Pag. 1 BESCHUITSTRAAT 11 van THEATER DE APPELBOOM LESBRIEF VOOR DE LEERKRACHTEN THEATER DE APPELBOOM JAMES COOKSTRAAT 11-HS 1056 RW AMSTERDAM TEL: 06-21227798 INFO@THEATERDEAPPELBOOM.NL WWW.THEATERDEAPPELBOOM.NL
Pag. 2 INLEIDING In deze handleiding vindt u informatie over het gezelschap DE APPELBOOM en de voorstelling BESCHUITSTRAAT 11. In een algemeen voorgesprek in de klas kunt u met de kinderen praten over thematiek van de voorstelling, zoals verhuizen en wennen in een nieuwe buurt, vooroordelen en de gevolgen daarvan, dapper zijn en heldenmoed. Daarna kunt u aan de slag met de in deze lesbrief gesuggereerde verwerkingsvormen, waarin de thematiek van onze voorstelling en de gebruikte werkvormen duidelijk ervaren wordt. Veel plezier en tot ziens bij de voorstelling!
Pag. 3 INFORMATIE OVER HET GEZELSCHAP EN DE VOORSTELLING
Pag. 4 THEATER DE APPELBOOM Theater De Appelboom is een initiatief van Maria Brants (actrice) en Bas Groenenberg (zanger/acteur/regisseur). Na een intensieve samenwerking in een aantal voorstellingen van theatergroep LOCCO, waarmee zij gedurende acht jaar voorstellingen speelden voor het basisonderwijs, ontstond bij hen de behoefte een voorstelling te maken die klein inpasbaar op elke gewenste locatie gespeeld kon worden en de doelgroep (kinderen vanaf 5 jaar) op die manier in optimale vorm zo goed mogelijk kon bereiken. Dat resulteerde met succes in de voorstelling De Egel Die Zijn Stekels Verloor..., een voorstelling met als thema Het gaat er niet om hoe je er uit ziet, het gaat er om wie je bent die ze in de kinderboekenweek 2006 in verschillende bibliotheken speelden. Een vervolg kon niet uitblijven: het jaar daarop maakten zij wederom naar aanleiding van het thema van de kinderboekenweek de voorstelling Ssstt..., een voorstelling waarin de thema s geheimen en analfabetisme ruimschoots aan bod komen. In 2008 maakten zij hun derde voorstelling: Kletspriet, rond het thema poëzie. Daarna volgden de voorstellingen Koeienbluf (2009) rond het thema Aan tafel! Eten en snoepen in kinderboeken en Het Blote Boek (2010) rond het thema Beeldtaal in kinderboeken. Voor u ligt alweer de lesbrief bij voorstelling nummer 6, in 2011 gemaakt naar aanleiding van het thema van de kinderboekenweek Superhelden? Over dapper durven zijn. De makers geven een voorkeur aan de mix van toneel, muziek en beweging in de voorstelling om zo de doelgroep (en hun begeleiders) op verrassende wijze te boeien en de aandacht vast te houden. Daarnaast is het interactieve deel van de voorstellingen een essentieel element voor het werk van Theater De Appelboom. In de interactie ontstaat op een speelse manier het wezenlijke contact met het publiek waardoor de betrokkenheid bij het verhaal (en de afloop daarvan...) nog veel groter wordt.
Pag. 5 DE VOORSTELLING BESCHUITSTRAAT 11 De voorstelling BESCHUITSTRAAT 11 valt in de categorie muziektheater. Middels een combinatie van gesproken teksten, beweging, muziek en geluidseffecten wordt een duidelijk verhaal neergezet. BESCHUITSTRAAT 11 is een vrolijk spannende interactieve voorstelling waarin de thema s vooroordelen en dapper durven zijn een grote rol spelen. Daarnaast komen op speelse wijze het fenomeen boeken, illustraties in boeken en het schrijverschap aan bod.
Pag. 6 Concreet komen de volgende thema s aan de orde in de voorstelling: - verhuizen - wennen in een nieuwe omgeving - spullen die je bewaart en de herinnering die er bij hoort - vooroordelen - roddelen - je eigen mening vormen - dapper zijn - andere culturen Op een speelse manier verweven komen de voorgaande thema s voorbij in de voorstelling, zonder al te zeer belerend of opdringerig te zijn. Humor is een belangrijk middel voor de makers van Theater De Appelboom om contact te maken met de kinderen. We schuwen het serieuze deel daarbij niet, maar de voorstelling is in zijn algemeenheid opgehangen aan lichtheid en relativering.
