Samenvatting door een scholier 1946 woorden 11 december 2006 7,3 6 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Maatschappijleer Hoofdstuk 4 Nederland, een multiculturele samenleving 1. Wat is een multiculturele samenleving? Multicultureel: in de samenleving kunnen meerdere groepen worden onderscheiden met onderling verschillende culturele kenmerken. De verscheidenheid verandert permanent, want cultuur is voortdurend in beweging. Drie oorzaken: 1. nieuwe technologie lijdt tot nieuwe levenslessen; 2. nieuwe generaties zetten zich vaak af tegen de oudere generaties en ontwikkelen nieuwe voorkeuren en gedragsregels; 3. mensen uit verschillende culturen beïnvloeden elkaar als ze met elkaar in aanraking komen. Cultuur: het geheel van voorstellingen, opvattingen, kennis, waarden en normen dat mensen als lid van een samenleving overdragen en verwerven d.m.v. bewuste en onbewuste leerprocessen. Cultuur te onderscheiden in 3 dimensies: 1. de ideële dimensie: betreft waarden (opvattingen over goed of slecht of mooi en lelijk) Vaak gerelateerd aan godsdienstige en levensbeschouwelijke ideeën; 2. de normerende dimensie: bevat allerlei gedragsregels,normen en wetten dus, maar ook tradities en gewoonten, die vaak hun grondslag vinden in de waarden die binnen een bepaalde cultuur een centrale plaats innemen; 3. de materiële dimensie: betreft de wijze waarop opvattingen over mooi en lelijk, of over wat functioneel is of juist niet, tot materiële werkelijkheid worden. Op grond van dergelijke opvattingen geven mensen vorm aan hun materiële omgeving. Cultuur reguleert het sociale gedrag door aan te geven wat aanvaardbaar is en wat niet. Cultuur geeft mensen de mogelijkheid om te communiceren met de andere leden van de gemeenschap en zich met de gemeenschap de identificeren. https://www.scholieren.com/verslag/27759 Pagina 1 van 7
Multiculturele samenleving: een samenleving die zich kenmerkt door culturele verscheidenheid en waarin verschillende cultuurgroepen op voet van gelijkwaardigheid naast elkaar kunnen bestaan. 2. Migratiestromen voorbeeld uit de zeventiende eeuw: 1685: Franse koning Lodewijk XIV herriep het Edict van Nantes: had de Franse protestanten (Hugenoten), bijna honderd jaar lang het recht gegeven hun godsdienst uit te oefenen in het overwegend katholieke Frankrijk. Die herroeping maakte de Hugenoten op slag van vrije burgers tot vervolgden. --> velen vluchtten naar NL, waar een betrekkelijk grote mate van godsdienstvrijheid kende en waar het protestantisme domineerd. NL stelde zijn grenzen open voor de Hugenoten mede omdat met hun komst een economische impuls werd verwacht. Eind 17e eeuw: ongeveer 75.000 Hugenoten naar NL (telde toen anderhalf miljoen inwoners). De Hugenoten maakten van hun godsdienstvrijheid gebruik door eigen kerken te bouwen --> Waalse kerken: hierin werden de diensten in het Frans gehouden. Veel Frans klinkende achternamen herinneren aan de Hugenoten die naar NL kwamen. voorbeelden uit de twintigste eeuw: 1949: NL moest definitief het koloniale gezag over Nederlands-Indië opgeven --> werd de zelfstandige staat Indonesië. Nederlandse gezaghebbers keerden terug naar NL, samen met een groot aantal Indische Nederlanders die zich verbonden hadden met het Nederlandse koloniale gezag en daardoor van het zelfstandige Indonesië weinig goeds verwachtten. Eenmaal in NL kregen de Indische Nederlanders te maken met een streng vestigingsbeleid voor hen. Ze werden zoveel mogelijk verspreid over NL en kregen overwegend eenvoudige banen toegewezen. Ook moesten ze zich zo onopvallend mogelijk gedragen. Binnen deze groep hadden de Molukkers een aparte positie, zij hadden sterke banden met het Nederlandse koloniale gezag; het Koninklijk Nederlands Leger (KNIL) bestond voor een