Klimaat(les)marathon. Leren voor en over het klimaat

Klimaat(les)marathon Leren voor en over het klimaat

WATER AAN DE LIPPEN? IMPACT VAN HET KLIMAAT OP WATERBEHEER Ann van Griensven, Hydrology and Hydraulic Engineering, VUB

WATER AAN DE LIPPEN? IMPACT VAN HET KLIMAAT OP WATERBEHEER 1. Hoe zijn water en klimaat verbonden? 2. Wat zijn de gevolgen in de wereld en België? 3. Wat zijn de oplossingen? Wat kunnen we doen? Is kernenergie een oplossing?

1. LINK KLIMAAT-WATER TEMPERATUUR >1.0 Celsius hoger! 2,3 Celsius hoger!!""#$%%&'()**"+,-!""#.$%%#/,'(0+1)2+(3"%-3%)-4(*%#5-..6 5-'-*.-%1)260237(5).6#*."6869-*5.61-5-6 1*5)-."65-0254 20 maart 2019 4

1. LINK KLIMAAT-WATER NAT WORDT NATTER!"#$%#&'()%.-%/),)('()% 1#(%-/%,()% 2-'#&,)-'()% 1#4)0(-'()% 34+"%- *+',"-'()%.%-/"0'()% 20 maart 2019 5

1. LINK KLIMAAT-WATER KLIMAAT EN OVERSTROMINGEN!"#$%)$2($*')3*$+ 4&$*,)*"2-+#$+!"#$%$&'(")*'+,(-*')-$!$&-#$ +$$*,1'#.-//$ 0"1/$+ 20 maart 2019 6

1. LINK KLIMAAT-WATER NAT WORDT NATTER Meer dagen met hevige neerslag sinds 50 3 -> 6 Voorspelling 2100: - Meer neerslag in winter (+22%) https://www.icpp.ch http://klimaat.be https//vmm.klimaat.be 20 maart 2019 7

1. LINK KLIMAAT-WATER DROOG WORDT DROGER!"#$%#&'()%.-%/),)('()% 1#(%-/%,()% 2-'#&,)-'()% 1#4)0(-'()% 34+"%- *+',"-'()%.%-/"0'()% 20 maart 2019 8

1. LINK KLIMAAT-WATER DROOGTE EN HITTEGOLF 6%-+7&+0$+'#&3'+( 6*&&+-%28!"#$%&'#()$*'#&*+,'%%-&+ 1"%%'#2 2#(/.%345,'%-+.%/+0 20 maart 2019 9

1. LINK KLIMAAT-WATER DROOGTE EN HITTEGOLF Neerslagtekort 7 F'*2(+I*((+,$%-I'*I4/#(+IB7<?JI&/&I7?;JH 7 F'*2(+I9%&(+I'*I+'5'(+(*I'*I2(I4/#(+IB7?;JH!"#"$%&'() *((+,$%-&(./+& '* 0(& 012+/$/-',30 4/#(+,('4/(* 5/$-(*, 2( 678(+3(*&'($9%%+2( 5%* 2( :; 5(+,30'$$(*2(.$'#%%&#/2($,'#"$%&'(, 5//+ <6;; (* 5(+-($'=.'*- #(& 2( 67>?7> 6;7> 6?7> <?7 (*?;78(+3(*&'($9%%+2(* 5//+ 0(& 0',&/+',30.$'#%%& &( @..($A BC+/*D EFF> <;6GHA 20 maart 2019 10

1. LINK KLIMAAT-WATER DROOG WORT DROGER!"#$%&'()*+ NAT WORDT NATTER 20 maart 2019 11

WATER AAN DE LIPPEN? IMPACT VAN HET KLIMAAT OP WATERBEHEER 1. Hoe zijn water en klimaat verbonden? Nat wordt natter en droog wordt droger 2. Wat zijn de gevolgen in de wereld en België? 3. Wat zijn de oplossingen? Wat kunnen we doen? Is kernenergie een oplossing?

WATER AAN DE LIPPEN? IMPACT VAN HET KLIMAAT OP WATERBEHEER 1. Hoe zijn water en klimaat verbonden? Nat wordt natter en droog wordt droger 2. Wat zijn de gevolgen in de wereld en België? 3. Wat zijn de oplossingen? Wat kunnen we doen? Is kernenergie een oplossing?

