Samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 5 paragraaf 1tm5 Samenvatting door een scholier 1899 woorden 24 juni 2016 1 2 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Aardrijkskunde hoofdstuk 5 par 1 t/m 5 Par 1 de ring van vuur Azië is een groot werelddeel (44,7 km2) In2006 had het 4 miljard mensen Er zijn heel veel verschillende volken, culturen, talen en godsdiensten Er zijn ook erg veel verschillende landschappen en klimaten Azië is onderverdeeld in 6 regio s: 1. Paars Noord-Azië 2. Geel Oost-Azië 3. Rood Zuidoost-Azië 4. Groen Zuid-Azië 5. Bruin Oost-Azië 6. Blauw Centraal-Azië De ring van vuur is een gebied rond de Grote Oceaan. Het is een groot gebied met veel vulkanen De aardkorst bestaat uit verschillende schollen of platen. Ze bewegen met een hele kleine snelheid. Ze kunnen 3 kanten op: 1. Langs elkaar heen 2. Van elkaar af 3. Naar elkaar toe De vulkanen bij de ring van vuur, bewegen vooral naar elkaar toe; er ontstaan botsingen. De Pacifische plaat botst tegen andere platen aan, zoals de Euraziatische plaat en de Filipijnse plaat. De ene plaat duikt onder de andere weg, zo komt er erg veel energie vrij. Dit leidt tot vulkaanuitbarstingen en aardbevingen. Een natuurramp wordt veroorzaakt door de natuur, altijd zijn er veel slachtoffers en is er ontzettend veel schade. In Azië komen er naast aardbevingen en vulkanen ook orkanen voor. Dit zijn stormen die boven de zee ontstaan (meestal in de zomer). Door heftige regenbuien kunnen er ook overstromingen en modderstromen ontstaan. Natuurkrachten werken vanaf 2 kanten: 1. Exogene kracht (exo = buiten, genesis = ontstaan) Pagina 1 van 5
2. Endogene kracht (endo = binnen, genesis = ontstaan) Door de hitte aan de binnenkant ontstaat daar een vloeibaar gesteente: magma. De magma stroomt traag rond, dit kan leiden tot een aardbeving. het magma kan uit een gat naar buiten komen, nu noemen we het magma: lava. De lava kan stollen en een berg vormen: een vulkaan Par 1 begrippen Volk Groep mensen die al eeuwenlang samenwoont en dezelfde cultuur heeft Natuurlijke zone Een groot gebied met dezelfde oorspronkelijke plantengroei Vulkaan Kegelvormige berg die ontstaat door vulkanisme Aardbeving Schokkende of trillende beweging van een gedeelte van de aardkorst door de werking van onderaardse krachten Natuurramp Ramp die wordt veroorzaakt door de natuur, waarbij veel slachtoffers zijn te betreuren en grote schade is opgericht Orkaan Tropische storm met minimaal windkracht 12 Exogene kracht Kracht die van buitenaf de aardkorst verandert Endogene kracht Kracht die van binnen uit de aarskorst verandert Breuk Onderbreking van gesteentelaag waarlangs verschuivingen hebben plaatsgevonden Schol Stuk van de aardkorst Plaat Stuk van de aardkorst Par 2 aardbevingen in Kashmir Kashmir is een bergachtig gebied bij de Himalaya. Het hoort officieel bij India Muzaffarabad en Srinager zijn de 2 belangrijkste steden in Kashmir In Kashmir is de kans op aardbevingen erg groot, dit komt doordat twee grote platen (de Indische-Australische plaat en de Euraziatische plaat) tegen elkaar aan botsen. Door de geweldige krachten, is de Himalaya ontstaan De Indisch-Australische plaat schiet een stukje onder de Euraziatische plaat en dan ontstaat er een aardbeving Een beving had 7,6 op de schaal van richter en vond plaats op 10 km diepte Voor een hypocentrum van een aardbeving was de vrij ondiep. Hierdoor zijn de schokken in het epicentrum zeer hevig geweest. Ruim 2,5 miljoen mensen verloren als wat ze hadden. Ook vielen er duizenden doden. Het drinkwater werd besmet doordat de drinkwaterleidingen en riolering kapot waren, veel mensen werden hierdoor ziek. de platen op de hele wereld zie je op de afbeelding hiernaast: Het diepste punt in de vulkaan is het hypocentrum Het punt aan het aardoppervlak daar recht boven noemen we het epicentrum Wetenschappers die aardbeving onderzoeken heten: seismologen Een Amerikaanse seismoloog heeft de kracht van de aardbeving bedacht. Deze kracht drukken we uit in: de schaal van richter Par 2 begrippen Aardbeving Schokkende of trillende beweging van een gedeelte van de aardkorst door de werking van onderaardse krachten Hypocentrum Aardbevingshaard Epicentrum Het punt aan de aardoppervlakte, direct boven de aardbevingshaard Pagina 2 van 5
