Jaarverslag 2009 Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid Hilversum, 18 mei 2010
Inhoudsopgave Bestuursverslag 2 Activiteitenverslag 6 Jaarrekening 21 - Balans per 31 december 2009 22 - Staat van baten en lasten 2009 24
Bestuursverslag Voor Beeld en Geluid zal 2009 de boeken ingaan als het jaar waarin het succes van de digitalisering van het archief zijn beslag kreeg. De kentering van analoog naar digitaal archief manifesteerde zich al bij onze zakelijke klanten in 2008, toen voor het eerst het aantal downloads het aantal uitleningen overtrof. Maar de massale doorbraak kwam in 2009, met een ruimschootse verdubbeling van het aantal downloads. Een resultaat waar we bijzonder blij mee zijn. Niet minder vermeldenswaard is dat ruim een derde van het opgevraagde materiaal programma s betreft die in het kader van Beelden voor de Toekomst zijn gedigitaliseerd. De meerwaarde van digitalisering van het historisch archief is daarmee overtuigend aangetoond. Deze prestatie hangt samen met de fase waarin dit grootscheepse en complexe conserverings- en digitaliseringsprogramma inmiddels is beland. Na een opstartfase van twee jaar is de operatie inmiddels vol op stoom gekomen, en de resultaten zijn er naar. Voor zowel film, video als audio geldt dat de output flink is gestegen in vergelijking met de voorgaande jaren. Omdat van de tot nu toe geleverde digitaliseringsprestatie ruim de helft in 2009 werd gerealiseerd, heeft het consortium er terecht vertrouwen in dat de einddoelen van het project medio 2014 gehaald zullen worden. Ook de instroom en archivering van digital born-materiaal liep volgens schema. In 2009 werd wederom de gehele rtv-productie van de publieke omroep gearchiveerd. Daarnaast werd, in opdracht van de Eredivisiecombinatie, opslag, archivering en uitlevering van Eredivisiewedstrijden verzorgd. Voorts maakte het kabinet op Prinsjesdag bekend middelen vrij te maken om vanaf 2010 de voorbereidingen te treffen om ook de regionale omroepen aan te sluiten op de archiefvoorziening van Beeld en Geluid. Hiermee wordt recht gedaan aan de belangrijke rol van de regionale omroepen in het Nederlandse medialandschap, en tegelijkertijd wordt de regionale omroepen de faciliteit geboden nieuwe digitale diensten te ontwikkelen om de aansluiting met hun publiek te versterken. De groei van het digitale archief en het toenemend gebruik ervan betekenen evenwel niet dat Beeld en Geluid op zijn lauweren kan rusten. Integendeel. Bij de begrotingsopstelling voor 2010 zijn middelen gereserveerd om de performance van de digitale systemen op het met de NPO overeengekomen peil te houden. De vlucht die het aantal downloads nam zette de performance in 2009 onder druk. In overleg met de publieke omroep is eind vorig jaar een procedure voor prioritering van aanvragen doorgevoerd waarvan de effecten dit jaar naar verwachting merkbaar zullen worden. Tevens zal worden geïnvesteerd in de robuustheid van de systemen en procedures, naar aanleiding van de audit die KPMG in 2008 heeft uitgevoerd op de ict-functie. Ook de duurzame instandhouding van het snelgroeiende digitale archief vraagt om maatregelen. Beeld en Geluid participeert met onder andere de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief in de Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid die zich tot taak heeft gesteld scenario s te ontwikkelen voor de duurzame toegankelijkheid van digitale collecties. Via deelname in het Europese project Presto Prime wordt het vraagstuk van de digitale duurzaamheid in internationale context benaderd. In de begroting van 2010 is rekening gehouden met het verbeteren van de kwaliteit van het backuparchief. Tot slot is in 2009 een prognose opgesteld die de ontwikkeling van de storagelasten tot en met 2015 in kaart brengt. Op dat moment, na afloop van Beelden voor de Toekomst, valt de dekking uit dit project voor de opslag van gedigitaliseerd materiaal weg. Gecombineerd met de kosten voor het jaarlijks groeiende digital born-archief, zullen de lasten op dat moment meer dan 5 mln per jaar bedragen. Een bedrag dat de begroting van het instituut verre overstijgt. De komende jaren zullen voorstellen voor kostenbeheersing hoog op de agenda staan in het overleg met de NPO en OCW. Met het oog op een optimale bruikbaarheid van de snel groeiende digitale collectie stelt Beeld en Geluid hoge eisen aan de duurzame toegankelijkheid en doorzoekbaarheid van het materiaal. De deelname aan nationale en internationale onderzoeksprojecten konden we dankzij Beelden voor de Toekomst intensiveren. In 2009 sloten we een convenant met de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit en de Universiteit Twente. We verwachten hiermee een stevig fundament voor toekomstige innovaties te hebben gelegd. Een mooi voorbeeld is het project Waisda, een innovatief crowdsourcing concept waarbij bezoekers zelf video taggen. Het leverde Beeld en Geluid de TIMAF (The Information Management Foundation) European Best Practices Award op, omdat het project op een innovatieve manier met informatiemanagement omgaat en daadwerkelijk in de praktijk is gebracht. Beeld en Geluid gaat de resultaten in 2010 evalueren met de VU, waarbij zal blijken of de annotaties kunnen worden opgenomen in de catalogus van Beeld en Geluid. 2
De expertise die Beeld en Geluid ontwikkelt op het gebied van (digitaal) av-beheer wil het instituut nadrukkelijk ook beschikbaar stellen aan de beheerders van av-collecties in de erfgoedsector. Dit gebeurt door het delen van kennis, bijvoorbeeld door deelname aan het ict-register van DEN (Digitaal Erfgoed Nederland) en sinds eind 2009 via onze eigen online Kennisbank die tot stand kwam in nauwe samenspraak met het onlangs opgerichte AVA-net, een netwerk waarin vrijwel alle grote en kleine av-beheerders in Nederland zich hebben verenigd. Daarnaast testen we via een pilotprogramma het openstellen van onze infrastructuur voor av-beheerders. In 2009 werd een succesvolle pilot met het GemeenteArchief Amsterdam gehouden. Het is zeer te betreuren dat OCW inmiddels heeft besloten de subsidies voor de totstandkoming van een digitale kennisinfrastructuur per 2010 drastisch heeft ingekrompen. Of en in hoeverre de aanvraag voor 2010 wordt gehonoreerd is nog onzeker. Wat vaststaat is dat Beeld en Geluid zijn rol voor de beheerders van verspreide avcollecties zal moeten terugschalen bij uitblijvende financiering. Juist nu de resultaten van een traject dat in 2006 begon zichtbaar worden dreigt de klok vijf jaar te moeten worden teruggezet. Naast de creatieve industrie is het onderwijs een belangrijke doelgroep voor Beeld en Geluid. De al sinds 2006 bestaande dienst Teleblik werd in 2009 omgeturnd tot een gratis basisdienst. Aanvullende tools en context werden overgeheveld naar de nieuwe betaaldienst ED*IT, die werd ontwikkeld met het oog op de terugverdienverplichting die Beelden voor de Toekomst ons stelt. Hoewel het concept van ED*IT wordt gewaardeerd, blijft het aantal verkochte licenties nog achter bij de verwachting. Oorzaken hiervan zijn onder andere de negatieve beeldvorming rond een betaaldienst die indirect door OCW wordt gesubsidieerd; terwijl aan de andere kant juist