Lage rugpijn en werk: oorzaken, preventie, ergonomie Veerle Hermans Dept.verantwoordelijke ergonomie, IDEWE Docent Ergonomie, VUB
Referenties BelCoBack studie: een prospectieve studie naar werkgerelateerde risicofactoren voor lage rugproblemen (2000-2003) Burton AK, 2005, How to prevent low back pain?, Best Practice & Research Clinical Rheumatology 19 (4): 541-555. EC, DG Research: policy, coordination, strategy: www.backpaineurope.org Op De Beeck R, Hermans V, 2000, Research on work-related low back disorders, European Agency for Safety and Health at Work, 71 p. Peereboom KJ, 1999, Handboek fysieke belasting, Sdu Uitgevers, 177 p.
Inhoud Oorzaken Preventie: Globale ergonomische aanpak Wetgeving/richtlijnen Risicoanalyse: Methodologie
Oorzaken National Research Council, 1999 Taak, uitrusting, omgeving Fysiologisch principe Belasting Reactie Organisatie Sociale context Symptomen Verstoring Aanpassing Individuele fysieke en psychische factoren en niet-werkgebonden activiteiten Letsel
Fysieke risicofactoren Zwaar manueel werk ++ Manueel hanteren van lasten +++ Ongunstige lichaamshoudingen ++ Statisch werk +/0 Lichaamstrillingen +++ Vallen en uitglijden + European Agency, 2000
Case: verzorgingssektor Enquetes IDEWE I (n=7004) (1989-1991) Prevalentiecijfers RK (%) Jaar 65 Punt 20 Verzuim voorbije jaar 16 Gemidd. 35 Verzuimdagen Mediaan 14 Gemidd./ werkn. 4,8 II (n=2004) (1992-1993) 47 20 9 32 14 2,9 III (n=360) (1997) 43 15 9 33 14 2,9
KENMERK UITKOMST % Frequentie Eénmalig 16 Herhaalde malen 72 doorlopend 11 Duur pijnepisodes < 1 week 48 (in totaal) 1-4 weken 32 > 4 weken 20 Æ verzuimkost: vooral werkgever
Beroepsgroep (Studie I) Psychogeriatr.vpl. Thuisverpleging Vpl. revalidatie Keuken Verpleging (alg.) Gezinshulp Technisch Schoonmaak Administratief Paramedisch Prevalentiecijfers RK (%) Voorbije jaar 77 72 70 70 69 63 63 58 59 56 Verzuim voorbije jaar 18 15 15 14 9 18 11 16 12 7 Verzuimdagen Gemidd./wn. 4,0 4,1 5,4 4,3 2,8 4,8 4,3 3,3 2,6 2,1
Belang van de resultaten 3 tot 5 verzuimdagen per werknemer per jaar Schatting economische kost voor werkgever: vb. loonkost van één werkdag = 175 ¼ / 240 ¼ 525-875 ¼ 720-1200 ¼ (per werknemer / per jaar) Stel verzorgingsinstelling met 500 personeelsleden: 265.000 tot 600.000 ¼ / jaar
Belang van de resultaten NIET inbegrepen:! Indirecte kosten (productieverlies, vervanging/opleiding andere werknemers, )! Medische kosten (Europese studies: bovenop loonkost: 156-297 ¼/wn/j)
Psychosociale en organisatorische factoren stress te hoge werkbelasting (hoge jobvereisten) lage jobinhoud (monotone job, weinig verantwoordelijkheid, weinig jobtevredenheid) weinig controle of regelmogelijkheden (ritme) weinig sociale steun (collega s en supervisoren)
Individuele (niet-werkgebonden) factoren medische historiek roken fysieke conditie body mass index geslacht (! soort werk, privé) leeftijd / aantal jaren dienst psychische kenmerken ( coping, klagers, ) bewegingsangst (BelCoBack)
Oorzaken werkgerelateerde lage rugpijn Æ multi-causaliteit Æ conflictsituaties werk-privé
Preventie op het werk: Globale Ergonomische Aanpak
Globale Ergonomische Aanpak Onderzoeksfase - Observatie - Participatieve RisicoInventarisatie (RIE) - Rapportering Verbeteringsfase - Multidisciplinaire werkgroep - Oplossingen en suggesties
$9(53/$$76,1*67(&+1,(.(1 9(53/$$76,1* %(225'(/,1*.1(/3817(1 $:HQWHOHQ Als niet OK: 2. 1LHW2. 1. Frequentie: 2. Instelling bed: 3. Ruimte: 4. Hulpmiddelen: $=LMZDDUWVYHUSODDWVHQ Als niet OK: 2. 1LHW2. 5. Frequentie: 6. Instelling bed: 7. Ruimte: 8. Hulpmiddelen: $+RJHURSVFKXLYHQ Als niet OK: 2. 1LHW2. 9. Frequentie: 10.Instelling bed: 11.Ruimte: 12.Hulpmiddelen:
B. TILLEN VAN LASTEN %2QGHU NQLHKRRJWH.QHOSXQW 2PVFKULMYLQJ.QHOSXQW 2PVFKULMYLQJ *HZLFKW )UHTXHQWLH *HZLFKW )UHTXHQWLH +DQWHHUEDDUKHLG 5HLNDIVWDQG +DQWHHUEDDUKHLG 5HLNDIVWDQG 2. 1LHW2. o2. o1lhw2. o2. o1lhw2. o2. o1lhw2. %%RYHQ VFKRXGHUKRRJWH.QHOSXQW 2PVFKULMYLQJ.QHOSXQW 2PVFKULMYLQJ *HZLFKW )UHTXHQWLH *HZLFKW )UHTXHQWLH +DQWHHUEDDUKHLG 5HLNDIVWDQG +DQWHHUEDDUKHLG 5HLNDIVWDQG 2. 1LHW2. o2. o1lhw2. o2. o1lhw2. o2. o1lhw2.
