Toolbox SBCM www.toolbox.sbcm.nl

Toolbox SBCM www.toolbox.sbcm.nl Praktische activiteiten Werk en Cultuur 0-2 uur voorbereidingstijd 1

Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE 2 0-2 uur voorbereidingstijd THEMA-FILMS 4 Bijlage bij Themafilms 5 SMOELENBOEK VAN DE AFDELING. 7 Bijlage 1 Smoelenboek 8 Bijlage 2 Stappenplan Smoelenboek 9 Bijlage 3: Stappenplan Smoelenboek 10 NAAR EEN LAGER ZIEKTEVERZUIM! 11 COLLAGE: WERKBELEVING 15 Bijlage: Collage Werkbeleving 16 TEAM-BRAINSTORM ALTERNATIEVEN VOOR LEEGLOOPTIJD 17 Voorbeeld werkwijze teambespreking leeglooptijd 19 PLEZIER EN LAST BIJ SAMENWERKEN 20 Plezier en last bij samenwerking 22 Goede samenwerking is 23 PRETKAART 18 LASTKAART 19 Verbeter ieders rol bij samenwerken 20 MOPPER TOP-10 21 MOPPER TOP 10 22 KWALITEITEN IN BEELD 23 Opdracht Kwaliteiten (bijlage 1) 25 Spelvorm Kwaliteitenspel (bijlage 2) 27 TOOLBOX RESPECT 30 Inhoud Toolbox Respect 32 2-4 uur voorbereidingstijd E-LEARNING CURSUS: JIJ EN JE OMGEVING 33 SEKSUELE INTIMIDATIE-WAT KUN JE ERTEGEN DOEN? 36 INTERACTIEVE WORKSHOPS MET THEATER TOTAAL 37 Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 2

DE GEZONDLEVENCHECK EN DE 30 MINUTEN BEWEGEN-TEST 38 EFFECTIEF EN EFFICIËNT WERKEN: WAAR KAN HET BETER? 39 Werkvormen bij Effectief en efficiënt werken: waar kan het beter? 40 EXTRA OOG VOOR VEILIG EN GEZOND WERKEN 41 Voorbeelden werkvormen veilig en gezond werken 42 Vragenlijst Persoonlijke beschermingsmiddelen 45 Meer dan 4 uur voorbereidingstijd GEZONDSHEIDSDAG IN HET BEDRIJF 48 Bijlage Gezondheidsdag 49 SAMEN MEUBELS OPKNAPPEN VOOR DE VERKOOP 51 Evaluatie Opknappen van meubels 52 Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 3

Thema-films Korte uitleg: Een film kan vaak een leuke en goede introductie zijn om bepaalde onderwerpen bespreekbaar te maken. Voorbeelden van films zijn Ben X over autisme en gepest worden, en Stanley en Iris over analfabetisme. In de bijlage staan een aantal beschrijvingen van films en documentaires die mogelijk bruikbaar zijn. Individueel/groep (aantal): Individueel 2-6 personen 7-12 personen Doel: Introduceren van gespreksthema s in de afdeling. Resultaat: De films zetten personen mogelijk zelf aan het denken, en kunnen leiden tot initiatieven of cultuurimpulsen. Voor anderen kan het de aanleiding zijn om in actie te komen. Randvoorwaarden uitvoering Eisen aan de begeleiding: Voorbereidingstijd begeleiding Voorbereiding activiteit: 0-2 uur 2-4 uur Indien van toepassing: houd de eerste keer rekening met levertijd. Niet alle films zijn direct beschikbaar op DVD of via You tube. Duur activiteit: 0-2 uur Ruimte: Ruimte waarin de medewerkers op ontspannen wijze, liefst op groot scherm de film kunnen zien. Materialen: - DVD van de film - Bijlage met tips voor films - Computer of DVDspeler, beamer en scherm Kosten: -Huur van DVD Verkrijgbaar bij: Een aantal films zijn te huren via de videotheek of te bestellen via internet (zie bijlage) Referenties: Nvt Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 4

Bijlage bij Themafilms 1) Film: Stanley en Iris, 1990 Stanley, die met z'n vader samenwoont, kan niet schrijven of autorijden. Wanneer Iris dit aan hun baas vertelt, wordt Stanley ontslagen omdat ze hem hierdoor niet langer vertrouwen. Stanley legt haar later uit hoe moeilijk het is om een analfabeet te zijn. Bovendien komen er ook nog andere problemen aan de orde. Zo wordt hij uit zijn woning gezet en moet hij zijn vader nu onderbrengen in een rusthuis. Zijn vader sterft in het rusthuis en Stanley voelt zich heel schuldig. Hij vindt het erg dat hij niet genoeg geld kon verdienden om zijn vader te helpen. Hij woont nu zelf in een garage. Maar ook bij Iris zijn er problemen. Haar tienerdochter Kelly blijkt zwanger te zijn. Ondertussen vraagt Stanley haar om hem te helpen. Met vallen en opstaan raakt hij van zijn analfabetisme af. Iris en Stanley groeien steeds dichter naar elkaar toe. Verkrijgbaar via de Videotheek. 2) Documentaire: Ongeletterd De documentaire Ongeletterd geeft een exclusieve kijk op het probleem van laaggeletterdheid. Ongeletterd toont op indringende wijze de beperkte wereld van Anneke, een jonge laaggeletterde vrouw, en laat vervolgens zien hoe zij dapper en vol emoties de strijd aangaat om te leren lezen en schrijven. Voor meer informatie of voor het opvragen van een dvd kunt u contact opnemen met: Memphis Film & Television, Eline van Wees, via telefoonnummer 030 233 2023 of per e-mail via evanwees@memphisfilm.net of kijkt u op de website van Memphis Film & Television 3) Film: The reader (zie site: www.weekvande alfabetisering.nl) Het boek vertelt het verhaal van de jonge Duitse scholier Michael Berg die een geheime gepassioneerde relatie krijgt met de twee keer zo oude tramconductrice Hanna. Michael ontdekt dat Hanna het heerlijk vindt om te worden voorgelezen en leest haar het ene na het andere boek voor. Tot Hanna op een dag verdwijnt. Acht jaar later komen de twee elkaar in een hele andere setting tegen en komt Michael achter het geheim dat Hanna al jaren met zich meedraagt. (Voor)lezen vormt de rode draad in het verhaal. Voor meer informatie neemt u contact op met Kiki Holt, themamedewerker van Stichting Lezen & Schrijven, via 070 302 2660 of kh@lezenenschrijven.nl. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 5

4) Films over personen met autisme http://www.pasnederland.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=389:filmsovermet-autisme&catid=119&itemid=220 Zie voor de link een overzicht van films over personen met autisme. Een deel van de films is in Nederland als DVD verkrijgbaar, een deel ook niet. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 6

