Extra tools Themabijeenkomsten U kunt voor uw doelgroep of achterban naar behoefte natuurlijk ook een specifieke themabijeenkomst voorbereiden. In OSA is ervaring opgedaan met het houden van een aantal verdiepingsbijeenkomsten als vervolg op een algemene dialoogbijeenkomst. U kunt ook een eigen thema kiezen uit het bestaande materiaal of aanvullen met een thema dat leeft in de wijk of bij de achterban/ doelgroep. In een algemene dialoogbijeenkomst staat het thema vrij en kunnen ouders zelf uit alle panelen kiezen. In een themabijeenkomst is het thema vooraf meer afgebakend. Invulling: U kunt er voor kiezen om een aantal specifieke panelen die met dit thema te maken hebben op te zetten, in plaats van alle panelen. Hetzelfde geldt als u werkt met de panelen in A3- formaat. U kunt van te voren bepalen dat de thema s hierop centraal staan. En deelnemers specifiek hierop bevragen naar hun ervaringen en meningen. Tevens kunt u ervoor kiezen om als werkmateriaal een van de 3 themakranten te gebruiken; hierin staan veel dilemma s, stellingen en tips over een bepaald thema. Deze zijn te vinden in de online toolkit. Hieronder geven wij u een aantal suggesties voor thema s met bijbehorende panelen en kranten. U kunt deze panelen en kranten aanvullen met een boekentafel over het thema (denk eens aan samenwerken met de bibliotheek), eventueel een korte inleiding of lezing/introductie op het thema door een spreker, of het uitnodigen van iemand van een CJG, opvoedsteunpunt of dergelijke. Ook op internet is veel documentatie te vinden om uw bijeenkomst voor te kunnen bereiden. Kijk altijd voor uw doelgroep wat de juiste aanpak is. Tip: houd het informatieve gedeelte kort. Laat vooral de ouders/deelnemers zelf aan het woord. Laat ze aan het einde aangeven waar ze nog meer behoefte aan hebben. Voorbeelden van thema s Seksuele voorlichting Seksuele voorlichting, hoe pak je dat aan, hoe jong begin je waarmee, is het een taboe voor de ouders of niet, wat krijgen ze wel en niet op school, etc. Belangrijk: soms schrikt de term ouders af, die denken dat dit puur en alleen over seks gaat. Aangeven dat het ook over het functioneren van het menselijk lichaam gaat (meisjes zien er anders uit dan jongens) en over integriteit van het eigen lichaam (niemand mag zomaar aan bepaalde delen van je lichaam zitten, etc.) kan dan veel verduidelijken en drempels verlagen om mee te praten. Aan praten en informatie over dit thema is erg veel behoefte bij ouders, met name bij moeders maar ook vaders van allochtone afkomst die dit zelf niet van huis uit hebben meekregen. Paneel Seksuele voorlichting hoort er ook bij.
Item in krant 2, pagina 5. Stelling: Met seksuele voorlichting moet je zo vroeg mogelijk beginnen. Loslaten en grenzen stellen (in het algemeen) Loslaten. Van jongs af aan heb je er vaak al mee te maken. Hoe voorkom je dat je kind zich bezeert of gevaarlijke dingen doet, zonder hem teveel bij je te houden? Hoe laat je het zelf dingen ontdekken en zich ontwikkelen, zonder teveel risico s? Veel ouders geven aan toch wel angstig te zijn voor alle gevaren van buiten. Of het moeilijk te vinden hoe de kinderen op latere leeftijd naar hen te laten luisteren. Hoe gaan ouders om met deze dilemma s? Zowel voor ouders van jongere als oudere kinderen geschikt. Krant 1: Loslaten en grenzen stellen. Voor zowel ouders van jongere kinderen als van pubers. Paneel over Je kind loslaten is het moeilijkst, Onderhandelen, daar doen wij niet aan en Wij laten onze jongens nooit alleen. Pubers Dit thema leeft ook bij veel ouders. Denk aan internetgebruik, hoe ga ik om met grof taalgebruik/ schelden, doen we het wel goed, wat als mijn dochter een vriendje krijgt (zie ook seksuele voorlichting), pubers willen dure spullen en moeten leren omgaan met geld, etc. Krant 1, pagina 5: Soms voel ik mij net een politieagent. Krant 2, pagina 4: De Middelbare school. Paneel Je kind loslaten is het moeilijkst. Paneel Ik wil een gids zijn voor mijn kinderen. Paneel Drink gezellig een wijntje mee. Leren en de toekomst van uw kinderen Hoe doet u dat als ouder met de keuze van school, vanaf de peuterspeelzaal of kinderopvang tot en met de middelbare school? Hoe belangrijk is studie en leren volgens u? En het toekomstige beroep? Welke verwachtingen en beelden heeft u als ouder voor uw kinderen? Moeten ze later dokter of advocaat worden, of zich juist vooral richten op datgene waar ze gelukkig van denken te worden? Krant 2: Leren, op school en thuis. Met items over de allerkleinsten, de basisschool, de middelbare school. Panelen: Ik wil een gids zijn voor mijn kinderen en Als we het konden betalen deden we ze ook nog op muziekles. Over de ontwikkeling en stimulering van kinderen. De rol van vaders en moeders Een veel aangegeven thema door moeders; hoe betrekken we de vaders erbij? Maar in hoeverre willen moeders dit echt? En doen de vaders het dan wel goed in hun ogen? Hebben vaders en moeders een andere rol, of niet? Wat voor rol zien mannen voor zichzelf?
