NATIONAAL BIERONDERZOEK NEDERLAND 2012 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van bier. ODETTE VLEK MSc. WIM PETERS BSc. AMSTERDAM, JUNI 2012
NATIONAAL BIERONDERZOEK NEDERLAND 2012 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van bier. ODETTE VLEK MSc. WIM PETERS BSc. AMSTERDAM, APRIL 2012
3 INHOUDSOPGAVE VOORAF OPZET 05 UITVOERING 06 RESPONSTABEL 08 RESULTATEN BIER DRINKEN 09 BIER IN DE HORECA 13 BIER ALGEMEEN 18 ALCOHOLVRIJ BIER 21 DUURZAAMHEID EN BIER 24 EK EN BIER 29 CONCLUSIES CONCLUSIES 31 REFERENTIEKADER REFERENTIEKADER 34
4 VOORAF
5 VOORAF OPZET Doel Porter Novelli heeft de afgelopen 6 jaar voor Nederlandse Brouwers (voorheen Centraal Brouwerij Kantoor) onderzoeken uitgevoerd naar het gebruik en de waardering van bier. Ruigrok NetPanel heeft in 2008 voor het eerst deze meting uitgevoerd. In 2009, 2010, 2011 en 2012 is het onderzoek herhaald. Methode Het kwantitatieve onderzoek is door middel van een online vragenlijst uitgevoerd. Om trendbreuk te voorkomen, is hetzelfde access panel* gebruikt als bij de eerdere metingen. Ook is de steekproeftrekking zoveel mogelijk gelijk gehouden. * Deze leverancier voldoet aan de kwaliteitseisen conform het Research Keurmerk (based on ISO-20252).
6 VOORAF UITVOERING Uitvoering De acces panel provider heeft voor het onderzoek gericht bierdrinkers uitgenodigd. We hebben (ter controle) gevraagd of men bier drinkt en zo ja, hoe vaak zij dit doen. Alleen respondenten die minimaal 1 keer per maand bier drinken vallen binnen de steekproef (screening). De datacollectie van het onderzoek heeft plaatsgevonden van 3 tot en met 11 april 2012. In totaal hebben 517* respondenten de vragenlijst volledig ingevuld. * Bij een steekproefgrootte van n=517 bedraagt de steekproefmarge in het slechtste geval 4,1%. Dat wil zeggen dat bij een gevonden waarde van 50% in de steekproef het werkelijke percentage in de totale populatie tussen de 45,7% en de 54,3% ligt. Maar hoe extremer de gevonden percentages, hoe kleiner de afwijking. Bij een gevonden waarde van 5% of 95% is de afwijking nog maar 1,9%.
7 VOORAF UITVOERING Veranderingen ten opzichte van 2008, 2009, 2010 en 2011 Anno 2012 is er een aantal vragen verwijderd en een aantal nieuwe vragen toegevoegd. De uitkomsten van vragen die in eerdere metingen ook zijn voorgelden, worden vergeleken en weergegeven in deze rapportage Doelgroep In de pers kan de doelgroep van dit onderzoek worden omschreven als: De Nederlander die minimaal 1 keer per maand bier drinkt. In deze rapportage noemen wij deze doelgroep: bierdrinkers.
