Rapportage van de werkgroep Verkeersveiligheid rondom de Oranje Nassauschool en de Koningin Juliana basisscholen te Zwammerdam. Veilig oversteken bij school; een tijdprobleem! Oranje Nassauschool Buitendorpstraat 1 te Zwammerdam Kon. Julianaschool Buitendorpstraat 5 te Zwammerdam In de werkgroep zijn vertegenwoordigd: Ouders en directie van de scholen, Gemeente Alphen aan den Rijn, Politie Hollands Midden, district Rijn- en Veenstreek, Werkgroep verkeersveiligheid Alphen aan den Rijn, Schoolbegeleidingsdienst Midden Holland.
Inleiding. Naar aanleiding van een initiatief van de werkgroep verkeersveiligheid Alphen aan den Rijn om voor alle scholen in Alphen aan den Rijn een verkeersveiligheids- of school-thuisrouteplan te ontwikkelen is medio februari 2007 contact gelegd met de directies van de basisscholen De Oranje Nassauschool en de Koningin Julianaschool, beiden gevestigd aan de Buitendorpstraat te Zwammerdam. Door dhr. M. Luijk, verkeersveiligheidscoördinator van de gemeente Alphen aan den Rijn en voorzitter van de werkgroep verkeersveiligheid Alphen aan den Rijn, is een gesprek met die directies gevoerd. Hierbij werd duidelijk dat beide directies de ontwikkeling van het verkeersveiligheidsplan rondom scholen in Alphen aan den Rijn hadden gevolgd en dat zij een dergelijk onderzoek en rapportage ook voor de Oranje Nassauschool en de Koningin Julianaschool te Zwammerdam wenselijk zou vinden. Onderzoek naar de oorzaken van de problemen of naar schoolroutes voor de kinderen van beide scholen was nog niet gedaan. Wel was al eerder een enquête onder de ouders gehouden, maar daaruit waren geen oplossingen voor een brede aanpak van de problematiek gekomen, met uitzondering van de rotonde op de Steekterweg-Spoorlaan- Rijksstraatweg. In het gesprek is een eerder in de gemeente gebruikte methodiek voor de aanpak van problemen in de school thuisroute uitgelegd. Daarbij is door dhr. Luijk aangegeven dat deze methodiek ook voor de beide Zwammerdamse scholen zal worden gebruikt. Voor de verdere uitwerking en uitvoering van passende oplossingen heeft de werkgroep verkeersveiligheid Alphen aan den Rijn aangeboden daarvoor initiatieven te ontwikkelen. Bij de planvorming zal aandacht worden geschonken aan de infrastructurele problemen in de wijk die door de bewoners in een enquête aan de kaak kunnen worden gesteld zoals overlast van voertuigen en de gevaren op een eventuele school thuis route. Daarnaast zal gebruik worden gemaakt van mogelijkheden om het verkeersonderwijs te verbeteren en praktijkgerichte verkeerseducatie in lesprogramma s te implementeren. Het geheel moet worden samengevat in een activiteitenplan dat in een rapport aan de wethouder verkeer zal worden aangeboden. Nadat door de hierna te noemen werkgroep een aantal activiteiten was opgestart, werd o.a. door de werkgroepleden de suggestie gedaan ook de bewoners en het personeel van de Bruggen (inrichting voor mensen met een verstandelijke handicap) aan de Spoorlaan en de Swadenburgerdam te Zwammerdam bij de werkgroep te betrekken. Uit een eerder gesprek met de directeur van de Bruggen door dhr. Luijk en de wethouder verkeer van de gemeente Alphen aan den Rijn, tijdens de opening van de rotonde van de Steekterweg, was echter al toegezegd dat er voor de Bruggen een apart onderzoek zou worden gedaan en een separate rapportage zal worden opgesteld. Uit de resultaten van de enquête van de beide scholen, bleek echter dat er daarin meerdere