gratis onderwijsdiensten door OCW worden ontwikkeld (Wikiwijs). Het door de voormalige minister gehuldigde uitgangspunt dat met publieke middelen gefinancierde content gratis beschikbaar moet zijn, heeft eenzelfde effect. In het voorjaar van 2010 gaat een marketingcampagne van start om ED*IT een steviger positie te geven in het onderwijs. Positief is dat afgelopen jaar een sterke verbreding in de samenwerking met andere instellingen heeft laten zien. In Teleblik en Academia werd al enige jaren samengewerkt met Kennisnet, Surfnet en Teleac. In de projecten ED*IT en het nog niet gelanceerde Les 2.0 is de samenwerking met veel andere (erfgoed)instellingen aangegaan of geïntensiveerd. Hierin participeren momenteel Naturalis, RMO, Volkenkunde, Nationaal Archief, Filmmuseum, ANNO en Kennislink. Daarnaast is in Les 2.0 de verbinding gezocht met het onderwijs en een aantal private ondernemingen. Het Netwerk Mediawijsheid is een ander voorbeeld van effectieve samenwerking op het gebied van informeel leren. Bij dit netwerk sloten zich al meer dan 140 instellingen aan die actief zijn in dit domein. Beeld en Geluid vormt samen met Kennisnet, de VOB, NPO en ECP-EPN de kerngroep van het netwerk. Beeld en Geluid heeft hierin de rol van nationaal clubhuis, zowel voor het netwerk als voor de doelgroep. Met het Lekker Beroemd Gala ging op 27 mei in Beeld en Geluid de eerste publiekscampagne van het expertisecentrum van start. De door de NPO georganiseerde marketing garandeerde een grote weerklank van het thema imago-management. Eind van het jaar kreeg de rol van Beeld en Geluid als nationaal platform voor mediawijsheid nog meer relief met de opening van een gloednieuw paviljoen in de experience: Mediawijzer.net. Ook in 2010 ondersteunt OCW het Mediawijsheid Expertisecentrum. Maar in 2009 manifesteerden we ons in ons eigen gebouw ook op veel andere manieren als kloppend hart van de mediawereld. In de eerste plaats natuurlijk via de experience, die in 2009 ruim 195.000 bezoekers trok, 3.000 meer dan in 2008. Het aandeel jeugd en jongeren nam toe van 35 tot 40%. Al met al een heel goed resultaat. In het begin van het jaar kwamen veel mensen af op de met de NOS ontwikkelde tentoonstelling rond 50 jaar Studio Sport. Vanaf juni werd in Kijk! Dat is Freek! een nieuwe blik op het werk van Freek de Jonge gepresenteerd. Deze tentoonstelling kwam tot stand dankzij de bijdrage van de BankGiroloterij, dé cultuurloterij van Nederland. Met de bijdrage van de BankGiroLoterij kon ook de actualisering van de audiovisuele fragmenten in de experience ter hand worden genomen. We streven ernaar om de komende jaren onze positie in de top-20 van cultuurattracties vast te houden. Duidelijk is dat dat niet vanzelf zal gaan. Het nouveauté-effect is uitgewerkt, waarmee strategische marketing en een uitgekiende programmering nog aan belang winnen. Tegelijkertijd ontkomt ook de experience niet aan de bezuinigingen die in 2010 in de begroting zijn doorgevoerd. De openingstijden zijn beperkt; de prijs voor het entreekaartje verhoogd. Uitgangspunt is echter dat dit geen effect op de bezoekersaantallen zal hebben. 3
Kloppend hart van de mediawereld betoonden we ons ook tijdens de 3 e editie van Beeld en Debat, dat een platform biedt voor reflectie op actuele ontwikkelingen in de media. Speciale gast dit jaar was Job Cohen, over het thema sociale cohesie. Met de organisatie en uitreiking van de Beeld en Geluid Awards, vakprijzen voor televisie, boden we een podium aan al de creativiteit en vakmanschap die de omroepwereld rijk is. De vakjury wees deze keer Ad van Liempt, verantwoordelijk voor de geschiedenisprogrammering van VPRO en NPS, aan als winnaar van de Beeld en Geluid Oeuvre Award. Voor Beeld en Geluid was het zeer bijzonder om de beeltenis van juist deze programmamaker, die met Andere Tijden de weg baande voor een vernieuwend gebruik van het audiovisuele archief, te kunnen toevoegen aan de Wall of Fame in ons gebouw. Financieel resultaat Het jaar is afgesloten met een bescheiden positief resultaat van 33.925. Door dit overschot toe te voegen aan de algemene reserve bereikt die een omvang van 1.257.519. De streefomvang van 1,2 mln is daarmee op peil gebleven. Beeld en Geluid heeft al vaker in zijn verslagen en toelichting op begrotingen geconstateerd dat veel van de werkzaamheden van het instituut afhankelijk zijn van incidentele financieringsbronnen. Tegelijkertijd nemen de structurele kosten sinds 2006 toe, als gevolg van de ontwikkelingen op het gebied van ict en digitalisering, en de ingebruikname van gebouw en publieksfunctie. Besloten is om in de begroting van 2010 bijna 1 mln aan structurele kosten om te buigen naar kosten van tijdelijke aard. De vrijgespeelde middelen worden met name benut om de inrichting en het beheer van de ictfunctie te professionaliseren, en de robuustheid van de ict-systemen te verbeteren. De komende vijf jaar zal nog eens 1.5 mln aan vaste kosten moeten worden omgebogen naar tijdelijke kosten. De totale bezuiniging komt hiermee op 2.5 mln. Naast de ict-functie zullen we vrijgespeelde middelen reserveren voor het intensiveren van de marketing, voor het versterken van onze aanwezigheid op het internet en voor het versterken van de administratieve organisatie. Uiteindelijk doel van de operatie is het verduurzamen van de opbrengsten van Beelden voor de Toekomst. Zowel de digitale collectie, als ook de contextuele kennis die daarover is opgebouwd, willen we ook na afloop van Beelden voor de Toekomst aan zoveel mogelijk gebruikers, mediaprofessionals, onderwijs en het publiek, online en offline in ons gebouw, beschikbaar stellen. Organisatie, bezetting, verzuim De bezetting omvatte over 2009 gemiddeld 210 fte (2008: 192 fte, 2007 166 fte). Daarnaast waren voor 53 fte medewerkers via derden (inclusief uitzendkrachten) en 45 vrijwilligers actief voor het instituut. Het ziekteverzuim bedroeg in 2009 4,5%, een daling van bijna 1 procentpunt in vergelijking met 2008 toen het verzuim 5,4% bedroeg. Het verzuim ligt nu weer vrijwel op het niveau van 2007 (4,4%). In 2009 is door de afdeling P&O een start gemaakt met de invoering van competentie-ontwikkeling. Door middel van workshops zijn de benodigde competenties voor alle management- en leidinggevende functies binnen Beeld en Geluid vastgesteld en in een zogenaamd woordenboek uitgewerkt. Deze competenties zijn in een computersysteem (Talentscape) gezet waardoor er door betrokkenen een competentieprofiel kan worden opgesteld. Aan de hand daarvan hebben in 2009 de eerste competentiegerichte gerichte functioneringsgesprekken plaatsgevonden. Het streven is om de competenties van een groot deel van de overige functies in 2010 vast te stellen. Raad van Toezicht en bestuur Het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid is een stichting, gevestigd te Hilversum, waarvan het bestuur is opgedragen aan de algemeen directeur. Na het vertrek van Edwin van Huis per 1 januari 2009, benoemde de raad van toezicht Jan Müller per 1 april 2009 tot zijn opvolger. De tussenliggende maanden heeft Jan Vriezen, plaatsvervangend algemeen directeur, het bestuur waargenomen. Beeld en Geluid kent een zevenkoppige Raad van Toezicht. De voorzitter wordt benoemd door de minister van OCW, de NPO benoemt drie leden en de resterende drie leden benoemt de raad zelf. Met ingang van april 2009 heeft Henk Hagoort (Raad van Bestuur, NPO) voor de NPO de plaats van Cees Vis ingenomen, die om gezondheidsredenen terugtrad. In het aftreedrooster is de oorspronkelijke benoemingsdatum van Cees Vis aangehouden. Tevens benoemde de NPO in het voorjaar Lucas Goes (BNN) in de raad, vanwege het vertrek van Peter Schrurs (VPRO). 4