Smoelenboek van de afdeling. Korte uitleg: Maak een Smoelenboek van de afdeling. Het foto-overzicht is er op gericht meer over iedereen te weten. Niet alleen naam en hoe iedereen eruit ziet, maar ook over hobbies of loopbaanwensen en leerafspraken. Met de snellere wisselingen van medewerkers die voor het ontwikkeltraject tijdelijk op de afdeling komen, helpt dit voor de kennismaking. De uitwerking kan als boek, of als fotowand. Individueel/groep (aantal): Onbeperkt Doel: Inzicht in elkaars leven en (als voor die vragen gekozen wordt) in loopbaanwensen en leerafspraken. Resultaat: Doordat mensen meer op de hoogte zijn van elkaar kunnen zij elkaar helpen en stimuleren om hun doelen te bereiken. Randvoorwaarden uitvoering Eisen aan de begeleiding: Werkleider legt het idee enthousiast uit en weet de deelnemers te stimuleren het serieus op te pakken. Werkleider en assistent-werkleiders pakken het smoelenboek regelmatig erbij om nog eens te wijzen op uitspraken van medewerkers. Voorbereidingstijd begeleiding Voorbereiding activiteit: 0-2 uur Duur activiteit: 2-4 uur Ruimte: Het moet in een ruimte gebeuren waar je kunt praten en schrijven en eventueel knippen en plakken. Materialen: Een digitaal fototoestel. Bijlage 1: een vragenlijst als basisinformatie voor het smoelenboek Bijlage 2: handleiding voor het maken van het smoelenboek door een klein groepje Bijlage 3: handleiding voor het maken van het smoelenboek met de hele afdeling Kosten: nvt Verkrijgbaar bij: nvt Referenties: Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 7

nvt Bijlage 1 Smoelenboek Voorbeelden vragenlijst per persoon Naam Burgerlijke staat Getrouwd/samenwonend/alleenwonend/ thuiswonend/anders Hoe heet de afdeling waar je werkt? Wat voor werk doe je? Hoelang werk je hier al? Wil je hier blijven werken? Wat wil je leren? Waar zou je later willen werken? Wat zijn je hobby s? Wat doe je in je vrije tijd? Wat vind je het leukste aan werken bij ons bedrijf? Wat wil je je collega s vertellen? plaats hier een foto plaats hier nog een foto Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 8

Bijlage 2 Stappenplan Smoelenboek Inleiding Je gaat met elkaar een smoelenboek maken van de afdeling. Een smoelenboek is een boek (of fotowand?) met van alle mensen een foto met naam erbij, en een verhaaltje over wat die persoon vindt en doet. Stap 1. Pak bijlage 1 erbij. Lees met het groepje hardop de vragen voor. Om uit te proberen gaat 1 van de 4 personen de vragen beantwoorden. Is dit het antwoord dat je verwacht bij deze vraag? Na het doornemen van alle vragen weet je met elkaar, wat er met de vragen bedoeld wordt en hoe jullie er mee om willen gaan. Wanneer jullie verschillend erover denken probeer voor één mogelijkheid te kiezen. Wanneer jullie er niet uitkomen, kan je het met de werkleider bespreken. Zijn alle vragen goed? Wil je nog andere vragen stellen? Stap 2. Vertel tijdens het werkoverleg of door rond te gaan over de afdeling, dat jullie een smoelenboek gaan maken. Leg uit wat het is en waarom het leuk is om een smoelenboek van de afdeling te hebben. Stap 3. Maak in tweetallen afspraken met je collega s om een interview af te nemen. Spreek onderling af wie de vragen stelt en wie opschrijft wat er geantwoord wordt. Stap 4. Na ieder interview worden de antwoorden verwerkt in het smoelenboek op de computer. Stap 5. Wanneer alle medewerkers van de afdeling zijn geweest (vergeet de leden van deze werkgroep niet!), kan het smoelenboek geprint worden. Denk eraan dat er foto s of later opgeplakt moeten worden of via de scan toegevoegd kunnen worden. Er is altijd wel een collega, die heel handig is op de computer. Vraag om hulp. Stap 6. Deel het smoelenboek uit tijdens een algemene vergadering van de afdeling of vraag aan de werkleider of je hier een speciaal moment voor mag organiseren. Het gaat pas leven wanneer iedereen gestimuleerd wordt er echt in te kijken en te lezen. Denk nog even na over de leukste en beste manier om de informatie te presenteren: een boekje, een wand met lijstjes, een grote fotolijst aan de muur met alle foto s en verhaaltjes of nog anders? Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 9

Bijlage 3: Stappenplan Smoelenboek Uitwerking voor het maken van het smoelenboek met de hele afdeling. Inleiding Je gaat met elkaar een smoelenboek maken van de afdeling. Een smoelenboek is een boek met van alle mensen een foto erin en een verhaaltje over wat die persoon vindt en doet en hoe hij of zij eruit ziet. Voor de opdracht ga je daarnaast ook nog vragen wat je collega s aan het leren zijn en welke andere functie zij later nog eens zouden willen hebben. Bijvoorbeeld: Nu werken jullie allemaal in de kantine van het sw-bedrijf. De collega die je interviewt kan dan zeggen: Nu werk ik hier en vind ik dat leuk, maar later zou ik wel bij Restaurant De Gouden Leeuw willen werken. Ook bij de vraag over het leren kan je daar naar verwijzen. Wat ben je nu aan het leren om straks bij Restaurant De Gouden Leeuw te kunnen werken? Stap 1. Leg aan de medewerkers van de afdeling uit wat een smoelenboek is. Stap 2. Deel een kopie uit van bijlage 1. Bespreek de vragen en laat iedere vraag door een van de medewerkers beantwoorden. Zo wordt het voor iedereen duidelijk wat de vraag in kan houden en naar welke antwoorden men op zoek moet gaan. Stap 3. Stel groepjes van 3 personen samen. Deze groepjes gaan elkaar interviewen en de vragenlijsten doornemen. Ieder lid van de groep heeft telkens een andere rol. Interviewer, notulist, geïnterviewde. Belangrijk is om rekening te houden met mogelijkheden en onmogelijkheden van de deelnemers. (lezen/schrijven) Stap 4. (een volgende bijeenkomst, een dag/week later) De vragenlijsten zijn ingevuld en worden nog eens nagekeken. Zijn alle vragen beantwoord? Probeer telkens van het antwoord een verhaaltje te maken. Alle medewerkers hebben een foto van zichzelf bij zich of laten een foto maken op de werkplek. Stap 5. Foto s worden geprint en bij de ingevulde vragenlijsten gevoegd. De vraag is nu: maak je een geschreven en geplakt smoelenboek, dan kan dat op deze manier. Alternatief: op de computer intypen van alle antwoorden en het digitaal toevoegen van de foto s kan mogelijke een extra opdracht zijn voor één of een paar collega s. Dan kan daarna alles geprint en geniet. Stap 6. Officieel uitdelen van de smoelenboeken aan de deelnemers van de afdeling. Iedereen krijgt zijn/haar eigen boek. Belangrijk om nog regelmatig terug te komen op wetenswaardigheden uit het smoelenboek. Spreek werknemers aan op competenties die zij in het smoelenboek hebben aangegeven. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 10

Naar een lager ziekteverzuim! Korte uitleg: Ziekteverzuim in de SW-sector is een actueel thema. In deze bijeenkomst komt het thema aan de orde en bedenken de deelnemers met elkaar hoe het ziekteverzuim in het bedrijf verlaagd kan worden. Individueel/groep (aantal): Individueel 2-6 personen 7-12 personen Doel: Bewustwording van de negatieve gevolgen van hoog ziekteverzuim, mede verantwoordelijk maken voor terugbrengen ziekteverzuim. Resultaat: Bouwstenen voor vernieuwing verzuimbeleid Randvoorwaarden uitvoering Eisen aan de begeleiding: De begeleiding moet kennis hebben van ziekteverzuim in de organisatie, het verzuimbeleid en de maatregelen voor terugdringen van verzuim. De begeleiding moet op een inspirerende wijze het thema ter sprake kunnen brengen en een bijeenkomst kunnen begeleiden. Voorbereidingstijd begeleiding Voorbereiding activiteit: 0-2 uur Duur activiteit: 2-4 uur Ruimte: Groepsruimte Materialen: Flip-overs + stiften Bijlage: instructie begeleiders. Kosten: geen Verkrijgbaar bij: Referenties: Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 11

