Jaarverslag 2018 VOORBLAD FOTO?

Jaarverslag 2018 VOORBLAD FOTO?

VO O R W O O R D Beste lezers, Jullie zullen ongetwijfeld merken dat we ons jaarverslag in een nieuw jasje hebben gestoken. We hebben besloten om jullie een korte maar een overzichtelijke weergave te bezorgen van onze realisaties in het werkjaar 2018. Dit jaarverslag vertelt de lezer wat we doen en wat we zien in de sector. Dit is geen algemeen sectorbeeld. 2

I N H O U D S TA F E L Voorwoord... 2 Inhoudstafel... 3 Plaats van vzw Boeren op een Kruispunt in de hulpverlening... 4 Budget... 5 Team... 7 Individuele begeleiding 2018... 8 Psychologische ondersteuning... 12 Communicatie... 13 In een nieuw jasje... 16 Reset New Program... 17 Zot van ( t) Boeren... 18 Vaststellingen 2018 en uitkijken naar 2019... 19 3

P L A AT S VA N V Z W B O E R E N O P E E N K R U I S P U N T I N D E H U L P V E R L E N I N G Vzw Boeren op een kruispunt heeft de ambitie om het welzijn van boeren en tuinders in nood te helpen verhogen. Bij de start leefde het idee dat we veel persoonlijke problemen van boeren en tuinders konden oplossen met het aanpakken van bedrijfsproblemen. Als het bedrijf op de rails staat, komt het gezin en de ondernemer vanzelf weer in evenwicht, zo dachten we. Geleidelijk aan bezochten we echter ook goed draaiende bedrijven, waar het evenwicht in het gezin al lang zoek was, of waar de ondernemer zelf alle zin om op die manier verder te boeren kwijt was. Als een persoonlijk of gezinsprobleem de oorzaak is van een bedrijfsprobleem, dan moet je eerst het persoonlijke probleem of gezinsprobleem aanpakken, vooraleer je verbetering kan krijgen in het bedrijf. We gaan voor een holistische aanpak, die niet gebaseerd was op vorige ervaringen of voorbeelden. We gaan met een blanco schrift naar de adviesvrager. Adviesvragers willen gehoord worden, erkend worden in hun probleem en herkend als medemens. We zoeken naar oplossingen zonder te beschuldigen. Zonder beschuldiging: zoeken naar oorzaken en schuld helpt het probleem niet oplossen. Mogelijkheden binnen de beperkingen: aan markt en wetgeving kunnen we als vzw niets veranderen. We zoeken op basis van talenten van de boer/tuinder naar kansen om problemen op te lossen en houden rekening met hun beperkingen 4

B U D G E T O n t v a n g s t e n Schenkingen 2% KBC 2% Leader 11% ABS-VABS 2% Provincies 11% CERA 9% Vlaamse overheid 51% Boerenbond KVLV Agra 12% U i t g a v e n 5

Schenkingen Organisaties 48% Music For Life 47% Sympathisanten 5% S fe e r be e l de n Wa r m ste We e k 201 8 6

T E A M R a a d v a n B e s t u u r Dirk Lips Voorzitter Joris Relaes Bestuurslid Joris Van Olmen Bestuurslid Lut Bellegeer Bestuurslid Patricia De Clercq Bestuurslid Monique De Dobbeleer Bestuurslid P e r s o n e e l 2 Vrouwelijke werknemers 6 Mannelijke werknemers Leeftijd Personeel Vr i j w i l l i g e r s Totaal aantal vrijwilligers: 28 Nieuwe vrijwilligers in 2018: 3 Aantal geregistreerde bezoeken aan adviesvragers: 116 Aantal bezochte gezinnen in 2018: 32 Uitgevoerde taken: Hulp in administratie, Luisterend oor,... 7

I N D I V I D U E L E B E G E L E I D I N G 2 0 1 8 N i e u w e aanmeldingen 199 nieuwe aanmeldingen B e zo c h t e g e z i n n e n 380 aantal bezochte gezinnen 8

A a n t a l a a n m e l d i n g e n p e r m a a n d i n 2 0 1 8 A a n t a l a a n m e l d i n g e n s i n d s h e t o n t s t a a n v a n v z w B o e r e n o p e e n K r u i s p u n t 9