In 2009 kwam de raad driemaal bijeen. Op de agenda stonden onder meer het goedkeuren van de jaarstukken. Voorts is verschillende malen gesproken over het meerjarenplan 2010-2015 dat dit voorjaar zal worden vastgesteld. aftreedrooster Raad van Toezicht lid benoemd door 1 e benoeming per (evt) 2 e benoeming per uiterlijk defungeren Schultz van Haegen OCW mei 2007 mei 2011 mei 2015 Hagoort Publieke Omroep september 2003 september 2007 september 2011 Maas Publieke Omroep maart 2007 maart 2011 maart 2015 Goes Publieke Omroep april 2009 april 2013 april 2017 Aris Raad van Toezicht december 2008 december 2012 december 2016 Veen Raad van Toezicht juni 2007 juni 2011 juni 2015 Van Stade Raad van Toezicht december 2008 december 2012 december 2016 Hilversum, 5 mei 2010 Het bestuur J. Müller 5
Activiteitenverslag Aquisitie en archivering radio, televisie en muziek radio en televisie Beeld en Geluid archiveert, sinds de komst van de Digitale Voorziening in 2007, jaarlijks de gehele radio- en televisieproductie van de publieke omroep. Doordat een beperkte set metadata via de digitale keten het archief instroomt, kon de verdubbeling van de archiveerproductie in 2007 gerealiseerd worden bij een gelijkblijvende bezetting. In 2009 zond de publieke omroep wat meer uit dan begroot. Voor televisie gold dat de grotere instroom bijna volledig kon worden gearchiveerd, slechts een beperkte achterstand hoefde begin 2010 te worden opgelost. De verwerkingssnelheid verbeterde: uitgezonden programma s waren in de regel na een dag ontsloten in de catalogus immix. Zorgelijk is dat in de loop van het jaar het percentage foutief ingestroomde metadata vanuit de DDV toenam van ca 3% tot bijna 10%. Aan correctie werd daardoor meer tijd besteed dan voorzien. Met de NPO is afgesproken dat strikter zal worden toegezien op het toeleveren van de juiste metadata door de omroepen. Naast de wettelijke taak van de publieke-omroeparchivering, neemt Beeld en Geluid uit cultuurhistorisch oogpunt nog de Weken Nederlandse Televisie en Weken Nederlandse Radio op. Gedurende enkele weken per jaar wordt het volledige radio- en televisieaanbod van de algemene publiekszenders opgenomen. Daarnaast wordt nog een beperkte selectie uit het aanbod van commerciële radio- en televisiezenders gearchiveerd. Bij radio viel dit jaar een beperkter aanbod binnen de selectiecriteria. In 2009 werd zoals gebruikelijk ook het volledige aanbod aan STER-spots gearchiveerd. Tot slot archiveert Beeld en Geluid in opdracht van de Eredivisie Combinatie alle Eredivisievoetbalwedstrijden, als ook enkele honderden uren clubcontent. muziek In 2009 is de trend dat de instroom van muziekcd s achterbleef bij de begroting gekeerd. Debet aan de dalende instroom was enerzijds het afnemende aanbod op de markt, maar anderzijds ook de moeizame uitvoering van de afspraken met platenmaatschappijen over de levering van cd s. Om dit probleem op te lossen, is Beeld en Geluid in juli 2008 een samenwerking met GfK gestart. Deze organisatie exploiteert onder de naam Phononet een online bestelsysteem voor de muziekdetailhandel. Beeld en Geluid levert metadata, samples en gescand artwork aan Phononet; GfK levert Beeld en Geluid de nieuwe muziekreleases (alleen Nederlands product). De samenwerking verloopt kostenneutraal en levert dus geen inkomsten op. De winst is echter de grotere continuïteit in de instroom van cd s en het vormen van digitaal muziekarchief dat beter aansluit op de werkprocessen van de klant. Uit de cijfers blijkt dat in 2009 de instroom van cd s op peil begint te komen. Het tweede doel, de vorming van een digitaal muziekarchief, heeft door het faillissement van de softwareleverancier in 2009 ernstige vertraging opgelopen. In 2010 moet worden bekeken of, en tegen welke kosten, alsnog een werkend systeem kan worden opgeleverd. INSTROOM EN ARCHIVERING RTV Resultaat 2008 Begroot 2009 Resultaat 2009 % ten opzichte van begroting TELEVISIE (speeluren) Publieke omroep instroom 7.951 7.640 7.838 103% Publieke omroep archivering 8.198 7.640 7.343 96% Commerciële televisie 579 500 521 104% instroom en registratie Weken Nederlandse Televisie 2.699 3.360 3.527 131% instroom en registratie Sterspots 4.000 4.000 4.000 100% RADIO (speeluren) Publieke Omroep instroom 22.230 22.100 24.723 112% (inclusief WNR) Publieke omroep archivering 22.602 22.100 22.359 101% 6
Commerciële radio instroom en registratie (incl WNR) Weken Nederlandse Radio instroom en registratie * 3.768 5.000 3.989 80% 3.773 3.900 3.106 80% * de 3900 uur die jaarlijks in het kader van de WNR wordt opgenomen, wordt deels al verworven bij de reguliere instroom van publieke en commerciele radio. In week 10 en week 40 worden daarnaast nog enkele tientallen uren aanvullend materiaal opgenomen. INSTROOM EN ARCHIVERING MUZIEK Resultaat 2008 Begroot 2009 Resultaat 2009 % ten opzichte van begroting CD S EN DVD S Instroom (exemplaren) 8.696 11.500 10.756 94% Archivering (exemplaren) 7.440 11.500 11.032 96% MOZ Instroom (programma s) 938 850 735 86% Archivering (programma s) 890 850 640 75% Conservering en digitalisering van film, video en audio De activiteiten rond de historische analoge collecties zullen nog tot medio 2014 voortgestuwd worden door het project Beelden voor de Toekomst. Waren 2007 en 2008 nog te kenmerken als startfase van dit ongekend grootschalige en complexe projecten, de cijfers uit 2009 laten zien dat de activiteiten op stoom zijn gekomen. film In het laatste kwartaal van het jaar hebben de prestaties van de afdeling film een grote vlucht genomen. Vooral de productie van gedigitaliseerde film nam zeer sterk toe, waardoor het jaardoel vrijwel geheel is behaald. In totaal zijn 2.789 uren film gedigitaliseerd. Het grootste deel van de werkzaamheden wordt verricht door Ascent Media Group. Daarnaast digitaliseert in het smalfilmproject SuperSens 8 mm-film en Éclair 16 mm. Ook voor de conserveringsprojecten zijn goede resultaten te melden. Het jaartarget van de conservering van acetaatfilm is behaald. Het jaardoel van de conservering perfoacetaat is zelfs met 30% overschreden. In het vierde kwartaal is tevens de productie op gang gekomen in het kader van de conservering van nitraatfilm, waarbij in dat kwartaal toch nog 29 van de voor 2009 begrote 34 uren nitraatfilm geconserveerd zijn. Tevens zijn voorbereidingen getroffen om ook in 2010 en daarna de productie op peil te houden. Naast de lopende projecten, worden in de loop van 2010 de aanbestedingen filmdigitalisering op HD en nitraatconservering- en digitalisering gepubliceerd. video De jaarprestatie video-encoding is met bijna 30% overschreden. Dit resultaat is niet onverwacht, aangezien de encoding van digibetabanden inmiddels een goed ingeregeld werkproces is. Tevens is men bezig met de opstart voor de gedetailleerde inventarisatie van de niet-digibetabanden video, zoals BCN en VHS. audio De prestatie audio-encoding is behaald. Dit geldt zowel voor de encoding van tape en DAT, in het kader van Beelden voor de Toekomst, alsmede die van MOZ die uit de reguliere middelen wordt bekostigd. De implementatie van de nieuwe, geautomatiseerde, kwaliteitscontrole (QC) van audioencoding is complexer gebleken dan de leverancier heeft kunnen inschatten. Met de leverancier van het nieuwe workflow- en QC-systeem zijn zeer duidelijke afspraken gemaakt omtrent de implementatie van het systeem. Dat wordt in het eerste kwartaal van 2010 in productie genomen. De 78-toeren en gesneden platen worden door middel van een gedetailleerde inventarisatie verder in kaart gebracht. Daarnaast wordt door Collecties in samenwerking met ICT gewerkt aan een harddiskstorageomgeving om al het gedigitaliseerde materiaal voor Beelden voor de Toekomst op te slaan. 7