belangrijk deel uit Molukse militairen. Zij wilden niet dat de Molukse eilandgroep op zou gaan in het nieuwe Indonesië. Nederland beloofde dat zij een eigen Molukse republiek mochten vormen. In NL wachtten zij de vorming van de Republiek af. Zij wilden niet integreren en de Nederlandse regering deed ook geen moeite. Hun frustratie over het niet gestand doen van de Nederlandse belofte voor een Molukse republiek te zorgen was en is groot en leidde in de jaren zeventig tot enkele terroristische acties. Gedurende jaren vijftig emigreerden veel Nederlanders naar Canada en Australië. Na 1960: veel Turkse, Marokkaanse immigranten en veel immigranten uit andere Middellandse Zee gebieden als gastarbeiders. 1960/1970: veel Surinamers, Antillianen en Arubanen naar NL. Oorzaken migratiestroom: - economische aard: in jaren 60 grote economische groei -> leidde tot arbeidskrachten tekorten. https://www.scholieren.com/verslag/27759 Pagina 2 van 7
- politieke aard: de overgang van kolonie naar zelfstandige staat van Suriname bracht in 1975 veel Surinamers naar NL. (verschillende motieven: politieke motieven -> angst voor etnische spanningen tussen de verschillende Surinaamse bevolkingsgroepen. economische motieven -> gebrek aan vertrouwen in de economische perspectieven voor Suriname.) Sinds 1980: vooral sprake van immigratie via gezinshereniging en gezinsvorming van gastarbeiders enerzijds, en de komst van asielzoekers anderzijds. Allochtonen: nieuwkomers (grieks: allos=andere en chtoon=wereld). Autochtonen: traditioneel ingezetenen. 1989: WRR Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, stelde in de Nota Allochtonenbeleid voor onder allochtonen te verstaan de eerste en de tweede generatie immigranten en eventueel leden van de derde generatie (als die zich nog wensen te identificeren met de cultuur van het land van herkomst van hun grootouders). Binnen de algemene groep allochtonen de allochtone minderheden onderscheiden -> de groepen die een relatief lage sociaal-economische positie in de Nederlandse samenleving innemen. Sinds 1975: immigratiebeperking -> Nederlandse grenzen gesloten voor werkzoekende uit landen die niet behoren tot de Europese Unie. Ook sinds 1980 stroom asielzoekers sterk afgeremd.volgens het Vluchtelingenverdrag van Genève hoort NL zich open te stellen voor de opvang van vluchtelingen. Toelating, verblijf en ook uitzetting van niet-nederlanders worden geregeld in de Vreemdelingenwet. In praktijk komt het erop neer dat toelating en verblijf wordt geweigerd, tenzij dat in strijd zou zijn met: - het recht op gezinshereniging; - internationale verdragen, zoals het recht op vrij verkeer van personen binnen de EU, of het Vluchtelingenverdrag van Genève; - klemmende redenen van humanitaire aard. Allochtone bevolking groeit sneller dan de autochtone bevolking, twee factoren: 1. immigratie, voortvloeiend uit gezinshereniging en gezinsvorming van allochtonen in Nederland; 2. het relatief hoge geboortecijfer onder allochtonen, als gevolg van de gemiddeld relatief lage leeftijd van sommige allochtone groepen. Het CBS (Centraal Bureau voor Statistiek), veronderstelt dat ook de vruchtbaarheid van allochtone vrouwen in de toekomst zal dalen. In het geval van Turkse en Marokkaanse vrouwen ten minste drie argumenten: 1. een geleidelijke daling van het vruchtbaarheidsniveau in de richting van het Nederlandse niveau is al enige tijd waarneembaar; 2. in Turkije en Marokko blijkt het vruchtbaarheidscijfer eveneens te dalen; 3. het aantal Marokkaanse en Turkse immigranten daalt in de nabije toekomst. De vruchtbaarheid van https://www.scholieren.com/verslag/27759 Pagina 3 van 7