!"#$%"&'%()*+,&#-&./012&3 (45#(6/*577/78 20 maart 2019 14

GEVOLGEN GLOBALE IMPACT OP MENSEN!"##"$%& '()*+,*+ -*+.%/"012$3!"#$%&'!"#$%&'( )*'( +,-*&.)/-&!"#$%&'!"#$%&'( )*'( +,-*&.)/-&!"#$%&'!"#$%&'( )*'( +,-*&.)/-& 412536&235&&6"%/57 0012 89: 0345 );: 0672 ::, <512=1>565>5%26 0632 '';A6 4653 ');' 8626( 'ABA 57?$&@35 <C/3$0#"!12563"&D62$6?$=536?3$/@02"$% 001( -B6 054( -;6 817( A,6 +3$?6C"5#/60E1%F5 04 ; 037( ;'6 9598( 8B:6 <1G"2126/5F31/12"$% 69 'B 352( 'B,6 9048,8;6 :-$/)-(;).<=*>($?(9@4AB(C.&#$.D@=#EE@EF 20 maart 2019 15

GEVOLGEN OVERSTROMINGEN RIVIER!!"#$%&'#()#*+,+"*(,"*'-*(.+&/"&#$%&#-("&"."&#."-# ""&#0%1-(*#23456!!"#(,"*'-*(.+&/')"+7"&#$8&&"&#/".+99"79#."-#""&# :53-%7#1.#'-+;/"&6 <7+.%-+1#<=%&/"#>:54?@#4A4B2??C2D =--)BEE,..6$7+.%%-6F"E 20 maart 2019 16

GEVOLGEN OVERSTROMINGEN KUST 3=4&BB&79B0EE9TE& D01ED&IJ9?01E<D5J099T *5067017&89910:9;<&3=>4?2434@? 34A&BB&01&(CD591E9&F2GH&BB&I9J&6;;JK? 33L&BB&01&/09<MICCJ5&F2G=&BB&I9J&6;;JK&&? 3AA&BB&01&N99OJ<779&FAGA&BBP6;;JK )#*#,(&(Q&(R.)*+)(S#/%./&!"#$#%&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&'()*+&,-*.&*,./-)#(&01& 2344!"#$%&'% (&)#*%++(,)-#./01 20 maart 2019 17

GEVOLGEN DROOGTE https://klimaat.vmm.be 0()*+")120!+34/256789:28;8%<99=<>!""#$%&&'()*++",-**,./ 20 maart 2019 18

GEVOLGEN ENERGIE +++,/0()123)$456,7/8!""#$%&&'()*+),-. 20 maart 2019 19

GEVOLGEN LANDBOUW!"#$%&'%(')*(+*+,"'*-."/%("0' 1%2"# 345'6*0'&"'$%"#"0'.""-+'**0'7""/' "#.'+"'/,8&"0'7""-+'6*0'&"'&#%%.+"!"#$%"&'()*)&+,-.&/ '01#23)&/ 4#2"5&67#8#9(7& :#2;9#"(%#+9:;"-%#<2:%#. 20 maart 2019 20

GEVOLGEN WATERTEKORT!"#$%&"'"()"*()(#+&(,&#-$&./01& 234,#%($56&734%2$8&9:;;<& =>?@A6& 20 maart 2019 21

GEVOLGEN KANALEN 20 maart 2019 22

GEVOLGEN BIERPRODUCTIE Jean van Roy, Cantillon, Brussel!"#$%&'(&)(*%+,-'(*+%.&/-&'(01+,&2&,34%*(+*#0#4%&5& %3-%#$&'#$&(-%*#$&1+6*#$7&$34&*#8*3+/+$$#0#4%&4#&$#&8(+%& )($&/#&0(4+6*#&(*%+8+,+#''#9&:;#&'(01+,&#$%&'(&/#*4+6*#& 1+6*#&(-&034/#&<-+&$#&*#8*3+/+%&4(%-*#''#0#4%&5&'=(+*& '+1*#&)3-*&>%*#&#4$#0#4,.#&)#4/(4%&'(&4-+%&)(*&/#$& '#?-*#$&4(%-*#''#$9&@%7&)3-*&,#&*#8*3+/+$$#0#4%&4(%-*#'7& A(&+0)'+<-#&/#$&4-+%$&8*3+/#$! Je suis aux commandes depuis 15 ans. C est la deuxième fois que ça m arrive. Mon père n a pas connu ça. C est la deuxième fois en cinq ans. Clairement, nous sommes victimes de ce réchauffement climatique. B(%-*#!"#"#$%&'$()#*()%+, C%%)$2DDEEE9*%1891# 20 maart 2019 23

GEVOLGEN ECOLOGIE!""#$%&'(")%&'%&'*""#$%&'+,,&!""#$%&&'''()#**(*!&!""#$%&&+,)-.."(/0& 20 maart 2019 24

WATER AAN DE LIPPEN? IMPACT VAN HET KLIMAAT OP WATERBEHEER 1. Hoe zijn water en klimaat verbonden? 2. Wat zijn de gevolgen in de wereld en België? Overstromingen, droogte, waterschaarste, verandering landbouwopbrengsten en ecologie 3. Wat zijn de oplossingen? Wat kunnen we doen? Is kernenergie een oplossing?

WATER AAN DE LIPPEN? IMPACT VAN HET KLIMAAT OP WATERBEHEER 1. Hoe zijn water en klimaat verbonden? 2. Wat zijn de gevolgen in de wereld en België? 3. Wat zijn de oplossingen? Wat kunnen we doen? Is kernenergie een oplossing?

