Autisten uit de kast. Binnen het bedrijf gebruik ik vaak een neutralere term, maar u begrijpt waar het over gaat: schaamte en angst.
|
|
- Anna Wouters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Tekst, uitgesproken op het Jaarlijkse Congres van de Nederlandse Vereniging voor Autisme, 7 & 8 oktober 2011 (respectievelijk 1300 & 1200 bezoekers) Mijn ervaringen met autisme beginnen zo n 2 jaar geleden met de diagnose van Asperger. Ik ging vrijwel gelijk op zoek naar collega-autisten op mijn werk maar kon er geeneen vinden; nou ja eentje. Omdat ik ingenieur ben begon ik natuurlijk gelijk te rekenen: 1% van 100,000 mensen is wereldwijd 1000 mensen. Ik had een vermoeden waarom ik er maar 1 vond en begon een project. 1
2 Autisten uit de kast. Binnen het bedrijf gebruik ik vaak een neutralere term, maar u begrijpt waar het over gaat: schaamte en angst. In dit verhaal gebruik ik overigens het woord autist of autisme in plaats van de term Autisme Spectrum Stoornissen waartoe mijn Asperger behoort. 2
3 Die ene autist die ik vond was gewoon een topje van de ijsberg. 1 in Nederland betekent 10 in de wereld. De meeste collega-autisten zijn zich er waarschijnlijk niet van bewust dat ze een autisme hebben. Ikzelf kwam er pas na ¾ van mijn carriere wachter. ¾ * 1000 = 750. Natuurlijk zijn er veel autisten die het wel weten -of op zijn minst vermoeden omdat een kind of ouder een diagnose heeft-maar die het niet willen weten; ze ontkennen hun autisme. Daarnaast zijn er ook autisten die hun diagnose accepteren maar verzwijgen voor de omgeving. 3
4 Met mijn project richt ik me op een deel van alle autisten, op een deel in het autisme spectrum: Op de verborgen autisten. De verborgen autisten zijn gewoon of gewoon goed in hun baan, net als ik. Ze zijn blijkbaar slim genoeg om hun beperkingen te compenseren, of om ze te verbergen. Dat verbergen gebeurt dan vanwege het imago dat slim zijn en een goede baan hebben niet goed samengaat met autisme. Ze verbergen zich vanwege het imago, maar daarmee houden ze hun probleem met het imago in stand: Zolang al die slimme autisten met een gewoon goede baan zich verbergen zal dat imago niet veranderen. Het verbergen is overigens helemaal niet zo slim want het gaat gepaard met schade: ontkenning van jezelf, stress van het moeten verbergen; op het werk wordt het daar niet beter van en thuis ook niet. Het is een vicieuze cirkel die ik ongewenst en onterecht vind, en ik wil die op mijn werk doorbreken. Autisme bespreekbaar maken in een bedrijf van 100,000 man, hoe doe je dat? 4
5 100,000 man is een mammoettanker,die kan ik niet besturen, dat doet de kapitein, de president-directeur van het bedrijf. Wat ik wel kan doen is proberen de plaats van autisme in het bedrijf duidelijk te maken. Ik dacht autisme te kunnen herkaderen door het in te passen in de bedrijfscultuur. Die idee en heb ik uitgetest bij enkele mensen die ik vertrouwde. Daarna ben ik het gaan uitvoeren. 5
6 De bedrijfscultuurwaarikautismeinpasheetdiversiteiten Inclusiviteit. Ditis geenuitvindingvan Shell, maarhijis al wel10 jaargeledengeintroduceerd. Mensenzijnallenverschillend, op eenheleboelfacetten, en datis nodigin onsbedrijf. Maar als je kijkt naar de omgang tussen mensen blijkt deze voornamelijk bepaald te worden door die facetten die zichtbaar zijn, en daarmee gaat veel van de diversiteit verloren. Je moetje duscontinubewustblijvenvan de niet-waarneembare verschillen. Datheetinclusiviteit. U kuntwaarschijnlijk welradenwaarikautismeplaatste: Maniervan denken, vaardigheden, talenten. VerderhoefiknietsaanShell teveranderen: ikmoetalleenuitleggen: autismeheeftdie plaatsbinnenonsbedrijf. Dit is een goed verhaal en ik heb hem op verschillende manieren gebruikt, ik bespreek er twee. Ikbegonvrijwelgelijktetwitteren. 6
