Yulius Academie Contact secretariaat Yulius Academie T 088 40 56 950 SecretariaatYuliusAcademie@yulius.nl Voortgangsrapportage innovatiesubsidie FACT Jeugd en Gezin 2 e helft 2018 Document kenmerken Versie: 2 Datum opstelling: 2-1-19 Auteurs: Mathilde Overbeek, Stephanie de Kwant 1. Inleiding 2. Training gezinssensitief werken in multiprobleemgezinnen 3. Tijdspad
1. Inleiding In de zomer van 2017 heeft Jeugdhulp Rijnmond een subsidieaanvraag van de Yulius Academie, in samenwerking met Lucertis en Stek jeugdhulp, gehonoreerd voor het regionaal innovatiebudget Specialistische Jeugdhulp. De voornaamste doelstelling van deze aanvraag was het versterken van het behandelmodel FACT Jeugd en Gezin (J&G) met een meer gezinssensitieve aanpak. In de periode van oktober t/m december 2017 zijn er groepsinterviews met professionals uitgevoerd over de huidige werkwijze en behandelmethodiek van FACT-teams van Lucertis en Yulius, waarnaar ook mensen vanuit onder andere Enver en YOUZ gedetacheerd zijn. Daarnaast zijn er ook groepsinterviews uitgevoerd met professionals die expertise hebben in multiprobleemgezinnen en systeemproblematiek van Lucertis, Enver (Stek Jeugdhulp) en Yulius. Een belangrijk thema in deze interviews was hoe bijscholing in een meer gezinssensitieve aanpak het beste kan worden vormgegeven. In de periode van januari t/m juli 2018 is conform het tijdspad de training in gezinssensitief werken ontwikkeld en is de eerste bijeenkomst van de training aan alle FACT J&G teams van Yulius en Lucertis gegeven. In de periode van augustus t/m december 2018 is de FACT-teamtraining bij alle zeven deelnemende FACT J&G teams afgerond. In deze periode is tevens geëvalueerd of en welk effect de training heeft op gezinssensitief werken binnen elk team. 2/8
2. Training gezinssensitief werken in multiprobleemgezinnen Korte beschrijving training Het doel van de training Gezinssensitief werken in multiprobleemgezinnen is om de FACT medewerkers van de verschillende Jeugd en Gezin teams meer bewust te maken van gezinssensitief werken. Dit vergroot hun repertoire van handelen om in te zetten bij hun cliënten. De training bestaat uit twee bijeenkomsten en wordt gegeven door een expert op het gebied van gezinspsychiatrie en een onderzoeker. De eerste bijeenkomst is uitgevoerd in de eerste helft van 2018 en met name bedoeld om te bepalen in hoeverre het team al gezinssensitief werkt, behoeften en hiaten te inventariseren en globaal inhoudelijk in te gaan op de belangrijkste concepten van gezinssensitief werken. Om te bepalen in hoeverre het team al gezinssensitief werkt, scoren de teamleden zichzelf op thema s binnen gezinssensitief werk op een schaal van 0-10. In de tweede helft van 2018 is de tweede bijeenkomst in gezinssensitief werken per team georganiseerd. Tussen de eerste en tweede bijeenkomst zaten drie maanden waarin de FACT medewerkers aan de slag konden met deze nieuwe kennis. Tijdens de tweede trainingsbijeenkomst is meer verdiepend gewerkt, en konden medewerkers casussen inbrengen waarin zij naar aanleiding van de eerste bijeenkomst meer gezinssensitief zijn gaan werken, of het gevoel hadden dat dit nodig is, maar hier nog niet de vaardigheden voor hebben. Eén professional uit het team legt door middel van Babushka poppen de casus (het gezin) neer. Hierdoor wordt direct voor iedereen inzichtelijk wat het perspectief is van de FACT-professional op het gezin en de onderlinge dynamiek. Aan de hand van de casussen worden de principes van gezinsgericht werken nader besproken. De thema s die de medewerkers inbrengen worden verder uitgewerkt. Ontwikkeling & Voorbereiding Het concept voor de teamtraining is ontstaan naar aanleiding van de groepsinterviews met professionals van FACT-teams en experts op het gebied van gezinsbehandeling/gezinspsychiatrie. Om de inhoudelijke kwaliteit van de training te waarborgen zijn we een samenwerkingsrelatie aangegaan met een 3/8
