Informatiemateriaal ergonomie

Transcriptie

1 H6 Informatiemateriaal HSEQ

2 Blijf alert tijdens het werk. Bij twijfel: stel je vraag, begin niet of leg het werk stil! Sinds de eerste succesvolle boring op het Nederlands continentaal plat in 1970, is GDF SUEZ E&P Nederland B.V. (GSEPNL) uitgegroeid tot een toonaangevende operator. Het bedrijf beschikt over een enorme dosis vakkennis en ervaring, en werkt voortdurend aan de ontwikkeling van nieuwe technieken en het verbeteren van methoden. Veiligheid heeft daarbij prioriteit. GDF SUEZ wil dan ook dat alle medewerkers, contractors en leveranciers weten wat we verstaan onder veiligheid op het hoogste plan stellen en dat zij daaraan een bewuste bijdrage leveren. 2

3 Ergonomie Ergonomie heeft tot doel om spullen en taken zó te ontwerpen, dat ze de veiligheid, de gezondheid en het functioneren van de medewerker niet nadelig beïnvloeden. Ergonomie gaat zowel over een goede bureaustoel als over een efficiënt werkproces. Of het werk nu wordt verricht op een offshore platform, op de yard of op kantoor: de werkplek moet altijd ergonomisch zijn ingericht. Binnen GSEPNL worden de volgende ergonomische aandachtsgebieden onderscheiden: Fysieke belasting. Richt zich vooral op de lichamelijke belasting van medewerkers. Cognitieve belasting. Dit gaat over mentale processen, zoals werkbelasting en stress. Fysieke belasting Fysieke belasting is de belasting van rug, nek, schouders, ledematen, gewrichten en spieren. De mate van belasting wordt bepaald door: 1. Werkorganisatie (werktijden, werktaken, werkdruk, vereiste kleding). 2. Werkplekinrichting (onder andere werkbladhoogte, hoogte te tillen object, gewicht en maatvoering materialen). 3. Gedrag van de medewerker (werkwijze en -houding). 4. Werkomgeving (klimaat, verlichting en geluid). Fysieke belasting op zich is niet gezondheids bedreigend, fysieke overbelasting wel. Dit kan leiden tot gezondheidsklachten en blijvende invaliditeit. In onze sector zijn de belangrijkste risico s voor fysieke overbelasting: Tillen, dragen en bukken. Repeterende bewegingen. Denk aan o.a. beeldschermwerk (statische belasting). Werkhouding. Ongunstige houdingen worden getypeerd als lang staan en het werken in gedraaide of gebogen houding. Werken in hitte of koude, maar ook trillingen en schokken. 3

4 Tillen, dragen en bukken Werknemers die elke dag tillen en dragen, hebben een grotere kans op rugklachten. Bij dragen spelen ergonomische factoren, zoals gewicht, draagafstand, al of niet symmetrisch kunnen dragen, grip op het object en draaghoogte, een rol. Bijna de helft van het verzuim in Nederland wordt veroorzaakt door klachten aan rug, nek en ledematen. Aandachtspunten bij tillen, bukken en dragen: Ga in stabiele stand staan. Houd het spierkorset (buik/billen) goed aangespannen tijdens tillen. Til rustig en houd de last zo dicht mogelijk bij het lichaam. Vermijd een maximaal voorovergebogen houding van de romp. 4 Vermijd draaien en zijwaarts buigen van de romp. Gebruik zo nodig hulpmiddelen voor tillen. Gebruik bij bukken de beenspieren als iets van de grond getild moet worden. Zak daarbij door je knieën en houd de rug gestrekt. Repeterende bewegingen Voorbeelden van repeterende be wegingen zijn beeldschermwerk (o.a. data-invoer) en inpak- en productiewerk. Grootste knelpunten in de praktijk daarbij zijn: - onvoldoende of te hoge ondersteuning van armen; - wanneer de repeterende beweging meer dan 2 uur per dag of meer dan 1 uur achter elkaar plaatsvindt.

5 Bij repeterende bewegingen worden de spieren statisch belast. Er ontstaat een gebrekkige doorbloeding doordat de benodigde zuurstof niet aankomt, afvalstoffen/melkzuur niet weg kunnen en de ophoping ervan pijn veroorzaakt. Er zijn drie stadia van klachten: Stijfheid, gevoelloosheid, (zenuw-) tintelingen tijdens het werk. De klachten zijn niet meer de volgende dag over, maar in alle gevallen neemt de pijn bij rust af. Constante zeurderige pijn, vaak in combinatie met afname van kracht en minder goede spierbeheersing. Aandachtspunten: Voorlichting. Regelmatige onderbreking. Instellen van de werkplek. Bureau hierop aanpassen (of zitting omhoog en voetensteun bij vaste bureaus). Armsteunen op schouderbreedte en -hoogte zo dat de schouders ontspannen zijn. Werkhouding Als het lichaam of een lichaamsdeel te lang achter elkaar in een ongunstige stand staat, is dit belastend, omdat spieren moeten worden aangespannen om de houding te handhaven. Voorbeelden zijn lang staan of zitten bij controle- of inpakwerk, en gebogen, geknield of gehurkt werk bij machineonderhoud. Een verkeerde werkhouding kan leiden tot gezondheidsklachten. Werken zonder afwisseling van lichaamshouding is niet mogelijk. Aandachtspunten bij werkhouding De werkhouding is belangrijk voor een veilige en gezonde werkplek, maar het effect wordt ook bepaald door omstandigheden die medewerkers en leidinggevenden zelf in de hand hebben, zoals: Regelmatig pauze nemen; Voldoende afwisseling in het werk; Een goede lichamelijke conditie, ook: fit/ uitgerust zijn; De juiste lichaamshouding bij langdurig zitten of staan; Oa. manoeuvreerbaarheid binnen de werkruimte. 5