7 Shellheefteenbedrijfsversievan twitter, datheetyammer (en ja datmaaktal die twitteraars jammeraars). Ik heb een paar groepen opgericht: een groep voor autisten. Die is besloten zodat alleen de ledenelkaarsidentiteiten berichtenkunnenlezen. Eenopen groep, waarvande naam vertaald Atuisme Werkt! is. Hij is bedoeld voor alle medewerkers en ik roep daarinop omgezamelijkaanhet imago en de barrieres tewerken. Eris ook eenoudersvan groep, omdatzichin dezegroeprelatiefveelautistenzullenzitten. Dit werkt redelijk: het bereikt heel de wereld, de groepen blijven groeien en de leden beginnenlangzamerhandzelfookmeerteyammeren. Maar ik moest mijn verhaal ook in direct contact kunnen vertellen: in workshops 7
8 De Workshop Autisme als Diversiteit heb ik samen met een diversiteits-trainer ontwikkeld om mensen te laten kennismaken met autisme. In 1.5 uur wordt een gevarieerd programma geboden met de belangrijkste focus op ervaringsleren. Theory of Mind & Context Blindheid zijn vaakgebruikte concepten in autisme en we willen de mensen laten ervaren is wat het is om autistisch te zijn. Dat kan natuurlijk niet direct, dus we gebruiken een omweg: met psychologische testjes en spelletjes laten we ze ervaren hoe ze waarnemen en hoe die waarneming hun denken en handelen beinvloed. Daarna leggen we uit hoe bijzonder dat eigenlijk is en wat er anders is bij autisme. Daarna kun je praten over wat het betekent voor diversiteit en interacties. De deelnemers zijn erg enthousiast. 8
9 Wat zijn mijn ervaringen tijdens dit project? Mijn grootste zorg is of ik de balans wel goed heb. Ik ben autist en me bewust van het feit dat ik daardoor misschien dingen in de communicatie mis. Het onbespreekbare bespreekbaar maken is gevoelig, een foutje kan het stigma vergroten. Daarnaast probeer ik meerdere doelgroepen te bereiken: alle soorten autisten, hun directe collegas en alle managers Maar er is heel erg weinig bekend over autisme bij volwassenen die schijnbaar normal functioneren en er zijn geen voorbeelden hoe men dit in andere organisateis heeft gedaan. Een goudschaaltje Er zijn wel degelijk problemen die je wilt aanpakken, maar je gaat liever op zoek naar kansen. En je kunt wel sterkte bespreken, maar niet zonder de realiteit van beperkingen uit het oog te verliezen. Bij het uitleggen van autisme is het gemakkelijk om een stereotyperingen te gebruiken, maar dat wil je nou juist niet, want ook iedere autist is anders. En om uit de kast te komen moet je iemand uitdagen, maar dat werkt pas als hij zich veilig voelt. 9
10 Ermoesteenheleboelgebeurenin ditproject, en helaaswas ikde enigeautistdie iets actiefwildedoen. 10
11 Hoe reageertmen op het project? Ik kreeg ergveel reacties, de meeste per en vanuit heel de wereld. In de doelgroep zeiden de autisten dat ze zich herkenden in de beschrijvingen dat was natuurlijk een eerste voorwaarde- en er waren ook veel vragen over diagnose van mensen die de verschijnselen herkenden. De ouders-van zeiden dat hoop te putten uit het feit dat er autisten zijn die gewoon normaal kunnen werken. Collega s reageerden aanmoedigend en blij, een soort applaus dus. Maar er waren er ook met name directe en ex-collegas- die reageerden in de trend van Maar je bent toch zo normaal? Ja dat klopt, daar doe ik mijn best voor. De managers geven steun, impliciet en expliciet. Van de managers die meededen aan de workshops kreeg ik de feedback dat ze door de informatie over autisme eigenlijk pas goed begrijpen wat Diversiteit en Inclusiviteit betekent. En wat betreft sterkten of zwakten: daar zijn ze gewend mee te werken. 11
