Transitie jeugdzorg en passend onderwijs continuüm van onderwijs en zorg in het belang van het kind Joy Bijleveld, Wilma Lozowski 14 maart 2014 Schoolpsychologencongres
Wat komt aan de orde? De Jeugdwet Passend onderwijs Het organiseren van een continuüm van onderwijs en zorg De praktijk in het VO in de proeftuin in Amsterdam Tips voor de praktijk 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 2
De Jeugdwet 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 3
De Jeugdwet Wet houdende regels over de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor preventie, ondersteuning, hulp en zorg aan jeugdigen en ouders bij opgroei- en opvoedingsproblemen, psychische problemen en stoornissen 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 4
Waarom een Jeugdwet? Memorie van Toelichting: het huidige stelsel is te versnipperd de samenwerking rond gezinnen schiet tekort de druk op gespecialiseerde zorg is te groot afwijkend gedrag wordt te snel gemedicaliseerd de uitgaven blijven stijgen 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 5
Doelen Jeugdwet 1. versterken preventie, eigen verantwoordelijkheid & mogelijkheden 2. demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren door versterken opvoedkundig klimaat in gezinnen, wijken, scholen kinderopvang en peuterspeelzalen; 3. Eerder juiste hulp op maat bieden om beroep op dure gespecialiseerde hulp te verminderen; 4. integrale hulp aan gezinnen volgens het uitgangspunt «één gezin, één plan, één regisseur» 5. meer ruimte voor professionals om de juiste hulp te bieden door vermindering van regeldruk; 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 6
Nu en na 1 januari 2015 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 7
Waar moet de gemeente voor zorgen? een kwalitatief en kwantitatief toereikend aanbod aan jeugdhulp laagdrempelige aanbod Advies voor hen die beroepsmatig met jeugdigen werken kosteloos en anoniem advies voor jeugdigen maatregelen om kindermishandeling te bestrijden jeugdhulp is ook toegankelijk na verwijzing door de huisarts, de medisch specialist en de jeugdarts Ouders en jeugdigen kunnen een beroep doen op een vertrouwenspersoon Het college treedt bij het treffen van een individuele voorziening zo nodig in overleg met het bevoegd gezag van een school 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 8
Jeugdhulp 1 ondersteuning van en hulp en zorg, niet zijnde preventie, aan jeugdigen en hun ouders bij het verminderen, stabiliseren, behandelen en opheffen van of omgaan met de gevolgen van psychische problemen en stoornissen, psychosociale problemen, gedragsproblemen of een verstandelijke beperking van de jeugdige, opvoedingsproblemen van de ouders of adoptiegerelateerde problemen; 2 het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijk verkeer en van het zelfstandig functioneren van jeugdigen met een somatische, verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking, een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem en die de leeftijd van achttien jaar nog niet hebben bereikt, en 3 het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van de persoonlijke verzorging gericht op het opheffen van een tekort aan zelfredzaamheid bij jeugdigen met een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking of een somatische of psychiatrische aandoening of beperking, die de leeftijd van achttien jaar nog niet hebben bereikt, met dien verstande dat de leeftijdgrens van achttien jaar niet geldt voor jeugdhulp in het kader van jeugdstrafrecht; 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 9
Wanneer moet een gemeente jeugdhulp inzetten? Als een jeugdige ondersteuning, hulp of zorg nodig heeft bij het opgroeien, zijn zelfredzaamheid, zijn maatschappelijke participatie of bij psychische problemen of stoornissen of als een ouder problemen ondervindt bij het opvoeden, voor zover de eigen mogelijkheden en het probleemoplossend vermogen ontoereikend zijn voor een jeugdige die zijn woonplaats heeft binnen die gemeente. 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 10