Instructie activiteit Naar een lager ziekteverzuim. Vorm: Groepsgesprek. Voorbereiding: - Doel van de bijeenkomst: Formuleer voor uzelf wat u aan het einde van de bijeenkomst bereikt wilt hebben. (bijvoorbeeld bewustwording, medewerkers informeren, afspraken voor de toekomst) - Inhoudelijke voorbereiding: Verzamel de actuele verzuimcijfers van de organisatie/de afdeling, huidige beleid en afspraken ten aanzien van ziekte en verzuim, huidige maatregelen om het ziekteverzuim te verlagen. Wellicht kunt u ook een deskundige die meer weet, uitnodigen (arbocoördinator, bedrijfsarts, iemand van P&O) - Programma en aanpak in de bijeenkomst -Bedenk voor uzelf op welke wijze u inspirerend de bijeenkomst opent en organiseert, zodat het gewenste doel ook wordt gerealiseerd Voorbeeld Programma: Stap 1: Bewustwording van hoogte van en consequenties ziekteverzuim 1. Start met prikkelende vragen bijvoorbeeld: Hoe hoog is het ziekteverzuim in onze organisatie? Is dat veel in vergelijking met de rest van Nederland? Is dat veel in vergelijking met andere SW-bedrijven? Hoeveel zou ziekteverzuim zuiver medisch gezien gemiddeld zijn? (gemiddeld één keer per jaar ziek, gemiddeld 10 dagen, dan +/- 4%). Maar: In de SW werken veel mensen met een zwakkere gezondheid. Het is daarom niet zo gek dat het ziekteverzuim wat hoger ligt dan bij andere bedrijven. Het is alleen de vraag of het ziekteverzuim zo hoog moet zijn als dat het is. Dat geldt niet alleen voor SW-bedrijven, maar voor alle bedrijven in Nederland. 2. Waarom is een lager ziekteverzuim belangrijk? Hieronder staan een aantal voorbeelden. Schrijf op flap de antwoorden uit de groep. Hieronder een paar voorbeelden van antwoorden Voor het bedrijf: minder verzuim en uitval, meer inzetbaarheid voor het werk verbeterde productie en dienstverlening hogere kwaliteit van producten en diensten verbeteren van de concurrentiepositie positiever en aantrekkelijker bedrijfsimago Voor medewerkers: als weinig mensen ziek zijn, is dat meestal een teken dat het goed gaat op de afdeling werk eerlijk samen delen, voor iedereen een beetje minder werkdruk ziek zijn is gewoon niet leuk, dat wil je liever niet. Ziek worden door werk is nog erger. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 12

Stap 2: Informatie ten aanzien van aanpak ziekteverzuim 3. Wat doet het bedrijf al om ziekteverzuim te verlagen: Voorbeelden van wat het bedrijf al doet. Eventueel aanpassen met de eigen verzuimpreventie. veilige en gezonde werkomgeving vergroting van het werkvermogen, ook op langere termijn werkplezier, motivatie en betrokkenheid goede werksfeer andere Stap 3: Verbeterpunten voor verlagen ziekteverzuim 4. Wat kun je doen om ziekteverzuim te verlagen: Wat kan bijvoorbeeld: 1. de bedrijfsleiding 2. individuele werknemers 3. de bedrijfscultuur 4. de arbeidsomstandigheden Verdeel de groep in subgroepen die met een thema aan de slag gaan. 1. bedrijfsleiding Wat kan de bedrijfsleiding doen om tot een lager ziekteverzuim te komen? Stuur zo min mogelijk, maar komt er te weinig uit gebruik dan onderstaande onderwerpen om het gesprek op te gang te krijgen. Voorbeelden om te inspireren, en het gesprek op gang te helpen: - werken procedures rond ziekmelden mee aan verlaging ziekteverzuim? Bij wie moet je je bv. ziekmelden? - Is het makkelijk of moeilijk om je ziek te melden, en hoe draagt dat bij tot verlagen ziekteverzuim? - hoe reageren leidinggevenden op ziekteverzuim, kan dat beter? - Wat kunnen leidinggevenden eraan doen dat het niet tot een ziekmelding komt? - Kan het bedrijf activiteiten organiseren waar mensen gezonder van worden? - Kunnen er in het bedrijf dingen anders georganiseerd worden zodat een gezondere leefstijl wordt gestimuleerd (bv. aanbod eten in de kantine gezonder, bewegen stimuleren tijdens het werk) 2. individuele werknemers Hoe kunnen individuele werknemers zelf meewerken aan het verlagen van hun eigen ziekteverzuim? Stuur zo min mogelijk, maar komt er te weinig uit gebruik dan onderstaande onderwerpen om het gesprek op te gang te krijgen. Voorbeelden om te inspireren - stimuleren dat ziekmelden alleen gebeurt als iemand echt ziek is, en ziekteverzuim niet voor andere dingen wordt gebruikt zoals zorg voor anderen, privéproblemen, tijd inhalen om het werk af te kunnen maken etc. - je houden aan de arbeidsomstandighedenwet - met je leidinggevende in gesprek gaan als je het werk niet aan kunt - bij collega s signaleren als het niet lekker loopt, en iemand dreigt uit te vallen - goed voor je lichaam en geest zorgen, zorgen dat je fit en energiek blijft Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 13

3. de bedrijfscultuur Hoe kan een bedrijfscultuur er aan bijdragen dat het ziekteverzuim omlaag gaat? Leg bedrijfscultuur uit als: de manier we met elkaar omgaan, hoe doen we het hier? Stuur zo min mogelijk, maar komt er te weinig uit gebruik dan onderstaande onderwerpen om het gesprek op te gang te krijgen. - hoe wordt er in het bedrijf aangekeken tegen mensen die vaak ziek zijn? Werkt dat mee of tegen een lager ziekteverzuim? - Moet er anders tegen ziekteverzuim aangekeken worden, en hoe dan? - Wat vindt men in het bedrijf onterecht ziekteverzuim? Of worden er nooit vragen gesteld bij welk ziekteverzuim ook? Of weet men welk dat iemand niet echt ziek is, maar wordt het normaal gevonden dat hij/zij zich ziek meldt? - Durf je te praten over onterecht ziekteverzuim van een collega? Hoe kun je onterecht ziekteverzuim bespreekbaar maken, met je leidinggevende, of met collega s? - Hoe wordt in het bedrijf aangekeken tegen gezond en ongezond? Wat is normaal: tv kijken en chips eten of een lange wandeling maken? Hoe helpt de visie op gezond en ongezond aan het bijdragen tot een lager ziekteverzuim? Wat zou je kunnen veranderen? - Wat is ziek? Wanneer is er sprake van een ziekmelding? Als je kind ziek is, ben jij dan ook ziek? Zijn er alternatieve vormen om een dergelijk probleem op te lossen, bv. buitengewoon verlof, of gewoon verlof aanvragen? Waar is ziekteverlof eigenlijk voor bedoeld? 4. arbeidsomstandigheden Hoe kunnen arbeidsomstandigheden eraan bijdragen dat het ziekteverzuim omlaag gaat? Leg arbeidsomstandigheden uit als: de omstandigheden waaronder we ons werk doen, bv. in kou of juist warmte, met beschermende kleding, maar ook of er veel werkdruk is bv. Stuur zo min mogelijk, maar komt er te weinig uit gebruik dan onderstaande onderwerpen om het gesprek op te gang te krijgen. - kunnen mensen in ons bedrijf veilig werken als het gaat om bescherming tegen pesten of intimidatie door anderen? - Is het werk voldoende aangepast aan de handicaps van mensen? - Wordt er voldoende beschermd bij werk dat fysiek gevaarlijk is? Bv. het gebruik van machines bij Industrie, het gebruik van gereedschappen om te snoeien bij Groen etc. - Wordt er voldoende beschermd bij werken met gevaarlijke stoffen? - Doet de organisatie genoeg tegen werkdruk? 5. Verzamel alle ideeën en sluit af met actiepunten en afspraken. Stap 4: Afspraken voor vervolg Maak duidelijke afspraken wat er gedaan wordt met de uitkomsten van de bijeenkomst, wanneer wie wat gaat doen en wanneer de medewerkers ook een vervolg te horen/zien krijgen. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 14