12 Waarzijnwe danmet het project? Ikdenkdatwe de eerste hobbelgenomenhebben: de bekendheid met het bestaanvan autisme is enorm gegroeid. Er hebben zich 12 autisten bij mij gemeld(meer dan mijn doelstelling voor 2011). Maareris nogveeltedoen. Voorde volgendestappenhebikde hulpvan andere autisten nodig. Het netwerk moet dus groeien en actiever worden. Daar horen ook andere landen bij. Aan de horizon liggen andere bedrijven in NL, maar die liggen eigenlijk heel dichtbij. Ik zougraagsamenwerkenmet (autistenin) anderegroteorganisatiesen bedrijvenomvan elkaarteleren. 12
13 Ik eindig dit verhaal met de eikenprocessierups: die geeft namelijk antwoord op een vaak gestelde vraag: Is autismeeenbeperkingof eenkracht? De eikenprocessierups loopt in zijn laatste levensfase voordat hij gaat verpoppenachtereenandererupsaan. Hij kannietanders, datis genetischzobepaald. Datis een evolutionairgezieneeninteressantprobleem: hoe kandezesoortblijvenbestaan? Hoe moetnaardie andereboom voorhet verse bladen om teverpoppen, maarhoe vindthij die dan? Watblijkt en het was Midas Dekkersdie ditopmerkte-: 1 op de 100 rupsenheefteen foutje: hijloopt nietachteranderenaanen daaromloopt hijvoorop. En de arme drommelweetnieteensdathijtoevalligleideris van eengeneratierupsenen verantwoordelijkvoorde voortbestaanvan dezegroep. Het antwoorddus, op de vraagof autismeeenkrachtof beperkingis: allebeiof geenvan beiden, het is in ieder geval een diversiteit. diversiteit: 13
De ijnmanager. Cartoons januari 2014. Luc Timmers
De ijnmanager Cartoons januari 2014 Luc Timmers Dag 1 2014 20 14 Is er iets veranderd? Het blijft een gok Ik heb een casino bezoek cadeau gekregen Daarmee nemen mijn kansen op een bonus aanzienlijk toe
Nadere informatieDe ijnmanager. Cartoons januari 2015. Luc Timmers
De ijnmanager Cartoons januari 2015 Luc Timmers Gezelligheid kent geen tijd Is het alweer 2015? Wat vliegt de tijd hé? Logisch toch? Ooit spaghetti de kop boven het maaiveld uit zien steken? Nou dan!
Nadere informatieAutisme & Werk: Uit de kast! Henk-Jan Raaijmakers, Marinka Traas
Autisme & Werk: Uit de kast! Henk-Jan Raaijmakers, Marinka Traas Najaar 2015 In deze workshop.. 1. Ervaringen met openheid over autisme 2. Waarom de autisme ambassade 3. Handelingsperspectief: wat kunt
Nadere informatieNOOIT GENOEG DE KWETSBAARHEID VAN
TEKST: Annick Geets DE KWETSBAARHEID VAN NOOIT GENOEG Kwetsbaarheid is niet een kwestie van winnen of verliezen, maar een kwestie van inzien en accepteren dat beide bij het leven horen. Een kwestie van
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieAan de slag met de Werk Ster!
Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt
Nadere informatieWerk. Omdat een andere blik je leven verrijkt
Werk vanuit bekeken Omdat een andere blik je leven verrijkt (Samen)werken met autisme Autisme heeft invloed op het hele leven, dus ook op de werkplek. Autisme brengt talenten en kwaliteiten met zich mee
Nadere informatieJaar Werkboek 4 weken Challenge
Coach jezelf naar succes Jaar Werkboek 4 weken Challenge 10 Focus Sociaal zijn, jezelf kunnen wegcijferen en altijd klaar staan voor anderen zijn mooie eigenschappen, en... Jij bent ook belangrijk Hij
Nadere informatieZaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Nadere informatieLOOPBAAN-ANKERTEST. Wat zijn loopbaan-ankers? Welke baan past bij je?
LOOPBAAN-ANKERTEST Welke baan past bij je? Waarom werk je? Welke aspecten motiveren je in jouw werk? Welke inhoudelijke zaken moet je werk bevatten zodat je het naar je zin hebt en met plezier en resultaat
Nadere informatieU in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren
Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.
