Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Transcriptie

1 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik weet niet of het u is opgevallen, maar het trof mij dat de lezingen van vandaag vol tegenstellingen zitten: het begint al bij Jesaja 41: mensen zijn dorstig en zoeken water, en voor hen laat God rivieren ontspringen, en water stromen. De kale bergen en dorre woestijnen, veranderen in een paradijs, waar allerlei bomen groeien en bloeien. En ook in de lezing uit het Johannes-evangelie komen we veel tegenstellingen tegen: Het gaat over afscheid en terugzien, over huilen en weeklagen en een vreugde die volmaakt is, en die niemand je zal kunnen afnemen. Het gaat om onbegrip en inzicht, om vragen en ontvangen. Het gaat over tegenstellingen, maar er was nog iets dat mij opviel: het lijkt wel alsof het negatieve de voorwaarde is voor het positieve, alsof je eerst dorst moet hebben om het water te kunnen vinden, alsof je eerst verdriet moet hebben om echte vreugde te kunnen ervaren, alsof je het afscheid nodig is om echte nabijheid te kunnen ervaren. Alsof we er eerst van doordrongen moeten zijn dat het heden niet meer houdbaar is, voordat we ons durven toevertrouwen aan de toekomst. 1

2 Ik denk dat we als mensen snel geneigd zijn om het heden te koesteren, en, als het heden ons niet bevalt, om het verleden te idealiseren: Was het nog maar als toen, want vroeger was immers alles beter. We verlangen terug naar een verloren paradijs, naar de dagen van onze jeugd, toen de wereld nog vertrouwd en overzichtelijk was. En als we dromen van de toekomst, dan doen we dat in beelden die we kennen uit ons verleden, want het onbekende kunnen we niet dromen. We kunnen ons geen ander beeld vormen van de wereld van morgen, dan met de woorden en de beelden die we vandaag tot onze beschikking hebben. Ons ideaal voor morgen, verbeelden we met behulp van onze goede herinneringen uit het verleden. Maar soms lijkt de toekomst helemaal niet op het verleden, en zijn de beelden van vroeger niet genoeg. En als we daar toch koste wat kost aan vasthouden, aan die voorstellingen van toen, dan missen we de kans om voorbij de vaste beelden, de kansen voor de toekomst te zien. Dit klinkt allemaal heel abstract denk ik. Misschien kan ik het met een voorbeeld proberen duidelijk te maken: Als we nadenken over de toekomst van onze kinderen, dan gunnen we ze graag de goede dingen die we van onszelf herinneren, en al snel zien we het beeld van een gelukkig getrouwd stel voor ons, een man en een vrouw en een paar kinderen, die het liefst ook nog kerkelijk meelevend zijn en dezelfde dingen belangrijk vinden die wij belangrijk vinden. 2

3 Maar als onze kinderen andere wegen gaan, niet trouwen, of thuiskomen met iemand van hetzelfde geslacht, geen kinderen krijgen, of ervoor kiezen om de kinderen van een ander te opvoeden, niet naar de kerk gaan, of naar een hele ander kerk dan je zelf zou willen, dan kost het ons soms veel moeite in te zien, dat onze teleurstelling heel veel zegt over onze verwachtingen, onze toekomstbeelden, en heel weinig over het geluk en de toekomst van onze kinderen. En soms is een crisis voor nodig om ons te leren dat de toekomst heel anders kan zijn, of misschien wel moet zijn, dan onze beelden en verwachtingen. Gisteren was ik een dag weg met mijn moeder, mijn broer en mijn zussen en toen kwam precies hetzelfde aan bod: een crisis, een ruzie, ouders en kinderen die fundamenteel anders over dingen denken: ze zijn niet prettig, maar soms nodig om een nieuwe fase in de relatie mogelijk te maken. Een verandering van een opvoeder-en-kind-relatie naar een relatie van twee volwassen mensen, met ieder hun eigen leven en verantwoordelijkheden. Ik denk dat iets soortgelijks ook uit het evangelie van vandaag spreekt. Het evangelie van Johannes is een moeilijk evangelie, waarbij het lastig te begrijpen is wat de schrijver bedoelt. Maar een terugkerend thema bij Johannes is, dat het oude, bestaande moet verdwijnen, zodat er ruimte kan komen voor de toekomst. 3

4 Dat geldt ook voor de aanwezigheid van Jezus op aarde: de leerlingen moeten afscheid nemen van Jezus, en natuurlijk is dat verdrietig, maar het afscheid opent de weg naar een nieuwe aanwezigheid, een nieuwe vorm van contact, die het oude zal overstijgen. Het evangelie spreekt over een vreugde die niemand zal afnemen, een vreugde die volmaakt is. En daarbij wordt het beeld van een bevalling gebruikt. Een pasgeboren kind, die een nieuwe werkelijkheid schept. Ik moet bij dit beeld denken aan de gesprekken met jonge ouders, die ik regelmatig heb. Vanaf het moment dat het kind er is, kan je je niet meer voorstellen dat het er niet is, of dat het er niet geweest is, zo vertrouwd, zo eigen voelt het direct. Zo ziet het Johannesevangelie ook Gods toekomst, Gods aanwezigheid onder ons. Niet meer exclusief verbonden aan een plaats, zoals de tempel, en niet meer exclusief gebonden aan een persoon, zoals Jezus van Nazareth, maar verbonden aan iedereen die oprecht iets zoekt van God, aan iedereen die zich wil verbinden met God en mensen. Gods aanwezigheid, Gods Geest, brengt ons niet terug naar vroeger, maar opent nieuwe wegen, nieuwe vormen. Gods Geest leert ons om verder te kijken dan gisteren en vandaag, en om toekomstgericht te zijn. 4

5 Gods Geest opent de weg naar verandering, transformatie. Om mensen te worden die we nooit gedacht zouden hebben om ooit te worden. Geen andere mensen, wezensvreemd aan wie we waren, maar nieuwe mensen, mensen met eeuwigheidswaarde. Verbonden met God op een nieuwe manier, maar tegelijkertijd alsof God er nooit niet is geweest, als de degene die ons bestaan al altijd heeft gedragen. Alsof we thuis komen bij God, niet thuis in het verleden, in hoe het vroeger was, maar thuis in de toekomst, bij de mens die we verlangen te zijn. Volgens mij gaat het daar ook om, als we die moeilijke verzen lezen over het ontvangen van wat we de Vader vragen in Jezus naam. Dat heeft denk ik niets te maken met het vervullen van een verlanglijstje, of met een magische manier van bidden, zo van: als je maar in Jezus naam achter je gebed plakt, dan wordt het eerder verhoord. Nee, het heeft volgens mij te maken met de verbinding met God, met die ervaring van thuiskomen bij wie je bent, en bij wie je met Gods Geest worden mag. Niets hoeft er meer in de weg te staan tussen ons en Gods vernieuwende kracht in ons leven. Een kracht die onze woestijnen wil veranderen in vruchtbaar land. Een kracht die het gevoel dat er niets meer kan groeien tegengaat. 5

6 Een kracht die onze dorst, vermoeidheid en futloosheid, wil veranderen in levenskracht, fris en fonkelend. Een kracht die ons verdriet wil veranderen in een vreugde, die zo diep zit, dat niemand het kan afnemen. Een kracht die de wereld wil vernieuwen tot een plek, die anders, beter en mooier is dan onze mooiste dromen. In de naam van de vader, de Zoon en de Heilige Geest. 6