8 VOORAF RESPONSTABEL Omschrijving Respondenten uitgenodigd Gestart met vragenlijst Uitgescreend (Geen doelgroep) Uitgescreend (Quota full) Afgehaakt Gekwalificeerde respondenten (bierdrinkers) Aantal 2.245 953 293 30 100 517 (respons 27%)
9 BIER DRINKEN
10 BIER DRINKEN ANNO 2012 DRINKT MEN GEMIDDELD ZES GLAZEN BIER PER WEEK Het gemiddelde aantal geconsumeerde glazen bier per week is 6,4. Meer dan twee vijfde (43%) van de bierdrinkers drinkt gemiddeld nul tot en met drie glazen bier per week. Een kwart (26%) drinkt gemiddeld vier tot en met zes glazen bier per week, 6% drinkt gemiddeld zeven tot en met 9 glazen per week en een kwart (26%) drinkt gemiddeld 10 of meer glazen bier in de week. Ten opzichte van voorgaande jaren is de bierconsumptie gedaald (van 7,5 in 2008, 7,4 in 2009, 7,0 in 2010 en 7,2 in 2011, naar 6,4 in 2012). 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 43% Hoeveel glazen bier drink je gemiddeld per week? Basis: Bierdrinkers - in percentages (n=517) 26% 0 t/m 3 4 t/m 6 7 t/m 9 10 of meer 6% 26%
11 BIER DRINKEN BIERCONSUMPTIE VRIJ STABIEL In vergelijking met voorgaande jaren is de bierconsumptie redelijk stabiel gebleven en we zien geen significante verschillen wanneer we kijken naar de categorieen verdeeld naar het gemiddeld aantal glazen bier per week. 50% 45% 40% 47% 45% 44% 43% 40% 41% 39% 37% Hoeveel glazen bier drink je gemiddeld per week? Basis: Allen - in percentages Het aantal bierdrinkers dat gemiddeld 4 tot en met 6 glazen per week drinkt stijgt enigszins. De lichte daling van de bierdrinkers die gemiddeld 10 glazen of meer drinken zet in 2012 door. 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 26% 25% 25% 26% 21% 22% 22% 20% 14% 13% 13% 7% 7% 7% 6% 5% 31% 29% 28% 27% 26% 21% 21% 17% 0% 0 t/m 3 4 t/m 6 7 t/m 9 10 of meer 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
12 BIER DRINKEN PILS IS FAVORIETE BIERSOORT Wij hebben bierdrinkers gevraagd een aantal biersoorten te rangschikken van meest favoriet (1) naar minst favoriet (6). Pils is veruit het meest populair onder bierdrinkend Nederland: Bijna twee derde (63%) zet pils op de eerste plaats. 100% 90% 80% 70% 60% 50% Rangschik onderstaande soorten bier van je meest favoriete biersoort (1) naar je minst favoriete biersoort (7) Basis: Bierdrinkers - in percentages (n=517) 63% 9% 26% 16% 31% 18% 20% 4% 25% 7% 20% 11% 10% 18% 5% 7% 11% 23% 1. Meest favoriete biersoort 2 3 De op één na favoriete biersoort is witbier (4,0) gevolgd door overig speciaal bier (3,7). Twee vijfde van de bierdrinkers (40%) zet witbier op plaats 1 of 2 en ruim een derde (36%) van de bierdrinkers vindt over speciaal bier een eerste of tweede plaats waard. 40% 30% 20% 10% 0% 15% 11% 6% 4% 1% 21% 9% 4% 20% 17% 17% 10% Pils Witbier Overig speciaal bier 24% 10% 30% 23% 53% Bokbier Rosébier Alcoholarm- en alcoholvrijbier 5,3 4,0 3,7 3,4 2,8 1,9 4 5 6. Minst favoriete biersoort Bokbier (3,4) en Rosébier (2,8) volgen op de vierde en vijfde plaats als meest favoriete bier. Gemiddelde score (hoe hoger, hoe meer favoriet) Het minst populair is alcoholarm- en alcovholvrijbier. Omdat de vraag over de favoriete biersoort niet hetzelfde gesteld is als voorgaande jaren, is het niet mogelijk om een vergelijking te maken.
13 BIER IN DE HORECA
14 BIER IN DE HORECA MINDER BIERDRINKERS LATEN ZICH ADVISEREN Het percentage bierdrinkers dat zich soms laat adviseren is na een stijging, van 28% in 2010 naar 38% in 2011, gedaald naar 30%. In 2012 kiest 68% altijd zelf welk bier zij bestellen, een stijging ten opzichte van 2011 (69%). 80% 70% 60% 50% 40% 30% 69% Kies je zelf of laat je je adviseren als je bier bestelt in een café of restaurant? Basis: Bierdrinkers - in percentages 60% 68% 28% 38% 30% 20% 10% 0% Ik kies altijd zelf welk bier ik bestel Ik kies meestal zelf, en Ik kies soms zelf, en laat laat me soms adviseren me meestal adviseren 1% 2% 1% 2% 1% 2% 0% 0% 0% Ik bestel nooit bier in een café of restaurant Ik laat me altijd adviseren 2010 (n=529) 2011 (n=575) 2012 (n=517)
15 BIER IN DE HORECA BIERDRINKERS WAARDEREN BIERADVIES IN EEN RESTAURANT Drie vijfde (59%) zou op aanraden van de ober/sommelier een specifiek bier bestellen bij het eten. In 2011 geven meer bierdrinkers aan op aanraden van een ober een specifiek bier te bestellen dan in 2012, namelijk 70% van de bierdrinkers....op aanraden van de ober/sommelier een specifiek bier bestellen bij je eten? Zou je... Basis: Bierdrinkers - in percentages 59% 70% Minder dan de helft van de bierdrinkers (45%) wil een passend bieradvies krijgen in een restaurant. Vergelijkbaar met 2011 (30%) zou een derde (33%) van de bierdrinkers uit zichzelf bieradvies vragen in een restaurant. passend bieradvies willen krijgen in een restaurant?...uit jezelf om bieradvies vragen in een restaurant? 30% 33% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 45% 2011 (n=775) 2012 (n=517) De bierdrinkers die niet uit zichzelf om bieradvies vragen, geven als motivatie: Ik weet zelf wat ik wil; Ik heb ervaring in de horeca (inclusief bieren); In een restaurant drink ik geen bier; Ik drink liever wijn bij mijn eten; Ik vind dat voor schut staan.
