Aanvullende Zorg: de wetenschappelijke onderbouwing Planetree Conferentie,, 15 maart 2012 Dr. Miek Jong Louis Bolk Instituut, Driebergen Nationaal Informatie en Kenniscentrum Integrative Medicine (NIKIM) Mid-Sweden University, Sundsval
Workshop 1. Inzicht verkrijgen hoe en welke contextfactoren de gezondheid kunnen bevorderen 2. Kennis over de wetenschappelijke onderbouwing van aanvullende zorg 3. Inzicht in hoe wetenschappelijk onderzoek naar aanvullende zorg de integratie ervan kan bevorderen
Integrative Medicine is geneeskunde waarbij een groot belang wordt gehecht aan de relatie tussen zorgverlener en zorgdrager, gericht op de hele persoon, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, maakt op multidisciplinaire wijze gebruik van alle geschikte therapeutische benaderingen, inclusief alternatieve en complementaire met als doel optimale gezondheid en welbevinden (Consortium of Academic Health Centers for Integrative Medicine)
Opgericht in 2000 50 Academische ziekenhuizen (e.g. Harvard, Yale, Duke, Stanford, Mayo clinic) Internationale Conferenties (Portland Mei, 2012) Samenwerking m.b.t. onderzoek ontwikkeling van Best practices opleiding en onderwijs http://www.imconsortium.org
Contextfactoren
De vier pijlers van Integrative Medicine 1. arts als coach / patiënt als mede-regisseur 2. expliciete rol voor preventie, leefstijl 3. een helende omgeving 4. evidence-based aanvullende technieken (complementaire en alternatieve behandelwijzen)
Pijler 1. Relatie patiënt-zorgverlener Patiënt centraal Shared decision making Self-management Coaching Communicatie (motivational interviewing)
Pijler 2. Preventie Focus op life-style Gewicht Beweging Voeding Roken Stress management Depressie management Zingeving
Zingeven = Pijler 2. Preventie Benoemen van feiten en verschijnselen Leggen van verbanden Waardeoordeel toekennen Toekennen diepere betekenis ( kosmisch/religeus/ anderszins) Toekennen betekenis en richting mbt toekomst Hierdoor gevoel van controle Integratie van zingeving en zinervaring= spiritualiteit
Pijler 2. Preventie Integratie van zingeving en zinervaring= spiritualiteit Hoog spiritualiteits gehalte = hogere tolerantie lichamelijk ongemak = meer vermogen van het leven te genieten Laag spiritualiteits gehalte = hopeloosheid en doodswens Psychotherapie, gebaseerd op ontwikkelen spiritualiteit, verbetert kwaliteit van leven en welzijn in mensen met kanker Breitbart et al., Journal of Clinical Oncology, 2012
Pijler 3. Helende omgeving Gebouw, architectuur Licht Groen (planten, natuur) Kleur Ruimte voor ontspanning en recreatie Kwaliteit van de lucht
Helende omgeving
Pijler 4. Complementaire en Alternatieve behandelwijzen Biologically based Therapies: Substantiesvanuitde natuur: Kruiden, voeding, vitaminen, supplementen, kruidengeneesmiddelen Alternative Medical Systems: Andere geneeswijzen met onderliggende filosofie: Homeopathie, natuurgeneeskunde, TCM, acupunctuur aanvullende zorg Manipulative/Body based Therapies: Manipulatie/bewegingvan lichaamsonderdelen: Manueletherapie, osteopathie, chiropractie, massage Mind-Body Medicine: Techniekendie de effectenvan de geestop het lichaam kunnen stimuleren: Meditatie, mindfulness, yoga, hypnotherapie, geleide visualisatie Energy Therapies: Maaktgebruikvan energetische velden: Qi-gong, Reiki, Therapeutic Touch
Gebruik Complementaire en Alternatieve Behandelwijzen NL (algemene bevolking) 9% Polikliniek kindergeneeskunde: 33-39% Psychiatrie: 40% Chronische gewrichtsklachten: 71% CBS, 2009 Vlieger et al. NTVG, 2006 Jong et al. European Journal of Integrative Medicine, 2010 Hoenders et al., Medisch Contact, 2009 Jong et al. Manuscript under review, 2012
Pijn Gebruik Complementaire en Alternatieve Behandelwijzen Misselijkheid Slaapproblemen Spanning en onrust: stress Angst Sombere stemming Vermoeidheid