nieuwe migranten is meestal hoger dan die van de in Nederland reeds aanwezige migrantenpopulatie. Daling van de migratie gaat dan gepaard met een daling van de vruchtbaarheid van allochtonen. 3. De positie van allochtone minderheden in Nederland De allochtone bevolking in NL is sterk geconcentreerd in het westen van NL en daarbinnen in de grote steden. Bijna de helft van de vier grote doelgroepen van het minderhedenbeleid (Turken, Marokkanen, Surinamers en Antillianen/Arubanen), woont in de vier grootste steden van NL. (vooral in oude stadswijken) Concentratieverschijnsel niet toevallig: De meeste gastarbeiders trokken naar gebieden waar werk was en dit waren en zijn vooral de steden. Nieuwe gastarbeiders gingen weer in de buurt wonen van de al langer in NL gevestigde gastarbeiders, zo ontstond concentratie. Allochtone minderheden -> lage sociaal-economische positie -> komt tot uiting in: - relatief hoge werkloosheidscijfers - relatief slechte huisvesting in de oudere buurten van vooral de grote steden Positieverwerving: positie verwerven in de samenleving d.m.v. eigen capaciteiten en inspanningen. Positietoewijzing: de sociale omgeving en de samenleving als geheel oefenen invloed uit en wijzen daardoor sociaal-economische posities toe. Verschillende factoren die allochtone minderheden belemmeren in het bereiken van hogere sociaaleconomische posities: - de technologische ontwikkeling die veel arbeidsplaatsen voor laag- en ongeschoold personeel doet verdwijnen; - diploma-inflatie, mede als gevolg van de hoge werkloosheid; - het gemiddeld lage opleidingsniveau van allochtonen en taalachterstand voor wat betreft het Nederlands; - een voor allochtonen te ondoorzichtige arbeidsmarkt; - discriminatie 4. Discriminatie en vooroordelen Discriminatie: de ongelijke behandeling van individuen of groepen op grond van kenmerken van die individuen of groepen die in de gegeven situatie niet relevant zijn. Er is een wet die discriminatie verbiedt, maar er wordt zelden iemand vervolgd, omdat het erg lastig is om het te bewijzen. Vooroordeel: een antipathie gebaseerd op een onjuiste en starre generalisatie, die wordt gevoeld of uitgedrukt tegen een groep als geheel, of tegen een individu als lid van die groep. https://www.scholieren.com/verslag/27759 Pagina 4 van 7
Antipathie gekoppeld aan angst, wanneer deze angst groteske vormen aanneemt en leidt tot vorming van vooroordelen -> xenofobie ofwel vreemdelingenhaat. Vooroordeel heeft 4 kenmerken: 1. het is een vijandig oordeel; 2. het betreft een oordeel over een groep, of een individu als lid van een groep; 3. het oordeel wordt niet of onvoldoende door feiten ondersteund; 4. het oordeel is in hoge mate star en onveranderbaar. Waarom houden mensen vast aan hun vooroordelen?: 1. Mensen hebben behoefte aan een positieve identiteit, dus hun successen schrijven ze toe aan hun eigen capaciteiten en falen schrijven ze toe aan externe factoren. Dit gaat hetzelfde met groepen mensen; 2. Vooroordelen hebben vaak gevolgen, en waar vooroordelen zijn is ook vaak discriminatie. Dat kan de bevooroordeelde tot voordeel strekken; 3. Mensen passen zicht aan aan hun omgeving, dus ook als het gaat om vooroordelen. Sociaal-psycholoog Kok: attitude t.a.v. gedrag x ----------------------> intentie tot gedrag x ---> gedrag sociale norm m.b.t. gedrag x ----------------------> 5. Racisme Klassiek racisme: In de Middeleeuwen -> wetenschap sterk onder invloed van de theologie en de kerkelijke dogma s. De kerk maakte onderscheid tussen beschaafde, christelijke volkeren en onchristelijke volkeren, onbeschaafde volkeren. Door mensen en volken tot het christendom te brengen werden zij van onbeschaafd tot beschaafd. 