16 BIER EN DE HORECA DE HELFT VAN DE BIERDRINKERS IS BEKEND MET EEN BIERKAART De helft van de bierdrinkers (49%) heeft wel eens een bierkaart gezien. Heb je wel eens een bierkaart gezien waarin meer uitleg wordt gegeven over bieren? Basis: Bierdrinkers - in percentages (n=517) Nee 51% Ja 49%
17 BIER EN DE HORECA BIERKAART IN DE HORECA HET MEEST INTERESSANT Circa de helft van de bierdrinkers zou een bierkaart in de horeca interessant vinden. De horeca is de meest interessante plaats om een bierkaart te bekijken. Ongeveer de helft heeft hier interesse in een café (55%) en/of een restaurant (49%). In een café In een restaurant Waar zou jij het interessant vinden om een bierkaart te bekijken? Basis: Bierdrinkers - in percentages (n=517) 49% 55% In mindere mate vinden bierdrinkers een bierkaart interessant in een slijterij (32%) en/of een supermarkt (15%). In een slijterij In een supermarkt Anders, namelijk 3% 15% 32% Ongeveer een vijfde (18%) heeft geen interesse in een bierkaart. Van de bierdrinkers die geen interesse hebben in een bierkaart bestelt de grootste groep (68%) (vrijwel) altijd hetzelfde bier. Ongeveer drie op de tien (28%) geven aan zelf genoeg bierkennis te hebben. Ik heb geen interesse in een bierkaart 18% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Waarom heb jij geen interesse in een bierkaart? Basis: Bierdrinkers die geen interesse hebben in een bierkaart - in percentages (n=102) Ik bestel (vrijwel) altijd hetzelfde Ik heb zelf genoeg kennis van bier 28% 68% Ik word graag verrast door een onbekend bier 7% Ik wil persoonlijk advies (Bijvoorbeeld van ober/sommelier/verkoper) 2% Anders, namelijk 3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
18 BIER ALGEMEEN
19 BIER ALGEMEEN NEDERLANDERS SCHATTEN AANTAL BIERBROUWERIJEN IN NEDERLAND LAAG IN I De bierdrinkers denken gemiddeld dat er 35 bierbrouwerijen in Nederland zijn. Hoeveel bierbrouwerijen denk je dat er in Nederland zijn? Basis: Bierdrinkers (exclusief weet niet/geen mening) - in percentages (n=462) De helft van de bierdrinkers (54%) denkt dat in Nederlander minder dan 20 bierbrouwerijen zijn. Ongeveer twee vijfde (37%) van de bierdrinkers denkt dat er tussen de 20 en de 123 bierbrouwerijen zijn. 30% 25% 20% 15% 20% 28% 24% 13% 3% heeft het juiste antwoord, namelijk 124 bierbrouwerijen, geraden. 6% denkt dat er meer dan 124 bierbrouwerijen in Nederlanders zijn. 10% 5% 0% 6% 6% 3% 0 t/m 4 5 t/m 9 10 t/m 19 20 t/m 49 50 t/m 123 124 125 of meer
20 ALCOHOLVRIJ BIER
21 ALCOHOLVRIJ BIER PERCENTAGE ALCOHOLVRIJ BIERDRINKERS GESTEGEN We zien ten opzichte van 2011 een stijging in het aantal bierdrinkers dat wel eens alcoholvrij bier drinkt. In 2011 gaf 28% van de bierdrinkers aan wel eens alcoholvrij bier te drinken en in 2012 is dat 36% van alle bierdrinkers. Ja, 2012 (n=517) Drink je wel eens alcoholvrij bier? Basis: Bierdrinkers - in percentages 36% De meest genoemde reden (46%) om alcoholvrij bier te drinken is dat men soms even geen alcohol wil drinken. Ja, 2011 (n=575) 28% Twee vijfde (42%) mag soms geen alcohol. Aan deze alcoholvrij bierdrinkers is gevraagd