locaties voorkwamen die logischer wijze ook in een enquete bij de Bruggen naar voren zouden kunnen komen. Op initiatief van de werkgroep is de formulering c.q, samenstelling van de rapportage van de Zwammerdamse scholen daarom korte tijd uitgesteld, teneinde aan de hand van de resultaten van beide enquêtes samenhangende voorstellen te kunnen doen. Het onderzoek en de enquete voor het verkeersrapport t.b.v. de Bruggen is daarom ten spoedigste opgestart en uitgevoerd. Door de beide enquêtes gelijktijdig te beoordelen en aan de hand daarvan onderbouwde suggesties voor 2
verbetering van bepaalde locaties aan te dragen is er voor de gemeente Zwammerdam op basis van de resultaten van die enquetes een samenhangend verkeersadvies opgesteld, die de belangen van de verkeersveiligheid alle betrokkenen recht doet. In deze rapportage worden echter uitsluitend adviezen gegeven op basis van de enquete (Bijlage 1) onder de ouders en kinderen van de beide scholen. 3
Oprichten werkgroep Naar aanleiding van bovenstaande is een werkgroep opgericht bestaande uit: Ellen Oosthoek, Arie jan de Bruin,Joke van Dorp en Marisa de Wit als vertegenwoordigende ouders en Frank Schildkamp en Ab van Oostenrijk namens de direktie van de Koningin Julianaschool en de Oranje Nassauschool te Zwammerdam. Martin Luijk, namens de gemeente Alphen aan den Rijn, namens de Politie Rijn- en Veenstreek, team Alkemade-Nieuwkoop en Rien Fluit, lid van de werkgroep verkeersveiligheid Alphen aan den Rijn, tevens voorzitter van de werkgroep. School locaties: Oranje Nassauschool, Buitendorpstraat 1 te Zwammerdam (tel. 0172-613803) Kon. Julianaschool, Buitendorpstraat 5 te Zwammerdam (tel. 0172-613063) Inventarisatie problemen. Naar aanleiding van diverse gesprekken is vastgesteld dat de verkeersproblemen als volgt konden worden samengevat: 1. Gevaren van oversteken tijdens de School thuis routes. 2. Gevaarlijke kruisingen. 3. Gevaarlijke locaties voor fietsers 4. Overlast van ouders en gevaar rondom de school in de Buitendorpstraat. Teneinde een goed inzicht te krijgen in de feitelijke locaties, gevaren, hinder overlast e.d. is een enquête ontwikkeld. Deze enquête, waarvan een formulier als bijlage (2) bij dit rapport is gevoegd, is via de kinderen verspreid onder alle ouders van de schoollocaties. Bovendien zijn de kinderen van de hoogste klassen van de scholen geënquêteerd. Ook zijn de enquêtes bezorgd bij de bewoners van diverse omliggende straten Communicatie. Vanaf de eerste bijeenkomst van de werkgroep is via de Nieuwsbrief van de school zoveel mogelijk een kort verslag gegeven van de stand van zaken en de onderwerpen in de werkgroep. Ook het verspreiden van de enquête en het doel daarvan is in de Nieuwsbrief aangegeven. 4
Verkeersouder. Vanuit 3VO is een initiatief ontstaan om verkeersouders op scholen aan te stellen, die op school in samenspraak met het onderwijsteam verkeersactiviteiten coördineren en uitvoeren. Daarnaast kunnen er ook initiatieven worden ondernomen naar de betrokken ouders of probleem veroorzakers of kunnen zij een rol vervullen in de contacten naar de gemeente met betrekking tot verkeersaangelegenheden. Op de Oranje Nassauschool is sedert jaren een verkeersouder actief. De directie van de Kon. Julianaschool heeft zich voorstander van een dergelijke verkeersouder getoond. Afhankelijk van de mogelijkheden binnen de school zal worden bezien of het mogelijk is een verkeersouder aan te stellen. Verkeersleerkracht. Door