Praktische uitvoering van uw AWBZ-beleid Hoe vertaalt u beleid naar vraaggerichte en integrale begeleiding in de praktijk? Amerstraat 100 3207 BB Spijkenisse info@stipter.nl 0181-613947, @stipter
1. Voor wie bedoeld? De informatie in dit rapport is bestemd voor iedereen die belang heeft bij het effectief en cliëntgericht organiseren van maatschappelijke ondersteuning binnen Wmo en AWBZ. Bent u werkzaam binnen gemeenten en verantwoordelijk voor het inrichten van het dagelijkse uitvoeringsproces? Met de decentralisatie van AWBZ heeft u er vanaf 2013 weer een extra ondersteunende taak bij. De komende jaren zult u tegen lagere budgetten- meer en complexere voorzieningen moeten bieden dan vanuit Wmo alleen. Ontwikkeling van een gedegen beleid in combinatie met een beheersbaar dagelijks uitvoeringsproces is daarbij essentieel. Wij geven u in dit rapport graag praktische handvatten om uw cliënten vraaggericht te ondersteunen en kwaliteit van zorg te verhogen terwijl u tegelijkertijd kosten moet besparen. Zorg dichter bij mensen brengen is één van onze uitgangspunten. Het open houden van de zorgmarkt voor alle mogelijk nieuwe en bestaande aanbieders is een andere. Zorgen dat u als gemeenten de dagelijkse regie houdt over zorgverlening aan uw inwoners is voor ons eigenlijk de belangrijkste. Gewoon omdat u daarmee écht het verschil kunt maken. Bronvermelding CZ basisrapportage CZ rapportage en begeleiding in beeld www.vng.nl Zorgkantoor data 10 november 2011 Contactpersonen: Sven den Boer, Marvin Hendrikse of Cobie van der Waal 2
2. Maatschappelijke ondersteuning in 2015: Tevreden cliënten,tevreden aanbieders én tevreden medewerkers? Voor iedere gemeente is het uitgangspunt van dienstverlening: een tevreden burger. De zorgvraag van uw inwoners staat centraal. Het is uw plicht om zorg en maatschappelijke ondersteuning af te stemmen op wat uw cliënten écht nodig hebben en tevreden stelt: zorg op maat tegen de allerbeste voorwaarden. Maar hoe geeft u dat handen en voeten? Wanneer is de decentralisatie van AWBZ en integratie met Wmo een succes voor alle belanghebbenden? Volgens ons spreken we in 2015 van succesvolle maatschappelijke ondersteuning als: alle bestaande AWBZ en Wmo cliënten dezelfde en zelfs betere kwalitatieve begeleiding en/of ondersteuning krijgen (vraaggericht & integraal); de combinatie binnen en tussen AWBZ en Wmo voorzieningen eenvoudig mogelijk is; denken in mogelijkheden en participatie daadwerkelijk ingebed is in de dagelijkse praktijk; het aantal nieuwe en toegenomen diversiteit van zorgverleners voor u de complexiteit niet vergroot; u en zorgverleners inzicht hebben in cliënttevredenheid om zorg en bedrijfsvoering te verbeteren; zorgverleners aangesproken kunnen worden op de geleverde zorg en gemaakte kosten; uw gemeentelijk zorgbudget niet stijgt en zelfs minder wordt zonder de kwaliteit te verlagen; uw medewerkers met weinig inspanning inzicht hebben in en controle op de uitvoering in de praktijk; u de ruimte en flexibiliteit hebt om afspraken met zorgverleners tussentijds aan te scherpen; en u - samen met uw aanbieders en cliënten- de toekomst gerust en met vertrouwen tegemoet ziet. Dat zijn aardig wat wensen en eisen om in 2015 ingevuld te hebben. Ervoor zorgen dat u de regie behoudt zodat uw cliënten niet op een zijpad terecht komen lijkt ons essentieel voor succes. Naast een goede relatie met het grote aantal nieuwe en bestaande zorgverleners natuurlijk. Praktische uitvoering van uw AWBZ-beleid 3