% a a n g e m e l d e b o e r e n e n t u i n d e r s v s b e d r i j v e n m e t l a n d b o u w p r o d u c t i e Sinds de oprichting van vzw Boeren op een Kruispunt, 12 jaar geleden hadden we in totaal 2348 aanmeldingen. Officieel zijn er in Vlaanderen ongeveer 23000 bedrijven met landbouwactiviteiten. Onder deze 23000 bedrijven zijn er ook veel parttime boeren en tuinders. A a n m e l d i n g s k a n a a l 2 0 1 8 Website 6% Post: 0,5 % E-mail: 18% Telefoon: 75% 10

M i d d e l e n o m w e l z i j n t e v e r h o g e n 806 geregistreerde afspraken 1668 aantal bel-uren 35 voordrachten VRIJWILLIGERS 23 966KM ADVISEURS 94 488 km 11

P SYC H O LO G I S C H E O N D E R S T E U N I N G 8 Freelance psychologen In 2018 hebben de freelance psychologen totaal 350 bezoeken afgelegd bij 85 gezinnen. Van deze 85 gezinnen waren er 28 nieuwe gezinnen die in 2018 een duidelijke nood hadden aan algemene en psychologische ondersteuning Aantal gesprekken in 2018 met een psycholoog per gezin Aantal Gezinnen Aantal Gezinnen Aantal gesprekken Aantal dagen tussen eerste en laatste psychologische begeleiding per gezin in 2018 Aantal gesprekken Aantal dagen 12

C O M M U N I C AT I E b o e r e n o p e e n k r u i s p u n t. b e 167.000 bezoekers website 46 54% 56,8% 37,5% 5,7 % 13

T i p s o p b o e r e n o p e e n k r u i s p u n t. b e Via de gekende communicatiekanalen publiceren we om de 2 dagen een actuele tip. Deze tips schrijven we vanuit onze eigen ervaringen op het werkvlak, geïnspireerd door de vakliteratuur. Maandelijks worden de 5 meest gelezen tips gebundeld in een nieuwsbrief die verstuurd worden naar alle personen die hierop zijn ingeschreven. We rekenen erop dat een groot deel van onze lezers interessante berichten en tips doorvertelt aan vrienden, familie en collega s. Hiermee hopen we zoveel mogelijk kwetsbare gezinnen te inspireren om problemen te voorkomen of tijdig hulp te vragen. De 5 meest gelezen tips van 1. Opruimactie van silobanden 2. Opmaken schadedossier droogte 2018 3. Vrouw neemt steeds belangrijke plaats in op bedrijf. 4. Meld je teeltmislukking of oogstschade aan het 5. Verhaal van een melkveehouder 14

S o c i a l e m e d i a FACEBOOK.COM/BOERENOPEENKRUISPUNT 3030 volgers 356 posts N i e u w s b r i e f 2580 Abonnees * 50% openen de nieuwsbrief 20% klikt door op een bericht * Naar aanleiding van de GDPR-wetgeving hebben we een groot deel van onze contacten hun inschrijving op de nieuwsbrief opnieuw laten bevestigen. Hierdoor is er een sterke daling in het aantal abonnees tegenover vorig jaar (5300 abonnees). M e d i a I n 2 0 1 8 w e r d e n w e 5 4 ke e r v e r m e l d i n d e m e d i a. ( O n l i n e, k r a n t e n, m a g a z i n e s, v a k b l a d e n,... ) O v e r l e g m o m e n t e n - M e t va s t e m e d e w e r ke r s : 1 5 - M e t p sy c h o l o g e n : 4 - M e t v r i j w i l l i g e r s : 2 - M e t l o t g e n o t e n : 1 15

I N E E N N I E U W JA S J E... A g r o z o r g w i j z e r Deze brochure geeft een recent overzicht van steunpunten en deskundigen die land en tuinbouwers kunnen helpen om zorgen en problemen op te lossen. Deze agrozorgwijzer is er voor boeren en tuinders, collega s, familie en erfbetreders die bezorgd zijn voor boeren en tuinders. Voorheen heette dit onze Sociale kaart voor land- en tuinbouw S o c i a l e r e c h t e n 2 0 1 8 Voor kwetsbare gezinnen met een laag inkomen voorziet Vlaanderen een hele reeks sociale rechten om het leed te verminderen en effectief te helpen. We ervaren dat zelfstandigen ingesteld zijn om hun problemen zelf op te lossen en maken minder gebruik van deze rechten. Doordat de meeste ondernemers niet durven praten over hun kwetsbare situatie, wisselen ze ook geen tips en oplossingen uit: veel kwetsbare zelfstandigen missen daarom vaak hun sociale rechten. Door de checklist van sociale rechten, proberen we dit bespreekbaar te maken. 16