Pag. 7 KORTE INHOUD Het verdient aanbeveling om bij de voorbereiding alleen het eerste deel aan de kinderen te vertellen en niet de ontknoping! Opa en oma van Bemmel moeten verhuizen. Hun vorige huis werd te groot en bovendien komen ze nu dichter bij de kinderen te wonen. Ze moeten in het begin erg wennen, alles is anders. Al gauw komt buurvrouw Sonja zich voorstellen. Ze is een beetje eigenaardig maar ze doet alleraardigst. Ze heeft zelfs een cadeautje voor haar nieuwe buren: een rol beschuit! De buurvrouw vindt dat de buurt hard achteruit gaat. Er wonen een paar rare mensen in de straat, vindt ze. Ze waarschuwt opa en oma voor de bewoners van nummer 11. Bel daar nooit aan! is haar dringende advies. Opa hoort de verhalen aan en waarschuwt oma dat ze maar goed naar buurvrouw Sonja moeten luisteren. Die zal het wel weten! Een tweede buur die zich komt voorstellen is ook een aparte man, Timoteusz Doligalski. Hij biedt aan om klusjes voor opa en oma te doen, maar op dit moment hebben ze geen klusjesman nodig. Hij wordt hartelijk bedankt.
Pag. 8 Langzaam begint het te wennen in hun nieuwe buurt en leren ze de buren kennen. Alleen niet de bewoners op nummer 11. Tot oma haar kleindochter aan de telefoon krijgt... Ontknoping: Oma krijgt een telefoontje van haar kleindochter die wil weten hoe het bevalt in het nieuwe huis. Oma vertelt over de buurt en het verhaal van buurvrouw Sonja over de bewoners van nummer 11. Haar kleindochter vindt het suf dat opa en oma alles geloven, wat de buurvrouw vertelt. Ze vindt dat oma gewoon aan moet bellen op nummer 11 en als die mensen echt zo eng zijn als de buurvrouw vertelt, moet u gewoon hard wegrennen. Oma vindt dat haar kleindochter gelijk heeft en stapt er op af. Stiekum natuurlijk, want opa zou zo iets nooit goed vinden! Ze belt aan bij nummer 11 en wat blijkt? Daar woont die aardige klusjesman, Timoteusz Doligalski! Hij is helemaal niet eng, integendeel. Ze vraagt hem om die middag toch te komen helpen. Opa is al dagen bezig om een kastje in elkaar te zetten, maar dat lukt hem niet echt...ze nodigt hem ook uit om daarna te blijven eten. Als ze thuis komt en het hele verhaal aan opa vertelt is hij eerst boos dat ze toch naar nummer 11 is gegaan. Maar al gauw ziet hij in dat het eigenlijk heel dapper is, dat ze dat heeft gedaan. Hij wil ook wel eens dapper zijn en belt meteen buurvrouw Sonja op en vertelt haar dat opa en oma het niet leuk vinden als ze zulke onaardige verhalen over mensen uit de buurt vertelt en dat ze daar mee op moet houden. Sonja is er even stil van maar vindt dat ze gelijk hebben. Ze zal er mee stoppen en als eerste stap in de goede richting komt ze die avond ook mee eten als Timoteusz op bezoek komt. Zo zie je maar geloof niet wat een ander zegt, vertrouw maar op jezelf!.
Pag. 9 KENNISMAKING MET DE THEMATIEK In een voorbereidend (kring)gesprekken in de klas maken de kinderen kennis met de thema s van de voorstelling. Vragen die gesteld kunnen worden zijn bijvoorbeeld: THEMA VERHUIZEN-WENNEN IN EEN NIEUWE BUURT - Wie is er wel eens verhuisd? - Hoeveel keer ben je al verhuisd in je leven? - Waar heb je eerst gewoond? - Waarom zijn jullie verhuisd? - Wat is het verschil met waar je eerst woonde en waar je nu woont? - Waar vind je het leuker? - Waarom? - Wat is er leuk aan verhuizen? - Wat is er niet leuk aan verhuizen? - Wat doe je om te wennen in een nieuwe buurt? - Wat verandert er nog meer behalve dat je in een nieuw huis komt te wonen? - Waar zou je nog wel eens naar toe willen verhuizen?