Collage: Werkbeleving Korte uitleg: Praten over werkbeleving met medewerkers met beperkte verstandelijke vermogens is vaak lastig. Het maken van een collage kan helpen op een andere manier in gesprek te komen over het thema. Individueel/groep (aantal): Individueel 2-6 personen Doel: Reflecteren en in gesprek gaan over hoe je in je werk staat, zonder dat gebrek aan talig vermogen dat onmogelijk maakt. Resultaat: Collages geven inzicht in de beleving van de medewerker. De collage kan aanleiding zijn ook verander- of verbeterpunten aan te pakken. Randvoorwaarden uitvoering Eisen aan de begeleiding: In staat zijn om de doelgroep aan te spreken op visuele aspecten, met talig onvermogen kunnen werken Voorbereidingstijd begeleiding Voorbereiding activiteit: 0-2 uur Indien van toepassing: houd de eerste keer rekening met levertijd. Duur activiteit: 2-4 uur Ruimte: groepsruimte Materialen: Materiaal om te verwerken in collages: behangresten, tijdschriften, gekleurd papier etc. Plaksel en schorten. Vellen blanco papier. Bijlage: instructie voor de begeleider Kosten: materiaalkosten Verkrijgbaar bij: Referenties: Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 15

Bijlage: Collage Werkbeleving Instructie voor de begeleider Deze activiteit is gericht op medewerkers die niet zo goed kunnen praten over emotionele, abstracte zaken als werkbeleving. Toch moeten zij ook kunnen reflecteren op hoe zij hun werk beleven, zodat anderen weten hoe zij zich eigenlijk voelen in hun werk. Deze activiteit probeert hiervoor een vorm aan te reiken. Voorbereiding: Verzamel knip- en plakmateriaal. Knip een aantal voorbeeldplaatjes voor blij, boos en verdrietig. Start: groepsgesprek Thema: hoe voel je je als je op je werk bent? - Ben je altijd blij? - Hoe ziet het er uit als je blij bent? (Plak voorbeeldplaatsjes op een flip-over of bord: lachende mensen, bloemetjes, vrolijke kleuren, spelende kinderen) - Ben je soms ook niet blij? Ben je dan boos? - Hoe ziet het er uit als je boos bent? (Zie je dan allemaal donkere wolken? Of donkere kleuren? Plak voorbeeldplaatjes op flip-over of bord) - Of voel je je wel eens verdrietig? - Hoe ziet het er uit als je verdrietig bent? Laat ze nu zelf verdrietig - plaatjes zoeken uit de plaatsjes die je ter voorbereiding hebt geknipt en ev. uit het materiaal dat er verder al ligt en op de flip-over het bord plakken. Aan de slag: Hoe voel jij je meestal als je aan het werk bent? Probeer het maar met plaatjes en kleuren duidelijk te maken. (leg nog wat verder uit: Denk aan hoe je je voelt als je s ochtends wakker wordt en denkt: ik ga vandaag werken. Denk aan hoe je je voelt als je je collega s s ochtends weer ziet. Denk aan hoe je je voelt als je samen tussen de middag zit te eten, of als je misschien tussendoor een rookpauze hebt. Zijn de kleuren dan vrolijk of niet, schijnt de zon of niet, zijn het mooie vormen of is het een beetje een rommeltje??? Zoek bij je gevoel de goede plaatjes en kleuren, en maak er een mooie collage van. Tip: ga zelf ook een collage maken, en help ondertussen de deelnemers met het visualiseren van hun gevoelens. Nu mag iedereen zijn eigen collage gaan maken. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 16

Team-brainstorm alternatieven voor leeglooptijd Korte uitleg: Leeglooptijd kan veel onrust en onzekerheid geven bij de SW-medewerkers. Het onderwerp leegloop/ te kort aan werk kan ook in het team bespreekbaar worden gemaakt. Voordelen van deze werkwijze: Onderwerpen die door de SW-medewerkers zijn ingebracht kunnen ook worden ingepland, vaak zien zij best verbeterpunten en kansen die kunnen worden opgepakt in vrijvallende tijd. Er ontstaat meer draagvlak bij de SW-medewerkers voor het anders invullen van de werktijd. Individueel/ groep (aantal): Onbeperkt. Bij voorkeur werken met het hele team. Wanneer team erg groot is kan men overwegen in twee subgroepen te werken. Doel: Het reduceren van onrustgevoel. Het verzamelen van ideeën. Het creëren van draagvlak voor een andere invulling van de werktijd. Resultaat: Alle SW-medewerkers weten hoeveel werk er is, wat de alternatieven kunnen zijn. Iedereen is betrokken bij het alternatieve plan, de SW-medewerkers zijn niet verrast. Idealiter ontstaat naast een lijst van ideeën ook een planning welke activiteiten wanneer voor/ door wie worden gedaan. Randvoorwaarden uitvoering Eisen aan de begeleiding: De begeleider leidt het thema rustig in: welk werk is voor handen op de korte en middellange termijn. De begeleider maakt zichtbaar hoeveel tijd er bijvoorbeeld in de komende vier weken vrij valt. De vrijvallende tijd wordt gepresenteerd als een kans: Alles wat we altijd al wilden, maar waar nooit tijd voor was. In de bijeenkomst helpt het als de begeleider(s) goed voorbereid is en voorbeelden van alternatieven kan geven. Dit helpt om het denkproces op gang te brengen en geeft vertrouwen. De toolbox crisis en arbeidsontwikkeling kan inspiratie geven voor voorbeelden van alternatieve invulling van tijd. Voorbereidingstijd begeleiding: Voorbereiding activiteit: 0-2 uur. Levertijd: Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 17

Duur activiteit: 0-2 uur. Ruimte: Een rustige ruimte waar deelnemers met elkaar in gesprek kunnen gaan. Materialen: Voorbereiding teambespreking (bijlage). Zie ook ideeën in de toolbox crisis en arbeidsontwikkeling via http://toolbox.sbcm.nl Kosten: Verkrijgbaar bij: Referenties: Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 18

