Site: geertnaessens.be Facebook: Geert Naessens Twitter: @GeertNaessens Youtube: https://www.youtube.com/c/geertnaessensweerma { AKKademie Inagro 24 mei 2019
Welkom Korte lezing vrijdag 24 mei 2019 Hoe zit dat nu met die opwarming? Welke elementen spelen mee? Welke klimaatverandering komt er op ons af? Quid landbouw?
Weer <> Klimaat Weer = nu Klimaat = gemiddelde weer over lange tijd
Weer = dagdagelijks van belang voor de landbouw: - Calamiteiten zoals vorst, zware buien, wind etc Klimaat = over langere periode van belang: - Verandering in weertypes: andere gewassen?
Het weer speelt zich af in De atmosfeer
De zon is de motor! Kortegolfstraling van de zon Langegolfstraling van de aarde houden elkaar in evenwicht
De warmtebalans is normaal in evenwicht Bij verstoring (lees broeikaseffect) wordt het steeds warmer.
Warmtetransport Probleem: de warmte is niet gelijkmatig verdeeld! Meer warmte aan de evenaar Tekort aan de polen Oplossing: transport van warmte: Ontstaan van circulatiepatronen en van weersystemen.
Er ontstaan verschillende circulatiecellen
Gescheiden door straalstromen
Heeft de aarde koorts?
Ja toch wel een beetje (veel) We zien echt wel een gestage stijging van de wereldtemperaturen gedurende de laatste paar honderd jaren.
Ja toch wel een beetje (veel)
De temperaturen even in perspectief bekeken over verschillende tijdvakken Piek 1999: zeer sterke El Niño Piek 2015: zeer sterke El Niño
Let echter goed op: Klimaatverandering is van alle tijden! Enkele grafieken om dit even in perspectief te zetten.
Even een slordige half miljoen jaar terug in de tijd Merk op: deze cyclus loopt nog steeds Echter gaan deze veranderingen veel trager dan wat we nu meemaken
Merk op: we gaan sowieso terug naar een ijstijd want hier spelen andere factoren mee: De baan van de aarde rond de zon beschrijft een elips, die zit in een cyclus van 120.000 jaar waarin de aarde dichter en verder van de zon staat. De aarde staat bovendien ook schuin en die schuine stand schommelt tussen de 22 en 24 waarbij een hafrond in een cyclus van 11.000 jaar nu eens meer, dan eens minder instraling krijgt. EN: dit hangt dan ook nog eens af van de ligging van de continenten!
Hoe had u de grafiek gewild? Of laat het ons helemaal gek maken en eens tot 500 miljoen jaar terugkeren
Er waren in het verleden dus ook al grote schommelingen in temperaturen, maar Dit keer gaat het wel héél erg snel en dat is nieuw!
Vervolgens komt dan de vraag: Hoe komt het dat wij zo een grote impact hebben op de temperatuur op de planeet? Antwoord: we stoten teveel broeikasgassen uit!
Waar hebben we het precies over als we over de broeikasgassen spreken?
Menselijke bijdrage stijging CO2
Natuurlijke samenstelling van de atmosfeer Gas Volume in droge lucht Stikstof (N²) 78.09% Zuurstof (O²) 20.95% Argon (Ar) 0.93% Koolstofdioxide (CO²) 0.03%
+ een deel sporengassen Sporengassen Neon 0,0018% Helium 0,00052% CH 4 Methaan 0,00022% Krypton 0,0001% N 2 O Lachgas 0,00005% H 2 Waterstof 0,00005% Xe Xenon 0,000008% Overige 0,001%
De broeikasgassen! Waterdamp: 0.001% Koolstofdioxide of CO2: komt vrij door: - Verbranden van fossiele brandstoffen: - steenkool; - aardolie; - aardgas (minder). - Ontbossing. Er ontstaat echter géén nieuwe CO2! Methaan (CH4): - Ontstaat door landbouw en veeteelt. - Komt vrij uit moerassen Distikstofoxide (N2O, lachgas): komt vrij bij verbranding van fossiele brandstof en gebruik van mest. fluorverbindingen
De CO2-cyclus van de aarde: er komt géén nieuwe CO2 bij!
Meeste van deze stoffen zijn een natuurlijk onderdeel van onze atmosfeer. Menselijke gevolgen: CO2 + 25% Methaan + 50% Lachgas + 15% Merk op: allemaal erg lage totaalhoeveelheden Maar: met een enorme impact!
Feiten: De samenstelling van de atmosfeer verandert Veranderingen zijn echter minimaal De gassen die veranderen, hebben wel een grote impact!
We zien dus enerzijds duidelijk dat er meer geblokkeerde weersituaties voorkomen. Het is erg aannemelijk dat dit een gevolg is van de klimaatverandering en dat deze meer zullen voorkomen. We zien (als gevolg daarvan?) meer extremen voorkomen, maar een groot deel daarvan zijn ook wel anders te verklaren: Het is immers zéker een feit dat we ons regionaal weerpatroon beïnvloeden door onze manier van leven, bouwen en werken, maar dat staat los van de grote discussie rond klimaatverandering.