16e/17e eeuw -> wetenschap maakte zich los van de kerk. De wetenschap hield echter wel vast aan de indeling van inferieur en superieur -> hing mede samen met de ontdekking van nieuwe werelden en volkeren die werden gekoloniseerd -> hield onderwerping in. De minderwaardigheid was een goed argument om onderwerping te rechtvaardigen. Verschil met de indeling van de kerk, was dat deze indeling los stond van het geloof, maar werd gekoppeld aan erfelijke kenmerken, die gemakkelijk herkenbaar waren. Ingedeeld in een inferieur ras -> beschouwen als een onveranderlijk biologisch feit. Overgang naar het Christendom kon daar niks aan veranderen. 18e/19e/begin 20e eeuw -> deze vorm van racistisch denken bepaalde de antropologie( mens- en volkenkunde). Europese wetenschap: blanke ras was superieur. Andere rassen waren daaraan inferieur en ondergeschikt. (klassiek racisme) https://www.scholieren.com/verslag/27759 Pagina 5 van 7
Na WO II: de VN lieten onderzoek verrichten naar het klassiek racisme. Ze kwamen tot de conclusie dat het klassiek racisme berustte op grote misverstanden en vooroordelen. Het denken volgens het klassiek racisme wordt als gevaarlijk beschouwd. Modern racisme: Kan zich niet langer beroepen op wetenschappelijke argumenten, dus hanteert andere argumenten: culturen zouden onverenigbaar zijn binnen een en dezelfde staat of samenleving. Bij modern racisme gaat het vooral om vreemdelingenhaat, waarbij het dan vooral om mensen gaat die de racist uiterlijk als vreemdelingen meent te herkennen. (meestal aan huidskleur). Racistische uitingen zijn in NL bij de wet verboden. 6. Overheidsbeleid Voor wie zorgen discriminatie en vooroordelen een grote bedreiging voor de kwaliteit van het bestaan in die samenleving?: 1. Diegenen die het slachtoffer zijn van discriminatie. Alle vooroordelen leiden tot een blokkering van de maatschappelijke ontplooiing. Het gebrek aan ontplooiingsmogelijkheden zorgt voor een stijging van de criminaliteit. Dit versterkt weer de discriminatie. 2. De samenleving als geheel. De bijdrage die allochtonen kunnen leveren wordt geblokkeerd. Vooroordelen staan een juiste analyse van de samenleving in de weg, en dus ook oplossingen voor maatschappelijke problemen. 1994: Wet Bevordering Evenredige Arbeidsdeelname Allochtonen (WBEAA): bedrijfsorganisaties met meer dan 35 werknemers, moeten werknemers naar etnische achtergrond registreren en hierover een jaarlijks rapport uitbrengen. Hierin moet staan hoe evenredigheid zal worden verwezenlijkt. Het bedrijf hoeft die evenredige vertegenwoordiging niet ook daadwerkelijk te verwezenlijken. Onderwijswet: stelt dat in het basis- en voortgezet onderwijs aandacht moet worden besteed aan het feit dat NL een multiculturele samenleving is en dat leerlingen op het functioneren in zo n samenleving moeten worden voorbereid. 7. Samenleving, cultuur en cultuurverschillen Segregatie: totale scheiding van de verschillende etnische groepen d.m.v. wetgeving. (bijv. Zuid-Afrika). Assimilatie: het overnemen van de cultuur van de dominante groep. Melting pot (smeltkroescultuur): als verschillende etnische- of cultuurgroepen cultureel en fysiek versmelten tot een nieuwe bevolkingsgroep. Salad bowl samenlevingen: kenmerken zich door een grote verscheidenheid aan etnische groepen, die elkaar weliswaar op allerlei manieren hebben beïnvloed en dat nog steeds doen, maar waarbij al die https://www.scholieren.com/verslag/27759 Pagina 6 van 7
groepen toch hun eigen culturele identiteit in zekere mate behouden. Beïnvloedingsprocessen zijn in hoge mate autonoom: d.w.z. dat het, zo men dat al zou willen, onmogelijk is ze geheel tegen te gaan of volledig te sturen d.m.v. overheidsbeleid. Cultureel universalisme: gaat ervan uit dat er waarden zijn die voor iedere wereldburger gelden. Cultureel relativisme: elke cultuur beschouwen vanuit de eigen traditie, geschiedenis,normen en waarden (=cultuur) https://www.scholieren.com/verslag/27759 Pagina 7 van 7