Seismoloog Wetenschapper die zich bezighoudt met het besturen van aardbevingen Schaal van richter Schaal waarmee de kracht van een aardbeving wordt aangegeven Par 3 een slapende reus Van de botsing tussen Euraziatische plaat en de Indisch-Australische plaat ontstaan er niet alleen in Kashmir aardbevingen, maar ook op de Indische eilanden De Indisch-Australische plaat duikt onder de Sundaplaat, hoe dieper hij naar beneden zakt, hoe hoger de temperatuur, de onderduikende plaat smelt gedeeltelijk, hierdoor ontstaat een vloeibaar gesteente, magma. De magma stijgt omhoog en zorgt voor vulkaanuitbarsting. De Merapi is de meest actieve vulkaan van de Indonesische eilandenboog. Sinds 1985 is het 5 keer uitgebarsten Bijeen uitbarsting zo de top van de vulkaan kunnen instorten, er zouden dan grote hoeveelheden lava en puin naar beneden stromen In 2006 barstte de Merapi bijna uit. Duizenden mensen moesten geëvacueerd worden omdat, dichtbij de krater en in de dalen die na een uitbarsting zouden volstromen, erg veel mensen woonden Na maanden van onzekerheid mochten de mensen weer terug. De vulkaan is niet uitgebarsten Er zijn ook voordelen van vulkanen: 1- In lava zitten veel voedingsstoffen, zo ontstaat er na een vulkaanuitbarsting een vruchtbaar gebied 2- In lava zitten delfstoffen als; goud, diamant, koper en zink 3- Toeristen vinden het fascinerend op de vulkanen van dichtbij te zien Als je je mening wilt geven dan waardeer je iets. Dit kan je doen in 4 stappen: 1- Wat is het probleem? 2- Wie zijn erbij betrokken? 3- Wat is hun mening bij het probleem? 4- Wat is jouw eigen mening? Het materiaal dat uit de aardkorst komt kan vast, vloeibaar en gasvormig zijn. Het vloeibare deel in de aardkorst heet magma, als het uit de aardkorst komt, lava Er komt ook vulkanische as uit een vulkaan (= eruptie) Hete gassen, stof en as kunnen uit de gloeiend hete wolk de vulkaanhelling afkomen, dit heet een pyroclastische stroom of gloedwolk Het uitgestroomde en uitgeworpen materiaal vormt rond de krater een berg: de vulkaan Bij een dode vulkaan kunnen nog wel vulkanische verschijnselen voorkomen, dit zijn post vulkanische verschijnselen (post = na) Voorbeeld van zo'n post vulkanische verschijnsel = mineralen bronnen. Bij een dode vulkaan is de ondergrond erg heet. Grondwater wordt daar dus warm en in dit warme water lossen mineralen gemakkelijk op. Vulkanisme De verschijnselen die ontstaan door de uit diepere delen van de aarde naar boven komende stoffen Magma Het vloeibare gesteente dat door de aardkorst naar buiten komt Lava Al of niet gestold over het aardoppervlak uitvloeiend magma Krater Kuil met stevige wanden die ontstaat tijdens een vulkaanuitbarsting Gloedwolk (pyroclatische stroom) Hete gassen die bij een vulkaanuitbarsting de helling afrazen Post vulkanische verschijnselen Vulkanische verschijnselen die voorkomen bij een dode vulkaan Par 4 dodelijke vloeistof Een tsunami is een hoge golf die door een zeebeving wordt veroorzaakt. Pagina 3 van 5
Op 26 december 2006 was er op de Indische Oceaan een tsunami. Het was een zeebeving met een kracht van 9 op de schaal van richter. De meeste aardbeving is niet langer dan een paar seconden, maar deze beving duurde bijna 10 minuten Op volle zee was de golf maar enkele decimeters hoog, maar wel tussen de 100-400 km lang. De golf verplaatste zich met een snelheid van 800 à 900 km per uur. As je op een schip zit merk je daar niks van De golf remde af voor de kust, hierdoor haalde het achterste deel net voorste stuk in. Er ontstond een kortere golf die enkele meters hoog werd. Bij een tsunami stormt er een soort muur van water het land op. De kracht van het water is enorm. De begroeiing en verbouwing wordt verwoest. Ookz ijn er ontzettend veel slachtoffers Na de ramp gaven regeringen, organisaties, en individuele mensen gel aan de getroffen gebieden. De ontwikkelingslanden krijgen hulp van de rijke landen. Deze hulp noemen we, ontwikkelingssamenwerking. Je kunt deze hulp in 2 delen aanduiden: 1- Noodhulp: hulp die mensen nodig hebben om te kunnen overleven Structurele hulp of duurzame hulp: hulp die zorgt voor de weder opbouw 2- Particulieren of regeringen werken daar