R E S E T N E W P R O G R A M Reset New Program is een klein project dat we in 2018 onder de aandacht gebracht hebben. Via diverse kanalen hebben we oproepen gedaan bij de gezinnen die we begeleid hebben met de vraag hun verhaal neer te pennen in hun eigen taal. Deze getuigenissen hebben we gebundeld en gepubliceerd op onze websitepagina en de facebookpagina. De mythe van de knop omdraaien voorbij. De knop omdraaien? Ik heb geregeld gezegd dat ik een knop had omgedraaid. Maar eerlijk ik zou nog steeds niet weten wat dit wil zeggen of hoe je dit doet En ik zag het ook niet meteen bij de andere gezinsleden zomaar met een knopje omdraaien lukken. Wat ik wil zeggen is dit: als er harde noten te kraken vallen, verwacht ik nooit meer dat het met een knopje te regelen valt. Ook niet in het hoofd. Ook niet bij een ander. Als je leven overhoop ligt, dan heb je eerder een heel mengpaneel nodig om het liedje terug harmonieus te krijgen. Met jezelf, binnen je relatie, je omgeving. Praktisch en financieel. Aanpassen, proberen, opnieuw proberen. Jezelf en de ander tijd gunnen. Hulp zoeken en aanvaarden. Dat is een lange weg. We wisten het wel, maar wilden het niet aanvaarden Om het hoofd boven water te houden, zetten we nog een tandje bij. Nog meer koeien melken terwijl de stal al op het maximum zat? Nog meer activiteiten op het bedrijf, nooit meer neen zeggen bij alles waar je ook maar iets aan kan verdienen. Was het normaal om dagelijks maar twee tot een viertal uurtjes te kunnen slapen? Hoelang zouden we dit nog volhouden? Stilletjes aan kregen collega s het door dat er iets niet klopte, want wie verstuurt er nu dagelijks mails op de meest onmenselijke uren? Ritme was er niet meer, samenzitten met het gezin aan de tafel s avonds konden we nooit timen en lukte ook meer niet dan wel. Zowel vroeg als héél laat s avonds zaten we soms even samen aan tafel. Daarna terug de stallen in, voorbereiden tegen de volgende dag en afwerken wat nog niet klaar was. Heel laat s avonds ploften we moe in de zetel om dan na een uurtje de mails te checken en de ronde tussen de koeien te doen want in crisis mag er zeker niets verkeerd gaan! 17

Z OT VA N ( T ) B O E R E N Zot van ( t) Boeren is een driejarig Leaderproject, in het leven geroepen door vzw Boeren op een Kruispunt. Dit Leaderproject heeft als doel een antwoord te bieden aan de sociale problemen in de land- en tuinbouw en de samenwerking met het reguliere zorgaanbod te verbeteren. Dit aan de hand van 4 doelstellingen. Dit project liep ten einde op 31 december 2018. U i t d a g i n g 1 : B e s p r e e k b a a r h e i d v a n p r o b l e m e n v e r h o g e n Het opzetten van initiatieven waarbij land- en tuinbouwers overtuigd worden om te praten over problemen en om te praten met elkaar. Problemen mogen niet escaleren. Alles begint met durven en met kunnen. U i t d a g i n g 2 : Vr i j w i l l i g e r s n e t w e r k b e t r e k ke n Stap voor stap een netwerk van vrijwilligers opbouwen rond Boeren op een Kruispunt en op deze manier volgen en onderhouden we de contacten met de land - en tuinbouwers in elke gemeente. U i t d a g i n g 3 : S i g n a a l f u n c t i e v a n e r f b e t r e d e r s Nagaan welke rol de commerciële, de ondersteunende en de controlerende bezoekers kunnen opnemen in de signaaldetectie en in het meehelpen oplossen van problemen. We noemen hen met een verzamelwoord, de erfbetreders. U i t d a g e n 4 : s a m e n w e r ke n m e t z o r g n e t w e r k We brengen het hulpverleningsaanbod dichter bij de wereld van de land - en tuinbouw. Zo kan onder meer de doorverwijzing na interventie van vzw Boeren op een Kruispunt vlotter verlopen. Realisaties 1 januari 2016 tot 31 december 2018 146 overlegmomenten 128 gesprekken 118 infomomenten 757 vind ik leuks Met 678 hulpverleners 2815 land of tuinbouwers 944 erfbetreders 18