Pag. 10 - Wie heeft er wel eens nieuwe buren gekregen? - Wat kun je doen als er nieuwe mensen naast je komen wonen? - Wat is er allemaal vlakbij jou in de buurt? - Wat vind je allemaal leuk aan je buurt? - Stel: jullie moeten kleiner gaan wonen, wat zou je dan zeker wél mee willen nemen?
Pag. 11 THEMA VOOROORDELEN & RODDELEN - Wat is een vooroordeel? - Geef eens voorbeelden van vooroordelen - Kloppen deze (voor)oordelen? - Welk risico loop je als je naar vooroordelen luistert? - Hoe komt het dat mensen vooroordelen hebben? - Heb je zelf vooroordelen? Zo ja, welke? - Wat kun je doen als iemand een vooroordeel velt? - Hoe kun je je eigen mening vormen over iets? - Geef eens voorbeelden - Wat is een roddel? - Luister je zelf wel eens naar roddels? - Roddel je zelf wel eens? - Wat gebeurt er als mensen over elkaar roddelen? - Wat kun je doen als iemand een roddel vertelt?
Pag. 12 THEMA HELDEN EN DAPPER DURVEN ZIJN - Wat is een held? - Geef eens voorbeelden van helden? - Heb jij zelf helden? - Waarom zijn ze jouw held? - Ben je zelf wel eens een held? - Wanneer vind jij iemand een held? - Wat is dapper zijn? - Wanneer ben je dapper? Geef eens voorbeelden. - Ben je zelf wel eens dapper geweest? Zo ja, wat deed je toen? - Vinden jullie dapper zijn stoer? Zo ja, waarom? - Wat is het tegenovergestelde van dapper? - Wat is het verschil tussen dapper zijn en iets durven?
Pag. 13 VERWERKING 1 BOEKJE MAKEN BENODIGD MATERIAAL: - A4 tekenvellen, per kind - vetkrijt/kleurpotloden/verf/stiften etc. naar keuze VOORBEREIDING: Bespreek met de kinderen de voorstelling na. Waar ging het over? Wat was het verhaal precies? Schrijf eventueel op het bord op wat er in volgorde gebeurde. OPDRACHT: Maak zelf een boekje naar aanleiding van de voorstelling BESCHUITSTRAAT 11. Schrijf eerst het verhaal op. Deze versie wordt gecheckt door de leerkracht, van eventuele spelfouten ontdaan en tot een kloppend geheel gemaakt.
Pag. 14 VERWERKING: Hak het verhaal in negen delen en dan gaan we het boek maken. Vouw de A4 vellen dubbel, niet ze in het midden vast. Dit is het lege boek. Dit gaan we nu vullen. Voorkant wordt de kaft met een tekening en de titel. Daarna binnenkant links leeg laten, rechts titelblad met titel van het boek, titel van de voorstelling, naam van het kind (schrijver/illustrator). Vervolgens steeds op de linkerpagina de tekening en rechterpagina de tekst. Deze opdracht kan ook in tweetallen gebeuren: één kind is de tekstschrijver en de ander de illustrator. Het is namelijk weer spannend als een ander de tekeningen bij je boek gaat maken. Uiteraard kan het boek dikker of dunner uitgevoerd worden. Variatie: schrijf een eigen verhaal en voorzie die van illustraties. De opdracht is dan wel naar aanleiding van de voorstelling maar het onderwerp wordt breder getrokken. Wellicht wel aardig om de thematiek van het verhaal binnen de kaders van HELDEN te houden.