Voorbeeld werkwijze teambespreking leeglooptijd Voorbereiding - regelen geschikte ruimte voor overleg - voorwerk over mogelijke suggesties voor anders omgaan met tijd - evt. extra begeleider/collega, die de bijeenkomst voorzit, zodat werkleiding in het gesprek kan deelnemen. Uitvoering Stap 1: De begeleider geeft aan hoe het staat met werkvoorraad op de afdeling voor de weken/maanden. Uitleg wat het doel van de bijeenkomst is: In gesprek om ideeën te verzamelen hoe de vrijvallende tijd nuttig en prettig kan worden ingevuld. Medewerkers werken elke dag en zien vaak goed wat beter zou kunnen. Iedereen kan zo meedenken. Stap 2: Korte opdracht alleen of in 2-tallen: Wat zou een goede invulling van de vrijkomende tijd zijn: voor jezelf, voor een groepje binnen de afdeling of voor het hele team? (voorbeelden: stage bij een andere afdeling, afdeling poetsen, leren hoe de machine werkt, ) Stap 3: Alle ideeën verzamelen op flap. Stap 4: Reactie op de ideeën: wat zou men zelf leuk vinden, wat zou men nuttig vinden? Stap 5: Geef duidelijkheid wanneer je terugkomt met een plan, geef daarbij ook aan dat de leiding van het bedrijf ook kijkt naar haalbaarheid. (en dat misschien niet alle ideeën ook worden uitgevoerd). Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 19

Plezier en last bij samenwerken Korte uitleg: In een bijeenkomst van twee uur met de afdeling aan slag met de leuke en de vervelende dingen van het werken op de afdeling. Door het maken van een inventarisatie en het zoeken naar oplossingen voor lasten van medewerkers ontstaat een prettiger sfeer op de afdeling. Individueel/ groep (aantal): 7-12 personen. Doel: Werken aan het verbeteren van de samenwerking en de werksfeer. Resultaat: Medewerkers zien elkaar weer eens op een andere manier en horen op een gestructureerde manier van elkaar waar iedereen van houdt en waar iedereen last van heeft. Resultaat is dat men hierdoor meer bereid zal zijn rekening met elkaar te houden. Randvoorwaarden uitvoering Eisen aan de begeleiding: Begeleider heeft de informatie goed doorlezen en in staat zijn medewerkers uit te nodigen tot gesprek. Voorbereidingstijd begeleiding: Voorbereiding activiteit: 0-2 uur. Levertijd: Duur activiteit: 2-4 uur. Ruimte: Een trainings- of vergaderruimte. Materialen: Werkboekje Plezier en last bij samenwerken (bijlage) Kosten: Verkrijgbaar bij: Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 20

Referenties: PSW W: www.psw.nl E: info@psw.nl T: 073 612 43 25 Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 21

Plezier en last bij samenwerking Inleiding Weet je dat mensen met werk gelukkiger zijn dan mensen zonder werk? En mensen met plezier in hun werk zijn weer gelukkiger dan degenen die er de pest in hebben. Tja, en geluk wie wil het niet? Hoe zit het met jou? Ga jij fluitend naar je werk? En ook fluitend naar huis? Dit werkboek Trots op onze afdeling! gaat over jou en jouw collega s. Samen zorgen jullie voor een leuke werksfeer. Zodat jij fluitend naar je werk komt. En fluitend naar huis gaat. In het werkboek staan opdrachten en hulpbladen om te werken aan de sfeer op de afdeling. In groepjes van maximaal 12 mensen kom je vier keer bij elkaar. De nadruk ligt dan op samen dingen doen en afspreken. Daarnaast is er nog een grote bijeenkomst met alle collega s en een feestelijke afsluiting. Dit werkboek helpt je om opdrachten te maken en rustig na te lezen. Trots op onze afdeling! Leuk dat ook jij mee doet! PSW Training & coaching Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 22

Goede samenwerking is Respect voor elkaar; Iets voor elkaar over hebben; Dat iedereen de taken serieus opneemt; Luisteren naar elkaar; Elkaar helpen bij leuke en minder leuke dingen; Op elkaar vertrouwen; Op elkaar kunnen bouwen; Doen wat je belooft; Geintjes maken en humor met elkaar kunnen hebben; Zo werken dat ieders sterke kanten naar voren komen; Positief op elkaar instellen; Open en eerlijk zijn. Dit betekent dus: - Ik wil mij prettig en veilig voelen op het werk. Daarom roddel en pest ik niet. - Ik heb leuke collega s, daar doe ik graag een stapje extra voor. - Mijn collega is net als ik, daarom ga ik met collega s om zoals ik wil dat zij met mij omgaan. - Ik hou mij aan afspraken. Mijn collega s natuurlijk ook. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 23

Bijeenkomst Plezier en last bij samenwerken duur 2 uur Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 24

PRETKAART Daar word ik nou trots van! Dit zeiden mijn collega s Hier word ik trots van 18

LASTKAART Hier heb ik last van 1. 2. 3. 4. 5. Dan voel ik me/mijn 1. 2. 3. 4. 5. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 19

Verbeter ieders rol bij samenwerken De beste samenwerking is er als de verschillen van mensen worden gewaardeerd en benut. Dan krijg je een team dat echt als een gezamenlijk team speelt en waar binnen elk individu zijn beste kwaliteiten tot uitdrukking kan brengen. De begeleider De begeleider van de bijeenkomst geeft iedereen de gelegenheid om de eigen pret en de eigen last kaart in te vullen. Eerst 5 minuten alleen en dan 10 minuten in tweetallen. Zo beide kaarten laten invullen. Daarna in de groep bespreken. Zet alles op een flap. Probeer van iedereen één last te verminderen door er samen over te praten en samen naar een passende oplossing te zoeken. Samen praten over wat er leuk is en wat er niet leuk is verbeterd vaak al de sfeer. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 20

Mopper top-10 Korte uitleg: De medewerkers op sommige afdelingen hebben de gewoonte gekregen om veel te mopperen. Zee klagen over het eten, het werk, de radio en de collega s. Met het opstellen van een mopper top-10 en het zoeken naar verbeteracties worden de medewerkers uit de klaagrol gehaald. Individueel/ groep (aantal): 7-12 personen. Doel: Het in kaart brengen van alle irritaties op de afdeling. Het opstellen van verbeteracties. Resultaat: Medewerkers worden door deze bijeenkomst geattendeerd op hun moppergedrag. Vaak doorbreekt deze methode dit gedrag. Randvoorwaarden uitvoering Eisen aan de begeleiding: Voorbereidingstijd begeleiding: Voorbereiding activiteit: 0-2 uur. Levertijd: Duur activiteit: 2-4 uur. Ruimte: Trainings- of vergaderruimte. Materialen: Werkwijze Mopper top-10 (bijlage) Kosten: Verkrijgbaar bij: Referenties: PSW W: www.psw.nl E: info@psw.nl T: 073 612 43 25 Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 21

MOPPER TOP 10 stap 1 Leg uit dat jullie vandaag gaan werken aan het gemopper op de afdeling. Dat het jammer is wanneer er veel geklaagd wordt. Klagen helpt niet zo. stap 2 Laat iedereen in 2-tallen hun eigen mopper top tien samenstellen. Ze hoeven niet echt hun grootste mopper op 1 te zetten en de minst grootste mopper op 10, maar gewoon 10 moppers op een rij. stap 3 Inventariseer op een flap alle moppers (vergeet niet hierbij af en toe een grap te maken. haal de kou wat uit de lucht). stap 4 Iedereen mag 5 punten uitdelen. Iedereen mag zelf weten hoe: 5 punten voor de ergste mopper of de 5 ergste moppers allemaal 1. Op deze manier kan de mopper top 10 van de afdeling samengesteld worden. De mopper met de meeste punten op 1. stap 5 Welke verbeteracties zijn aan te brengen bij de eerste 3 moppers (of meer) Sluit af met een afspraak met elkaar hoe jullie elkaar gaan aanspreken op het moppergedrag. Mopper top 10 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10 Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 22