VA S T S T E L L I N G E N I N 2 0 1 8 E N U I T K I J K E N N A A R 2 0 1 9 In 2018 zien wij dat het aantal adviesvragers met grote bedrijven steeds een aanzienlijker aandeel inneemt ten opzichte van de middelgrote en kleine bedrijven. Bij de grote bedrijven zijn de gevolgen van prijs volatiliteit immers veel intenser. In de begeleiding van deze bedrijven, leggen we de nadruk op een regelmatig overzicht van de kortlopende schulden en het bijhouden van een realistische kasplanning. Arbeidsmanagement en administratie zijn voor deze bedrijven een extra uitdaging. Voor de relatief kleine bedrijven kijken we uit naar de toekomst. Deze bedrijven worden in de toekomst wellicht niet meer uitgebaat als een agrarische onderneming, door de overnemer in hoofdactiviteit. Minder dan 20% van de bedrijven worden overgenomen door een land- of tuinbouwer die de activiteit verderzet in hoofdberoep, zonder nevenactiviteiten. Steeds vaker zien we dat de uitbating van de kleine bedrijven steeds gepaard gaat met een aanvullend of vervanginkomen naast of op het bedrijf. We stellen ons de vraag of dit nieuwe verdienmodel past binnen de huidige en nieuwe definities echte boer voor hun rechten en plichten in het kader van GLB, pachtwetgeving, overheidssteun, fiscaliteit en administratie. Sinds mei 2018 is het nieuwe insolventierecht van kracht. Dit bracht niet de verwachte reeks handelsonderzoeken bij ondernemersrechtbanken met zich mee. De drempel om de boeken neer te leggen is verhoogd, nu de verschoning is vervangen door een gehele of gedeeltelijke (!) kwijting. In de praktijk zien we dat de schuldeisers blijven financieren. De structureel verlieslatende bedrijven blijven draaien tot het echt niet meer kan. Bij gedwongen stopzetting werken we samen met het gezin naar een menselijke uitweg. Ook in 2018 zien we dat de personalisering van de schuld van de ondernemer in nood regelmatig terug komt. Binnen de sociale diensten beseft men ondertussen dat heel wat burgers wel beslissingsbevoegd zijn, maar niet beslissingsbekwaam. Om de gevolgen van menselijke fouten op te vangen zal verder moeten geïnvesteerd worden in bijkomende sociale zorg. In de ondernemerswereld zijn er eveneens zelfstandigen die ondernemersbevoegd zijn, maar niet ondernemersbekwaam, meestal door de snel stijgende competentie - eisen. De gevolgen van menselijke ondernemersfouten kunnen leiden tot een zware maatschappelijke rekening. Wanneer kwetsbare burgers en zelfstandigen in de perceptie leven dat ze niets meer te verliezen hebben, dan kunnen er zaken gebeuren die we ten alle tijde moeten proberen te vermijden. 19

In 2018 speelt de geestelijke ondersteuning die de vzw biedt, opnieuw een belangrijke rol binnen de totale ondersteuning. Naast het investeren in praktische oplossingen voor het bedrijf en het gezin, zal het in 2019 opnieuw een uitdaging worden om te blijven investeren in de geestelijke gezondheidszorg. We stellen vast dat er heel wat beweegt in de geestelijke gezondheidszorg, mede met dank aan het project van Zot van t boeren. In 2019 zetten we de realisaties van het project verder binnen de vzw Boeren op een Kruispunt. In 2018 is er een onderzoeksproject opgestart door ILVO naar het welbevinden van Vlaamse landbouwers en hun gezinnen. Dit onderzoek moet een antwoord bieden op een aantal vragen: Wat zijn de voornaamste stressfactoren en wat is de impact van deze stress op het welbevinden van het gezin. Hoe gaan de gezinnen om met deze stress? We kijken uit naar de resultaten van dit onderzoek in 2019. Niemand weet hoe de land- en tuinbouwsector zal evolueren in de toekomst. Zal onze voeding in de toekomst vooral geproduceerd worden door grote kapitaalkrachtige voedingsgroepen, die met automatisering, robots, drones en doorgedreven informatisering het productieproces verder intensiveren? Welk aandeel zal nog geproduceerd worden door kleine ondernemers, die voeding produceren en een aanvullend inkomen halen naast hun bedrijf? De maatschappelijke rol voor de hulporganisaties vzw Boeren op een Kruispunt voor land - en tuinbouw of vzw Dyzo voor zelfstandigen wordt volgens ons groter in de toekomst. Namens het vzw Boeren op een Kruispunt Team, Riccy Focke Directeur Vzw Boeren op een Kruispunt 20