. De coördinator ondersteunt bij de werving van vrijwilligers, controleert de procedure van introductie en ondersteuning. Tevens houdt de coördinator zicht op de scholing en behoefte aan ondersteuning van vrijwilligers. Waar mogelijk wordt scholing gekoppeld tussen projecten en voor vrijwilligers. Mocht een vrijwilliger problemen ervaren met een projectleider dan bemiddelt en helpt de vrijwilligerscoördinator. Contact tussen vrijwilliger en Perspectief is van belang. Dit kan mondeling, per telefoon en digitaal. Perspectief schaft in 2014 een digitaal registratiesysteem aan om contact te vergemakkelijken en communicatie middels digitale nieuwsbrieven te bevorderen. Goede communicatie tussen vrijwilliger en Perspectief bevordert een goede samenwerking. Beleidsvisie 2013-2016 In Perspectief vier kernen verbinden, okt. 2012 Onderzoek naar Zingeving en duurzame inzetbaarheid van vrijwilligers in de zorg voor kwetsbare ouderen, door ITS Radboud Universiteit Nijmegen, 2013.
BIJLAGE 1 Praktische invulling van Vrijwilligersbeleid 1. Werving van vrijwilligers. In de werving wordt rekening gehouden met behoefte van burgers en maatschappelijke ontwikkelingen zoals projectmatige taken en korte klussen. In de werving van vrijwilligers wordt zo concreet mogelijke informatie gegeven: de taken en werkzaamheden die worden gevraagd. (aantal mensen, taken, bekwaamheden, tijdsinvestering, gewenste vaardigheden en kwaliteiten etc.) De werving gaat ook via de website van het Vrijwilligers Informatie Punt (VIP), een databank waar vrijwilligers worden gematcht met organisaties. In de functiebeschrijvingen komt een uitgebreide informatie over de vrijwilliger welke werkzaamheden worden verricht hoe is de begeleiding geregeld wanneer en waar vinden de werkzaamheden plaats met wie wordt er samengewerkt welke verantwoordelijkheden horen bij de werkzaamheden. 2. Intakegesprek. Met iedere vrijwilliger vindt een intakegesprek plaats, waarin eigen ideeën, de motivatie, tijdsinvestering, kennis en vaardigheden, wensen, ondersteuning wordt besproken. De projectleider voert het gesprek aan de hand van een checklist, geeft uitleg en bespreekt het privacybeleid. Door de intake vindt een selectie plaats voor beide partijen: Perspectief en de vrijwilliger: passen zij bij elkaar? 3. Introductie en inwerkperiode Een zorgvuldige introductie en inwerktijd is erg belangrijk. Het introductieplan bevat de volgende onderdelen: de inwerkprocedure en inwerkperiode een informatiebrochure van Perspectief het evaluatiegesprek het vastleggen van afspraken en begeleiding Het doel van de introductie is dat de vrijwilliger zich competent voelt om aan de slag te gaan. De tijdsduur van deze introductie is afhankelijk van het project en van de behoefte van de vrijwilliger De inwerkperiode wordt afgesloten met een evaluatiegesprek samen met de projectleider. Afspraken worden schriftelijk vastgelegd zoals werktijden, beroepsgeheim, het opzeggen van het vrijwilligerswerk. Bij een aantal projecten is een Verklaring Omtrent het Gedrag noodzakelijk. 5 4. Vrijwilligerscontract. Nadat beide partijen overeenstemming hebben over vervolg van vrijwilligerswerk, biedt Perspectief informatie aan over de organisatie en het project. Vrijwilligerswerk is niet vrijblijvend, dit komt aan de orde bij de ondertekening van de vrijwilligerscontract. Hierin staan o.a. de belangrijkste rechten en plichten werktijden, vakantie, onkostenvergoeding, inspraak, begeleiding en verzekeringen. Tevens wordt een kopie gemaakt van het (geldige) ID. 5. Begeleiding en ondersteuning Begeleiding kan duidelijk maken of de uitvoering van iemands vrijwilligerswerk verloopt zoals dit was afgesproken. Het biedt gelegenheid voor positieve feedback en complimenten. Maar ook als zaken niet gaan zoals is bedoeld, helpt het die onder ogen te zien, ook al is dat soms moeilijk. Naar gelang de behoefte zullen vrijwilligers individueel of in groepsverband begeleid worden. Er is structureel werkoverleg tussen projectleider en vrijwilliger. De vrijwilliger ontvangt steun, informatie en waar nodig scholing om het werk naar behoren te kunnen doen en motivatie te behouden.
De mate van zelfstandigheid wisselt per project, van coachen op afstand tot regelmatig werkoverleg. In alle gevallen blijft de beroepskracht eindverantwoordelijk voor de uit te voeren werkzaamheden. Vrijwilligers kunnen bij problemen of bij behoefte aan steun een beroep doen op de projectleider. Mocht dit niet mogelijk zijn dan is de vrijwilligerscoördinator de aangewezen persoon voor steun aan de vrijwilliger. 6. Waardering en erkenning Waardering voor de inzet van vrijwilligers kan gebeuren in de vorm van bv een schouderklopje, een presentje of een uitje. Minimaal eens per twee jaar organiseert Perspectief een vrijwilligersfeest voor alle vrijwilligers. Daarnaast is het aan projectleiders hoe zij de waardering vormgeven binnen hun project. Erkenning heeft te maken met de waarde van vrijwilligerswerk. Hierbij hoort het tonen van dankbaarheid. Vormen van erkenning voor Perspectief zijn bv begeleiding, waar mogelijk flexibele werktijden, aandacht voor persoonlijke kwaliteiten en een prettige werksfeer. 7. Onkostenvergoeding In principe moet iedereen die als vrijwilliger bij Perspectief aan de slag wil, kunnen meedoen. Onkosten die worden gemaakt in direct verband met het gevraagde vrijwilligerswerk worden vergoed. Perspectief vergoedt gemaakte kosten op basis van vooraf gemaakte afspraken en met aantoonbaar gemaakte uitgaven (bewijsstukken/ bonnen). Er is een categorie onkosten die apart aandacht vraagt: de reiskosten. De standaard is dat gemaakte reiskosten worden vergoed op basis van de kosten van openbaar vervoer (2de klasse). Hiervan wordt alleen afgeweken als hier een goed onderbouwde en redelijke aanleiding toe is én als dit vooraf uitdrukkelijk met de projectleider is overeengekomen. Voor uitgebreide informatie hierover is de projectleider op de hoogte. 8. Beëindiging van het vrijwilligerswerk. Vrijwilligers kunnen stoppen met vrijwilligerswerk om diverse redenen. Er vindt een eindgesprek plaats aan de hand van een checklist. Doel hiervan is elkaar, vrijwilliger en Perspectief, te versterken en tips en adviezen te geven aan elkaar. 6