Nadere informatieWelkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen. Week 2: je bedrijf op orde Les 2: een goed businessmodel
Welkom bij Sociaal Succesvol Ondernemen Week 2: je bedrijf op orde Les 2: een goed businessmodel Pen en papier? Wat is een businessmodel? Jouw businessmodel is de manier waarop jij in business bent Twee
Nadere informatieHoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen
Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze
Nadere informatieDenk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan?
Denk je te weten wat je wilt, blijkt het een idee van anderen te zijn. Wat doe je dan? Jolanda gaat op pad met onze Wandelcoach Tineke Franssen Jolanda (33) werkt als hypotheekadviseur in het bankwezen.
Nadere informatieAllemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman
Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige
Nadere informatieErvaring. Therapie met dieren. Voor de foto s is gebruik gemaakt van een model. TEKST JOLI LUIJCKX BEELD Jodi Fotografie
Ervaring Therapie met dieren Voor de foto s is gebruik gemaakt van een model Therapiedieren zijn hot. Even googelen en je tovert zo een gevarieerd aanbod voor zorg en vrijetijdsbesteding op je scherm.
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 3. Mijn artfiact 3. Proces 4. Mijn beoordelingsblad en presentatie 5. Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6
1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Mijn artfiact 3 Proces 4 Mijn beoordelingsblad en presentatie 5 Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6 2 Autobiotic Selfie Inleiding De autobiotic selfie heeft mij heel
Nadere informatieNieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,
Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieHEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN
E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te
Nadere informatieVertrouwelijk INDIVIDUEEL RAPPORT Anneke Onderwijs 9-10-2013
Vertrouwelijk INDIVIDUEEL RAPPORT Anneke Onderwijs 9-10-2013 Beste Anneke, Dit rapport geeft een totaaloverzicht van jouw energie- en stressbronnen op organisatie- en functieniveau. De antwoorden die jij
Nadere informatieWelkom. Op de koffie bij het gezin stassers!
Welkom Op de koffie bij het gezin stassers! Welke rol speelt ouderbegeleiding binnen de ambulante hulpverlening voor kinderen en jongeren met autisme Verloop van de lezing: Wat is thuisbegeleiding? Verwerking
Nadere informatieAutisme Spectrum Stoornissen
www.incontexto.nl to nl Autisme Spectrum Stoornissen Drs. Nathalie van Kordelaar Nathalie van Kordelaar en Mirjam Zwaan Opbouw voorlichting Algemene kennis van autisme. Handelen in werksituaties. Alle
Nadere informatieKarin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.
Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als
Nadere informatieVragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'
De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe
Nadere informatieDe ijnmanager. Cartoons juli 2013. Luc Timmers
De ijnmanager Cartoons juli 2013 Luc Timmers Die goede oude tijd Kijk, dat is één van de belangrijkste nadelen van Het Nieuwe Werken Ik heb geen kantoor meer De Interim Manager De Interim Manager What
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Leren & Werken Steeds opnieuw raak ik mijn baan kwijt. Waar ligt dat nou aan? Welke vervolgopleiding zou iets voor mij zijn? Is er voor mij extra ondersteuning
Nadere informatieDe ijnmanager. Cartoons september 2012. Luc Timmers
De ijnmanager Cartoons september 2012 Luc Timmers Alle cartoons mogen gratis gekopieerd en verspreid worden Gratis? Jazeker! Tegenprestatie? De Lijnmanager Gratis is voor bijna niks Volg @Delijnmanager
Nadere informatie1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule
Werkboek Inhoudsopgave: 1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule 2. Het H.A.R.T. model 2.1. H.A.R.T. staat voor: 2.1.1. Mijn verhaal over oprechte communicatie 2.1.1: Hoofd Gebruik de rest van deze
Nadere informatieFeedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren.
FEEDBACK WAT IS FEEDBACK EIGENLIJK? Feedback is een mededeling aan iemand die hem informatie geeft over hoe zijn gedrag wordt waargenomen, begrepen en ervaren. Hiermee is feedback een belangrijk middel
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag
Nadere informatie23 oktober 2013 1. Wat betekent autisme voor jou? Waaraan denk je spontaan? Vroeger hoorde je daar toch niet zoveel over?