Bewijs voor complementaire en alternatieve behandelwijzen bij pijn treatment Weight of evidence Direction of evidence Safety concerns Acupuncture (pain) OO +/ Yes (induction) O + Acupressure (pain) OO +/ Yes (induction) OO + Aromatherapy O + Yes Biofeedback (pain) O + No Herbal medicine (induction) O + Yes Chanlibao en Raspberry leaf Homeopathy (induction) O - No Hypnosis (pain) OOO Ò + Yes Intracutaneous (pain) OO +/ Yes sterile water injections Massage (pain) OO Ò + No Music (pain) OO -/ No Water immersion (pain)ooo + No prof. Edzard Ernst University of Exeter
Evidence-Informed Practice Klinische ervaring Patiënt voorkeur en tevredenheid Clinical Expertise Combinatie Bewijs aan de hand van onderzoek Beschikbaarheid van de zorg
Toepassing top 10 aanvullende zorg NL Therapeutic Touch Massage Aromatherapie Mindfullness Snoezelen Visualisatie Muziektherapie Leefstijltrainingen Hypnose Verwendagen Onderzoek onder verpleegkundigen, Jong et al, 2010 Nursing
Aanvullende zorg Complementair? Implementatie in organisatie Muziektherapie 79% 63% Leefstijltherapie 78% 57% Massage 75% 60% Therapeutic touch 60% 38% Aromatherapie 58% 44% Mind-body therapie 53% 34% Kruiden 42% 27% Onderzoek onder verpleegkundigen, Jong et al, 2010 Nursing
Evidence-informed toepassing van aanvullende zorg bij operatieve ingrepen Preoperatief: - Hypnotherapie - Geleide visualisatie - Acupunctuur - Muziek - Aroma therapie - Meditatie - Yoga - Cliniclowns
Evidence-informed toepassing van aanvullende zorg bij kinderen Babymassage Yoga Irritable Bowel Syndrome Hypnotherapy Functionele buikpijnklachten Cursus Rust Spanningshoofdpijn Biofeedback; mindfulness ADHD
Hoe kan onderzoek bijdragen? 1.Mogelijkheid om interventie uit te proberen (pilot) 2.Bij positieve bevindingen; implementatie 3.Beter observeren, beter behandelresultaat 4.Integratie van behandelwijzen 5.Breder draagvlak en ondersteuning binnen organisatie 6.Meer inzicht in voorkeur en tevredenheid patiënt.
Hoe kan onderzoek bijdragen? NIKIM en Louis Bolk Instituut: Onderzoekslijn sinds 2009: 15 wetenschappelijke onderzoeken gestart: waaronder
Wetenschappelijk onderzoek PROPAV-studie (2009-2011) Geleide visualisatie vs usual care bij laparoscopische cholecystectomie Rode Kruisziekenhuis, Beverwijk Slotervaartziekenhuis, Amsterdam Geleide visualisatie (70 patiënten) vs standaard (70 patiënten) Angst voor de operatie Pijn na de operatie (pijn medicatie)
Wetenschappelijk onderzoek PROPAV-studie (2009-2011) Resultaten: Significante correlatie tussen geleide visualisatieoefeningen en pijnmedicatie (PCA: morfine). Hoe vaker de oefeningen Minder pijnmedicatie
Wetenschappelijk onderzoek TT studie (2011) Effecten van Therapeutich Touch op onrust en medicatiegebruik van dementerende ouderen Verzorgingshuis Raffy, Breda Case-series studie 10 bewoners, 8 weken therapeutic touch (2x per week) Agressief en geagiteerd gedrag (CMIA) Medicijngebruik (psychofarmaca)
Resultaten: Agitatie 100 93 90 80 86 80 78 84 70 68 60 50 40 Week 8 Week 12 30 20 10 0 Factor 1 - Aggressive behavior Factor 2 - Physically nonaggressive behavior Factor 3 - Verbally agitated behavior Reductie (%) per domein t.o.v. baseline (=100%) Bij 70% van de ouderen kon medicatie blijven verminderd worden
Wetenschappelijk onderzoek THIKO-studie (2011-2014) Transcendente Meditatie (TM) vs Hypnotherapie vs standaard behandeling van hoofdpijn bij kinderen Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Atrium Parkstad Heerlen Canisius Ziekenhuis Nijmegen TM (40 kinderen) vs Hypnotherapie (40 kinderen) vs standaard behandeling (40 kinderen) Reductie frequentie, duur, intensiteit hoofdpijn Kwaliteit van leven Sense of Coherence
Samenvatting Integrative Medicine is een benadering van de geneeskunde die alle contextfactoren in ogenschouw neemt om het therapeutisch effect te bevorderen Context factoren kunnen 30 70% van het therapeutisch effect bewerkstelligen Wetenschappelijke onderbouwing van toepassing van aanvullende zorg zal ook gebaseerd moeten zijn op tevredenheid en voorkeur van patiënten Onderzoek kan integratie en draagvlak voor aanvullende zorg bewerkstelligen