3. Decentralisatie AWBZ: breng zorg dichterbij Vanaf 2013 zullen alle nieuwe cliënten die een beroep doen op AWBZ persoonlijke begeleiding krijgen via de gemeente. Pas in 2014 zal de gemeente voortaan ook de begeleiding organiseren voor bestaande AWBZ zorgvragers. In totaal ontvangen nu ongeveer 230.000 burgers een vorm van ondersteuning vanuit AWBZ. Het gaat hierbij om vormen van begeleiding waar AWBZ-cliënten bij wijze van spreken geen dag zonder kunnen. Begeleidingsvorm Aantal indicaties Gemiddelde begeleiding per week Individuele begeleiding 152.500 4,4 uur Groepsbegeleiding 101.450 4,8 dagdelen Kortdurend verblijf 21.180 1,2 etmalen Decentralisatie van AWBZ is niet de enige taak die belegd gaat worden binnen gemeenten. Ook jeugdzorg (2012-2015) en ondersteuning vanuit de Wet Werken naar Vermogen (integratie 2012) komen eerdaags voor rekening van de gemeente. Deels worden gemeenten gecompenseerd voor de transitie- en uitvoeringskosten. Qua budget wordt er voor alle percelen echter ook een besparing verlangd. Meer en complexere begeleiding bieden met minder geld staat voorop. Ook waar het uitvoering van Wmo (2007) betreft. Kwaliteit behouden en zelfs verhogen tegen lagere kosten is een uitdaging waar veel gemeenten terecht het hoofd over breken. Budget Gewenste besparing Start Decentralisatie AWBZ 2,7 miljard 5% (140 miljoen) 2013 overgangscliënten 2014 alle cliënten Jeugdzorg 3 miljard 10% (300 miljoen) 2012 en loopt tot 2015 Wet Werken naar Vermogen (WWV) 2,5 miljard 48% (1,2 miljard) Integratie in 2012 WMO 1,5 miljard Operationeel sinds 2007 4
Het doel van alle beleidswijzigingen is zorg dichterbij brengen. Niet langer uitgaan van beperkingen maar denken in mogelijkheden is de basisgedachte. Van zorg naar participatie is het devies. Gemeenten pakken hun rol van ondersteuner of begeleider pas in tweede instantie op en leveren meer maatwerk. Door het uitvoeringsproces vergelijkbaar te organiseren met Wmo kunnen gemeenten qua kanteling en participatie de volgende resultaten bereiken voor AWBZ, jeugdzorg en WWV: bieden van vraaggerichte, integrale ondersteuning; passend binnen de sociale leefwereld en mogelijkheden van de cliënt; meer eigen regie, maatwerk en zorg dicht bij huis; minder regels, bureaucratie, protocollen; breder oppakken van ondersteuning door het met elkaar verbinden van sociale werkvelden betere ondersteuning van mantelzorgers; kwaliteit en kosten van zorgverlening continu optimaliseren. Maatwerk in functiebegeleiding Leveren van maatwerk is een moeilijk vraagstuk waar het AWBZ betreft. Het gaat om heel verschillende burgers, elk met een volledig andere zorgbehoefte. Zij hebben matige of zware lichamelijke, verstandelijke of psychische beperkingen. Vaak hebben ze praktische hulp, structuur en regie in de persoonlijke levenssfeer nodig om zich te kunnen redden. De begeleiding kan individueel of juist binnen een groep plaatsvinden. Het bevorderen van de zelfredzaamheid om opname of verwaarlozing te voorkomen is het uiteindelijke doel. Combineren van ondersteuning over sociale werkvelden heen of wel het centraal stellen van de cliëntvraag is daarbij essentieel. Aantal klanten per AWBZ categorie: (Bron: CIZ Basisrapportage AWBZ, juli 2011) Praktische uitvoering van uw AWBZ-beleid 5
Hoe omgaan met diversiviteit? Qua zorgverlening zijn de mogelijkheden echter legio. De aanbieders zijn heel divers van aard. Van zorgboerderij, tot begeleid wonen en van praktische pedagogische hulp en gezinsondersteuning (PPG) tot rehabilitatietrajecten voor verslaafden. Hoe ga je dat als gemeente in de praktijk allemaal effectief en op maat organiseren en niet te vergeten beheren? Een integrale visie over de verschillende terreinen heen is slechts een startpunt. Regie en controle houden in de praktijk is echter een heel andere opgave. Zeker ook omdat cliënten die een beroep doen op AWBZ vaak meerdere vormen van begeleiding en ondersteuning krijgen. Denk aan praktische pedagogische hulp en gezinsondersteuning (PPG) in combinatie met speciaal onderwijs en vervoer. Decentralisatie van AWBZ naast uitvoering van Wmo betekent voor gemeenten: significante toename van het aantal cliënten in begeleiding; stijging van het aantal cliënten dat gecombineerde begeleiding krijgt; 35% van de zorg in natura AWBZ-cliënten doen ook al een beroep op Wmo voorzieningen; stijging van het aantal leveranciers; opvangen van AWBZ-cliënten met een aflopende indicatie binnen Wmo voorzieningen; onderzoeken hoe de succesvolle Wmo aanpak vertaald wordt naar AWBZ; maatwerk begeleiding betekent zaken doen met veel kleinere, specialistische leveranciers. Een integrale visie over de verschillende terreinen heen is slechts een startpunt. Regie en controle houden in de praktijk is echter een heel andere opgave. 6
