opvoeden & persoonlijke ontwikkeling Wat je zaait is wat je oogst In de vorige Spiegelbeeld stond een artikel over een nieuwe, integrale visie op kinderen, opvoeden en persoonlijke ontwikkeling. U hebt daarin kunnen lezen hoe opvoeders het zogenoemde Zaai- Goed kunnen gebruiken om die visie te vertalen naar de alledaagse opvoedpraktijk. Om over dit alles meer te weten te komen heb ik contact gezocht met Silvia Romijn, de grondlegger van het gedachtegoed en verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het ZaaiGoed. Sylvia Romijn 4. Spiegelbeeld. december 2014
Silvia steekt van wal: Kinderen zijn de toekomst Ik nodig je uit: neem eens 1 minuut om de impact van deze zin tot je te laten doordringen. Wat een diepe waarheid he... Alle kinderen van nu zullen de volwassenen van straks zijn. En alle volwassenen van nu waren ooit kinderen... Pure, onschuldige, creatieve en authentieke kinderen. Silvia wordt merkbaar enthousiast als ze hierover praat. Wat een kansen worden zichtbaar als we hier helemaal van doordrongen raken! Gedurende haar loopbaan in de kinderopvangwereld ontstond bij Silvia een diepgewortelde overtuiging over hoe opvoeding kan bijdragen aan de toekomst van onze wereld. En over hoe simpel en vervullend het eigenlijk kan zijn. Dit proces heeft geleid tot een nieuwe en inspirerende visie voor iedereen die iets met opvoeding te maken heeft. Daaraan gekoppeld heeft Silvia een heel praktische methode ontwikkeld om die visie om te zetten in de dagelijkse opvoedpraktijk. Opvoeden met visie? Simpel? Vervullend? Kan dat? Silvia laat zien van wel. Silvia, hoe luidt jouw visie op opvoeden? ze willen en wat hun talenten zijn. Ze staan in hun kracht en durven te zijn wie ze zijn. En dan het WIJ. Daarmee bedoel ik dat de kinderen zich ontwikkelen tot volwassenen die zich bewust zijn van hun omgeving. Ze weten hoe ze zich als individu willen verhouden tot de wereld om hen heen. Ook zijn ze in staat om, met respect voor de ander, trouw aan zichzelf te blijven. Als we ons zaaien hierop richten, scheppen we samen vanuit een sterk IK een heel krachtige WIJ (oogst). Hoe kunnen we dat doen? Silvia: Gewoon door te beginnen! Met zaaien dus. Of nog beter geformuleerd: bewust zaaien. Want zaaien doen we eigenlijk al de hele dag, alleen zijn we ons daar meestal niet van bewust. Wanneer negatieve boodschappen leiden tot negatieve en beperkende overtuigingen, dan leiden positieve boodschappen tot positieve en stimulerende overtuigingen Zonder dat we het weten zaaien we vanaf dag 1 allerlei boodschappen bij onze kinderen. Als we dit niet bewust doen dan kunnen onbedoeld allerlei beper- Silvia: Mijn visie is eigenlijk terug te voeren op het simpele gegeven: 'Wat je zaait is wat je oogst'. Deze metafoor is bij uitstek van toepassing als we het over opvoeden hebben. Interessant, verklaar je nader! Silvia: Kinderen worden voor een heel groot deel gevormd door de mensen in hun omgeving. Dit gebeurt al vanaf de geboorte, en waarschijnlijk zelfs nog eerder. Natuurlijk spelen ook biologische factoren een rol, maar meer en meer wordt duidelijk dat onze opvoeding heel bepalend is voor de manier waarop wij als latere volwassenen denken, voelen en doen. Wat wij dus als opvoeders nu doen of niet doen richting kinderen (zaaien) bepaalt sterk de manier waarop zij later denken, voelen en doen (oogsten). De vraag waarop ik ben gaan focussen is dan ook geworden: wat willen we oogsten en wat moeten we daarvoor dan zaaien? En wat is je antwoord op die vraag geworden? De oogst heeft 2 belangrijke aspecten: het IK en het WIJ. Eerst het IK: de kinderen van nu ontwikkelen zich tot volwassenen die zichzelf goed kennen, die weten wat december 2014. Spiegelbeeld. 5