U kunt een bijeenkomst organiseren rondom dit thema, over de persoonlijke keuzes die ouders maken, waarbij het extra belangrijk is respect op te brengen voor ieders keuze. Blijft u (tijdelijk) thuis voor de kinderen, of voelt u zich beter als u eigen werk of hobby s buiten de deur heeft? En hoe is dit voor de kinderen? Voor groepen vaders, moeders of juist gemengd. Krant 3: Wie doet wat? M/V, over de rolverdeling tussen vaders en moeders, bij werken en zorgen. Aangepaste kijkopdracht met vragen en stellingen. Zie onderstaand: Opzet themabijeenkomst over vaders en moeders. Panelen: Ik ben een leukere moeder dan toen ik thuis zat, Een vader hoort te weten waar zijn kinderen mee bezig zijn, Werken is belangrijk, maar de kinderen gaan voor. Opvoeden als gescheiden ouders Een belangrijk thema in de huidige samenleving is opvoeden als gescheiden ouders. Hoe pak je dit aan? Hoe zoek je naar een nieuw evenwicht? Veel thema s uit de tentoonstelling komen in een ander daglicht te staan en moeten soms opnieuw worden verkend. Daarnaast is er een specifiek paneel, We zijn gescheiden, maar hebben bijna dagelijks contact. Opzet themabijeenkomst over vaders en moeders 1. Inleiding zoals gebruikelijk, met verdieping op het thema. 2. Voorstelronde. Als er veel mensen zijn eerst de groepen splitsen en dan in de eigen groep pas voorstellen. Wie ben je, hoeveel kinderen, leeftijd kinderen, enz. 3. Kijkopdracht panelen. Let op, ditmaal doen we geen open ronde met de mogelijkheid elk onderwerp te kiezen, maar gaan we wat gerichter kijken naar de taakverdeling man/vrouw. Kijkopdracht: Loop rond langs de panelen en let eens op; vaders en moeders, wie doet wat in de opvoeding? Wat valt u op? De deelnemers kunnen uiteraard ook weer kiezen welk paneel ze aanspreekt, maar dit hoeft niet. 4. Daarna inventariseren in de groep: Wat valt u op (wat doen vaders/moeders op de panelen)? En: waarom valt u dat op? Wat spreekt u daar wel of niet in aan? 5. Als opstapje naar de eerste gespreksronde kun je vragen aan de aanwezigen: Wie doet wat bij u thuis? Hoe heeft u de taken verdeeld (werk/zorg voor kinderen/huishouden)? Werkt vader/moeder/allebei/allebei niet; is er bijvoorbeeld iemand thuis overdag of niet? Tip: zorg vooral dat eerst iedereen aan de beurt komt, nog niet al te diep op ingaan. 6. Ga verder met de gespreksronde als dit goed loopt. Pak anders gelijk de stellingen en vragen erbij. Bent u daar tevreden over of niet? Wat gaat goed, waar bent u trots op? Zijn er dingen die u anders wilt (bijvoorbeeld; de vader / als vader wel of niet meer tijd kunnen besteden aan de kinderen/opvoeding) 7. Kleine pauze. 8. Gespreksronde 2, aan de hand van stellingen, subthema s en vragen. Zie lijst hieronder. 9. Afsluitende ronde. Doe een inventariserende ronde: Wat vond u er van zo met elkaar te praten? Waar zou u eventueel verder over willen praten? Waar is behoefte aan, zoals informatie, cursus etc.?
