WORKSHOP 4 SACRAAL DANSEN 1 WAT IS SACRAAL DANSEN? Sacraal dansen, ook bekend als Meditation des Tanzes of Sacred Dance, kan simpelweg omschreven worden als meditatief dansen of yoga op muziek. Sacrale dansen zijn meestal eenvoudige kringdansen en zijn een beetje te vergelijken met de volksdansen die wij kennen. Er wordt gedanst op rustige meeslepende muziek en met simpele en repetitieve bewegingen. In eerste instantie werden de dansen alleen op klassieke muziek of volksmuziek gedanst. Momenteel worden er verschillende muzieksoorten gebruikt. De dansen bestaan uit eenvoudige choreografieën, waarbij herhaling het sleutelwoord is. De herhaling van de danspassen en muziekritme nemen je mee in een oase van rust. Je krijgt de tijd om even weg te dromen of om de drukte van het dagelijkse leven even los te laten. Bij sacraal dansen draait het vooral rond meditatie en religie. Maar voor onze zorggebruikers primeert dit niet! Wel is de sfeer die we creëren tijdens deze activiteit een sfeer die je meditatief kan noemen. Het is heel belangrijk dat wij, als begeleiders, die meditatieve sfeer opbouwen en doorgeven aan onze zorggebruikers. Hoe rustig en gelaten wij zelf worden, hoe meer we de zorggebruikers kunnen meenemen in die sfeer. Toch kunnen we stellen dat voor onze zorggebruikers de ontmoeting, de visuele elementen, de herhaling en het ritmisch bewegen op rustige muziek primeert. 2 SACRAAL DANSEN AANGEPAST AAN ONZE BEWONERS Bij onze dansen is de muziek rustig, repetitief, meeslepend en ontspannend. De choreografieën zijn zeer eenvoudig en het tempo ligt heel laag. We dansen rondom een middelpunt, in een spiraal, in een kring of willekeurig door de ruimte. Om de herkenbaarheid te vergroten werken we een jaar lang rond eenzelfde thema met steeds dezelfde dansen. We zorgen voor sfeerelementen en decoratie (die het thema vertalen) en gebruiken deze wekelijks om de ruimte in te kleden. Door de dansen vaker en met regelmaat te dansen leren de bewoners de bewegingen en de muziek beter kennen en herkennen. De herhaling van de dans, de muziek, het thema en de aankleding scheppen een verwachtingspatroon dat zorgt voor een gevoel van veiligheid en vertrouwen. Die herkenbaarheid zorgt ervoor dat ze zichzelf volledig kunnen overgeven aan het hele gebeuren. Er kan gedanst worden in kleine of grote groep. Enkele zorggebruikers worden betrokken in de dans (afhankelijk van het aantal begeleiders), de andere zorggebruikers kijken toe en genieten mee. De muziek werkt in op iedereen en de zorggebruikers die toekijken durven wel eens in slaap te vallen. Het groepsgevoel, de verbondenheid en de betrokkenheid spelen een belangrijke rol. Doordat je samen op eenzelfde ritme beweegt, achter en rond elkaar, ontstaat er een gevoel van samenhorigheid. Dit gevoel ontstaat niet alleen bij de zorggebruikers die deelnemen aan de dans, maar ook bij diegene die toekijken doordat zij betrokken worden door rond hen te dansen of door gewoon dicht bij de dans te zitten.