welke reden(en) zij daarvoor hebben, namelijk: Nog moeten rijden (82%), Vanwege medische redenen (24%) Daarnaast geeft 8% (vrouwen) van de alcoholvrij bierdrinkers die soms geen alcohol mogen aan door zwangerschap alcoholvrij bier te drinken. Omdat ik soms even geen alcohol wil drinken Omdat ik soms geen alcohol mag drinken 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Waarom drink jij wel eens alcoholvrij bier? Basis: Bierdrinkers die wel eens alcoholvrij bier drinken - in percentages (n=221) 42% 46% Omdat ik het lekker vind 19% Een vijfde (19%) drinkt alcoholvrij bier, omdat zij het lekker vinden. Anders, namelijk 11% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%
22 ALCOHOLVRIJ BIER TWEE DERDE DRINKT GEEN ALCOHOLVRIJ BIER OMDAT ZIJ HET NIET LEKKER R VINDEN Tweederde van de bierdrinkers die nooit alcoholvrij bier drinken (66%) doen dit omdat zij het niet lekker vinden. Een derde (33%) wil alleen bier met alcohol drinken en 10% drinkt geen alcoholvrij bier omdat het een suf imago heeft. Wat zijn voor jou redenen om geen alcoholvrij bier te drinken? Basis: Bierdrinkers die nooit alcoholvrij bier drinken - in percentages (n=415) Omdat ik het niet lekker vind Omdat ik alleen bier met alcohol wil drinken Omdat alcoholvrij bier een suf imago heeft 10% 33% 66% Bierdrinkers noemen bij Anders, namelijk voornamelijk dat zij een voorkeur hebben voor een ander soort drank: Als ik geen alcohol mag/kan drinken, hoef ik ook geen substituut. Omdat alcoholvrij bier niet zo gezond is als andere alcoholvrije (fris)dranken Omdat er weinig keuze is in soorten/merken Omdat het niet (altijd) verkrijgbaar is (niet op voorraad/niet in het assortiment) Anders, namelijk 3% 2% 2% 8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%
23 DUURZAAMHEID EN BIER
24 DUURZAAMHEID EN BIER HELFT BIERDRINKERS HEEFT BIER KOUD LIGGEN Vrijwel alle bierdrinkers (98%) heeft minimaal soms bier koud liggen. De helft van alle bierdrinkers (51%) heeft altijd bier koud liggen. 70% Hoe vaak heb je bier koud liggen? Basis: Bierdrinkers - in percentages 60% 57% In vergelijking met 2008 hebben minder bierdrinkers altijd bier koud liggen (van 57% in 2008 naar 51% in 2012). 50% 40% 30% 51% 28% 32% 20% 10% 0% 14% 12% 2% 3% Altijd Meestal Soms Nooit 2008 (n=517) 2012 (n=517)
25 DUURZAAMHEID EN MEERDERHEID HEEFT VOORRAAD BIER IN DE IJS- EN/OF KOELKAST LIGGEN We zien geen verschillen ten opzichte van 2008 in het bewaren van een voorraadje bier. Een ruime meerderheid (80%) bewaart bier in de ijskast en/of koelkast. In mindere mate bewaren bierdrinkers (32%) bier in de garage of schuur. IJskast / koelkast Garage / schuur Waar bewaar je je voorraadje bier? Basis: Bierdrinkers met een biervoorraad - in percentages 32% 31% 80% 76% Aan de bierdrinkers die een voorraadje in de ijskast of koelkast bewaren, is gevraagd in welke koelkast zij dit dan bewaren. Twee derde (66%) heeft een voorraadje in de hoofdkoelkast/ijskast, een derde (34%) heeft deze voorraad in een tweede ijskast/koelkast. Kelder / kelderkast 24% 20% (keuken)kast 8% 9% Balkon 6% 5% Buiten 5% 3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 2008 (n=517) 2012 (n=09) Waar bewaar je je voorraadje bier? In de ijskast/koelkast: Basis: Bierdrinkers die een voorraadje bier bewaren in ijskast/koelkast- in percentages (n=388) Tweede ijskast/koelkast (bijvoorbeeld in de schuur/garage/op zolder) 34% Hoofd ijskast/koelkast 66%