orthopedagoog en kinder- en jeugdpsychiater die werkzaam zijn op de afdeling gezinspsychiatrie van Yulius. Beide hebben ervaring met het ontwikkelen en geven van trainingen. Deze samenwerking bestond uit: 1) advies over de ontwikkeling en implementatie van de training en 2) het geven van de training (samen met een onderzoeker van de Yulius Academie). Het vraaggerichte karakter van de training is van groot belang, echter maakt het wel lastig om een vast programma te ontwikkelen. Door gebruik van het interactief stemsysteem krijgen de trainers direct inzicht in het team/de teamleden en weten zij welke thema s relevant zijn om te bespreken. Voor alle thema s zijn er powerpointsheets voorbereid met relevante literatuur, voorbeelden, afbeeldingen en opdrachten. De verschillende thema s zijn: multiprobleemgezinnen, oplossingsgericht werken, de werkrelatie, betekenisgeving, context, jezelf als diagnostisch middel en gezinsverhoudingen. Voorbereidend op de tweede bijeenkomst is in de drie maanden tussen de eerste en tweede bijeenkomst aan elk team gevraagd welke vragen zij hadden omtrent gezinssensitief werken. De vragen/thema s die spelen binnen het team zijn besproken aan de hand van een casus, die door het team zelf werd ingebracht. Uitvoering training De bijeenkomsten duren 3 uur en vinden plaats op de locatie waar het FACT-team dagelijks overlegt. Zie Tabel 1 voor de FACT J&G teams en het aantal deelnemers per team. De trainers nemen naar elke bijeenkomst een laptop en een beamer mee en materiaal om de concepten van gezinssensitief werken mee te illustreren (bv. Babushka poppen om de gezinsverhoudingen mee uit te beelden). De leden van één FACT-team hebben uitgesproken geen vragen te hebben omtrent gezinssensitief werken en weinig gemotiveerd te zijn voor een tweede bijeenkomst. Bij dit team heeft de tweede bijeenkomst niet plaatsgevonden. Tabel 1. FACT-teams en aantal deelnemers Afdeling Aantal deelnemers 1 e bijeenkomst Aantal deelnemers 2 e bijeenkomst 4/8
Lucertis FACT J&G team 1 8 4 Lucertis FACT J&G team 2 6 7 Lucertis FACT J&G team 3 10 13 Lucertis FACT J&G team 5 6 n.v.t. Lucertis FACT J&G team 8 6 8 YuliusFACT J&G team Barendrecht 15 15 Yulius FACT J&G team Dordrecht 12 10 Evaluatie en kwalitatief onderzoek Na afloop van de training zijn alle deelnemers opnieuw gevraagd om de kernvragen omtrent gezinssensitief werken opnieuw te beantwoorden via het AVINT stemsysteem. De verschillen tussen de antwoorden binnen elk team zijn door de trainers uitvoerig geanalyseerd en teruggekoppeld aan de teams. In deze rapportages staat per vraag genoteerd: de spreiding in antwoorden, het gemiddelde voorafgaand aan de training (voor aanvang van de eerste bijeenkomst) en het gemiddelde na afloop van de training (na afloop van de tweede bijeenkomst). Vervolgens is gekeken naar verschillen tussen beide momenten. Deze verschillen zijn met name kwalitatief geïnterpreteerd, vanwege een wisselende samenstelling van de teams (niet alle teamleden konden bij beide bijeenkomsten aanwezig zijn). Omdat de training is toegespitst op elk team, waren ook de antwoorden erg teamspecifiek en is het niet mogelijk een samenvattend overzicht van deze antwoorden te geven. Opvallend is dat op sommige items teams lager scoorden na afloop van de training, wat verklaard kan worden door een verschuiving in de bewustwording rondom de moeilijkheden in het werken in multi-gestresseerde gezinnen. 5/8