Bouwen waar het niet mag Steden als hitte-eilanden Waterhuishouding: wablieft? Ruimtelijke ordening: nog meer wablieft? Kustbescherming: dweilen met de kraan open
Klimaatverandering in Vlaanderen & Gevolgen voor de Vlaamse Landbouw Indien de huidige trend van opwarming zich doorzet!
Probleem is dat we het niet weten en we dus een heleboel aannames moeten doen. Het zal wel zo verder gaan Het klimaat is echter zeer complex. Quid als de Noordpool & Groenland echt smelten? Stilvallen Golfstroom?
We zien echter nu wel al één heel duidelijk gevolg: Meer blokkades! Met alle gevolgen vandien
IPCC voorspelt: Mondiaal 1,4 tot 5,8 C warmer (Parijs is overeengekomen dat dit maximaal 2 C mag zijn. We zitten nu aan +0,6 C gemiddeld) Toename van de neerslag op noordelijk halfrond en in gematigde streken Stijging van de zeespiegel met ongeveer 50 cm tegen eind deze eeuw
Regionaal voor Vlaanderen: Alle seizoenen worden warmer. Winters 2-3 C, zomers 2-5 C. Meer neerslag in de winter, minder in de zomer, maar alles valt op kortere perioden. Overstromingsrisico s stijgen dus. Maar ook perioden van droogte nemen toe! Vaker hittegolven in de zomer. Minder waterreserves door minder debiet in de rivieren. Stijging van het zeeniveau (+60-90 cm tegen eind van de eeuw).
Regionaal voor Vlaanderen: Er zijn drie grote pijlers te bespeuren: 1/ Stijging van de temperaturen 2/ Veel grilliger neerslagpatroon 3/ Verzilting van de bodem, vermindering kwaliteit en beschikbaarheid oppervlaktewater
Temperatuursverandering: Winter: 2-3 graden Zou geen probleem mogen vormen Echte winterperioden worden minder, maar zijn niet uitgesloten Veel meer zacht weer, grotere overwintering exotische soorten?
Temperatuursverandering: Zomer: 2-5 graden Iets problematischer, maar in feite niet onoverkomelijk Meer hittegolven: op zich ook niet al te ernstig, als die niet te lang duren
Conclusie temperatuursverandering: Tot een +3 graden zijn er voor Vlaanderen geen grote problemen te verwachten en kunnen dezelfde teelten als nu aangehouden worden. Het groeiseizoen wordt integendeel zelfs wat langer, maar de vraag is of dit ook kwalitatiever is (bladveroudering?)
Conclusie temperatuursverandering: Teelten brengen ook meer op door hogere temperaturen Minder stookkosten onder glas Langer groeiseizoen: meerdere oogsten? Merk ook op: meer CO2 = meer groei!
Neerslagverandering: Winter: natter Meer kans op overstromingen, maar dit is ook een opportuniteit om water veel meer te bufferen voor de droge periodes! Moeilijker te bewerken land in late herfst en naar de lente toe en meer uitspoeling.
Neerslagverandering: Zomer: droger Door blokkades: langere droge perioden Waterbuffering is dus nodig! Anderzijds: ook verzilting Water is een groter probleem dan de temperaturen!
Verandering in de zomer: Zomers worden droger en neerslag valt meer tijdens zware buien Watertekorten, maar ook kans op overlast bij zware buien
Verandering in de winter: Winters worden natter: 10 tot 20% meer neerslag Meer kans op overstromingen en uitspoeling? Waarom zijn 2017-2019 tegen de trend / verwachting in?
Impact op teelten: Andere gewassen? Moeilijk want extremen blijven mogelijk! Zomerdroogtes zijn waarschijnlijker Erosie van de bodem Veel schommelingen (2017-2019!)
Wat kunnen we doen? Mitigatie: minder uitstoten Adaptie: aanpassen Integratie: effectief uitvoeren van maatregelen
Positieve is dat studies uitwijzen dat de financiële impact door verliezen aan oogsten bij ons beperkt blijft tot maximaal 1 tot 4%.
We kunnen de verliezen opvangen door: Aanpassing teelten Toepassen technologie Veel effectievere waterhuishouding kort op de bal spelen
Stijging zeespiegel / droogte Leiden tot verzilting! Dit is waarschijnlijk nog het meest acute / moeilijkste probleem, zeker voor West- Vlaanderen
Slotconclusie: - Temperaturen: voorlopig beheersbaar - Neerslag: groot probleem want we zijn niet voorzien op droge noch natte perioden - Extremen: niet voorzienbaar - Verzilting: geen enkel plan voorhanden
Slotconclusie / effect op teelten: - Langer groeiseizoen, maar is het ook kwalitatiever? - Andere teelten: gezien de grote wisselvalligheid en kans op extremen, zeer moeilijk - Adaptie & integratie lijken voorlopig de beste kansen te bieden
? Vragen?
Postglaciale daling en opheffing wablieft? Ja, ook de politici verstaan het niet echt dus vermelden het dan maar niet.
https://www.nsstc.uah.edu/climate/ https://www.ncdc.noaa.gov/sotc/global/201902 https://www.ncdc.noaa.gov/sotc/global-snow/201806