de Regionale projectgroep Verkeersveiligheid Rijnstreek (Platform vanuit het ROV Zuid Holland) is de Verkeersleerkracht geïntroduceerd. Een onafhankelijk leerkracht die praktijklessen verkeer op scholen kan en mag geven. Daarmee wordt het praktijkonderwijs op diverse scholen weer geïntroduceerd en gestimuleerd. In verband met de opening van de rotonde is door de verkeersleerkracht, op beide scholen, een specifiek op het gebruik van de rotonde toegesneden instructie gegeven. Daarna is de verkeersleerkracht op de beide scholen actief gebleven doordat de scholen dat initiatief hebben aangegrepen om het praktijkonderwijs op de school een extra impuls te geven. De verkeersleerkracht zal aan de hand van onderwerpen uit het educatieplan kinderen praktisch gaan ondersteunen. Uitwerking van de enquête. Door de werkgroepleden zijn de ingeleverde enquêtes uitgewerkt. Bij een aantal antwoorden op vragen moest een locatie worden aangegeven op een kaart of een route. In een spreadsheet programma zijn alle vragen vertaald naar kolommen. Op basis daarvan zijn alle antwoorden vertaald in een codeboek die corresponderen met de antwoorden en locaties of oplossingen. Tijdens het verzamelen van de gegevens zijn de genoemde locaties benoemd met locatie A, B enz. Een overzichtskaartje van de betrokken gebied treft u als bijlage(3) aan. Bovendien is een lijst toegevoegd (bijlage 4) met een samenvatting van de in de enquête gedane suggesties en problemen. De resultaten. In totaal zijn 305 formulieren verspreid. Daarvan zijn 87 formulieren ingeleverd en verwerkt. De respons op de enquête is 28 %. De meest opvallende enquêteresultaten waren: De Spoorlaan (nabij de scholen) wordt het meest genoemd als probleem locatie, in verband met oversteken, maar ook qua hinder van fout geparkeerde voertuigen 5
De meest genoemde probleem locaties of kruisingen zijn: Kruising Spoorlaan Buitendorpstraat 38 Kruising Verloostraat Buitenkerk 10 Kruising Verloostraat Molenstraat 9 Kruising Vinkebuurt Spoorlaan 9 Kruising Ziende Lindenhovestraat 8 Kruising Rotonde Spoorlaan 6 Locatie Buitendorpstraat t.h.v. gymzaal 5 Kruising Spoorlaan Dr. Schreuderstraat 5 Locatie Voetgangersbrug Vinkebuurt 4 De daarbij genoemde oplossingen waren o.a. Attentieborden, meer politietoezicht, plaatsen van paaltjes, verkeersbrigade oprichten. Bij de hinder die wordt ondervonden op de route van school en naar huis werd 48 maal aangegeven dat hinder werd ondervonden van auto s van ouders die kinderen halen of brengen, 33 maal van geparkeerde auto s op de rijbaan en 25 maal van stilstaande auto s op of nabij de kruising van de Spoorlaan-Buitendorpstraat. Op de enquêteformulieren is regelmatig aangeduid waarom de aangegeven punten als gevaarlijk / lastig worden ervaren. Daarom is door de werkgroepleden een beschrijving van die punten gemaakt. Daarbij is per locatie een beschrijving gegeven en is aangeduid waaruit de problemen voor de diverse gebruikersgroepen, voetgangers en fietsers kunnen bestaan. Daarnaast wordt voor zoveel mogelijk een oplossing voor de geconstateerde problemen voorgesteld. In de werkgroep zijn deze beoordelingen besproken en vervolgens vastgesteld. (Een aantal werkgroepleden zijn eveneens ouders van schoolgaande kinderen.) Deze locatieomschrijving (bijlage 5) is als bijlage bijgevoegd. Een aantal van de gemaakte opmerkingen of suggesties wordt niet meer in dit rapport genoemd. Veelal heeft dit als oorzaak dat de voorgestelde oplossing