Niet alleen de toegenomen kennis na afloop van de training is geëvalueerd, ook de training zelf. De deelnemers zijn overwegend positief over de training en een aantal teams hebben de wens voor een vervolgbijeenkomst of zelfs structurele bijeenkomsten uitgesproken. Zie tabel 2 voor de kwantitatieve evaluatie van de training samengevat over alle teams. Tabel 2. Kwantitatieve evaluatie FACT training gezinssensitief werken Evaluatievragen Gemiddelde score over alle teams (met uitzondering van Lucertis FACT 5)* Inhoud 1 e bijeenkomst 4,4 (goed zeer goed) Inhoud 2 e bijeenkomst 4,3 (goed zeer goed) Toepasbaarheid in de praktijk 4,0 (goed) Toegenomen kennis/vaardigheden door de training 3,8 (goed) Mate waarin mijn doelen zijn behaald 3,5 (ruim voldoende) Mogelijkheid voor eigen inbreng 4,4 (goed zeer goed) Inhoudelijke deskundigheid trainers 4,6 (goed zeer goed) Didactische vaardigheden trainers 4,3 (goed zeer goed) Literatuur (inhoud, relevantie, hoeveelheid) 3,8 (goed) Informatie en organisatie 4,0 (goed) * Mogelijke range: (1 = slecht, 2 = matig, 3 = voldoende, 4 = goed, 5 = zeer goed) 6/8
3. Tijdspad Jaar 2017 2018 Maand 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Activiteiten Groepsinterviews met professionals en management X X X X Voorstel schrijven voor aanpassing handelswijze FACT X X X Training ontwikkelen X X X FACT teams trainen X X X X X Kwalitatief onderzoek naar nieuwe werkwijze Publieke rapportage en kennisdisseminatie X X X Door de interviews met de verschillende professionals en het management en de trainingen is duidelijk geworden dat alle teams onderling erg verschillen; qua dynamiek, expertise en mate waarin op dit moment al gezinssensitief gewerkt wordt. Op basis van deze informatie is de activiteit het schrijven van een handleiding over de doorontwikkelde aanpak (zoals opgenomen in het oorspronkelijke tijdspad) komen te vervallen. De uiteindelijk toegepaste aanpak voor bijscholing sluit aan bij de individuele behoeften van elk team en is daardoor niet te generaliseren naar een algemene aanpak. Op de website van de Yulius Academie is een bericht opgenomen over dit lopende project: https://www.yuliusacademie.nl/nl/inhoud/gezinssensitief-werkenbinnen-fact-jeugd-gezin, en hier worden ook de rapportages van het project op geplaatst. De contactgegevens van de hoofdonderzoeker op dit project (Mathilde Overbeek) staan op de website, zodat geïnteresseerden in een (aanvullende) training via die weg contact op kunnen nemen. Tevens wordt een bericht op de interne website van Yulius geplaatst om alle medewerkers te informeren over de afronding van dit project. Dit bericht wordt ook doorgestuurd naar de betrokken 7/8
managers van de FACT teams, zodat ze dit onder hun teams en in hun organisatie kunnen verspreiden. Ook na de afronding van dit project blijft het een speerpunt om door kennisdisseminatie deze bijscholing breder bekend te maken, zodat wellicht ook andere teams (buiten de regio) hier van kunnen profiteren. Een actieve rol of eventuele suggesties hieromtrent vanuit de gemeente worden dan ook zeer op prijs gesteld. 8/8