Kortom er komt veel op gemeenten af om in fasen aan te pakken. Volgens ons zijn er daarbij twee mogelijkheden: 1 op 1 overhevelen van de AWBZ verantwoordelijkheden en werkwijze om daarna het gaandeweg het uitvoeringsproces te optimaliseren; direct vanaf de start het uitvoeringsproces zo inrichten dat synergie voordelen gerealiseerd worden m.b.t. inrichting rond Wmo. Het is aan de gemeente om de passende aanpak te kiezen. Vast staat dat op termijn onder druk van bezuinigingen en demografische ontwikkelingen optimalisatie van het dagelijkse uitvoeringsproces onontkoombaar is. En vergeet daarbij de te behalen synergie voordelen niet m.b.t. de diverse beleidsterreinen Wmo. Eén geïntegreerd platform (front en backoffice) voor maatschappelijke ondersteuning over alle sociale werkvelden heen leidt tot schaalvoordeel, kostenbeheersing en kwaliteitsverhoging. Kans voor gemeenten: AWBZ en Wmo aanpak combineren Met de overgang van AWBZ krijgt u dus meer dan ooit te maken met allerlei verschillende zorgbehoeften, zorgverleners en zorgsoorten. Laten we daarbij niet vergeten dat u ook nog taken moet uitvoeren voor de Wmo. Wij kunnen ons voorstellen dat u zich afvraagt hoe u maatschappelijk ondersteuning beheersbaar én betaalbaar houdt. Volgens ons ligt de oplossing echter binnen uw directe handbereik. Combineer en integreer de aanpak van persoonlijke begeleiding in uw bestaande Wmo-processen en voorzieningen. Pas uw Wmo successen op zoveel mogelijk vlakken toe voor AWBZ. Ook budgettair gezien komen nu twee posten bij elkaar die voorheen gescheiden waren. Deze scheiding maakte het voorheen onmogelijk om een voorziening voor meerdere zorgbehoeften in te zetten. Collectief vervoer voor leerlingen staat in de middag stil, waarom? Dezelfde vervoersmiddelen en chauffeurs kunnen dan ook rijden om een cliënt naar zijn wekelijkse lotgenoten bijeenkomst te vervoeren. En het wijkcentrum waar uw Wmo-cliënten doordeweeks koffiedrinken staat in het weekend vaak leeg. Wellicht is het mogelijk om daar voor AWBZ-cliënten op zaterdag creatieve dagbesteding te organiseren. Heeft u eerdaags een nieuwe aanbesteding gepland? Qua beheersbaarheid kan het dan een optie om HH1 eventueel gecombineerd aan te besteden met HH2. Daarmee combineert u ook in uw aanbesteding AWBZ in uw Wmo aanpak. Als gemeente heeft u vanaf 2013 het beleid, budget, de aanbesteding, het dagelijkse uitvoeringsproces en alle mogelijke voorzieningen in één hand. Uw medewerkers kunnen eenvoudiger en goedkoper dan ooit het verschil gaan maken voor al uw inwoners. Tenminste als ze beschikken over een goed administratief systeem. Praktische uitvoering van uw AWBZ-beleid 7
Meer dan ooit behoefte aan een goed administratief systeem Zorg gaat over mensen. Mensen die zorg ontvangen, zorg verlenen en mensen die zorg regelen. Vooral voor de laatste groep wordt de uitvoering van maatschappelijke ondersteuning door de aard van AWBZ begeleiding complexer. Uw medewerkers moeten straks controle houden op meer maatwerk, meer aanbieders, meer cliënten en meer soorten zorg. Een raamcontract met 3 à 4 aanbieders voor cliëntgroepen wordt straks een raamcontract met 80 aanbieders én sterker nog evenveel specifieke zorgcontracten als er cliënten zijn. Enorme diversiteit in zorgverlening o.a: begeleiding bij wonen praktische pedagogische Thuishulp en gezinsondersteuning (PPG) begeleiding tijdens voortgezet speciaal onderwijs thuisbegeleiding dagactiviteiten voor GGZ (DAC) dagbesteding voor verstandelijk beperkten activerende psychiatrische thuiszorg logeerhuizen en zaterdagopvang voor kinderen met verstandelijke