26 DUURZAAMHEID EN BIER EEN KWART KENT MINIMALE KOELTIJD VAN BIER Een kwart van de bierdrinkers weet dat een biertje na één tot anderhalf uur koel genoeg is om te drinken. 13% denkt dat een biertje minder dan anderhalf uur nodig heeft. Een kwart (25%) denkt dat bier tussen de anderhalf en de twee uur koel genoeg is om te drinken. De helft (52%) van de bierdrinkers denkt dat een biertje meer dan twee uur in de koelkast moet liggen voordat deze koud genoeg is om te drinken. 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Hoelang denk je dat een flesje bier in de koelkast moet liggen voordat het gekoeld genoeg is om te drinken? Basis: Bierdrinkers - in percentages (n=517) 1% 13% Minder dan een uur Een tot en met anderhalf uur Twee tot en met drie uur Langer dan drie uur 40% 46%
27 DUURZAAMHEID EN BIER RUIM DE HELFT VINDT DUURZAME PRODUCTIE VAN VOEDINGSMIDDELEN VAN BELANG Een op de tien bierdrinkers (10%) vindt een duurzame productie van voedingsmiddelen heel belangrijk. Ruim twee vijfde van de bierdrinkers (44%) vindt een duurzame manier van produceren belangrijk. In welke mate vind jij het belangrijk dat voedingsmiddelen die je koopt op een duurzame manier geproduceerd zijn? Basis: Bierdrinkers - in percentages (n=517) Van de bierdrinkers die een duurzame manier van produceren van voedingsmiddelen (heel) belangrijk vinden, let ongeveer kwart bij de aankoop van bier op Het duurzame imago van het biermerk (28%); Waar het bier gebrouwen is (28%); Het verpakkingsmateriaal (27%); De herkomst van ingrediënten (24%). 10% 44% 38% 5% 2%1% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Heel belangrijk Belangrijk Neutraal Niet belangrijk Helemaal niet belangrijk Weet ik niet Op welke van de onderstaande aspecten let je tijdens het kopen van bier? Basis: Bierdrinkers die een duurzame manier van produceren van voedingsmiddelen van belang vindt - in percentages (n=281) Het merk van het bier lijkt/is duurzaam 28% Drie op de tien bierdrinkers (29%) letten bij het kopen van bier niet op duurzaamheid. Waar het bier gebrouwen is Het verpakkingsmateriaal 28% 27% De herkomst van de ingrediënten Of het duurzaam gebrouwen is (denk aan energiebeheer, waterbesparing et cetera) 22% 24% Anders, namelijk... 1% Weet niet/geen mening 8% Bij het kopen van bier let ik niet op duurzaamheid 29% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%
28 EK EN BIER
29 BIER EN GEZONDHEID DRIE VIJFDE WIL WEL EENS EEN BIERTJE DRINKEN MET NEDERLANDSE VOETBALLER Van de bierdrinkers wil drie vijfde (58%) een biertje drinken met een van de getoonde voetballers uit de EK-selectie. Van de bierdrinkers die wel eens een biertje willen drinken met een van de voetbalspelers wil ruim een vijfde (22%) een biertje drinken met Dirk Kuijt en 12% met Klaas-Jan Huntelaar.