Hoe gaan gemeenten dat organiseren? Voor 31 oktober 2013 Transitiearrangement 408 gemeenten in 41 regio s + landelijk arrangement Regelen continuïteit van zorg in 2015 (max één jaar) voor ieder kind dat op 31 dec. 2014 in zorg was Beperken frictiekosten Gemeenteraadsverkiezingen 19 maart 2015 April 2014 beleidsplan van 403 gemeenten & samenwerken in 42 regio s Gemeentelijke Verordening April 2014 afspraken met onderwijs (OOGO op) Mei 2014 gemeente duidelijkheid over financiën 1 januari 2015 Jeugdwet treedt in werking 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 11
Verschillende wetten van belang Jeugdwet Wet op de Publieke Gezondheid (jeugdgezondheidszorg) Wet langdurige zorg (Wlz) WMO o.a. cliëntondersteuning Participatiewet Wet passend onderwijs Zorgverzekeringswet (huisarts, somatische zorg, ggz voor ouders) Wet gelijke behandeling Verdrag voor de Rechten van het Kind Europees Verdrag rechten voor de Mens 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 12
Iedere gemeente kiest haar eigen model 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 13
Passend Onderwijs 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 14
Passend onderwijs Scholen voor regulier en speciaal onderwijs (cluster 3 en 4) in de regio vormen een samenwerkingsverband. Cluster 1 en cluster 2 apart Doel is dat voor alle leerlingen een passend onderwijsprogramma wordt geboden (geen thuiszitters). (Zorgplicht) Middelen gaan naar de samenwerkingsverbanden incl.verevening Het samenwerkingsverband legt afspraken vast in het ondersteuningsplan over: * de basisondersteuning die alle scholen kunnen bieden * de verwijzing naar het speciaal onderwijs (toelaatbaarheidsverklaring) * de terugplaatsing na de plaatsing in het (v)so * de verdeling van geld * de resultaten die het samenwerkingsverband wil halen 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 15
De samenwerkingsverbanden bespreken het ondersteuningsplan met: de ondersteuningsplanraad het andere samenwerkingsverband (po of vo) in de regio. Afspraken over een goede overgang tussen po en vo. de gemeenten De gemeente is verantwoordelijk voor de huisvesting, het leerlingenvervoer en jeugdhulp, langdurige zorg, wmo 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 16
Filosofie achter Passend onderwijs via preventie en kwaliteitsverbetering de uitstroom van leerlingen naar bovenschoolse voorzieningen te reduceren Indicatiestelling op basis van slagboomdiagnostiek maakt plaats voor handelingsgerichte diagnostiek: wat heeft dit kind in deze situatie nodig, hoe gaan we dat organiseren en arrangeren, wie hebben we daarvoor nodig hoeveel kost het integraal denken en werken Filmpje op Youtube: http://www.youtube.com/watch?v=w8- UpEXTqEE 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 17
Overeenkomsten Jeugdwet Dekkende jeugdzorg Integrale hulp Thuis nabij versterken preventie meer ruimte voor de professional, minder strikte indicatiestelling Verplichting tot OOGO met Onderwijs arrangeren Passend onderwijs Dekkend onderwijs Verplichting tot OOGO met gemeenten 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 18
Verschillen Jeugdwet Passend onderwijs 403 gemeenten Samenwerking in 42 regio s Grote beleidsvrijheid invulling jeugdhulp 1-1-2015 77 PO/75 VO swv grote beleidsvrijheid voor samenwerkingsverbanden 1-8-2014 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 19
Arrangeren als onderwijs en zorg nodig is 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 20
Uitgangspunten voor OOGO- OP en arrangementen Bij alle maatregelen betreffende kinderen, ongeacht of deze worden genomen door openbare of particuliere instellingen voor maatschappelijk welzijn of door rechterlijke instanties, bestuurlijke autoriteiten of wetgevende lichamen, vormen de belangen van het kind de eerste overweging (art 3.1 IVRK) Elk gehandicapt kind heeft recht op aangepaste zorg, onderwijs en training waardoor het in staat is een bevredigend, volwaardig en behoorlijk leven te leiden, de zelfstandigheid van het kind wordt bevorderd, en het kind actief kan deelnemen aan de samenleving (art 23 IVRK) De Staten die partij zijn, komen overeen dat het onderwijs aan het kind dient te zijn gericht op: a. de zo volledig mogelijke ontplooiing van de persoonlijkheid, talenten en geestelijke en lichamelijke vermogens van het kind (artikel 29.1 IVRK) 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 21
De praktijk in het VO in de proeftuin in Amsterdam 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 22
Hoe houden we het passend?