Kwaliteiten in beeld Korte uitleg: Iedereen heeft kwaliteiten. Voor iedereen zijn deze verschillend. Kennen van je kwaliteiten geeft vertrouwen en leert je waar je nog aandacht aan moet besteden, waarin je nog kunt groeien. Soms is het lastig de eigen kwaliteiten te benoemen. Door middel van het kwaliteitenspel komen de kwaliteiten van de verschillende medewerkers in het team aan bod. Individueel/ groep (aantal): Onbeperkt (2-6 spelers per tafel, werken met meerdere tafels tegelijk is mogelijk). Doel: SW-medewerkers bewust maken van eigen kwaliteiten en kwaliteiten van collega s. Vergroten van zelfwaardering bij SW-medewerkers. Vergroten van waardering voor collega s. Zoeken van aanknopingspunten voor loopbaanontwikkeling aan de hand van aanwezige, soms onvermoede kwaliteiten. Resultaat: Meer zelfwaardering bij SW-medewerkers. Zicht op de eigen sterke punten in het kader van loopbaanontwikkeling. Betere samenwerking tussen SW-medewerkers op de werkvloer door meer begrip voor elkaar. Meer openheid naar elkaar en teambuilding. Randvoorwaarden uitvoering Eisen aan de begeleiding: De begeleider van het groepsgesprek is in staat het gesprek in goede banen te leiden, met respect voor ieders bijdrage. De begeleider creëert een veilige gesprekssituatie. De begeleider is in staat om de medewerkers uit te dagen en te stimuleren om positieve dingen over elkaar te zeggen en te voorkomen dat negatieve feedback gegeven wordt. Voorbereidingstijd begeleiding: Voorbereiding activiteit: 0-2 uur. Levertijd: Houd rekening met de levertijd van materialen. Duur activiteit: 2-4 uur. Ruimte: Een rustige gespreksruimte waar deelnemers in gesprek kunnen gaan met elkaar. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 23

Materialen: Opdracht Kwaliteiten (bijlage). Spelvorm Kwaliteitenspel (bijlage). Kwaliteitenspel van P. Gerrickens. Handleiding spelvorm op: http://toolbox.sbcm.nl Meer tips voor spelvormen: www.kwaliteitenspel.nl Kosten: Kwaliteitenspel: 27,95 per kaartenset van 140 kaarten, incl. 3 spelvormen Verkrijgbaar bij: www.kwaliteitenspel.nl de betere boekhandel Referenties: WSD-groep, Boxtel N. Moviat E: n.moviat@wsd-groep.nl Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 24

Opdracht Kwaliteiten (bijlage 1) Uitleg. Kwaliteiten zijn goede eigenschappen die mensen kunnen hebben. Kwaliteiten zeggen ook hoe je bent. Bijvoorbeeld: je bent vrolijk. En dat ben je niet alleen als je gedronken hebt, maar eigenlijk meestal. Je hoeft er geen moeite voor te doen, want je bent zo. Het is een kenmerk van jou. Met kwaliteiten kun je iets goeds doen, ze zijn positief. Daar gaan we eens verder naar kijken: welke kwaliteiten heb jij? Opdracht. Hieronder zie je een lijst met allerlei kwaliteiten die mensen kunnen hebben. Vul achter elke kwaliteit in of je die kwaliteit bezit of niet. Kruis vervolgens in de laatste kolom aan of je die kwaliteit ook (vaak) gebruikt. Kwaliteit Ik bezit deze kwaliteit Ik doe er ook iets mee avontuurlijk behulpzaam belangstellend bescheiden betrouwbaar creatief eerlijk duidelijk enthousiast gevoelig genieter gul handig humoristisch ijverig krachtig kritisch levendig makkelijke prater moedig nieuwsgierig nuchter ordelijk organisator oplettend praktisch rustig speels spontaan tevreden veelzijdig verantwoordelijk voor jezelf opkomen Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 25

vriendelijk Kwaliteit Ik bezit deze kwaliteit Ik doe er ook iets mee vrolijk zelfverzekerd zorgzaam zorgvuldig Zet hieronder de kwaliteiten die je hebt eens op een rijtje. Valt het mee? Valt het tegen?.. Variatie op de uitvoering Vraag de deelnemers welke kwaliteiten ze toekennen aan collega s. Bijvoorbeeld: Noem drie kwaliteiten die je collega bezit.. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 26

Spelvorm Kwaliteitenspel (bijlage 2) 1) Kwartet (2 tot 6 spelers). Het spel wordt gespeeld met de kaarten waarop de kwaliteiten staan. a) De kwaliteiten worden geschud en elke speler krijgt willekeurig vijf kaarten. De overige kaarten komen op een stapel te liggen. b) Vervolgens begint het spel. De bedoeling is dat iedere deelnemer om de beurt een kaart van de stapel pakt, die bij de andere kaarten in zijn hand voegt en vervolgens een kaart uit zijn hand pakt en die bij een andere speler neerlegt. Je legt de kaart die het minst bij je past weg. c) Als je een kaart bij een medespeler neerlegt, geef je daarbij een toelichting. Waarom is die kaart van toepassing op die ander. d) Dan is de volgende speler aan de beurt. e) Dit gaat zo door tot de stapel kwaliteiten op is. f) Tot slot legt iedereen zijn 5 handkaarten op tafel en geven 1 voor 1 een toelichting hierop. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 27

2) Hoe zien anderen zichzelf? a) Leg alle kaarten, kwaliteiten en vervormingen, open op tafel. b) Iedereen kiest een van tevoren afgesproken aantal kwaliteiten en vervormingen (bv. ieder 5) uit die hij het meest op zichzelf vindt slaan. Deze schrijf je op een lijstje, zonder dat de anderen het zien. c) De begeleider verzameld alle lijstjes en haalt de kaarten die op de lijstjes staan uit het spel. De deelnemers mogen dit niet zien. d) Deze kaarten worden geschud en in een dichte stapel op de tafel gelegd. Alle andere kaarten doen niet mee aan dit spel. e) De spelers pakken om beurt een kaart van de stapel en leggen hem open op tafel. Iedereen schat in wie deze kaart op zijn lijstje heeft staan en geeft daar een toelichting bij. Als iemand deze kaart toebedeeld krijgt en hij heeft hem niet op zijn lijstje staan, dan moet die apart erbij gezet worden. (Je kunt dit met punten doen, dat diegene die het goed raad, een punt krijgt.) f) Zo speel je door tot alle kaarten op zijn. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 28

3) Spelvorm: Vervormingen. a) Spel wordt gespeeld met de kaarten vervormingen. Iedereen krijgt 5 vervormingen in handen. De overige gaan op stok. Om beurten pakt iemand een vervorming van stok en kijkt of dit beter bij hem past, dan de vervormingen die hij al in handen heeft. b) De vervorming die hij weg wil geven, legt hij open op tafel. c) De volgende speler, mag kiezen of hij een vervorming van tafel pakt, of dat hij een nieuwe van de stok pakt. d) Het spel wordt gespeeld totdat alle kaarten aan de beurt zijn geweest. e) Als afsluiter kan er nog gekeken worden of iedereen door de overige groepsleden 1 vervormingskaart toegewezen kan krijgen. Belangrijk dat dit op een goede manier gebeurt, met een toelichting waarom. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 29