Pag. 15 VERWERKING 2 VERHUISBOX BENODIGD MATERIAAL: - grote doos (evt. verhuisdoos) - diverse handenarbeidmaterialen naar keuze - papier/potloden/stiften/verf - oude tijdschriften/lijm VOORBEREIDING: Als je gaat verhuizen verandert er veel in je leven. Helemaal als je verhuist naar een andere stad en naar een andere school moet. Daarom is het leuk om iets mee te krijgen als herinnering aan je oude school. De klas kan daarom een verhuisbox maken voor een kind dat gaat verhuizen. De klas kan gewoon aan de box werken met het verhuizende kind er bij, dat is juist leuk om te zien wat iedereen voor hem/haar maakt. Het kind dat gaat verhuizen kan een afscheidswerk maken voor de klas met haar/zijn herinneringen aan de school erop verwerkt. Mocht er geen kind zijn dat gaat verhuizen, dan is het ook mogelijk dat kinderen een mini-versie maken voor iemand uit hun omgeving die gaat verhuizen.
Pag. 16 UITWERKINGEN: De doos kan gevuld worden met o.a. de volgende dingen: PORTRETSLINGER De kinderen maken allemaal op een klein velletje een zelfportret. Dit kan met verschillende technieken gebeuren. De portretjes worden allemaal aan een stevig stuk touw bevestigd zodat de vertrekkende leerling op haar/zijn nieuwe kamer een portretslinger kan hangen met de oudklasgenoten er op. COLLAGE De kinderen kunnen in groepjes collages maken, ter herinnering aan de schooltijd samen. Ze gebruiken kreten/teksten en foto s uit tijdschriften. Natuurlijk kunnen er ook echte foto s in verwerkt worden. CADEAU ESTAFETTE Elk kind maakt een eigen cadeautje voor het vertrekkende kind, met een kleine wens of briefje er bij. Dit wordt ingepakt in cadeaupapier. Het vertrekkende kind mag vanaf de datum die door de klas wordt bepaald, elke dag een pakje openmaken. Dit kan zijn om af te tellen naar de verhuizing toe of juist om te troosten vanaf de verhuisdatum. Uiteraard kunnen er ook gekochte cadeautjes in de pakjes zitten. INFO NIEUWE PLEK Wanneer de kinderen al wat ouder zijn, kunnen ze op internet op zoek gaan naar de nieuwe plek waar het kind naar toe gaat. Wat voor stad is het, wat kun je er allemaal doen, waar staat haar/zijn nieuwe huis en waar staat de nieuwe school? Ze kunnen een soort infoboekje maken, met leuke verhalen over de stad, een routekaartje van het huis van de leerling naar haar/zijn nieuwe school, wetenswaardigheden en leuke dingen die er te doen zijn. KLASSEKNUFFEL Door een groep kinderen kan een klasseknuffel gemaakt worden. Een lange slappe pop, van stof, gevuld met kussenvulling. Dit kan variëren van een heel eenvoudige versie tot een echte mooie pop, aangekleed en wel. Dat ligt aan de handigheid van de leerkracht en/of de leuke hulpouder!
Pag. 17 MEMORYSPEL De klas kan zelf een memoryspel maken voor de vertrekkende leerling. Ieder kind maakt twee identieke kaartjes met een foto, tekening of tekst er op. De achterkant van alle kaartjes wordt hetzelfde. Zo kan de vertrekkende leerling letterlijk en figuurlijk met zijn herinneringen blijven spelen! De vertrekkende leerling zou natuurlijk in haar/zijn eentje een memoryspel voor de klas kunnen maken, met behulp van een paar vriendjes of vriendinnetjes.
Pag. 18 VERWERKING 3 SPEL ROND THEMA DAPPER ZIJN BENODIGD MATERIAAL - blinddoek - emmer - bekertjes met verschillende vloeistoffen, zoals water/ melk/ limonade/ cola/ thee - schaaltjes met substanties als yoghurt/ verf/ behangerslijm/ modder/ nat wc papier/ appel/ oud brood/ natte peperkoek (in tevullen naar de creativiteit van de leerkracht) NB: HOUDT DIT VOOR AANVANG BUITEN HET ZICHT VAN DE KINDEREN!!! VOORBEREIDING Vertrouwen. Wat je niet ziet of wat je niet weet is vaak eng. Het gaat er om dat je de ander kunt vertrouwen die het wel ziet of weet. Dat aangaan is best dapper... Een aantal kinderen gaan de klas uit bij de preparatie van de bekertjes en de schaaltjes. De hamvraag is :ga je proeven of voelen wat ik je aanreik of durf je niet? OPDRACHT Creëer een situatie van spanning. Blinddoek een kind en laat een ander kind de te proeven/voelen substanties aanreiken. Wat is het? Wat voel je? Waar proeft het naar?