foto Na gunning van de aanbesteding fotodigitalisering die met het Filmmuseum en het Nationaal Archief als trekker is voorbereid is in juli 2009 het contract getekend met Pictura. Na de inregel- en testperiode is in de laatste maanden van het jaar de productie op gang gekomen, met een nog bescheiden aantal van 7.237 digitaliseringen. De conserveringsproductie startte in de zomer en heeft 1.982 conserveringen opgeleverd. Het ompakken van negatieven in veilige en duurzame verpakkingen volgens moderne richtlijnen is sterk toegenomen, het eindresultaat kwam 43% boven de begroting uit. acquisitie en inventarisatie Een adequate inventarisatie staat aan het begin van elk conservering- en digitaliseringproject. Daarom worden reguliere middelen ingezet om de inventarisatiestand, die nog is toegenomen in de jaren dat alle capaciteit werd ingezet (in voorbereiding) op de verhuizing van de collecties in 2006, verder weg te werken. In juli 2008 is het werk begonnen. Sindsdien zijn 3.113 blikken verwerkt, met in totaal 1.073.438 meters film. Daaronder zijn ook blikken film uit de lopende aanbiedingen gerekend. Inventarisatie heeft niet alleen betrekking op de bestaande collectie: in 2009 ontving de afdeling Acquisitie tientallen aanbiedingen van collecties. Tot het aangeboden materiaal behoorde onder meer amateurfilmmateriaal uit Nederlands- Indië. Dit materiaal is gebruikt voor de documentaire Door soldatenogen van de NPS. CONSERVEREN, DIGITALISEREN AUDIO bvdt encodering audio tape en DAT (speeluren) * bvdt digitaliseren/encoderen 78- toerenplaten (speeluren) bvdt digitaliseren/encoderen gesneden platen (speeluren) encodering MOZ (speeluren) Resultaat 2008 Begroot 2009 Resultaat 2009 % ten opzichte van begroting 15.084 17.059 17.119 100% nvt 824 nvt nvt nvt 152 nvt nvt 1.561 5.000 7.100 142% VIDEO bvdt digitalisering / encodering (speeluren) 11.745 20.273 26.182 129% FILM bvdt film-filmconservering 74 401 431 107% acetaat (speeluur) bvdt conservering perfoacetaat 571 1.199 1.562 130% (speeluur) bvdt conserveren nitraatfilm nvt 34 29 85% bvdt digitalisering / encodering (speeluur) 1.121 2.702 2.789 103% FOTO bvdt verpakken (stuks) nvt 100.000 142.654 143% bvdt conserveren (stuks) nvt 4.000 3.216 80% bvdt digitaliseren (stuks) 1.079 150.000 7.237 5% 8
Dienstverlening b2b - mediaprofessionals De digitale dienstverlening is in 2009 sterk gestegen. Het aantal downloads bedroeg ruim het dubbele van 2008. De dienstverlening verliep op hoofdlijnen conform de KPI s zoals die in de dienstverleningsovereenkomst met de NPO zijn vastgesteld. Het is verheugend vast te kunnen stellen dat - ondanks de incidenten en technische verstoringen die zich ook voordeden - het serviceniveau goed is en de feedback via het gebruikersoverleg positief is. Het toenemend gebruik van het archief vertaalde zich ook in een hogere licentie-afdracht aan de publieke omroep, bijna 900.000 in 2009. De downloadsnelheid van high-res content was het belangrijkste probleem dat gedurende heel 2009 speelde. Ofschoon de daadwerkelijke snelheid aan de klantverwachting voldoet, is de met de NPO afgesproken performance sinds maart niet meer gerealiseerd. Hoofdoorzaak is het intensieve gebruik van immix, maar ook technische storingen bij Beeld en Geluid en/of Technicolor en storingen of trage verbindingen naar FTP-servers van de omroepen hebben invloed op de downloadsnelheid. Om dit probleem tegemoet te treden is in overleg met de NPO een differentiatie in afleversnelheid geïntroduceerd. Bestellingen kunnen nu volgens drie prioriteiten afgeleverd worden: de actualiteitenpool krijg voorrang en bulkbestellingen of klanten die geen haast hebben kunnen ervoor kiezen materiaal s nachts te laten afleveren. Het gevolg is spreiding van gebruik en het terugdringen van piekbelastingen. Verder zijn er de zogenaamde aansluitvoorwaarden vastgesteld om te zorgen dat omroepen en andere aangesloten partijen op de juiste wijze en met de juiste middelen zijn aangesloten. Met name wordt hierbij gekeken naar de inrichting van FTP-servers en de snelheid van de verbindingen. In 2010 zullen de effecten van deze verbeteringen zichtbaar worden. Het aansluiten op de digitale infrastructuur van andere klantgroepen uit de creatieve industrie gaat gestaag verder. Inmiddels zijn bijna 40 partijen aangesloten en geïnteresseerden blijven komen. Door inzet van een extra subsidie van OCW zullen in 2010 ook de regionale publieke omroepen een aansluiting krijgen. De grafiek hieronder toont het succes van de digitalisering aan. Niet alleen zijn we sinds 2008 een digitaal archief (meer downloads dan banden), maar belangrijker: sinds de digitalisering is het archiefgebruik binnen drie jaar meer dan verdubbeld. De tweede tabel, maakt binnen het aantal downloads inzichtelijk welk deel digital born materiaal betreft (geproduceerd na 1 januari 2007) en welk deel materiaal betreft dat in het kader van Beelden voor de Toekomst is gedigitaliseerd, ofwel programma s die voor 1 januari 2007 zijn geproduceerd. Uit het overzicht blijkt dat het aantal downloads van BvdT-materiaal rond de 35% ligt. De meerwaarde die digitalisering creëert wordt hiermee overtuigend aangetoond. 30.000 25.000 20.000 15.000 dow nloads Digi's 10.000 5.000 0 2006-1 2006-3 2007-1 2007-3 2008-1 2008-3 2009-1 2009-3 9