samen. Dit heet een joint venture Je hebt ook bilaterale hulp (bi = twee, lateraal = zijdig). Er zijn bij deze hulp 2 landen betrokken: het zogenaamde donorland en de ontvanger Je hebt ook nog multilaterale hulp (multi = veel). Een ontwikkelingsland wordt geholpen door een groep van rijke landen. De hulp gaat meestal via een internationale organisatie (Unicef) Par 4 begrippen Tsunami Hoog opstijgende golf bij de kust, ontstaan door een aardbeving in de oceaan Noodhulp Hulp om te kunnen overleven bij een natuurramp Duurzame hulp Hulp waar mensen blijvend iets aan hebben Par 5 Durian raast over Azië Het gebied tussen de Filipijnen en Vietnam wordt vaak getroffen door orkanen Durian was in 2006 een grote tyfoon die over de Filipijnen raasde (tyfoon is de Aziatische naam voor orkaan). Tegelijk met de storm vielen er hevige regenbuien Durian kosten 400 mensen het leven, de meeste slachtoffers vielen door aardverschuivingen. Hierbij glijden duizenden tonnen naar beneden en wordt alles onderweg vernield. Vaak gaat de grond schuiven, doordat hij door de hevige regenval is doorweekt. Tienduizenden mensen waren dakloos en voor vele miljoenen euro schade aan gewassen Orkanen hebben 3 kenmerken die er samen toe kunnen leiden dat er veel slachtoffers vallen en dat er veel schade ontstaat 1- De windsnelheid is geweldig groot. De Saffir-Simpsonorkaan schaal deelt orkanen in 5 klassen in. Durian was een orkaan met klasse 4. De 5 klassen: Klasse Omschrijving Windsnelheid Stormvloed (meters boven normaal) Schade 1 Zwak 118-152 1,2-1,6 Meest lichte schade 2 Matig 153-176 1,7-2,5 Dak- en vensterschade en belangrijke schade aan bomen en gewassen Pagina 4 van 5
3 Krachtig 177-208 2,6-3,7 Grote schade met uitgebreide vernielingen aan gebouwen 4 Zeer krachtig 209-248 3,8-5,4 Zee groot: daken weggeblazen, veel waterschade 5 verwoestend Meer dan 248 Meer dan 5,5 Enorme schade aan gebouwen en infrastructuur, overstromingen 2- Hevige regenval, die overstromingen veroorzaakt. Hierdoor ontstaan aardverschuivingen. Er ontstaan ook modderstromen (dit vernielt vooral dorpen en oogsten) 3- Door harde wind kunnen hoge golven ontstaan. Langs de kust van deze golven vallen de meeste slachtoffers Orkanen die over Azië razen veroorzaken meestal meer slachtoffers/schade dan als er een orkaan over de Verenigde Staten. Dit heeft te maken met het ontwikkelingspeil. In doordat de armere landen geen geld hebben om goede huizen bouwen. Door te weinig geld kun je ook geen waarschuwingssysteem betalen. Met dit systeem kun je de inwoners ruim van te voren waarschuwen dat er een orkaan aan komt. De mensen kunnen dan nog maatregelen treffen. Een orkaan is een zware tropische storm met een minimale windkracht van 12 op de schaal van Beaufort. De storm ontstaat boven warm zeewater van minimaal 27*C (dus meestal alleen in augustus t/m oktober). De lucht boven het warme water bevat veel waterdamp. De warme lucht stijgt op, koelt af en condenseert. Hierbij komt veel warmte vrij, die laat de lucht weer stijgen met een toenemende snelheid. Er ontstaan onweerswolken, het gaat erg hard regenen. De aarde gaat steeds sneller om zijn as heel draaien. Op noordelijk halfrond, rechtsaf en zuidelijk halfrond, linksaf. Vlak bij de evenaar is het effect van de draaiing het zelfde, hierdoor ontstaan heir de orkanen. Het midden van de orkaan is het oog van de orkaan. Dit is een windstil, wolkeloos 'gat' (doorsnede = 10-30 km). De windsnelheid naast het oog is 300 km per uur. Zodra de orkanen boven landkomen neemt de kracht af. Dit komt doordat er minder waterdamp is om de orkaan te voeden. Ook worden ze heir meer geremd door de botsing met begroeiing en bebouwing Doorsnede van orkaan is er groot (500-1500 km) Pas na een gemiddeld 5-10 dagen is de orkaan uitgeraasd Paragraaf 5 - begrippen Tyfoon Naam voor een orkaan in Azië aardverschuivingen Het plotseling naar beneden schuiven van grote hoeveelheden aarde Ontwikkelingspeil De ontwikkeling van een land op een bepaald moment Orkaan Tropische storm met minimaal windkracht 12 Hurricane Naam voor een orkaan in de Verenigde Staten Cycloon Tropische storm met minimaal windkracht 12 Oog van een orkaan Wolken- en windstil gebied in het midden van de orkaan Pagina 5 van 5