Beperkende overtuigingen Omdat dit soort overtuigingen onbewust werken, blijven ze doorwerken tot in onze volwassenheid. Niet zelden laten we daardoor gedrag zien dat niet constructief is zoals boosheid, perfectionisme, of jezelf wegcijferen. Zo zijn we meer in onze levenskracht en levensvreugde belemmerd, dan we vaak in de gaten hebben. Ook in onze rol als opvoeder hinderen de beperkende overtuigingen en het niet constructieve gedrag ons. We reageren dan niet adequaat op de behoeften van het kind, met alle gevolopvoeden & persoonlijke ontwikkeling kende overtuigingen bij het kind ontstaan die ze de rest van hun leven meenemen. Een paar voorbeelden: Als we een huilende baby negeren, om wat voor reden dan ook, ontwikkelen zich basale imprints. Door deze imprints of filters gaat het jonge mensje de wereld waarnemen. Dat is gewoon hoe ons brein werkt. Voorbeelden van mogelijke filters zijn: - Mijn gevoelens doen er niet toe. - Mijn emoties zijn slecht, mogen er niet zijn. - Als ik pijn heb moet ik niet zeuren. Hulp vragen heeft geen zin. Een ander voorbeeld is wanneer we met macht reageren op de wil van een dreumes of peuter. Daar kunnen overtuigingen ontstaan als: - Mijn grenzen zijn niets waard. - Mijn wil is onbelangrijk. - Mijn keuzes mogen er niet zijn. Zo zaaien we talloze overtuigingen bij kinderen. 6. Spiegelbeeld. december 2014
gen voor het kind van dien. Dat zal weer, onbewust, beperkende overtuigingen aanmaken en zo begint de cirkel dus opnieuw. Dat klinkt niet echt om vrolijk van te worden. Silvia: Het is echt een keuze wat we ermee doen. We kunnen er niet vrolijk van worden en bij de pakken neer gaan zitten. Mijn voorstel is juist: als we weten dat het zo werkt, laten we die kennis dan in ons voordeel gebruiken. Het biedt enorme kansen! Hoe dan? Silvia: Er zijn twee manieren. Om te beginnen kunnen we als volwassenen ons bewust worden van deze onbewuste overtuigingen over onszelf en ze herleiden tot waar ze thuishoren. Daardoor krijgen we bewuste keuzes tot onze beschikking over hoe we de wereld waarnemen. En over hoe we kunnen opvoeden. We kunnen de werking van ons brein gaan benutten! Leiden negatieve boodschappen tot negatieve en beperkende overtuigingen, dan leiden positieve boodschappen tot positieve en stimulerende overtuigingen. We kunnen dus bewust positief gaan zaaien bij onze kinderen! Wij zijn het die vanaf dag 1 bij ze zaaien, of we ons ervan bewust zijn of niet. Welke boodschappen zaaien we? Positieve of negatieve? Zaaien we liefde, respect, gezondheid, en zelfkennis of angst, onzekerheid, ongezondheid en wantrouwen? Door bewust te gaan zaaien kunnen we bijdragen aan de toekomst die we wensen: van een sterk IK naar een krachtig WIJ. We hebben ongelooflijk veel invloed op de toekomst als we dit gaan beseffen. Hoe kunnen we positief gaan zaaien? Silvia: Ik heb een doorlopend programma ontwikkeld voor iedereen van 0 tot 101. Het programma is geschikt voor elke situatie op school, kinderopvang, vereniging, thuis, bij sport en spel, enz. Ik noem dit het "ZaaiGoed-programma". Het ZaaiGoed-programma is simpel en speels en gaat uit van een gezamenlijke taal waarin opvoeder en kind elkaar kunnen gaan begrijpen. De kinderen leren vooral door te spelen. Voor opvoeders zijn er trainingen en is er ondersteunend materiaal, zoals spelletjes. Met het ZaaiGoed-programma kun je kinderen helpen al op jonge leeftijd zelfkennis en emotionele en sociale vaardigheden te ontwikkelen. Het programma is gegroeid in de dagelijkse praktijk van mijn kinderopvangorganisatie. Vanuit de visie dat je oogst wat je zaait, is een pakket aan spelmaterialen en trainingen ontstaan waar opvoeders en kinderen direct mee aan de slag kunnen. Kun je iets meer vertellen over het ZaaiGoed-programma? Silvia: De basis van het ZaaiGoed-programma wordt gevormd door het ZaaiGoed. ZaaiGoed zijn 28 positieve boodschappen. Je kunt ze zien als zaadjes die je kunt gaan planten, vanaf dag 1 tot in de verre pubertijd. En eigenlijk tot ver daarna. Het mooie is dat het ZaaiGoed zowel de kinderen als de opvoeders concreet ondersteunt en stimuleert in hun beider ontwikkelingsproces. Het ZaaiGoed focust nadrukkelijk niet alleen op het kind, maar werkt óók in de richting van de opvoeder. Als opvoeder leer je namelijk mee. Je gaat stil staan bij, ik noem even wat, je eigen beperkende overtuigingen, je eigen keuzes, je eigen