businessdevelopment In 2009 is, in het kader van Beelden voor de Toekomst, een drietal pilots uitgevoerd met betrekking tot sales voor av-gebruik op het web: samenwerking met Ilse Media / Sanoma (www.zie.nl), een eigen portal i.s.m. VideoStrip (www.beeldengeluid.tv) en een advertentiemodel met YouTube. De resultaten hiervan vallen tegen. Enerzijds is de markt voor content slecht, anderzijds is er het steeds terugkerende beeld van gratis content dat initiatieven op dit terrein bemoeilijkt. Wel is de sales aan buitenlandse partijen toegenomen. Eén van de initiatieven om dat te faciliteren is het online cliparchief Dutch Footage. Ofschoon de opbrengsten nog beperkt zijn, neemt de zichtbaarheid toe en zullen de voor 2010 geplande marketing-inspanningen het resultaat verbeteren. Daarnaast wordt gewerkt aan een op consumenten gericht downloadplatform voor speelfilms en documentaires, onder de titel Filmotech. Filmotech wordt ontwikkeld in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Speelfilmproducenten en het Filmmuseum. B2B Mediaprofessional Resultaat 2008 Begroot 2009 Resultaat 2009 % ten opzichte van begroting beeld downloads 29.879 30.000 74.097 247% in programma-uren 15.595 % born digital (na 010107) uitleningen 45.477 60.000 29.595 49 % audio/gespr. woord downloads 0 1.000 636 48 % uitleningen 2.870 10.000 2.351 82 % muziek uitleningen cd/dvd 51.204 60.000 42.917 71 % uilteningen MOZ 1.107 pm 1.151 104 % immix-aansluitingen derden aansluitingen (cum.) 12 50 38 76% onderwijs Beeld en Geluid neemt een dubbele positie in ten opzichte van de onderwijsmarkt. Enerzijds als nonprofit organisatie met als primaire doel het toegankelijk maken van audiovisueel erfgoed, anderzijds als zakelijke organisatie die inkomsten dient te genereren. Op basis van deze dubbelrol is een drietraps-strategie ontwikkeld met de volgende niveaus: 10
1) het basis aanbod van av-content (al dan niet tegen een basisvergoeding). Belangrijkste voorbeelden hiervan zijn de bronnenbanken Teleblik Basisdienst en Academia; 2) het aanbod van context waarin de av-content gebruikt kan worden (koppelingen met methodes, extra tools, etc). Juist waar het om grote hoeveelheden gaat, vertegenwoordigt context meer waarde dan de content zelf, en het is het gebruik waarvoor klanten bereid zijn te betalen. Deze tweede trap bestaat uit betaalde meerwaardediensten, waartoe ED*IT en Les 2.0 behoren. Al met al is 2009 een turbulent jaar geweest voor de onderwijsactiviteiten. Na een enorme inspanning om de nieuwe betaaldienst ED*IT tijdig op te leveren en te lanceren, in september 2009, werd in diezelfde maand ook een nieuwe versie van Teleblik gelanceerd. De voorbereidende werkzaamheden op de ontwikkeling van Les 2.0 liepen ondertussen gewoon door. Voorts verliep eind 2009 de licentie die Beeld en Geluid met Surfdiensten en Surfnet had gesloten, voor de beschikbaarstelling van Academia aan het hoger onderwijs. Ook kenmerkte 2009 zich door een verbreding in de samenwerking. In Teleblik en Academia werd al enige jaren samengewerkt met Kennisnet, Surfnet en Teleac. In de projecten ED*IT en les 2.0 is de samenwerking met veel andere (erfgoed)instellingen aangegaan of geïntensiveerd. Hierin participeren momenteel Naturalis, RMO, Volkenkunde, Nationaal Archief, Filmmuseum, ANNO en Kennislink. Daarnaast is in Les 2.0 de verbinding gezocht met het onderwijs en een aantal private ondernemingen. Teleblik Basisdienst, ED*IT Begin september werd zowel de betaaldienst ED*IT gelanceerd, als een nieuwe versie van Teleblik. Tools en contextinformatie uit Teleblik werden daarbij overgeheveld naar ED*IT. Ondanks de wijzigingen in het Teleblik-aanbod, neemt het aantal scholen met een Teleblik-licentie nog steeds toe, al is het verzadigingspunt naar verwachting wel bijna bereikt gezien het bereik van 85% van het onderwijs. ED*IT, dat in september werd gelanceerd, heeft het moeilijker. Hoewel het concept, blijkens het contact met docenten wordt gewaardeerd, blijft het aantal verkochte licenties achter bij de doelstellingen. Oorzaken hiervan zijn onder andere de negatieve beeldvorming rond een betaaldienst die indirect door OCW wordt gesubsidieerd; terwijl aan de andere kant juist gratis onderwijsdiensten door OCW worden ontwikkeld (Wikiwijs). Een andere oorzaak voor de nog beperkte afname van ED*IT ligt in een te bescheiden marketinginspanning bij de start van het nieuwe schooljaar. Vandaar dat in het voorjaar van 2010 een marketing- en salescampagne zal worden gestart. Academia In de afgelopen maanden zijn Surfdiensten, Surfnet en Beeld en Geluid een nieuwe overeenkomst voor de beschikbaarstelling van Academia aangegaan. De voormalige licentie verliep op 31 december 2009; instellingen konden hun licentie vanaf 1 januari 2010 verlengen. Voorjaar 2010 werd duidelijk dat het benodigde aantal gebruikers is gehaald om de dienst te kunnen voortzetten. De belangrijkste wijzigingen in de nieuwe licentie-overeenkomst ten opzichte van de oude zijn: - de overeenkomst heeft een looptijd van drie jaar; - doorgevoerde prijsindexatie in verband met de groeiende collectie en navenant hogere kosten. De hostingovereenkomst met Surfnet is voorlopig aangegaan voor een jaar. In januari volgen onderhandelingen over een eventuele vervolgovereenkomst. ONDERWIJS Resultaat 2008 Begroot 2009 Resultaat 2009 % ten opzichte van begroting TELEBLIK (gratis) geregistreerde scholen (cumulatief) 6.884 7.896 aantal PO-licenties (locaties) 5.668 6.455 aantal MBO-licenties (locaties) 151 aantal VO-licenties (locaties) 1.290 aantal uren beschikbaar (cum.) 5.832 5.900 5.091 97% ED*IT (betaaldienst) aantal PO-licenties (locaties) 36 aantal VO-licenties (locaties) 10 marktaandeel po 6% 0,38% 6% marktaandeel vo 6% 0,64% 11% marktaandeel mbo 6% 0% 0% ACADEMIA geregistreerde gebruikers NL 490.000 460.000 519.132 113% aanbod van progamma s (cum.) 20.605 30.000 29.101 97% 11
* = geen gegevens ivm ontwikkeling nieuwe Teleblik basisdienst B2C particulieren en special products Bestellingen door het algemeen publiek worden zoveel mogelijk gestandaardiseerd en geautomatiseerd afgehandeld via de webwinkels. Daarnaast heeft Beeld en Geluid een online muziekwinkel, Fonos. Niet meer in de handel verkrijgbare Nederlandse platen kunnen op cd worden besteld. Naast de webwinkels heeft Beeld en Geluid in samenwerking met verschillende partners enkele tientallen dvd- en cd-producties uitgebracht. Succesvol waren de verzamelcd/-dvd met werk van Ramses Shaffy, die inmiddels goud werd en de dvd van de NPS-serie De Oorlog. Daarnaast werden in 2009 enkele succesvolle webprojecten gerealiseerd, grotendeels in het kader van Beelden voor de Toekomst. De koppeling van de multimediacatalogus van Beeld en Geluid met de dienst Uitzending Gemist van de publieke omroep is daarvan een goed voorbeeld. webshop en individuele aanvragen In 2009 is de On Demand webshop gekoppeld aan immix en is de online betalingsmodule Ideal geïmplementeerd. Resultaat is dat verwerking en financiële afhandeling efficiënter verloopt. Het aantal bestellingen is in 2009 meer dan verdubbeld: de maximale verwerkingscapaciteit van 4.000 dvd s is ruimschoots gehaald zonder enige marketinginspanning. Verhoging van fulfillment volume is door het succes van de webshop nu echter noodzaak geworden voor 2010. Fonos De verkopen via Fonos bleven stabiel in 2009 tot het faillissement van fulfillment-partner TreeTop in het najaar. Hierdoor zijn 50% minder verkopen gerealiseerd in de laatste maanden van het jaar. In 2010 wordt onderzocht welke structurele oplossing voor fonos.nl het meest geschikt is. koppeling immix - UitzendingGemist De koppeling tussen de catalogus van Beeld en Geluid met die van Uitzending Gemist (UG), in samenwerking met de NPO opgezet, is gelanceerd op 1 december 2009. Dit betekent dat de zoekmogelijkheden in Uitzending Gemist sterk zijn verbeterd, en dat duizenden uren historisch materiaal nu ook via Uitzending Gemist toegankelijk zijn. Het bereik van het historisch archief is op deze manier sterk toegenomen. Ook bevat de