C. ADMINISTRATIEVE TAKEN / BEELDSCHERMWERK %(/$67(1'( +28',1* &*HERJHQJHGUDDLGH URPS &*HERJHQJHGUDDLGH QHN 206&+5,-9,1*.1(/3817(1 Omschrijving van de Als niet OK: probleemhande lingen Duur: Positie beeldscherm: Instelling stoel: Meubilair: Als niet OK: Duur: Positie beeldscherm: &2SJHWURNNHQ VFKRXGHUV Als niet OK: Duur: Meubilair: &9RUPLQJ -D 1HH Opvolging?
Risico-analyse methoden Eerste lijnsmethoden: NIOSH checklists, Ergoweb checklists, Berekeningsmethoden: Schaub, NIOSH LI (lifting index), Mainz Dortmunder Dosismodel, 3DSSPP (3D static strength prediction program) Objectieve analyses: bewegingsregistraties, EMG, + simulaties
Preventie op het werk Techniek: Reduceren van de fysieke eis Werkmethode: Opvoeding/training Werk-organisatorische factoren Secundaire preventie
Techniek Ontwerp van de werkplek - Maak het zo zwaar mogelijk zodat je niet kan tillen - Hoeveel mag je tillen? - Wetgeving / richtlijnen
Wetgeving / Richtlijnen Welzijnswet KB manueel hanteren van lasten ISO 7250: basis lichaamsafmetingen ISO 15534: machinerichtlijn pren 1005: fysieke kracht / biomechanica NIOSH
Aanbevolen grenswaarden? Wisselende houdingen Romp, > 20 rotatie en/of flexie Armen > 20 flexie en/of abductie Hoofd > 25 rotatie en/of flexie Benen/knieën > 45 gebogen, hurken, knielen, op 1 been Taakduur < 4u Max. 120/u Max. 120/u Max. 240/u Max. 120/u Taakduur 4u Max. 60/u Max. 60/u Max. 120/u Max. 60/u Peereboom, 1999
Aanbevolen grenswaarden? Statische houdingen Taakduur max. 8u Romp Armen Hoofd Benen Staan Zitten Max. 150sec/u Max. 150 sec/u Max. 270 sec/u Max. 180 sec/u Max. 4 u/dag of max. 1 u continu Max. 7 u/dag of max. 2 u continu Peereboom, 1999
Techniek Hulpmiddelen: Effect van ruggordels? - Interne krachten nemen af - Geheugensteuntje - Wervelkolom verstijft / Geen effect op rotatie / Intra-abdominale druk stijgt / Vals gevoel van veiligheid
Techniek Andere hulpmiddelen - Ergonomische werkpost - Manipulator -...
Werkmethode Effect van tiltechnieken? - Back lift (stoop) - Leg lift (squat) - Asymmetrie - Snelheid - Frequentie - Lastkenmerken / LBD en tiltechnieken: geen evidentie
Werkmethode Effect van rugschool? - Inhoud Anatomie, biomechanica Tiltechnieken Overbrengen Risico evaluatie & analyse - Fysieke traniningsprogramma s Actieve ipv passieve programma s: DOEN Controverse: selectie
Organisatie Aanpassingen: geen jaagsystemen, echte jobrotatie, correct pauzesysteem Participatieve werkmethode Sociale steun: collega s & supervisoren Safety cultuur ontwikkelen
Secundaire preventie Communicatie & coöperatie Dagdagelijkse (werk)activiteiten Actief revalidatie programma Tijdelijke werkaanpassingen (aanpassing inhoud werk, werkduur,...)