grenzen en hoe je je kunt ontwikkelen op die aspecten. ZaaiGoed is bij uitstek geschikt in de context van persoonlijke ontwikkeling. Tegelijkertijd vormt het ZaaiGoed een gemeenschappelijke taal tussen opvoeder en kind. Je gebruikt dus beiden de taal van het ZaaiGoed. Dat is heel gelijkwaardig en het versoepelt de communicatie tussen kind en opvoeder. Elkaar niet begrijpen is misschien wel de grootste frustraties voor opvoeder en kind. Een gemeenschappelijke taal is dan heel helpend. Je kunt elkaar gaan begrijpen en dat is erg belangrijk. Heb je een paar voorbeelden van ZaaiGoed? Silvia: Natuurlijk! Voorbeelden zijn: december 2014. Spiegelbeeld. 7
opvoeden & persoonlijke ontwikkeling context en samenhang wordt geboden die de toepassing in de praktijk zo enorm vergemakkelijken. Wat ik al zei, we zaaien de hele dag door, ook zonder dat we het weten. Met ZaaiGoed wordt bewust zaaien ondersteund. Daarnaast hebben we, om het leerproces toegankelijk te maken, vier personages in het leven geroepen. Bij ieder personage horen 7 ZaaiGoed. Dit maakt het overzichtelijk. De personages staan elk voor één van de vier pijlers van het ZaaiGoed: Tess, Mo, Max en Kate. Per pijler gaan de 1e 6 ZaaiGoed over IK. De 7e gaat altijd over WIJ. Zo leren we dat je vanuit een sterk en bewust IK kan bijdragen aan een krachtig WIJ. Om het ZaaiGoed over te dragen aan kinderen en opvoeders biedt het ZaaiGoed-programma verschillende tools, spellen en trainingen. Het ZaaiGoedprogramma is toegespitst op en uitgewerkt voor de leeftijdsgroepen: - 0 tot 4 jaar, - 4 tot 8 jaar en - 8 tot 12 jaar. Alexander Geraedts - Zorg voor jezelf, om bewustzijn te ontwikkelen op de lichamelijke verzorging. - Focus, zodat kinderen leren hoe 'focus' kan helpen en wat wel en niet werkt als je wilt focussen. - Ken je filters, zodat kinderen bewust worden dat ze de wereld waarnemen door een brilletje en de werkelijkheid vaak anders is. - Ken je bak, om kinderen bewust te maken van je persoonlijke bak, waarin jouw unieke bagage zit, alle positieve en negatieve ervaringen tot nu toe die je hebben gevormd tot wie je bent. - Maak een keuze, om kinderen mee te geven dat ze met iedere keuze iets van zichzelf laten zien. Hoe bewuster je keuze, hoe meer expressie je aan jezelf geeft. - Ken je grenzen. Deze spreekt voor zich, lijkt me! - Maak ruimte voor anderen, zodat kinderen leren rekening houden met anderen. - Blijf bij jezelf, zodat kinderen gestimuleerd worden vanuit IK en het eigen gevoel te praten, in plaats van veroordelend en verwijtend naar anderen. En zo zijn er nóg 20! Dat is nogal wat. Kunnen kinderen dit allemaal bevatten? Silvia: Het meeste ZaaiGoed voelt heel vertrouwd aan en beklijft snel. Het is niet heel apart of vergezocht. Het unieke zit in het gegeven dat er nu een We zijn nog bezig met een programma voor 12 tot 18 jarigen, wat niet wil zeggen dat het ZaaiGoed niet al gewoon met hen kan worden gebruikt. Voor wie is het ZaaiGoed bedoeld? Silvia: Eigenlijk voor alle volwassenen die wel eens in de rol van opvoeder staan. Of dat nou beroepsmatig is of niet. Dus ouders, opa`s en oma`s en alle andere regelmatige oppassers. ZaaiGoed is zo handig in de praktijk én je hebt er ook wat aan voor jou persoonlijk. Maar ook scholen en kinderopvangorganisaties kunnen met de visie gaan werken. Met ZaaiGoed voeg je een schitterende dimensie aan je rol als professional toe: de ontwikkeling van het kind tot evenwichtig individu én je eigen persoonlijke ontwikkeling. Tegelijk is het door de 4 personages en de spellen een speelse en laagdrempelige manier van positief opvoeden geworden. Uiteraard zou ik het geweldig vinden als de visie zich snel verspreidt om zo samen te gaan werken aan de wereld die we voor ogen hebben. Waar kunnen mensen meer informatie vinden? Silvia: Onze website is zojuist helemaal vernieuwd: www.essisme.nl. Je vindt er van alles over onze visie en wat we allemaal te bieden hebben voor opvoeders. Neem een kijkje of mail ons voor verdere vragen via info@essisme.nl. < 8. Spiegelbeeld. december 2014