Beeld en Geluid-catalogus nu links naar programma s die op Uitzending Gemist bekeken kunnen worden. Op deze manier kan via de Beeld en Geluid zoekmachine op internet meer dan24.000 uur video online worden geraadpleegd. Niet in de laatste plaats schuilt de opbrengst van dit project in het feit dat de rol van Beeld en Geluid als natuurlijke partner van de omroepen verder is versterkt. De koppeling behelst een nieuwe online publicatieroute, die omroepen in staat stelt snel archiefmateriaal online te publiceren. overige webprojecten Collectie website: BarendenVanDorp.nl De digitalisering en ontsluiting in september van de collectie-website www.barendenvandorp.nl heeft geleid tot verkoop van fragmenten ten behoeve van het nieuwe tv-format Dossier BvD op televisiezender Het Gesprek, waarin oude gasten (Theodor Holman, André van Duin, Freek de Jonge en Rachèl Hazes) aan de hand van archiefmateriaal opnieuw aan de tand worden gevoeld door Frits Barend. De koppeling van de website met Waisda (metadatering door publiek) heeft verder honderden trefwoorden en beschrijvingen opgeleverd voor Barend en Van Dorp programma s. YouTube.com/beeldengeluid Wekelijks worden aan de actualiteit gekoppelde thema-video s ontsloten via het goed bekeken kanaal van Beeld en Geluid op YouTube. Tegen het eind van het jaar is een pilot gestart met videoadvertenties op dit kanaal. Deze pilot zal in juni 2010 worden geëvalueerd. uitgeefprojecten De consumentenvraag naar fysieke dragers zoals dvd en cd is nog lang niet opgedroogd. Beeld en Geluid participeert of initieert een groeiend aantal uitgeefprojecten, en ontwikkelt die in samenwerking met externe partijen als distributeurs, uitgevers en platenmaatschappijen. De uitgeefprojecten beogen het bereik van bijzondere collecties te vergroten, als ook inkomsten te genereren in het kader van de terugverdienverplichting voor Beelden voor de Toekomst. 12
In 2009 waren er veel releases waaronder enkele grote, zoals Ramses Shaffy - Laat me, Nederlands Indië, Ischa Meijer, KLM 90 jaar e.a. Naast de verkooppotentie van deze titels hebben met name de releases Ramses Shaffy en Ischa Meijer veel free publicity gegenereerd in print, op het web en op televisie. Deze publiciteit vertegenwoordigd een substantiële marketingwaarde voor het instituut Beeld en Geluid en het project Beelden voor de Toekomst. B2C/particulieren Resultaat 2008 Begroot 2009 Resultaat 2009 % ten opzichte van begroting FONOS verkochte cd s 10.993 12.500 7.604 61 % WEBSHOP verkochte dvd s 2.141 5.000 4.679 94 % SPECIAL PRODUCTS aantal producties 10 47 470 % Rechten: administratie en clearing Adequate informatie over de rechtenstatus van programma s in het archief is een cruciale voorwaarde voor de bruikbaarheid van het materiaal. In november 2009 werd een mijlpaal bereikt toen een groot deel van de rechteninformatie die Beeld en Geluid in samenwerking met de omroepen de afgelopen jaren verzamelde, in de catalogus werd ingevoerd. Hiermee is een belangrijke stap gezet naar een betere toegang tot rechteninformatie voor de klant tijdens het bestelproces via immix. Het project is mede tot stand gekomen in het kader van Beelden voor de Toekomst. Deze eerste grootschalige, geautomatiseerde import bracht de gegevens over uit zo n 6000 bestanden die de rechtenstatus beschrijven van 28.000 programma s in de vorm van 233.000 verschillende exploitatierelaties. De gegevens kunnen op dit moment alleen nog intern worden geraadpleegd. In de loop van 2010 moet ook de gebruikersmodule van het rechtenmanagementsysteem in immix worden opgeleverd, zodat de zakelijke klanten de informatie kunnen gebruiken. AUTEURSRECHTEN Resultaat 2008 Begroot 2009 Resultaat 2009 % ten opzichte van begroting Clearen rechten film (speeluren) nvt 1.473 nvt 0% video (speeluren) 18.203 11.760 9.436 80% audio (speeluren) 36.397 10.620 1.811 17% Administreren rechten film (speeluren) 418 1.473 755 51% video (speeluren) 21.252 10.000 19.429 194% audio (speeluren) nvt 10.620 11.912 112% 13
Beeld en Geluid experience De bezoekersaantallen zijn in 2009 t.o.v. 2008 met bijna 3.000 gestegen naar 195.773. Zowel de tentoonstelling naar aanleiding van 50 jaar Studio Sport, als die gewijd aan het oeuvre van Freek de Jonge, trokken veel publiek. Daarnaast waren er veel andere evenementen die de experience het jaar door op de kaart zetten. Het percentage jeugd, inclusief scholen, blijft onverminderd hoog, met 40%. Het is goed om te constateren dat na de verwachte terugval in bezoekers in 2008 er nu sprake is van consolidatie. Met behulp van het strategisch marketingplan, voldoende middelen en de juiste programmering kunnen we deze aantallen de komende jaren versterken. Streven blijft om de positie in de top 20 van cultuurattracties te behouden. tentoonstellingen, evenementen en overige activiteiten 50 jaar Studio Sport in Beeld heeft maar liefst 60.000 bezoekers getrokken in slechts 3 maanden. In de laatste weken, tijdens de meivakantie, was er net als direct na de opening een grote toestroom van publiek.op Studio Sport volgde snel het tweede grote merk: Freek! Met een indrukwekkende grand opening met orkest en zang is veel mooie publiciteit verkregen, en dat gold evenzeer voor de drukbezochte live-voorstelling waarmee de tentoonstelling werd besloten. Veel bezoekers hebben in de herfstvakantie nog de kans genomen om de tentoonstelling te bekijken. Intern waren de voorbereidingen op de nieuwe tentoonstelling InScène, die opent in 2010, toen al begonnen. Er is gewerkt aan een cross-mediale opzet met integratie van tentoonstelling, evenementen, arrangementen en educatie. Er wordt samengewerkt met publieke én commerciële omroepen en met productiemaatschappijen. De gamexperience is op twee drukbezochte dagen in de herfstvakantie de diepte ingegaan door nadruk te leggen op het ontstaansproces van games, in de vorm van uiteenlopende presentaties en workshops door de mensen uit het vak. Daarmee nemen we geheel een eigen positie in in het veld van de vele gamebeurzen en manifestaties, die recht doet aan onze visie op informeel leren. Voor de kerstvakantie is het concept Beeld en Geluid straalt bedacht voor een brede winterprogrammering met uiteenlopende activiteiten: van een drankje aan de TOP 2000 bar (en de mogelijkheid om via een playbackoptreden toegang tot de Radio 2 studio te winnen), naar het bijwonen van de live-uitzendingen van Radio 1 in het kader van de Decenniumtiendaagse, een sessie met het Jeugdjournaal, en de allereerste masterclass Oudejaarsconference onder leiding van Dolf Jansen, viel er voor iedereen iets te beleven. Bijzondere vermelding verdient de Annie MG-route naar aanleiding van de gelijknamige televisieserie: in tal van experiencepaviljoens en in de theaterzalen werd het radio- en televisiewerk van Nederlands populairste schrijfster getoond. Dit is tevens een experiment om de experience op andere, meer thematische, manieren te programmeren. Buiten de deur zijn enkele programmaonderdelen van de Nacht van de Geschiedenis verzorgd, waaronder een rondetafelgesprek over 40 jaar oudejaarsconferences.. De widget van Beeld en Geluid is in totaal 9977 keer gedownload. Het aantal bekeken filmpjes is het afgelopen kwartaal gegroeid van 350 per dag naar 1.166 filmpjes per dag. Van al deze kijkers leest 98% de toelichting en 6,4% klikte op "lees verder". educatie/mediawijsheid Met het oog op de functie van Nationaal Loket voor het Netwerk Mediawijsheid is een nieuw paviljoen in de experience gerealiseerd op de fundamenten van de Zapcentrale. Op 10 december is het feestelijk geopend onder toeziend oog van de stakeholders. Tevens is er in dit kwartaal een conceptversie van de mediawijsheid-trainingmodule gerealiseerd, tests staan gepland voor begin 2010. Ook zijn er 2 speciale netwerkevents geweest: Social Gaming (tijdens de gamexperience) en MediaCultuur. De onderzoeksopzet voor een publieksonderzoek is klaar. En ten slotte is er een kickoff geweest met 750 studenten die op scholen veldonderzoek gaan doen naar zelfbeeld en mediagebruik van scholieren (12-17 jaar). De aanvraag voor de projectsubsidie mediawijsheid 2010 is ingediend bij OCW en inmiddels gehonoreerd. 14