OPLOSSINGEN SYSTEEMANALYSE WIE GEBRUIKT/VERBRUIKT HET MEESTE WATER? 20 maart 2019 27

OPLOSSINGEN SYSTEEMANALYSE WAAR KOMT ONS WATER VANDAAN?!""#$%&'()*+,)-.%(("$)/ 0 1--2345566678(%+6%79'5 20 maart 2019 28

OPLOSSINGEN SYSTEEMANALYSE WIE GEBRUIKT/VERBRUIKT HET MEESTE WATER? 20 maart 2019 29

OPLOSSINGEN SYSTEEMANALYSE WIE GEBRUIKT/VERBRUIKT HET MEESTE WATER?!" #$%&'()$% '*+,(-.'% /"01.'*234-%. 5"064*+78,3 watergebruik waterverbruik!""#$%&&'''()*+,'+(-.& 20 maart 2019 30

OPLOSSINGEN SPAARZAAM ARZAAM OMGAAN MET WATER!""#$%&&'''()*"+,$(,-& 20 maart 2019 31

OPLOSSINGEN SPAARZAAM ARZAAM OMGAAN MET WATER!""#$%&&'''()*"+,$(,-& 20 maart 2019 32

OPLOSSINGEN SPAARZAAM OMGAAN MET WATER 20 maart 2019 33

OPLOSSINGEN HERGEBRUIK 20 maart 2019 34

OPLOSSINGEN WATEROPSLAG 20 maart 2019 35

OPLOSSINGEN MODELLEREN EN VOORSPELLINGEN Droogte en watertekort voorspeller!""#$%&&'''(')"*+,-./(0*& 20 maart 2019 36

OPLOSSINGEN ADAPTATIE MET DE NATUUR 20 maart 2019 37

OPLOSSINGEN ADAPTATIE MET DE NATUUR SIGMAPLAN VLAANDEREN!""#$%&&!"#$%&'%('()& 20 maart 2019 38

OPLOSSINGEN STEDEBOUW EN BODEMBEHEER 20 maart 2019 39

OPLOSSINGEN LANDBOUW 20 maart 2019 40

OPLOSSINGEN LANDBOUW!!!"!#$%&'()**+",-./ 20 maart 2019 41

OPLOSSINGEN VOEDING EN LANDBOUW 20 maart 2019 42

CONCLUSIES HOE ZIJN WATER EN KLIMAAT VERBONDEN?! Link is zeer belangrijk! Nat weer wordt natter! Droog weer wordt droger 20 maart 2019 43

CONCLUSIES WAT ZIJN DE GEVOLGEN IN DE WERELD EN BELGIË?! Hoger risico voor overstromingen! Landbouwopbrengsten veranderen! Ecologie verandert 20 maart 2019 44

CONCLUSIES WAT ZIJN DE OPLOSSINGEN? Overheid: MENVATTING! Vooral droogteproblemen vragen dringende oplossingen! Kerncentrales zijn probleem, niet de oplossing! Landgebruik aanpassen: hogere infiltratie! Belang van natuurgebaseerde oplossingen!! Innovatieve oplossingen zijn nodig om water te besparen, te stockeren en te hergebruiken! Meer samenwerken 20 maart 2019 45

CONCLUSIES WAT ZIJN DE OPLOSSINGEN? Wij: MENVATTING! Spaarzaam omgaan met water! We moeten anders eten (en drinken)! Aandacht vragen voor water- en klimaatsproblemen 20 maart 2019 46

VERGEET GEEN WATER MEE TE NEMEN 20 maart 2019 47

#WATER4CLIMATE MARCH 21 9:00 SINT-GILLIS VOORPLEIN 20 maart 2019 48

WATER AAN DE LIPPEN? IMPACT VAN HET KLIMAAT OP WATERBEHEER Ann van Griensven

BELANGIJKSTE BRONNEN http://www.vlakwa.be/ http://klimaat.be/ VMM. (2013). MIRA - Themabeschrijving: Waterkwantiteit. VMM. (2014a). Aantal overstromingen per decennium. Retrieved 12/03, 2015, from http://www.milieurapport.be/nl/feitencijfers/milieuthemas/waterkwantiteit/overstromingen/a antal-overstromingenper-decennium/ VMM. (2014b). MIRA: Future outlook report 2014. Gosling, S.N., Zaherpour, J., Mount, N., Hattermann, F.F., Dankers, R., Arheimer, B., Breuer, L., Ding, J., Haddeland, I., Kumar, R., Kundu, D., Liu, J., van Griensven, A., Veldkamp, T. I. E., Vetter, T., Wang, X., Zhang, X., (2017), A comparison of changes in river runoff from multiple global and catchment-scale hydrological models under global warming scenarios of 1 C, 2 C and 3 C. Climatic Change, 141(3), 588595. Global warming of 1.5 C - report.ipcc.ch 20 maart 2019 50