beperking sport voor verstandelijk beperkten vakantie activiteiten voor verstandelijk beperkten belevenis- en uitgaanscentrum inloophuizen begeleiding bij rehabilitatietrajecten verslaafden ontmoetingsgroepen De enige manier om per cliënt en per type aanbieder goed zicht te houden op de kwaliteit en kosten van geleverde begeleiding is met een geautomatiseerd systeem waarin de cliëntvraag centraal staat. Een systeem dat vanaf het moment van aanvraag inzichtelijk maakt welke gecombineerde aanbieders per cliënt de beste zorg tegen de beste voorwaarden kunnen leveren. En ook een systeem dat financiële controle en periodiek onderzoek naar de zorgbehoefte en geleverde zorgkwaliteit faciliteert. Digitaal zorgplan om zelf te kiezen Volgens ons zou een dergelijk systeem in de nabije toekomst nog sterker als nu het profiel van de cliënt centraal moeten stellen. Het is goed dat de muren tussen Wmo en AWBZ budgettair en qua proces vallen. Op basis van het profiel van een cliënt is het de uitdaging om zorgverleners te faciliteren per cliënt een digitaal (beschrijvend) zorgplan op te stellen. Dat geeft zorgverleners de mogelijkheid om zich zelf beter te onderscheiden terwijl u en uw cliënt de mogelijkheid hebben om scherper te vergelijken, te kiezen en te combineren. U en uw cliënt bepalen daarbij samen welke voorwaarden belangrijk zijn. Dat is volgens ons échte vraaggerichte en integrale maatschappelijke ondersteuning waarbij de cliënt meer dan ooit participeert. En meer dan ooit controle heeft over zijn kwaliteit van leven. Toekomstmuziek die ons goed in oren klinkt! 8
4. Borgen van beleids- en aanbestedingsafspraken in de praktijk Om het borgen van beleids- en aanbestedingsafspraken AWBZ én Wmo te realiseren, is het onderstaande regiemodel ontwikkeld. In de basis gaat het bij maatschappelijke ondersteuning in de praktijk om 4 zaken: door aanbesteding afspraken maken met (onbeperkt aantal) zorgverleners vraaggericht en integraal oppakken van de zorgvraag matchen van de juiste aanbieder(s) bij elke cliënt (vraag & aanbod) controle op budget en kwaliteit van geleverde zorg Regie houden op snelheid, continuïteit en de beste kwaliteit-prijs verhouding voor elke zorgvraag. Dat is waar Stipter sinds 2006 diverse gemeenten over adviseert en met software as a service (SAAS) oplossingen bij ondersteunt. Het maken van beleid en het vormen van een visie is één kant van het verhaal. Elke cliënt de juiste zorg op maat toe te wijzen en daarbij zelfredzaamheid en participatie bevorderen is een andere. Zeker nu met AWBZ het aantal zorgverleners en gecombineerde vormen van zorg toenemen. Dankzij ons MO-platform houden gemeenten controle op de kwaliteit en kosten van gecombineerde maatschappelijke ondersteuning. Praktische uitvoering van uw AWBZ-beleid 9
Eén integrale oplossing voor AWBZ en Wmo Het Maatschappelijk Ondersteuningsplatform (MO-platform ) van Stipter biedt u als gemeente inzicht in wanneer, waarom, tegen welke tarieven en hoe vaak een inwoner van maatschappelijke ondersteuning gebruik maakt. Ook een helder overzicht van alle aanbieders met de juiste kwalificaties (binnen het raamcontract) per zorgsoort behoort daarbij. Verschillende typen begeleiding zijn overzichtelijk per soort te selecteren, toe te wijzen en administratief te beheren. Soms zal een aanvraag meerdere begeleidingsvormen betreffen. Het gecombineerd toewijzen en beheersen van verschillende soorten begeleiding en aanbieders per cliënt is dé kracht van onze oplossing. Een groot voordeel zeker nu het aantal aanbieders sterk toeneemt en maatwerk leidend wordt. Vanaf 2014 neemt de gemeente de contracten van bestaande cliënten over. In dat geval is het beheersmatig aan te raden om aanbieders te vragen de actuele begeleiding voorlopig voort te zetten. Dankzij het MO-platform is het heel makkelijk om de bestaande cliëntgegevens van zorgkantoren integraal over te nemen. En eventueel over te zetten naar alle relevante gemeentelijke