EXPERIENCE Resultaat 2008 Begroot 2009 Resultaat 2009 % ten opzichte van begroting bezoekcijfers bezoekers 192.833 175.000 195.773 112% - voor tijdelijke expo 65.610 50.000 103.000 201% - in schoolverband 21.000 25.000 23.903 96% - voor evenementen 8.000 14.000 175% publiekstevredenheid cijfer 7,5 7,5 7,9 105% tijdelijke tentoonstellingen / evenementen tijdelijke expo s 3 3 100% eigen evenementen 4 15 375% 1 compleet vernieuwd paviljoen 1 1 1 marketable als nieuwe attractie 100% Kwartaal 1 t/m 4-2009 300.000 250.000 Aantallen 200.000 150.000 100.000 50.000 0 01-07-09 10-07-09 19-07-09 28-07-09 06-08-09 15-08-09 24-08-09 02-09-09 11-09-09 20-09-09 29-09-09 08-10-09 17-10-09 26-10-09 04-11-09 13-11-09 22-11-09 01-12-09 10-12-09 19-12-09 28-12-09 Bezoekers 2009 Bezoekers 2008 Bezoekers 2007 Prognose 200.000 per jaar Bezoekers 150.000 per jaar 15
Collecties in context De toegankelijkheid van de collecties neemt door digitalisering sterk toe. Beeld en Geluid definieert die toenemende toegankelijkheid niet uitsluitend in termen van kwantitatieve verruiming van het aanbod, zoals af te lezen uit de omvang van het digitale archief, maar ziet hier juist ook een kans om de collecties kwalitatief aan te kunnen bieden, omdat er overzichten en vergelijkingen mogelijk worden, waardoor de kennis over de collecties wordt vergroot. Dit betekent dat naast het contextualiseren van de collecties ook werk gemaakt wordt van het ontwikkelen en uitdragen van collectiegerelateerde kennis, door het bieden van een platform om dit type onderzoek samen te brengen, te synthetiseren en weer naar buiten te brengen. Participatie van onderzoekers, journalisten en gebruikers wordt hierbij nadrukkelijk gezocht. Deze ambitie is gehonoreerd via Beelden voor de Toekomst, wat betekent dat naast de reguliere programmering in de experience, contextualisering nu ook gestalte krijgt via de Beeld en Geluid-wiki, een artist in residence programma en mediahistorisch onderzoek. In 2009 is een promotiecampagne opgezet om de participatie in de Beeld en Geluid- wiki, instrument voor kwalitatieve interpretatie van de collectie, te stimuleren. Het aantal geregistreerde gebruikers is in 2009 gestegen tot 1.243. Het aantal raadplegingen neemt toe, de wiki is in 2009 inmiddels 2,3 mln keer bekeken. In het kader van het project Documentairemaker in focus is een samenwerking overeengekomen met het International Documentary Film Festival Amsterdam. Tijdens het IDFA is het plan voor een opdrachtfilm door John Appel gepresenteerd in de Zuiderkerk. Aan de VU is Bert Hogenkamp benoemd tot bijzonder hoogleraar met als onderzoeksopdracht reclame en opdrachtfilm. Aan de UvA is Huub Wijfjes benoemd als bijzonder hoogleraar voor onderzoek naar de geschiedenis van de Nederlandse radio en televisie. De verworven kennis wordt via een symposiumprogramma, publicaties en programmering voor het algemeen publiek verspreid. Daarnaast zijn de voorbereidingen gestart voor een boek over de Nederlandse mediageschiedenis, Een eeuw beeld en geluid, dat najaar 2010 zal verschijnen. Tot slot werden 3 symposia georganiseerd. Het symposium Nieuws. Maak het mee!, een symposium over tunes en jingles onder de titel Time to face the Music en een symposium over luistercultuur onder de titel Het nieuwe luisterleven. De inhoudelijk sterke programma s stonden garant voor veel mediaaandacht en bezoekers. CONTEXTUALISERING/bvdt Resultaat 2008 Begroot 2009 Resultaat 2009 % ten opzichte van begroting foto/bvdt metadata nieuwe foto s tbv algemeen nvt 4.150 4.186 101% publiek contextualisering foto s tbv algemeen nvt 4.150 4.186 101% publiek audio/bvdt contextualisering audio tbv algemeen 53 1.400 1.554 111% publiek film/video/bvdt contextualisering film/video tbv algemeen 6.520 7.327 8.676 118% publiek Beeld en Geluid wiki/bvdt lemma s 2.708 5.000 5.748 106% geregistreerde gebruikers 1.500 1.243 83% geraadpleegde pagina s 2,3 mln kennisacquisitie/publicatie/bvdt symposia 2 2 3 150% publicaties (print en web) - 4 2 50% 16
Kennis van av-beheer: ontwikkelen en delen Beelden voor de Toekomst stelt Beeld en Geluid in staat om zijn bijdrage aan technologische en innovatieve onderzoeksprojecten te intensiveren. Dit is nodig omdat Beelden voor de Toekomst een digitale collectie van een enorme omvang tot stand gaat brengen. Om een optimale bruikbaarheid te garanderen, ook na afloop van het project, zijn de eisen die aan de duurzame toegankelijkheid en doorzoekbaarheid van het materiaal worden gesteld hoog. Beeld en Geluid realiseert dit door te participeren in nationale en internationale onderzoeksprogramma s en het uitvoeren van evaluaties in een speciaal daarvoor ingerichte wetenschapsomgeving van de multimediacatalogus immix. Beeld en Geluid heeft in 2009 in een convenant de strategische samenwerking met de UvA, de VU en de Universiteit Twente geformaliseerd. Speerpunt zijn projecten op het gebied van crowdsourcing, creatief hergebruik, automatische metadatageneratie, recommendation technologie en innovatieve presentatievormen. Daarnaast ontwikkelt Beeld en Geluid strategieën voor digitale duurzaamheid. Nationaal, als lid van de Nationale Coalitie Digitale Duurzaamheid, en internationaal, als projectpartner in het EUgefinancierde project Presto Prime. onderzoek en innovatie Enkele voorbeelden van in 2009 gestarte en opgeleverde projecten: Waisda (www.waisda.nl), een met de KRO ontwikkeld annotatiespel dat publiek uitnodigt om informatie toe te voegen aan programma-items. De resultaten worden in 2010 met de VU geanalyseerd. Open Beelden (www.openbeelden.nl) is in samenwerking met Kennisland opgezet. Het is een mediaplatform, waar Beeld en Geluid een selectie archiefmateriaal onder Creative Commonslicentie vrijgeeft aan het publiek voor (creatief) hergebruik. Daarnaast worden derden aangemoedigd materiaal aan het platform toe te voegen. Het platform maakt gebruik van open formaten en open source-software. Het 40 jaar Pinkpopproject (www.hollandsglorieoppinkpop.nl) heeft een website opgeleverd die op verschillende manieren toegang geeft tot de Pinkpop-collectie die Beeld en Geluid beheert. De collectie is geïndexeerd met behulp van door de UvA ontwikkelde beeldherkenningstechnologie, waardoor