Zorggebruikers die mee dansen worden door de begeleider af en toe geprikkeld door een aanraking. De zorggebruikers reageren op deze nabijheid en op de aanraking. Steeds wordt er rekening gehouden met ieders beleving. De combinatie van beweging en muziek stimuleert hen om met volledige aandacht aanwezig te zijn, hier en nu, in elke beweging. Het helpt hen in het bewust ervaren van wat er zich afspeelt. Zorggebruikers die veel slapen zijn plots zeer alert, anderen reageren dan weer verrassend rustig. Het is mooi om te zien wat deze activiteit (week na week) bij onze zorggebruikers teweeg brengt! Onder de dansen wordt er niet gesproken, noch uitleg gegeven. Dit om de sfeer niet te verstoren! Prestatie is niet belangrijk. Wel de beleving en het groepsgevoel. 3 WANNEER KIEZEN WE VOOR SACRALE DANS? Sacraal dansen is zeer geschikt voor onze zwakkere zorggebruikers. Wanneer andere activiteiten te vlug gaan en er teveel lawaai en ambiance is, dan is sacraal dansen een goed alternatief. De grondhoudingen van basale stimulatie zijn erin terug te vinden. Het samenspel van de rustige muziek, het gelijkmatige ritme en de herhaling van bewegingen brengen onze zorggebruikers tot rust of maken hun juist alert. De herhaling zorgt voor vertrouwen en veiligheid, zodat ze zich kunnen openstellen en bewust kunnen ervaren en genieten. Telkens opnieuw keren zorggebruikers én begeleiders ontspannen en met een tevreden gevoel terug. Onze dansen zijn uiteraard aangepast en afgestemd op onze bewoners. De dansen zijn steeds met rolstoel. Ook in de muziekkeuze houden we rekening met het beleven van onze zorggebruikers. 4 HET ONTSTAAN VAN DE DANS? Balletdanser en choreograaf Bernhard Wosien was 68 jaar toen hij de eerste sacrale dansen choreografeerde. Geboren in 1908 in Oost-Pruisen, studeerde hij aanvankelijk theologie zoals zijn vader dit wilde. Maar hij stopte voortijdig met zijn studie en gaf toe aan zijn diepe passie voor het dansen van ballet. Later werd hij ook balletchoreograaf. Hij reisde voor zijn werk over de hele wereld en kwam daarbij in contact met de culturele- en volksdansen uit landen zoals Griekenland en Roemenië. Hij ervaarde een diepgaande symboliek in deze volksdansen, die vertaald werd in een toegankelijke beweging en dansvorm. Iedereen die sinds 1976 de sacrale dans doorgeeft, deed en doet dit met zijn eigen accent, waardoor er inmiddels een veelkleurigheid in het sacrale dansen is ontstaan. De eerste sacrale dansen zijn door Bernhard gechoreografeerd en vervolgens zijn er inmiddels honderden sacrale dansen gemaakt, door vele docentes en docenten over de hele wereld. Bernhard Wosien is overleden in 1986, nadat hij actief tien jaar sacrale dansen had gechoreografeerd en aan anderen doorgegeven, en vele, vele mensen gepassioneerd heeft gemaakt voor deze vorm van dans.
DANSEN STUDIEDAG 2013 1 CD PEACE LIBERA, NR.1 SANCTISSIMA (4 22) 1.1 Spiraaldans - Maak een rij met de deelnemers, de rolstoelen allemaal in wijzerzin achter elkaar. 1.2 Stap - Wisselpas met 3 stappen naar voor en 1 naar achter. 1.3 Dans * Plaats de bewoners, die niet meedoen, in een kringvorm rond het midden. * Eén persoon staat voorop en bepaalt hoe de spiraal gevormd wordt. Er wordt van buiten naar binnen gewerkt. * Zorg ervoor dat er voldoende ruimte is tussen de cirkels van de spiraal, op de terugweg moet hier nog een rolstoel tussen kunnen. * Zorg dat er voldoende afstand van elkaar gehouden wordt, elke rolstoel heeft een andere wendingmogelijkheid.
2 CD MEDITATION, CD1 CLASSICAL MOMENTS FOR RELAXATION, NR. 12 (3 38) 2.1 Twee rijen dans - Maak 2 rijen over de lengte van de zaal met het aangezicht naar elkaar. - Zorg dat iedereen een partner heeft en begin dicht bij elkaar. 2.2 Stap - Stap tik, stap tik 2.3 Dans: - Begin direct te stappen als de muziek begint. * 8 passen ronddraaien met partner, stap links van je partner in wijzerzin - Even wachten * 16 passen naar voor terwijl je elkaar links kruist (de andere partner is rechts van jou) * 16 passen naar achter - Even wachten * 8 passen ronddraaien met partner, stap links van je partner in wijzerzin Doe dit stukje 2 maal - Direct doorgaan * 16 passen naar voor terwijl je elkaar links kruist (andere partner is rechts van jou) * 16 passen naar achter - Gewoon doorgaan
3 T.O.V KLEUTER CD NR. 20 3.1 Kringdans - Zet de bewoners in een kring. Zowel de bewoners in de rolstoel als de kijkers kunnen meedoen. Het personeel start in het midden en danst naar buiten toe. bewoners o personeel 3.2 Stap - Stap-tik, stap-tik 3.3 Dans * 8 passen naar buiten * 8 tellen rinkelen (midden van de kring) * 8 passen naar buiten en achter de rolstoel van de bewoner gaan staan * 4 passen naar het midden van de kring met de rolstoel * 4 passen naar achter (naar buiten) * De rolstoel laten staan en zelf 8 passen achterwaarts naar het midden van de kring gaan. Dit deel wordt telkens herhaald. Er wordt na 1 volledig deel verder naar een volgende bewoner gegaan. (Er wordt doorgeschoven in wijzerzin.)