Toolbox Respect Korte uitleg: De Toolbox Respect bestaat uit een set kaarten over het onderwerp respect en een handleiding voor een begeleider om dit onderwerp in één uur met een groep medewerkers te bespreken. Individueel/groep (aantal): Onbeperkt. Doel: Inzicht geven in gedrag, daar waar het raakt aan respectloosheid. Resultaat: De leidinggevende heeft het thema Respect besproken met zijn/ haar afdeling. Elke medewerker heeft gelegenheid gekregen iets te vertellen m.b.t. dit onderwerp. De afdeling heeft gezamenlijk één actie afgesproken om respect op de afdeling te bevorderen. Randvoorwaarden uitvoering Eisen aan de begeleiding: In de bijeenkomst helpt het wanneer de begeleiding goed voorbereid is en voorbeelden kan geven van alternatieven. Dit helpt om het denkproces op gang te brengen. De begeleider moet in staat zijn een veilige omgeving voor het gesprek te creëren. Voorbereidingstijd begeleiding Voorbereiding activiteit: 0-2 uur. Levertijd: Duur activiteit: 0-2 uur. Ruimte: Vergader- of trainingsruimte. Materialen: Agenda Toolbox Respect (bijlage) Kosten: Er zijn kosten aan verbonden. De Hameland Groep heeft dit zelf ontwikkeld en zal kosten in rekening willen brengen. Verkrijgbaar bij: Hameland Groep Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 30

Referenties: Hameland Groep, Groenlo Ida Sluiskes W: http://www.hamelandgroep.nl E: sluiskesi@hameland.nl sluiskesi@hameland.nl T: 0544-39 58 00 F: 0544-39 58 01 Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 31

Inhoud Toolbox Respect De toolbox bestaat uit voorbereidingsmateriaal voor de begeleider van de bijeenkomst. Er zitten kaarten in waar discussievragen op staan, kaarten met respecttips die uitgedeeld kunnen worden, een test: hoe respectvol ben je zelf. Allerlei leuke manieren om het onderwerp op de kaart te zetten. Voor de begeleider zitten er veel tips bij om het gesprek goed te leiden en het onderwerp bij de medewerker te brengen. De groepsgrootte is bij voorkeur niet groter dan 20 personen. Voorbeeld kaart Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 32

E-learning cursus: Jij en je omgeving Korte uitleg: Op de site www.groenecursussen.nl staat een aantal cursussen. Deze cursussen worden met gesproken tekst en sprekende plaatjes ondersteund. Jij en je omgeving bestaat uit drie hoofdstukken die afzonderlijk in te zetten zijn: Persoonlijke hygiëne (over schoon naar het werk en besmettingsgevaar); Milieu (hoe gaan we met het milieu om en wat zegt de wet); Omgaan met geld (uitgaven, inkomsten schulden, schuldbemiddeling enzovoorts). Individueel/ groep (aantal): Individueel of 2-6 personen. Doel: Medewerkers met behulp van de cursus het onderwerp laten bespreken. Medewerkers bewust maken van de mogelijkheden rondom het onderwerp omgaan met geld. Medewerkers met eenvoudige taal weer eens op het onderwerp milieu wijzen. Resultaat: Medewerkers zijn zich meer bewust van de deze onderwerpen. Randvoorwaarden uitvoering Eisen aan de begeleiding: Begeleiders hebben het cursusmateriaal zelf bekeken. Begeleiders kennen de mogelijkheden rondom begeleiding van financiële problemen in de gemeente. Begeleiders zijn aanwezig bij de nabespreking nadat het hoofdstuk is bekeken. Voorbereidingstijd begeleiding Voorbereiding activiteit: 0-2 uur. Levertijd: Houd de eerste keer rekening met levertijd van materiaal Duur activiteit: 0-2 uur. Ruimte: Een ruimte met een computer, die beschikt over luidsprekers. Materialen: Te downloaden http://www.groenecursussen.nl Kosten: Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 33

Verkrijgbaar bij: Referenties: Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 34

Toolbox SBCM www.toolbox.sbcm.nl Praktische activiteiten Werk en Cultuur 2-4 uur voorbereidingstijd Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 35

Seksuele intimidatie-wat kun je ertegen doen? Korte uitleg: Met behulp van een boekje en lesbrief wordt seksuele intimidatie op de werkvloer bespreekbaar gemaakt. Individueel/groep (aantal): 2-6 personen 7-12 personen Doel: Wat is seksuele intimidatie, wat kan seksuele intimidatie psychisch met mensen doen? Handreikingen krijgen hoe je op seksuele intimidatie kunt reageren. Resultaat: Seksuele intimidatie op de werkvloer wordt door alle medewerkers herkend, plegers worden ontmoedigd om seksueel intimiderend gedrag te vertonen, slachtoffers leren hoe ze seksuele intimidatie kunnen voorkomen. Randvoorwaarden uitvoering Eisen aan de begeleiding: De begeleider moet vooraf het materiaal aanvragen via de Leermiddelenbank van SBCM (zie link hieronder). Om toegang tot de Leermiddelenbank te krijgen, dient u zich te registreren. Het is waarschijnlijk dat de afdeling Training van uw SW-bedrijf een domein-toegang heeft tot de Leermiddelenbank, dan kunt u via hen toegang krijgen. Misschien heeft uw bedrijf het materiaal al in huis. De begeleider begeleidt de activiteit aan de hand van de bijbehorende lesbrief, deze dient u vantevoren door te nemen. Tip: u kunt de vetrouwenspersoon in uw bedrijf vragen deze activiteit uit te voeren. Ook kunt u een trainer vragen deze activiteit uit te voeren, wellicht in combinatie met de vertrouwenspersoon. Voorbereidingstijd begeleiding Voorbereiding activiteit: 2-4 uur Houd de eerste keer rekening met levertijd. Duur activiteit: 2-4 uur 4 uur of meer (afhankelijk van de manier waarop u e.e.a. organiseert, raadpleeg hiervoor de lesbrief) Ruimte: U heeft hiervoor een rustige, afgesloten groepsruimte nodig. Materialen: https://www.leermiddelenbank.sbcm.nl/lmb/materialdetails.aspx?mid=182&sstr=&c1=false&c2=false &c3=falsekosten: Verkrijgbaar bij: SBCM Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 36