er op basis van visuele kenmerken door het videomateriaal kan worden genavigeerd. Spraak als Metadata. In dit project is een pilot gerealiseerd die de koppeling van automatisch via spraaktechnologie verkregen metadata koppelt aan de catalogus immix. In de pilot werd gewerkt met selecties radiomateriaal die nog niet uitgebreid handmatig waren ontsloten. De functionaliteit van de benutte spraakherkenningstechnologie kan inmiddels worden gedemonstreerd in de immix-wetenschapsomgeving. delen van kennis en infrastructuur De kennis over digitaal av-beheer die Beeld en Geluid opdoet, deelt het instituut actief met avbeheerders in de erfgoedsector en daarbuiten. De subsidie die Beeld en Geluid sinds 2006 voor dit doel ontvangt van de directie Cultureel Erfgoed van OCW heeft deze activiteiten een extra impuls gegeven. Het programma dat is opgezet richt zich enerzijds op het delen van kennis en anderzijds op het delen van infrastructuur. Hiervoor is het concept ProArchive ontwikkeld, dat volgens het principe van shared services, av-beheerders in staat stelt aan te sluiten op de digitale infrastructuur die Beeld en Geluid heeft ontwikkeld. In 2009 is een eerste versie van de online Kennisbank opgeleverd, die in de toekomst het uitwisselingsplatform moet worden voor de av-beherende community, die zich heeft verenigd in de netwerkorganisatie AVA-Net. De Kennisbank werd in het najaar gelanceerd tijdens een drukbezocht symposium met als titel: Trefwoord Samenwerking. De ontwikkeling van ProArchive werd in 2009 voortgezet door enkele nieuwe pilots op te zetten, waaronder met het Gemeente Archief Amsterdam. Met ingang van 2010 heeft OCW dit budget voor de digitale kennisinfrastructuur voor het erfgoed sterk ingekrompen. Hiermee is het zeer de vraag of de activiteiten in 2010 kunnen worden voortgezet. De av-beheerders in de erfgoedsector dreigen daarmee weer op zichzelf te worden teruggeworpen. Een positieve ontwikkeling was er ook. In 2010 maakt het departement extra middelen vrij voor de versterking van de regionale omroep, waarbij vooral de ontwikkeling van nieuwe digitale diensten gestimuleerd moet worden. In het kader hiervan gaat Beeld en Geluid in 2010 een proef aan met het aansluiten van de regionale omroepen op de digitale archiefvoorziening in Hilversum. 17
Beeld en Geluid online In 2010 wordt een plan van aanpak gemaakt voor het herzien van de Beeld en Geluid websites (inhoudelijk en technisch), waarmee de zichtbaarheid en functie op het web kunnen worden verbeterd en waarmee het aantal bezoekers ook verder zal kunnen toenemen. Er zal dan ook worden overgestapt op één content managementsysteem. Dit jaar is er al verbetering aangebracht in het genereren van betrouwbare webstatistieken. Voor de negen domeinen instituut, experience, educatie, archieven, webshop, pers, portal, zoek&vind en extranet/immix is een eenduidig statistiekprogramma in gebruik genomen. In 2009 is de doelstelling aan unieke webbezoekers op deze sites gesteld op 700.000, 150.000 meer dan in 2008. In het vierde kwartaal van 2009 is er een enorme stijging geweest in de sitebezoekers. We eindigen in 2009 13,7% boven het jaartarget. Oorzaken van deze stijging: het aantal sites is in 2009 toegenomen van 14 naar 26; sterke stijging van het portal bezoek, o.a. sinds de aansluiting op Uitzendinggemist (36% van de portalbezoekers kwamen via Uitzendinggemist, 28% via Google) in november 2009; het aantal bekeken fragmenten op het YouTube-kanaal steeg met 64% t.o.v. 2008. WEBBEZOEK (unieke bezoekers) Resultaat 2008 (*) Begroot 2009 Resultaat 2009 % ten opzichte van begroting Unieke bezoekers 494.953 700.000 796.198 114% (*) vanwege gebrekkig functioneren statistiekprogramma s kan het werkelijk aantal bezoekers in 2008 hoger hebben gelegen Unieke bezoekers beeldengeluid.nl-domeinen totaal 2009 140000 unieke bezoekers 120000 100000 80000 60000 40000 20000 portal experience instituut educatie Webshop archieven zoeken pers immix totaal 0 jan feb maart april mei juni juli augustus september oktober november december maand 18
Pers en publiciteit In 2009 is het aantal perspublicaties met 60% gestegen ten opzichte van het jaar ervoor. De advertentiewaarde van deze free publicity is eveneens gestegen. De grootste groeiers zijn internet en rtv-items, daarna de landelijke en regionale dagbladen. Vooral de experience en publieksgerichte activiteiten zijn succesvol geweest (zie de top 5 hieronder). En als corporate event scoort de Beeld en Geluid Awards ook hoog (4 e plaats). Al met al staat Beeld en Geluid (nog steeds) hoog op de agenda van de media. Publicaties Artikelen over Beeld en Geluid Realisatie 2009 Totaal oplage 2009 2.839 1.146 miljard Totaal oplage 2008 Totaal Advertentie Waarde 2009 Totaal Advertentie waarde 2008 95 mln 5.6 mln 3 mln Vermeldingen 384 14.8 mln 12 mln 1 mln 974.489 Internetsites 594 Onbekend Onbekend Onbekend Onbekend RTV items 74 Onbekend Onbekend Onbekend Onbekend Totaal 3.891 1161 mln 107 mln 6.6 mln 3.97 mln Top 5 in pers (2009) Top 5 in pers (2008) 1 50 jaar Studio Sport (647 publ) Zoom Safari (182 publ) 2 Wereldrecord TV kijken (298 publ) Beeld en Geluid Awards (172 publ) 3 Freek de Jonge (252 publ) Experience (113 publ) 4 Beeld en Geluid Awards (168 publ) Achter het Kijkglas (78 publ) 5 Canon Ned. Kinder TV (150 publ) Gouden Pyramide (55 publ) naamsbekendheid Noemenswaardig is de toename van de naamsbekendheid van Beeld en Geluid in vergelijking met een jaar geleden. Waar Synovate in september 2008 een bekendheid mat van 32%, is dit nu een jaar later gestegen tot 47%. Wel zien we dat er nog een slag te halen is in de bekendheid van de inhoudelijke activiteiten van Beeld en Geluid, gesplitst in zakelijke en particuliere markt. Personeel en organisatie risico-inventarisatie en evaluatie (RIE) / Arbo Elke organisatie is verplicht om te onderzoeken of het werk gevaar kan opleveren of schade kan veroorzaken aan de gezondheid van de medewerkers. In april jl. heeft de arbodienst een eerste Risico-Inventarisatie en Evaluatie binnen het nieuwe Beeld en Geluid-gebouw uitgevoerd. Naar aanleiding hiervan is een Arbo-commissie in het leven geroepen die vervolgens een Plan van Aanpak heeft opgesteld om de, in de RIE genoemde punten, aan te pakken. Ook is een preventiemedewerker aangesteld die, naast de uitvoering van de RIE, ondersteuning geeft bij het uitvoeren van maatregelen om te komen tot een goed arbobeleid binnen Beeld en Geluid. professionalisering van leiderschap Ten behoeve van de professionalisering van managers en andere leidinggevenden heeft een aantal acties plaatsgevonden. In samenwerking met een extern bureau is in 2009 gewerkt aan het Management Informatie Systeem (MIS). Dit systeem bestaat uit twee delen, financieel en HR. De HR kant is in 2009 ontwikkeld en is in november/december in de testfase beland. Momenteel wordt gewerkt aan de laatste eindjes en in het eerste kwartaal van 2010 zal HR-MIS geïmplementeerd worden binnen Beeld en Geluid. In de maanden februari, maart en april heeft een drie-daagse managementtraining plaatsgevonden. Het doel van deze training was het inzicht krijgen in de eigen wijze van aansturen en coachen van 19