Vroeger hoorde je daar toch niet zoveel over? Tegenwoordig heeft iedereen wel een etiketje! Hebben we dat niet allemaal een beetje? Als je niks hebt, is het precies al abnormaal! Mijn kind heeft (net)
Nadere informatieleerlingen sociale veiligheid
Verslag vragenlijst voor leerlingen over sociale veiligheid juni 2011 OBS De Rolpaal Samenvatting Eens in de 2 jaar wordt er een vragenlijst afgenomen over de sociale veiligheid op school. Dit is in 2009
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatieVanjezelfhouden.nl 1
1 Kan jij van jezelf houden? Dit ontwerp komt eigenlijk altijd weer ter sprake. Ik verbaas mij erover hoeveel mensen er zijn die dit lastig vinden om te implementeren in hun leven. Veel mensen willen graag
Nadere informatieWORKSHOP JONGEREN MOTIVEREN
WORKSHOP JONGEREN MOTIVEREN Onderwijssymposium ANAI Alkmaar Michiel Stadhouders 13 januari 2014 Programmavoorstel 60 minuten In tweetallen: wat is motivatie voor jou? 1. Jongeren & motivatie 2. Kijken
Nadere informatieOplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)
Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieCompassie leven. 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie. PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman
Compassie leven 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman Inhoudsopgave Voorwoord Wekelijkse inspiraties 01 Geweld in de taal? Wie, ik?
Nadere informatieZO WORDEN VERGADERINGEN INTERESSANT VOOR JE. 4 SIMPELE TACTIEKEN
E-BLOG ZO WORDEN VERGADERINGEN INTERESSANT VOOR JE. 4 SIMPELE TACTIEKEN In carriere Zo worden vergaderingen interessant voor je. 4 simpele tactieken De vergadering is bij uitstek een plaats waar je kunt
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieBevriend met Bram of met een autist
Bevriend met Bram of met een autist Eerste druk, januari 2010 2010 Nanno Ymus isbn: 978-90-484-0990-7 nur: 283 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl De namen, plaatsen en gebeurtenissen
Nadere informatieHoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli?
INTERVIEW d.d. 28 december 2009 Coeliakiepoli Op het interview-wenslijstje van Nynke en Zara staat Dr. Luisa Mearin. Zij is kinderarts MDL in het LUMC te Leiden en heeft als eerste met haar collega s in
Nadere informatieFeedback Project Ergonomisch Ontwerpen
Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen Competenties Sociaal en communicatief functioneren (P9) Initiatief (P10) Reflectie (P11) Afgelopen module heb je met een groepje gewerkt aan je project. In week 7
Nadere informatieFeedback aan leerkrachten
Feedback aan leerkrachten Studiedag Leerlingenparticipatie 24 april 2013 Paleizenstraat Saskia 90 > 1030 Vandeputte Brussel T 02 215 32 29 > F 02 215 41 78 > www.vsknet.be Wie ben ik? Saskia Vandeputte
Nadere informatieART/MEDIA & ME AUTOBIOTIC SELFIE DOCUMENT
ART/MEDIA & ME AUTOBIOTIC SELFIE DOCUMENT Gwen Bergers G&I1A 3009429 19.11.15 Project docenten: Saskia Freeke, Sonja van Vuuren, Martin Lacet & John Hennequin Art/Media & Me Autobiotic Selfie Voor de lessen
Nadere informatieHET VERHAAL VAN KATRIN
HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds
Nadere informatieOnderzoek werknemers met kanker
Onderzoek werknemers met kanker Dinsdag 15 april 2013 Over dit onderzoek Dit onderzoek is gehouden in samenwerking met de Nederlandse Federatie voor Kankerpatiëntenorganisaties (NFK). Aan het onderzoek
Nadere informatieINTRO LOES THIERRY MARK
INZICHTEN INTRO In dit document staan acht inzichten die de resultaten zijn van het onderzoek dat drie studenten van de Hogeschool Utrecht hebben gedaan naar de leden van WattsNext. De inzichten zijn
Nadere informatieSpoorboekje. Als je het mij vraagt. Onderwijs Vanuit autisme bekeken