Stellingen: Als vader hoor je te weten waar je kinderen mee bezig zijn ; toelichten/doorvragen: Weet u als vader/ weet uw man wat de kinderen aan het doen zijn? Is hij betrokken bij (de opvoeding van) de kinderen? En wat vindt u daarvan? Opvoeden is toch vooral een taak van de moeder Ik ben een leukere moeder dan toen ik thuis zat - even uitleggen wat bedoeld wordt, vaak snappen anderstaligen dit niet: Moeders mogen ook werken en naar school gaan, het is belangrijk dat zij iets voor zichzelf doen. Dat is ook beter voor de kinderen. Moeders moeten thuis blijven bij de kinderen, dat is beter (waarom?). Ik wil een gids zijn voor mijn kinderen ; uitleggen: Ik wil mijn kinderen helpen de wereld te ontdekken en een goed voorbeeld zijn voor ze. Beter geen vader in huis dan eentje die niets doet voor de kinderen/ in het huishouden ; waarom wel/niet etc. Kinderen luisteren vaak beter naar de vader ; eens/ niet eens...en hoe kun je eventueel zorgen dat ze beter naar de moeder luisteren? Let vooral op dat er geen welles-nietes - discussie komt, het is niet de bedoeling dat er per sé overeenstemming komt over wat het beste is. Vraag vooral door naar de persoon die aan het woord is, of deze er zelf tevreden mee is hoe het thuis geregeld is. En ga dan door naar de volgende deelnemers, of die het ook zo hebben geregeld of anders. Wat werkt wel of niet voor deze persoon? Laat de aanwezigen vooral tips aan elkaar geven over dit onderwerp. Nogmaals wijzen op de themakrant waarin tips staan om taken te verdelen. Mogelijke subthema s Grenzen stellen en belonen/straffen; is de vader daarbij (extra) belangrijk bij of niet? De schoolkeuze van je kind, wie houdt zich daarmee bezig, de vader of moeder? Ouderavonden van de school; wie gaat daarheen, de vader/moeder/beiden? Huiswerk maken; wie stimuleert het kind thuis, de vader/moeder/beiden? Spelen en voorlezen, op pad, leuke dingen doen met het kind; is dat voor vaders ook gewoon leuk? Missen ze iets als ze het niet meemaken? Vragen die je kunt stellen: Is er hier een vader die zijn kind weleens voorleest? Of met het kind gaat zwemmen? Of bij de moeders: gaat uw man weleens mee naar de ouderavond etc. Of meer open: Wat voor dingen doet een vader met zijn kind? Is dit anders dan wat de moeder doet? Materiaal themabijeenkomst over seksualiteit Onderstaand materiaal is samengesteld voor en gebruikt bij themabijeenkomsten over seksualiteit. Voor sommige doelgroepen is praten over seksualiteit, seksuele voorlichting, geaardheid e.d. taboe. Het materiaal kan dan helpen het onderwerp bespreekbaar te maken.
Belangrijk is de deelnemers niet te willen overtuigen van bepaalde meningen, maar de openheid over het thema te willen stimuleren. Juist dit is vaak een onderwerp waarop gespreksleiders geneigd zijn hun eigen stempel te drukken of hun mening te geven. Extra belangrijk is om bijvoorbeeld ouders die maagdelijkheid heel belangrijk vinden niet af te vallen, maar ze ook niet hun norm aan andere ouders uit de groep op te laten dringen of hen te laten veroordelen. Het is mogelijk te beginnen door het te hebben over de persoonlijke beleving en andere veiligere ingangen: Vindt u dit een moeilijk onderwerp? Vindt u het goed als er hier meer over gepraat wordt? Soms vinden mensen de samenleving in Nederland wel erg geseksualiseerd en moeten ze daar eerst even hun ei over kwijt. Wat is seksuele voorlichting eigenlijk? Alleen praten over seks, of ook al eerder over hoe je lichaam in elkaar zit, waarom meisjes er anders uitzien dan jongens, enzovoorts? Hoe ging het vroeger bij u thuis, is het voor uzelf vroeger bespreekbaar geweest of een taboe? Bij vrouwen: Hoe heeft u dat zelf ervaren toen u voor het eerst ongesteld werd? Denk ook aan de jongens: Praat u ook met uw zoon over of hij seksueel actief is, het gebruik van condooms, over respect hebben voor een meisje, niet dwingen, e.d. Moeders maken zich vaak druk hierover: Ik wil ook niet dat mijn zoon een meisje zomaar zwanger maakt of een soort loverboy wordt! Hoe is de rolverdeling tussen vader en moeder, kan de moeder dit makkelijk doen (praten over seks e.d.) of is juist met de vader praten makkelijker. Is dit verschillend voor zoons en dochters? Als ouders aangeven dat veel taboe voor ze is, of dat ze het moeilijk vinden hier over te praten met hun kinderen: Uw kind ziet en hoort veel op straat en op school, of op het internet. Hoe kunt u hier als ouder mee omgaan? Welke informatie of welke ondersteuning heeft u zelf nodig? Waar gaat u zelf informatie of steun zoeken? Bij wie gaat u te rade? Sowieso is het goed om aandacht te vragen voor internetveiligheid; weten ouders überhaupt wat kun kinderen daar op zien en hoe ze het internetgebruik eventueel kunnen beveiligen? De themabijeenkomst was opgedeeld in drie subthema s: seksuele voorlichting in het algemeen, specifiek: menstruatie en geaardheid/homoseksualiteit. Vragenspel seksualiteit Werkvorm: De deelnemers verdelen in 3 groepjes. Elk groepje gaat zitten in 1 van de 3 kringen met ieder een eigen thema. Elk groepje heeft een gespreksleider. De gespreksleider zorgt voor open vragen en let op dat iedereen aan de beurt komt. De gespreksleider doet niet mee aan het gesprek maar begeleidt alleen het proces.