30 CONCLUSIES
31 CONCLUSIES Verschillen met eerdere metingen In 2012 zien we een daling in de bierconsumptie van de bierdrinkers. In 2011 dronken de bierdrinkers 7,2 glazen bier per week, in 2012 is dat gedaald naar 6,4 glazen bier per week. In 2012 kiest men vaker altijd zelf welk bier men bestelt en laat men zich minder vaak adviseren in een café of restaurant dan in 2011. Minder bierdrinkers zouden op aanraden van een ober een specifiek biertje bestellen dan in 2011. Het percentage bierdrinkers dat uit zichzelf om bieradvies vraagt in een restaurant blijft nagenoeg gelijk. Het percentage alcoholvrij bierdrinkers is gestegen ten opzichte van 2011. Favoriet type bier De meest favoriete biersoort is pils. Daarna volgen witbier en overig speciaal bier. De minst favoriete biersoort is alcoholarm- en alcoholvrij bier. Bier en horeca Een meerderheid staat open voor een bierkaart. Bierdrinkers vinden een bierkaart voornamelijk interessant in een café of restaurant. Bierdrinkers die niet geïnteresseerd zijn in een bierkaart, bestellen (vrijwel) altijd hetzelfde bier en een kwart heeft zelf genoeg kennis van bier om een keuze te maken. Bier in het algemeen 3% van de bierdrinkers schat het aantal bierbrouwerijen in Nederland correct. Bierdrinkers schatten het aantal bierbrouwerijen voornamelijk lager in, gemiddeld denken de bierdrinkers dat er 35 bierbrouwerijen in Nederland zijn.
32 CONCLUSIES Alcoholvrij bier Ten opzichte van 2011 is het aantal bierdrinkers dat wel eens alcoholvrij bier drinkt gestegen. De alcoholvrij bierdrinkers drinken dit biersoort omdat zij soms even geen alcohol willen of mogen drinken. De voornaamste reden om geen alcohol te mogen drinken is dat de bierdrinkers nog moeten rijden. De bierdrinkers die nooit alcoholvrij bier drinken geven voornamelijk aan het biersoort niet lekker te vinden. Duurzaamheid Vrijwel alle bierdrinkers hebben minimaal soms bier koud liggen. Dit bewaren zij voornamelijk in de ijskast/koelkast. Een kwart van alle bierdrinkers koelt bier in een tweede koelkast. Een kwart van alle bierdrinkers weet dat een flesje bier genoeg gekoeld is na ongeveer één tot anderhalf uur. Een meerderheid denkt dat het langer duurt voordat een fles bier koud genoeg is voor consumptie. Duurzame productie van voedingsmiddelen vindt een meerderheid belangrijk. Bij het kopen van bier vindt een derde van deze groep dit niet van belang. Aspecten die de bewuste bierdrinkers belangrijk vinden zijn een duurzaam imago van het biermerk, de plaats waar het bier gebrouwen is en het verpakkingsmateriaal. Bier en EK Drie vijfde van de bierdrinkers wil wel eens een biertje drinken met een voetballer uit de selectie van het Nederlanders elftal voor EK. De meest genoemde speler is Dirk Kuijt.
33 REFERENTIEKADER
34 REFERENTIEKADER Wat is je gezinssituatie? Basis: Bierdrinkers - in percentages (n=517) Meerpersoonshuishouden met huisgenoten 10% 45% 40% Leeftijd Basis: Bierdrinkers - in percentages (n=517) Tweepersoonshuishoude n met partner 31% Huishouden met thuiswonende kinderen 40% 35% 30% 25% 20% 26% 20% 19% 19% 15% Vrouw Man 15% 10% 21% 20% 22% 25% Eenpersoonshuishouden 19% 5% 0% 12% 18-24 jaar 25-34 jaar 35-44 jaar 45-54 jaar 55-65 jaar
35 REFERENTIEKADER Wat is je hoogst genoten en voltooide opleiding? Basis: Bierdrinkers - in percentages (n=517) Post doctoraal onderwijs 2% Wetenschappelijk onderwijs 10% Hoger beroepsonderwijs 29% Middelbaar beroepsonderwijs 41% Lager beroepsonderwijs 8% Voortgezet onderwijs 9% Basisonderwijs 1% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%
36 REFERENTIEKADER Wat drink je minimaal één keer per maand? Basis: Bierdrinkers - in percentages 120% 100% 80% 87% 90% 89% 85% 100% 100% 73% 72% 85% 81% 60% 40% 61% 59% 46% 46% 20% 0% Koffie Water Wijn Bier Thee Sterke drank Frisdrank 2011 (n=575) 2012 (n=517)