6 Cognitieve belasting Ergonomie bekijkt ook de psychische belasting bij werkende mensen. Taken worden complexer en operators in productieprocessen moeten continu keuzes maken en beslissingen nemen. In dit verband wordt de mentale belasting vaak ook verhoogd doordat werknemers een zware verantwoordelijkheid dragen. Mentale overbelasting ontstaat wanneer de gestelde grenzen op het gebied van werkbelasting en stress, worden overschrijden. Aandachtspunten: Zorg er voor dat de eisen die het werk stelt, passen binnen de mogelijkheden van de persoon (meer/minder ervaren, leeftijd, enzovoort). Mensen die lichamelijke hinder of vermoeidheid ervaren, zijn vaak minder alert en maken sneller fouten. Ook psychosociale aspecten zijn van belang. Zo kunnen bijvoorbeeld intermenselijke conflicten of baanonzekerheid de aandacht van werkende mensen verstoren, waardoor de mentale belastbaarheid daalt en er sneller fouten zullen optreden. Bureau- en beeldschermwerk Wie te lang achter het beeldscherm zit, kan klachten oplopen. Deze klachten worden veroorzaakt door kort of langdurig intensief dezelfde handelingen te verrichten. Ook een verkeerde houding leidt tot klachten, bijvoorbeeld nek- en rugpijn. Deze klachten kunnen op termijn leiden tot RSI/CANS (Repetitive Strain Injuries of Complaints of Arm, Neck and/ or Shoulder). Bij de inrichting van de werkplek en de opstelling van het beeldscherm zijn de volgende punten van belang: Een goede plaatsing ten opzichte van de ramen. Verlichting op de werkplek. Gebruik van hulpmiddelen, bijvoorbeeld een leesplank of een ergonomisch toetsenbord. 6

7 Aandachtspunten Ontwerp de werkplek zodanig dat de lichaamsgewrichten zoveel mogelijk in een natuurlijke stand kunnen blijven. Dit betekent: Bovenarmen zoveel mogelijk tegen het lichaam. Indien de arm gebogen is, onderarmen, polsen en handen niet draaien en liefst ondersteunen (armsteun, tafel). Rug in de natuurlijke kromming (niet gebogen of gedraaid). Hoek tussen romp en bovenbeen circa 90. Hoogte zitting zodanig dat bovenbenen horizontaal worden ondersteund. Hoek tussen bovenbeen en onderbeen circa 90. Geen afgeknelde knieholten door te diepe zitting (zitting dient bovenbenen bijna geheel te ondersteunen). Voeten moeten kunnen steunen op de vloer of op een voldoende ruime vlakke voetensteun. Onderzoeksvragen 1. Moet men taken uitvoeren waarbij men langdurig of repetitief werkt in moeilijke houdingen? 2. Moet men taken uitvoeren waarbij men langdurig of repetitief de spieren en pezen belast door kracht uit te oefenen? 3. Zijn er taken die lange tijd duren, waardoor een eenzijdige fysieke belasting ontstaat? 4. Zijn er taken die lang duren, waardoor er een gebrek aan beweging is? 5. Worden de werkzaamheden uitgevoerd in hitte of warme omstandigheden, of juist in kou of koude omstandigheden? 6. Over de taken: Zijn er taken waarvan de inhoud kan worden beschouwd als saai en monotoon? Is er voldoende afwisseling in de taken? Zijn er voldoende uitdagingen in de taak voor de uitvoerder? Zijn er taken waarbij de uitvoerders onvoldoende controle hebben over de wijze waarop de taak moet worden uitgevoerd? Is er voldoende regelruimte om het werk zelf te organiseren? 7

8 Omvat een functie voldoende verschillende en interessante taken? Zijn er veel taken die te complex zijn of een te hoge moeilijkheidsgraad hebben voor diegene die ze moet uitvoeren? Zijn er momenten waarbij twee taken tegelijk moeten worden uitgevoerd, met kans op fouten? Zijn er taken waarbij veel of onduidelijke informatie moet worden opgenomen? Zijn er taken waarbij permanente aandacht vereist is (bewaking), zonder pauzemogelijkheden? Zijn er taken waarbij de informatieverwerking gestoord kan worden door de omgeving (lawaai, bezoekers)? 7. Zijn er voldoende hulpmiddelen, geschikt gereedschap, kleding, PBM? 8. Is men voorgelicht over risico s en de mogelijkheid zelf klachten/knelpunten te voorkomen? 8 9. Over de werkorganisatie: Is het arbeidsritme of de tijdsdruk (te) hoog? Worden de werknemers continu gecontroleerd op snelheid van werken? Worden de werknemers continu gecontroleerd op de kwaliteit van werken? Vormen de taken voldoende een afgerond geheel? Is de verantwoordelijkheid die aan medewerkers toegekend wordt over hun werk te hoog of te laag? Zijn er extreme piekbelastingen wat betreft de werkdruk? Is er een uurrooster dat voldoende rekening houdt met het herstel van de betrokkenen? 10. Sociale ondersteuning: Zijn er voldoende leermogelijkheden aanwezig in het werk? Is er voldoende opleiding om de nodige kennis en vaardigheden te verwerven? Is er voldoende communicatie? Is er een goede sfeer tussen collega s? Is er voldoende toezicht? Heerst er een aanspreekcultuur? Wordt de hulpvraag gesteld?

9 Kijk voor de laatste updates van deze brochure op internet: 9

10 2013 Onze waarden gedreven betrokken durf verbonden GDF SUEZ E&P Nederland B.V. Einsteinlaan 10 Postbus AL Zoetermeer Tel Fax GDF SUEZ E&P Nederland B.V. Industrieweg 35 Postbus AB Den Helder Tel Fax