Spoorboekje Als je het mij vraagt Onderwijs Vanuit autisme bekeken 1 Start Wat vinden kinderen en jongeren met autisme eigenlijk van het onderwijs? Vanuit autisme bekeken vroeg hen wat zij willen vertellen
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieAuthentiek Leiderschap,
Authentiek Leiderschap, Zijn of gevonden worden? www.authentiekleiderschap.nl Geluks- en Succescurve Succes Geluk Tijd Midlife Authentiek Leiderschap: ontwikkel over de as van leiderschap. Omgeving Waarnemen
Nadere informatieMET DEZE 6 KEUZES WORDT DUURZAME INZETBAARHEID WÉL EEN SUCCES
E-blog HR special MET DEZE 6 KEUZES WORDT DUURZAME INZETBAARHEID WÉL EEN SUCCES In duurzaam inzetbaar Door Caroline Heijmans en Teresa Boons, INLEIDING Als je medewerkers en managers vraagt wat zij doen
Nadere informatieEffectmeting onder leerlingen en leraren 2014-2015
Effectmeting onder leerlingen en leraren 2014-2015 Gegevens meting leraren Respons : 45 leraren, 21 mannen & 24 vrouwen Scholen : Blariacum College (Venlo) Summa College (Eindhoven) Vakcollege Tilburg
Nadere informatieDe kunst om met jezelf te leven. Met praktische tips, humoristische verhalen, psychologische inzichten en prachtige afbeeldingen. Hannah Elisa Walsh
De kunst om met jezelf te leven Met praktische tips, humoristische verhalen, psychologische inzichten en prachtige afbeeldingen. Hannah Elisa Walsh 1 Voorwoord. Het idee voor dit boek kwam in mij op terwijl
Nadere informatieEen vertrouwd thuis, een huiskamer zaterdag, 13 oktober 2012 00:00. Willem Braak
Willem Braak Maandag 15 oktober start Opleidingscentrum Granbeeuw met een fundraiser voor een nieuw initiatief: Vrienden van Opleidingscentrum Granbeeuw. Het bedrijfsleven zal benaderd en aangemoedigd
Nadere informatieFEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus
FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding
Nadere informatieE-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!
Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde
Nadere informatieDeel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost
Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op
Nadere informatieVragenlijst multiproblematiek I
Bijlage B Vragenlijst multiproblematiek I 1 Achtergrondkenmerken V1. Wat is je geboortedatum? V2. Ben je een jongen of een meisje? V3. Wat zijn de vier cijfers van je postcode? V4. In welk land ben je
Nadere informatieVerslag IHBV HB-Café 12-09-2014 Utrecht
Verslag IHBV HB-Café 12-09-2014 Utrecht Op vrijdag 12 september 2014 werd in de Kargadoor in Utrecht voor de vierde keer het HBcafé voor hoogbegaafde volwassenen gehouden. Dit keer als onderwerp het vertellen
Nadere informatie21 Niveaus van interveniëren in groepen 22
21 Niveaus van interveniëren in groepen 22 ASPECTEN VAN COMMUNICATIE IN GROEPEN In iedere relatie en in elk relatienetwerk waar mensen net elkaar communiceren zijn er vier aspecten te onderscheiden. De
Nadere informatieIK ZOU DIT BESLIST NIET LEZEN.
IK ZOU DIT BESLIST NIET LEZEN. Louis Janssen December 2013 1 Inhoudsopgaven. Voorwoord. Pagina 2 Mijn kind heeft autisme en knalt eruit. Pagina 3 Wat doet Ambulant Spoedeisende Hulp. Pagina 4 Maar hoe
Nadere informatieWelkom. Informatiemarkt
Programmaboekje Autisme Informatiemarkt 31 maart 2016 Autisme is topsport! 2 tot en met 10 april 2016 Autisme Informatiemarkt 2016 Welkom In aanloop naar de landelijke Autismeweek (2 t/m 10 april) organiseren
Nadere informatieWorkshop opleiding op leeftijd. Margreet Verbeek
Workshop opleiding op leeftijd Margreet Verbeek Workshop opleiding op leeftijd Werken aan een gezonde toekomst Kom in beweging! 2 Wat gaan we doen? Kennismaking: Wie zijn wij? Actieve kennismaking Ik ga
Nadere informatieHoe bent u bij Little People terecht gekomen?