Interactieve workshops met Theater Totaal Korte uitleg: Theater Totaal uit Utrecht verzorgt interactieve workshops over thema s op verzoek. De artiesten van Theater Totaal hebben een verstandelijke beperking. Individueel/groep (aantal): onbeperkt Doel: Op een onconventionele wijze lastige thema s bespreekbaar maken. Resultaat: De artiesten weten mede dankzij hun beperking uit te nodigen tot op een andere manier naar onderwerpen kijken en emoties los te maken. Randvoorwaarden uitvoering Eisen aan de begeleiding: U dient te weten wat u wilt bereiken met de voorstelling rond een specifiek thema. In de bijlage vindt u een aantal mogelijke onderwerpen. Voorbereidingstijd begeleiding Voorbereiding activiteit: 2-4 uur Er is een voorgesprek met de mensen van de theatergroep over uw bedoeling met de voorstelling. Als u iets met rollenspelen wil, kan de voorbereidingstijd relatief kort zijn (1 à 2 weken). Wilt u echter iets waarvoor toneelscènes moeten worden ontwikkeld en ingeoefend, dan moet u rekening houden met een voorbereidingsperiode van 4 tot 6 weken. Duur activiteit: 2-4 uur 4-8 uur (afhankelijk van de afspraken) Ruimte: In overleg met Theater Totaal Materialen: Kosten: Afhankelijk van de gemaakte afspraken. Indicatie: 750 per dag. Verkrijgbaar bij: Theater Totaal, Kruydenlaan 27, 3431BM Nieuwegein, 030-6043843/06-25521164, www.theatertotaal.org (woensdags en schoolvakanties Midden gesloten). Referenties: Elly Kansel, Sluisgroep Woerden, 0348 497000, kansele@sluisgroep.nl. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 37

De gezondlevencheck en de 30 minuten bewegen-test Korte uitleg Op de site van de Hartstichting kunnen mensen individueel een testje maken waarin ze hun eigen leefstijl testen. De site 30minutenbewegen.nl test hoeveel iemand beweegt, en geeft vervolgens tips hoe je je resultaat kunt verbeteren. Aan de hand van de uitslag van de testen krijgen mensen een praktisch advies voor verbetering in de leefstijl. Individueel/ groep (aantal): Individueel Doel: De werknemer krijgt meer inzicht in hoe gezond of ongezond zijn eigen leefstijl is. Resultaat: Een beter inzicht in hoe gezond de werknemer leeft. Die krijgt advies over verbeteringen. Randvoorwaarden uitvoering: Eisen aan de begeleiding: De begeleiding tijdens het maken van de test vereist geen specifieke kennis. De nabespreking met de werknemer vereist gezondheidskundige kennis (bedrijfsarts of verpleegkundige, diëtist). Het advies moet aansluiten bij de leefwereld van de werknemer, daarom ook kennis van de doelgroep vereist. Voorbereidingstijd begeleiding Voorbereiding activiteit: 2-4 uur. Levertijd: Duur activiteit: 2-4 uur. Ruimte: Ruimte met een computer om de test te maken, ruimte om na te bespreken. Materialen: www.gezondlevencheck.nl www.30minutenbewegen.nl Kosten: Ev. extra inzet van bedrijfsarts c.q. verpleegkundige of diëtist o.i.d. Verkrijgbaar bij: Referenties: Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 38

Effectief en efficiënt werken: waar kan het beter? Korte uitleg: Wanneer de productiedruk lager is, ontstaat ruimte om met elkaar te kijken hoe het werk slimmer of beter georganiseerd kan worden. Het investeren in effectiever en efficiënter werken levert voordeel op als straks de productie weer aantrekt. Vrijvallende werktijd wordt een investering voor de toekomst. Vaak hebben medewerkers wel ideeën, in de bijlage staan voorbeelden van werkvormen om deze ideeën te inventariseren. Individueel/ groep (aantal): 7-12 personen, bij groter team eventueel werken in twee subgroepen of werkvorm aanpassen. Doel: Door samen met medewerkers de blik op het werkproces, de werkomgeving en de organisatie van het werk te richten, ontstaat gedeeld verantwoordelijkheidsgevoel en draagvlak voor eventuele veranderingen. Resultaat: Een verbeterde inrichting van werkomgeving, samenwerking of andere relevante productiekenmerken. Randvoorwaarden uitvoering Eisen aan de begeleiding: De uitvoering van de activiteit in het team vraagt een begeleider die het gesprek kan faciliteren met een open blik: elke suggestie is het onderzoeken waard. De begeleider nodigt de medewerkers uit om zoveel mogelijk ideeën te brengen. Vooraf wordt wel duidelijk uitgelegd het uiteindelijke besluit over te nemen stappen bij de leiding van het bedrijf ligt en niet bij de medewerkers zelf. Voorbereidingstijd begeleiding: 2-4 uur. Levertijd: Duur activiteit: 2-4 uur (mede afhankelijk van de gekozen werkvorm). Ruimte: Een ruimte om met team in gesprek te gaan, eventueel is een deel van de eigen werkomgeving geschikt. Materialen: Werkvormen bij Effectief en efficiënt werken (bijlage) Flap-over en stiften. Kosten: Verkrijgbaar bij: Referenties: Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 39

Werkvormen bij Effectief en efficiënt werken: waar kan het beter? Werkvorm 1: Scan de afdeling Korte uitleg Het hele team wordt gevraagd mee te denken en kijken naar effectiever en efficiënter werken, door een hele dag in het licht te zetten van het verbeteren werkproces. Voorbereiding Werkleiding bereidt een korte introductie van het doel en het programma van de dag voor. Werkleiding zorgt voor flaps en stiften. Werkleiding zorgt bijvoorbeeld voor iets extra s bij de koffie, maakt er een speciale dag van. Uitvoering Stap 1: Kort werkoverleg bij het begin van de dag om de opdracht uit te leggen. Deze luidt: Iedereen let vandaag op wat kan anders, handiger, beter in het werk of in het leren op het werk?. Punten die opvallen schrijf je op flaps die op handige plekken op de afdeling worden opgehangen. NB: Wanneer lopen naar de flaps voor onveilige of onrustige situaties zorgt, kunnen ook verbeterkaartjes mee meegegeven worden, zodat tips op de werkplek opgeschreven kunnen worden en de kaarten aan het eind van de dag verzameld kunnen worden. Stap 2: Iedereen begint gewoon te werken. Verbeterpunten worden op de flaps geschreven. De werkleiding loopt rond en vraagt medewerkers: gaat het zo handig? Zijn er ook andere manieren? De werkleiding of een collega schrijft eventueel voor medewerkers die moeite hebben met schrijven. Stap 3: Na de eerste pauze worden al wat voorbeelden van de flaps genoemd, deze kunnen anderen inspireren om nog weer anders te kijken. Stap 4: Laatste anderhalf uur van de dag worden de flaps verzameld en de resultaten besproken. Belangrijk is goed door te vragen wat bedoeld wordt, suggesties met het team te bedenken hoe je zou kunnen verbeteren? Stap 5: De werkleiding sluit af door uit te leggen wat er gebeurt met de flaps, en wanneer de medewerkers een reactie krijgen. Voor direct uitvoerbare verbeteringen worden smart afspraken gemaakt. Stap 6: Korte evaluatie: wat vond men van deze dag? Wat viel op? Complimenten voor ieders rol! Verbeterpunten voor een volgende keer? Werkvorm 2: Observatieopdracht voor 2 medewerkers Korte uitleg: Twee collega s uit het team krijgen een speciale opdracht: zij gaan als agent slimmer werken een dag op de afdeling opletten op dingen die volgens hen anders, beter of slimmer georganiseerd kunnen worden. De overige collega s worden ingelicht en kunnen de agenten ook tips geven. Aan het einde van de dag worden de tips gepresenteerd aan het team, en kan gezamenlijk worden nagedacht over oplossingen om het werkproces, de instructie of de inrichting van de ruimte te verbeteren. Deze vorm kan bijvoorbeeld maandelijks worden herhaald. Voor het overige: zie boven. Werk en Cultuur (www.toolbox.sbcm.nl) 40