ADHD NLD Handelingsgericht werken Autisme Asperger Het Ontbrekende Stoornis Syndroom DMD Dyscalculie Dyslexie Aan autisme verwante stoornis PDD-NOS 24
Onderwijs zorgstructuur Cyclus van planmatig handelen 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 25
basisondersteuning 11 referenties, waaronder: zorgplicht: aanmelding, toelating en informatie verstrekking aan ouders, klachtenregeling. Zorgvuldig aannemen, maar ook zorgvuldig overdragen Preventieve en licht curatieve ondersteuning: Leer- en ontwikkelproblemen Werkhouding probleem Sociaal emotioneel functioneren Fysieke beperkingen Benodigde aanpassingen i.v.m. eten/drinken Middelengebruik (alcohol, drugs, games) Problematische thuissituatie Planmatig handelen, effectieve inzet leerlingzorg 26
Consequenties passend onderwijs (Meer?) leerlingen op school houden Versterking handelingsrepertoire docent Nadruk op onderwijs en ondersteuningsbehoefte Opp Opp: wat is nodig om uitstroomperspectief te behalen (2F) 27
Maar ook nog dit Vroegtijdig signaleren Ouders vroegtijdig betrekken Effectieve interventies hanteren Effectieve leerlingbespreking Planmatig werken Streven naar zo hoog mogelijke opbrengsten 28
Organisatie van de zorg Onderwijs Digitaal Platform Basisinfrastructuur: Ouder- en kindadviseur en Samen Doen Flexibel aanbod Gespecialiseerd aanbod Veiligheidshuis - Jeugdbescherming
uitgangspunten Preventief Wijkgericht School als vind- en werkplaats Generalist ouderkind-adviseur in de school School verantwoordelijk voor interne zorgcoördinatie; gemeente voor de externe coördinatie van de jeugdhulp. ZAT als multidisciplinair overleg 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 30
zorgpiramide onderwijs en jeugdzorg 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 31
Gedeelde uitgangspunten - Niet overnemen maar versterken, vertrouwen op eigen kracht en houd kleine problemen klein - Voor onderwijs is schoolloopbaan van jongeren leidend. Zorg is daar ondersteunend aan - Voor scholen is de basis: versterking van pedagogischdidactisch handelen in de klas - Ondersteuning en zorg dicht bij de leerlingen, ouders, docenten, school - Nadruk van ondersteuning in scholen en zorg om scholen ligt op preventie en versterken pedagogische infrastructuur - Onderwijs maakt deel uit van één gezin, één plan : integraal plan op basis van de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte
Proeftuin VO Noord: 14 scholen alle schooltypen Oud-oost: 3 scholen (gym, vmbo LWOO, havo met ass) Ouder Kind team: - OKA - Specialisten: jeugdpsychologen en jeugdartsen Leergang Procesbegeleiding
Takenpakket Ouder- en kindadviseur Is actief in de pedagogische infrastructuur van school en wijk - Contact sleutelfiguren - Signaleert vragen en tendensen Brengt de opvoed en opgroeisituatie in kaart - Integraal - Oplossingsgericht en handelingsgericht - Eigen Kracht - Veiligheid - Continuïteit bij begeleiden en verwijzen
Takenpakket Ouder- en kindadviseur Levert adviezen en hulp aan Leerling, Ouders, Leerkracht, School - Handelingsadviezen in de klas en in contact met ouders - Ondersteuning leerling individueel en door trainingen - Begeleiding en gezinsondersteuning - Advies over de inrichting van de (lokale) zorgstructuur Arrangeert zorg - coördineren van specialistische zorg en/of jongerenwerk i.a. met de school - Evalueren van ingezette zorg - Beoordelen op kwaliteit en effectiviteit