Resultaten enquête Little People Hoe bent u bij Little People terecht gekomen? Via internet Via kennissen/vrienden/bekenden Anders nl. 33% 24% 43% Anders nl. Via directeur Paesacker Advertentie krant Via
Nadere informatieDe ijnmanager. Cartoons november 2013. Luc Timmers
De ijnmanager Cartoons november 2013 Luc Timmers Nieuw leeft van oud Zie je wel Zelfs HNW kan niet zonder manager Wie zouden ze anders de schuld moeten geven? Het oude werken en wéér heb ik het gedaan
Nadere informatieStellingen leerlingvragenlijst
Stellingen leerlingvragenlijst Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs 1.0 sept 2011 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys ZIEN!PO leerlingvragenlijst Stellingen en toelichtingen
Nadere informatieWat je zaait is wat je oogst
opvoeden & persoonlijke ontwikkeling Wat je zaait is wat je oogst In de vorige Spiegelbeeld stond een artikel over een nieuwe, integrale visie op kinderen, opvoeden en persoonlijke ontwikkeling. U hebt
Nadere informatieVerslag participatiedebat deel 2. Het werknemersperspectief
Verslag participatiedebat deel 2. Het werknemersperspectief Datum: Plaats: Gespreksleiding: Gastsprekers: Participanten: Bezoekers: Thema: vrijdag 17 oktober 2014, 15:00-17:00 uur De Gouden Zaal van DROOMvilla
Nadere informatieDie Jezus volbracht in zijn leven, toen hij in de wildernis leefde
Kunt u een verhaal over Jezus vertellen dat veel voor u betekent? Ja, Jezus is erg belangrijk voor mij en anderen die geloven dat hij onze redder en heer der levenden is Een belangrijk verhaal voor mij
Nadere informatieSLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12
SLB eindverslag Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 Eindverslag De afgelopen periode heb ik een aantal lessen SLB gehad. Hierover ga ik een eindverslag schrijven en vertellen hoe ik de lessen
Nadere informatieHoogbegaafdheid: Een uitdaging! Clarinda de Jonge en Marjo Oosterbaan
Hoogbegaafdheid: Een uitdaging! Clarinda de Jonge en Marjo Oosterbaan Hoogbegaafdheid, pff, dat bestaat niet. Hoezo hoogbegaafd, hij moet eerst maar eens een voldoende halen voor de wiskunde repetitie.
Nadere informatieSOCIALE VAARDIGHEDEN
RAPPORT SOCIALE VAARDIGHEDEN SCHOOLJAAR 2009-2010 NAAM: KLAS: Inleidend woord Dit is het nieuwe rapport sociale vaardigheden. Het sociaal functioneren op school vinden wij uitermate belangrijk. We willen
Nadere informatieBeertje Anders. Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2
Beertje Anders Lief zijn voor elkaar. Afspraak 2 H. Vos Beertje Anders Wat zonlicht is voor bloemen, is een glimlach voor een beer. Beertje Anders en Beertje Bruin gaan bij oma spelen. Het was maar even
Nadere informatieAdinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële
Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,
Nadere informatieDiversiteit en beroepsvaardigheden Leer jezelf kennen Basishouding en diversiteit Discriminatie Gedrag bij diversiteit Pesten. Hoofdstuk 2: werken
Diversiteit en beroepsvaardigheden Leer jezelf kennen Basishouding en diversiteit Discriminatie Gedrag bij diversiteit Pesten Hoofdstuk 2: werken Werkwijze en opdrachten Boek en laptop nodig voor iedere
Nadere informatieVan mij. Een gezicht is geen muur. Jan Bransen, Universiteit Utrecht
[Gepubliceerd in Erik Heijerman & Paul Wouters (red.) Praktische Filosofie. Utrecht: TELEAC/NOT, 1997, pp. 117-119.] Van mij Een gezicht is geen muur Jan Bransen, Universiteit Utrecht Wij hechten veel
Nadere informatiehoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb
hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.
Nadere informatieVragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden
Verslag Studenten Evaluatie Videoproject Door Tonny Mulder, a.b.mulder@uva.nl, 26 sept 213 De studenten van de opleidingen Biologie, Biomedische Wetenschappen en Psychobiologie krijgen in het 1 ste jaar
Nadere informatie4 soorten relaties Is er een vraag om hulp?