systemen. Wilt u nog een jaar langer de tijd hebben om na te denken hoe u de overgang van AWBZ gaat aanpakken? Denk dan eens na over het tijdelijk uitbesteden van de dagelijkse uitvoering aan bijvoorbeeld Stipter. Wij kunnen uw AWBZ taken geheel of gedeeltelijk van u overnemen zodat u de tijd heeft om uw eigen organisatie verder in te regelen. Meer over het Maatschappelijk Ondersteuningsplatform We sluiten onze oplossing eenvoudig aan op bestaande systemen zoals GWS4all. Van intake aan de balie, indicatie, toewijzing, financiële controle tot onderzoek naar cliënttevredenheid, het gehele uitvoeringsproces wordt op maat ingericht en geoptimaliseerd. Ook de schriftelijke terugkoppeling aan uw cliënten kan automatisch via het platform. Het zijn uiteindelijk de mensen, u en uw collega s, die met weinig inspanning controle hebben op de uitvoering van de maatschappelijke ondersteuning in de praktijk. 10
Een greep uit de mogelijkheden van het MO-platform van Stipter: één systeem om al uw Wmo en AWBZ taken uit te voeren in de praktijk; in te zetten onafhankelijk van elke aanbestedingsvorm of model; onbeperkt aantal aanbieders kan zorg verlenen; de beste kwaliteit-prijs drijft vanzelf boven; per cliënt of cliëntgroep differentiëren op o.a. klantvoorkeur en/of prijs; ingebouwde budgetcontrole: zorgverlener moet leveren wat hij belooft; resultaten uit tevredenheidsonderzoek worden real-time meegenomen in toewijzing; beschikking over up-to-date klantdossiers waar én wanneer u dat wilt waar mogelijk elektronisch berichtenverkeer met gecontracteerde aanbieders en cliënten toegang tot een schat aan managementinformatie voor u en uw zorgverleners. Ons platform is dynamisch, eenvoudig in te stellen en simpel in gebruik. Alles zit in één pakket. Vanzelfsprekend helpen wij u om de automatiseringsslag in uw organisatie te maken. We geven handen en voeten aan een projectteam, want intern draagvlak voor een dergelijk traject is onontbeerlijk. We zorgen voor trainingen en presentaties. En binnen een aantal maanden is de implementatie al klaar. Ons platform is dynamisch, eenvoudig in te stellen en simpel in gebruik. Alles zit in één pakket Door de focus op kwaliteit en prijs krijgen meer én nieuwe zorgleveranciers dankzij Stipter kans om in de ring te stappen en zorg te verbeteren. Het MO-platform heeft een aanjaagfunctie voor (lokale) zelfstandige ondernemers. Het prijsmechanisme heeft een gunstig effect op de balans. De applicatie bespaart tijd en biedt bovendien controle over de gevraagde en geleverde zorg Ondersteuning die daardoor soepeler en vlotter verloopt. Tot slot geeft de klanttevredenheidsmonitor inzichten, waarmee u en uw zorgverleners nog beter kunnen anticiperen op de wensen van zorgvragers. Praktische uitvoering van uw AWBZ-beleid 11
5. Bewezen in de praktijk Stipter werkt voor tientallen gemeenten in Nederland, waaronder Leiden, Gouda, Spijkenisse en de Bollenstreek. Daarnaast werken wij voor grote zorgverzekeraars als Menzis en Multizorg. De dynamiek van de markt maakt dat Stipter nooit stil zit. We hebben altijd wel ideeën. Die bevlogenheid en expertise delen we graag. Niet alleen met het MO-platform maar ook op bijeenkomsten, congressen en beurzen waar we regelmatig spreken. En in het bijzonder door samen met u naar de beste oplossing te zoeken en van A tot Z mee te denken. Met onze MO-effectmeter kunnen wij u laten zien wat Stipter voor u kan betekenen. Onze adviseurs analyseren uw huidige aanpak en voorzien u vrijblijvend van advies op maat met een globale kostenindicatie voor implementatie van de voorgestelde oplossing. Tot slot Heeft u interesse in onze MO-effectmeter? Wilt u met onze klanten overleggen? Of bent u benieuwd naar wat wij voor u kunnen betekenen? Wij wisselen graag met u van gedachten. Neem contact met ons op via (0181) 61 39 47 of info@stipter.nl en vraag naar Sven den Boer, Marvin Hendrikse of Cobie van der Waal. Wij zijn op twitter te volgen via: @stipter. 12