Jeugdpsycholoog Consult aan oka of zorgco (via OKA) Casuïstiekondersteunig bij ingewikkelde gezinsproblematiek en veiligheid Diagnostiek (HGD) (op school); Kortdurende behandeling (op school) Bewaken / ontwikkelen van het methodisch kader 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 36
De gezamenlijke uitdaging: Tandem in de interne zorgstructuur Integrale analyse: Onderwijs- en ondersteuningsbehoefte Vroegsignalering en screening 1 gezin 1 plan Pedagogisch klimaat versterkend Niet overnemen maar versterken Duidelijkheid mbt coördinatie Arrangeren van onderwijszorg (TLV en jeugdzorg / ggz) reflectie op rollen en taken tbv de onderwijs en ondersteuningsbehoefte van de leerlingen en gezinnen
leerlijn Rollen en taken HGW als werkmethodiek Schoolse vaardigheden en analyse op onderwijs en ondersteuningsbehoefte Samenwerken op veiligheid Vroegsignalering 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 38
Dilemma s, verbeterpunten Onduidelijkheden en veranderingen gaandeweg Geen doelrealisatie; vraag arrangement Geen duidelijke werkmethodiek oka Welke invloed heeft het advies op daadwerkelijke uitrol Organisatie wijk overlegstructuur Continuüm onderwijszorg - ggz Taak oka zeer ruim beschreven Indien externe hulp, zorgcoördinatie en monitor functie Aanbod weggevallen; mogelijkheden passend hulpaanbod achter oka Afstemming samen doen, afbakening en zorg coördinatie Afstemming onder verschillende proeftuinen
Rol schoolpsycholoog? Waar zie jij als schoolpsycholoog kansen in deze transitie? 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 40
Rol schoolpsycholoog Integrale analyse; wat heeft deze leerling in dit gezin / deze school / deze klas / docenten / deze buurt nodig? Onderwijs en ondersteuningsbehoefte? Toelaatbaarheidsverklaring Ontwikkelingsperspectief Ten aanzien van de transitie: Vroegsignalering screening Preventie Ondersteuning in de school / schoolgerelateerd 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 41
Tips Sluit lokaal aan: visie en organisatie model (gemeente visie) Samenwerkingsverband (ondersteuningsplan) Intervisie; verenig Spreken in gemeente termen Integraliteit; benadruk onderwijs domein scientist practitioner; weet wat werkt (Marzano, jeugdzorg, Hattie) HGW als gezamenlijke taal Op schoolniveau: wat betekent deze vraag voor welk niveau Ken je sociale kaart 14 maart 2014 Joy Bijleveld en Wilma Lozowski Transitie jeugdzorg en Passend onderwijs 42
Verder lezen? https://www.bof.nl/live/wp-content/uploads/2010/07/20091116- kinderrechtenverdrag.pdf http://www.voordejeugd.nl www.passendonderwijs.nl www.vng.nl/onderwerpenindex/decentralisaties-sociaaldomein/passend-onderwijs/hulp-bij-invoering-passend-onderwijs Handreiking De verbinding Passend onderwijs en zorg voor jeugd http://www.vng.nl/files/vng/2012_handreiking-vpo_0.pdf NIP themadossier Jeugdwet http://www.psynip.nl/themadossiers/jeugdwet.html NIP themadossier passend onderwijs http://www.psynip.nl/themadossiers/onderwijs-passend-onderwijs.html NIP-NVO praktijkrichtlijnen deel 2 Taken en rollen gedragswetenschapper in het onderwijs http://www.psynip.nl/augustus-2013-deel-2-praktijkrichtlijnen-2013.pdf NIP-NVO praktijkrichtlijnen deel 3 beroepsethische vraagstukken http://www.psynip.nl/augustus-2013-deel-3.-praktijkrichtlijnen-2013.pdf 43