4 soorten relaties Is er een vraag om hulp? Nee vrijblijvende relatie Vrijblijvende relatie Vrijblijvende relatie Cliënten die kiezen voor een vrijblijvende relatie = een bezoekerstypische relatie Bezoeker
Nadere informatie9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd
53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn
Nadere informatieJ=Joris K=Karin. K: Je schrijft dat je licht autistisch bent. Kun je hier iets meer over vertellen?
J=Joris K=Karin K: Je schrijft dat je licht autistisch bent. Kun je hier iets meer over vertellen? J: Een diagnose die ik kreeg als kleuter. Wat ik zelf niet wist in de lagere school en het begin van het
Nadere informatieCommunicatie op de werkvloer
Communicatie op de werkvloer Voor een goede communicatie op de werkvloer is het noodzakelijk dat we letterlijk dezelfde taal spreken. Een goede kennis van het vakjargon is dan ook erg belangrijk. Net zo
Nadere informatiePersoonlijk opleiding plan
Persoonlijk opleiding plan Een opdrachtgever adviseren Hem vertellen wat jou de beste optie lijkt. Het klopt dat ik deze competenties zo had ingevuld. Ik heb hiermee ervaring doordat ik vaak op forums
Nadere informatieStellingen en normering leerlingvragenlijst
Stellingen en normering leerlingvragenlijst Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs 2.0 juli 2012 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys ZIEN!PO leerlingvragenlijst 2.0 Stellingen
Nadere informatie\ Thuiszorg. Zorg en hulp bij u thuis. BrabantZorg, met aandacht
\ Thuiszorg Zorg en hulp bij u thuis BrabantZorg, met aandacht 2 Alle aandacht en zorg bij u thuis \ Thuiszorg Thuis wonen in uw vertrouwde omgeving met alle hulp en zorg die u nodig heeft. BrabantZorg
Nadere informatieTraining - Begeleiding - Coaching BALANS DE BAAS VOOR VROUWEN DIE MAMA ZIJN OF WORDEN
Training - Begeleiding - Coaching BALANS DE BAAS VOOR VROUWEN DIE MAMA ZIJN OF WORDEN HERKEN JE DIT? Heb je steeds het gevoel het net niet goed genoeg te doen voor iedereen? Zijn de dagen te kort voor
Nadere informatieSessie 1 19 Introductiebijeenkomst
Inhoud I Introductie op het begrip Theory of Mind 7 II Visie op de behandeling van de mens met autisme 9 III Overzicht van de ToM-behandeling 13 IV Programma ToM-behandeling 15 V Gebruik van het werkboek
Nadere informatieDit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.
Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren
Nadere informatieKinderdagverblijf, familie, vrienden, gezelligheid, sporten, creatief bezig zijn, oppassen, kinderen, technologie.
Onderzoek Interview 1 Geslacht: Vrouw Leeftijd: 20 jaar Beroep: begeleider op kinderdagverblijf Smartphone: HTC XL Interview vragen algemeen Zo ja, van welk merk en wat voor abonnement heb je (zegt iets
Nadere informatieDOELGERICHT LEZEN EN SAMENVATTEN KWALITATIEF ONDERZOEK ENGELS GRAMMAR CREATIEF DENKEN
STUDIELOOPBAANBEGELEIDING DOELGERICHT LEZEN EN SAMENVATTEN KWALITATIEF ONDERZOEK ENGELS GRAMMAR CREATIEF DENKEN BUSINESS BENCHMARK COMMUNICATIEMIDDELEN INLEIDING COMMUNICATIE PROJECTMATIG WERKEN PRESENTEREN
Nadere informatieOVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT
E-blog OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT Reeks: bestuurders over vitaliteit Colofon: einde artikel Wilma de Jong, lid van de Raad van Bestuur van BrabantZorg, is een kordate
Nadere informatieWat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken
Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden
Nadere informatieWeer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.
Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt
Nadere informatieEllen van Wijk - Ruim baan voor creatief talent B 3. Survey commitment van medewerkers
Survey commitment van medewerkers B 3 Survey commitment van medewerkers 229 230 Ruim baan voor creatief talent, bijlage 3 Voor je ligt een vragenlijst waarin gevraagd wordt naar verschillende aspecten
Nadere informatieDe Budget Ster: omgaan met je schulden
De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE
Nadere informatie