Pag. 19 NABESPREKING Was het eng? Vertrouw je diegene die je iets laat proeven of voelen? Ging je steeds meer durven of bleef het eng? Conclusie zal zijn dat het eng is omdat je niet weet wat je in je mond of in je handen krijgt. Het is normaal nooit eng om cola te proeven... Het wordt minder eng als je de ander vertrouwt die het je laat proeven. Iets onbekends aangaan vergt altijd moed. VARIATIE Behalve het laten proeven kun je natuurlijk ook het kind dat geblinddoekt is door een circuit laten lopen (de klas/gymlokaal met toestellen/op straat) waarbij het gecoacht wordt door een ander kind met hoe hij/zij lopen moet zonder ergens tegen aan te lopen.
Pag. 20 VERWERKING 4 AANLEREN VAN HET SLOTNUMMER VAN DE VOORSTELLING Het slotnummer van de voorstelling is een vrolijke afsluiter met bewegingen op het refrein. Het lied kan eventueel worden aangeleerd met behulp van een repetitietape. Wil je die gebruiken? Stuur dan een mail naar bas@basgroenenberg.nl en je krijgt de orkestband per mail toegestuurd. Bewegingen bij het refrein zijn: Dus ik groet al mijn buren: op groet rechterhand omhoog steken Ik zwaai iedereen gedag: op iedereen zwaaien met rechterhand En ik huppel door de straten van plezier: huppelen op de plaats Laat de buren maar gluren: handen aan de ogen als kijkertjes Ik begroet ze met een lach: met handen mond lachend maken Het voelt goed hier in ons huis op nummer vier: op goed rechterduim omhoog, op vier met rechts vier vingers omhoog houden
Pag. 21 TEKST VAN HET NUMMER: DUET OPA EN OMA Zo zie je maar, het wordt hier leuk We krijgen het hier goed De mensen uit de buurt zijn juist heel aardig Zo zie je maar, het wordt hier leuk Als je je best maar doet Al is de buurvrouw wel wat eigenaardig Ze babbelt graag en kwebbelt graag En strooit verhalen rond Geloof nooit wat een ander zegt Je ziet wat er van komt! REFREIN Dus ik groet al mijn buren Ik zwaai iedereen gedag En ik huppel door de straten van plezier Laat de buren maar gluren Ik begroet ze met een lach Het voelt goed hier in ons huis op nummer vier Zo zie je maar, het wordt hier leuk We krijgen het hier goed Want onze nieuwe buurt is heel plezierig Zo zie je maar, het wordt hier leuk Als je je best maar doet Als is de buurvrouw af en toe nieuwsgierig Ze roddelt graag en broddelt graag Verzint een heleboel Geloof nooit wat een ander zegt Je snapt wat ik bedoel REFREIN Dus ik groet al mijn buren Ik zwaai iedereen gedag En ik huppel door de straten van plezier Laat de buren maar gluren Ik begroet ze met een lach Het voelt goed hier in ons huis op nummer vier
Pag. 22 (Gesproken tekst door opa en oma, muziek loopt door, daarna gaat het lied weer verder) Zo zie je maar, het wordt hier leuk We krijgen het hier goed Ons huis en deze straat is juist fantastisch! Zo zie je maar, het wordt hier leuk Als je je best maar doet t Is superdoligalskitymofastisch De buurvrouw valt ook reuze mee Net als die nummer elf Geloof nooit wat een ander zegt Vertrouw maar op jezelf! REFREIN Dus ik groet al mijn buren Ik zwaai iedereen gedag En ik huppel door de straten van plezier Laat de buren maar gluren Ik begroet ze met een lach Het voelt goed hier in ons huis op nummer vier REFREIN Dus ik groet al mijn buren Ik zwaai iedereen gedag En ik huppel door de straten van plezier Laat de buren maar gluren Ik begroet ze met een lach Het voelt goed hier in ons huis Het voelt goed hier in ons huis Het voelt goed hier in ons huis op nummer vier! THEATER DE APPELBOOM Tekst: Bas Groenenberg Muziek: Joni van Rossum