Er wordt blind een kaartje getrokken met een stelling erop, hierover gaat het groepje het hebben. Vervolgens wordt er nog een 2 e kaartje getrokken, enzovoorts. Na ongeveer 20 minuten wordt er doorgeschoven naar het volgende thema, zodat alle 3 de groepen bij elk thema hebben gezeten en over de verschillende stellingen hebben kunnen praten. Als er 2 groepjes zijn (bijvoorbeeld bij 10 deelnemers) dan blijft er elke ronde 1 kring leeg, schuiven de gespreksleiders mee met hun groepje en laten de stellingen liggen. Na 1 uur wordt er plenair nagesproken. Aan het eerste groepje wordt gevraagd wie vertellen wil wat er zoal besproken is n.a.v. welke stelling(en) over seksualiteit. Aan het tweede groepje wordt gevraagd wie vertellen wil wat er zoal besproken is n.a.v. welke stelling(en) over menstruatie. Aan het derde groepje wordt gevraagd wie vertellen wil wat er zoal besproken is n.a.v. welke stelling(en) over homoseksualiteit. De gespreksleider kan hierna vragen of de deelnemers uit de andere groepen hier ook zo over denken of juist niet. Nodig: Op dik papier: 3 kaarten op dubbelgevouwen papier (A4) die midden in een groep stoelen op de grond of tafel geplaatst kunnen worden en die het thema aangeven. Groep 1, Seksuele voorlichting; Groep 2, Menstruatie; Groep 3, Homoseksualiteit. Alle onderstaande stellingen los op dik papier of kleinere kaartjes. Drie groepjes stoelen in een kring van ongeveer 6 stoelen per kring. Ongeveer 10 15 deelnemers. Stellingen Seksuele voorlichting: 1. Stel uw kind is 6 jaar en vraagt hoe kindjes gemaakt worden, wat zegt u dan wel en wat (nog) niet? 2. De school van uw zoon of dochter van 12 jaar wil graag van de ouders weten welke onderwerpen zij moeten behandelen als het gaat om seksualiteit. Wat zou u de school dan volgens u wel of niet moeten vertellen aan uw kind(eren) en waarom? 3. Uw dochter van 16 jaar vraagt of haar vriendje mag blijven slapen, hoe reageert u en waarom? 4. U loopt de kamer van uw zoon van 11 jaar binnen en u ziet dat hij naar sekssite kijkt op het internet, wat doet u dan en waarom? 5. Op welke leeftijd zou u uw kind het beste seksuele voorlichting kunnen geven en wat vertelt u dan? Menstruatie: 1. Uw dochter is 11 jaar en zegt dat er bloed uit haar vagina komt, wat is uw reactie? 2. Wat adviseert u uw dochter te gebruiken, tampons of maandverband en waarom? Nb. In sommige culturen mogen meisjes geen tampons gebruiken, omdat dit het maagdenvlies zou beschadigen. 3. Hoe merkt u aan uw dochter dat het zover is?, wat doet u dan? 4. Wat zou u uw dochter kunnen vertellen over menstruatie? 5. Stel, uw dochter van 11 komt thuis met een tampon, keurig verpakt, en ze vraag wat dit is, wat zegt u dan?
Homoseksualiteit: 1. Uw zoon of dochter van 14 vertelt u op een avond dat hij/zij homo of lesbisch is, wat is uw eerste reactie en die van uw man? 2. De school van uw dochter of zoon vraagt aan u wat de school moet vertellen tijdens de biologielessen over homoseksualiteit. Wat zou u dan voor onderwerpen opgeven aan de school? Of moet de school er helemaal geen aandacht aan besteden? 3. Aan tafel vertelt uw zoon/dochter dat ze een vriendschap heeft met een homoseksuele jongen./meisje? Wat is uw reactie en die van uw man en waarom? 4. Stel, uw zoon of dochter komt op een avond met de mededeling verliefd te zijn op iemand van hetzelfde geslacht. Wat is uw reactie en waarom? En wat is de reactie van uw man en waarom? 5. U krijgt een telefoontje van de leraar van uw kind omdat uw kind een ander kind heeft uitgescholden voor homo. Hoe reageert u naar de leerkracht en hoe reageert u naar uw kind en waarom?