verkeerstechnisch zeer ingrijpend was, dat de opmerking slechts een enkele keer is gemaakt of dat een oplossing buiten het thans beschikbare budget valt. De kinderen van groep 7 en 8 van beide scholen zijn klassikaal geënquêteerd. Generaliserend kan worden gesteld dat de opmerkingen van de kinderen feitelijk niet veel afwijken van die zoals die door de ouders in de enquête zijn ingevuld. De kruising Spoorlaan Dr. Schreuderstraat ingang de Bruggen wordt in deze dit rapport niet nader uitgewerkt. De reden is dat deze kruising in de enquete van de Bruggen de meest genoemde kruising is geworden. Mede omdat op die kruising een duidelijk relatie ligt met toegangsweg van de Bruggen is voor de verwerking in die rapportage gekozen. 6
Conclusies: 1. De voetganger en fietser hebben op de routes van en naar school niet op alle wegen een eigen veilige plaats. De inrichting van de wegen is nog immer afgestemd op het gemotoriseerde verkeer. Mede daardoor komt de fietser op meerder plaatsen in het gedrang. De voetganger ervaart vele hindernissen op zijn pad, met name door onjuist geparkeerde voertuigen. Uniformiteit in de regelgeving en inrichting van wegen draagt ertoe bij dat kinderen veiliger deze locaties te kunnen passeren. Daarom moeten de wegen in Zwammerdam overeenkomstig de voorschriften voor een 30 kilometerzone worden ingericht. Veilig oversteken is voor de kinderen in de schoolomgeving niet eenvoudig, terwijl velen dat dagelijks meerdere malen moeten doen. De meest belangrijke oorzaak zijn de ouders van de schoolkinderen, die op ongeoorloofde en soms gevaarlijke wijze hun auto parkeren, om de kinderen snel bij of in school te brengen en vervolgens snel hun weg vervolgen naar hun werk, waar zij op tijd moeten arriveren. De problemen met het oversteken in de schoolomgeving is aanleiding geweest voor de titel van dit rapport: Veilig oversteken bij school, een tijd probleem! 2. De meestgenoemde probleem locaties zijn: Kruising Spoorlaan Buitendorpstraat 38 Kruising Verloostraat Buitenkerk 10 Kruising Verloostraat Molenstraat 9 Kruising Vinkebuurt Spoorlaan 9 Kruising Ziende Lindenhovestraat 8 Kruising Rotonde Spoorlaan 6 Locatie Buitendorpstraat t.h.v. gymzaal 5 Kruising Spoorlaan Dr. Schreuderstraat 5 Locatie Voetgangersbrug Vinkebuurt 4 3. Op de genoemde locaties moeten aanpassingen worden gedaan die de duidelijkheid en de veiligheid van de voetganger en fietser bevorderen. In ieder geval zouden de voorgestelde aanpassingen moeten plaats vinden zoals aangegeven in de locatiebeschrijving (Bijlage 3.) 4. Het merendeel van de aangegeven hinder en overlast wordt veroorzaakt door voertuigen van ouders en verzorgers, die de schoolkinderen komen halen en brengen. De schoolleiding kan aan het terugdringen daarvan een bijdrage leveren, maar zonder politietoezicht en repressief optreden is daarvan geen duurzame oplossing te verwachten 5. Omdat de bebouwde kom van Zwammerdam is gelegen binnen een 30 kilometer zone wordt geadviseerd de wegen in Zwammerdam overeenkomstig de daarvoor geldende richtlijnen in te richten. 7
6. Het educatieplan zal onderdelen moeten bevatten gericht op het juiste parkeergedrag van ouders, het aandragen van alternatieven voor autogebruik alsmede voor structurele ondersteuning door de politie. School thuis route. Uit de enquête blijkt dat er enkele duidelijke routes zijn waarlangs kinderen lopen of fietsen op weg naar de genoemde scholen. De route Lindenhovestraat-Buitenkerk-Verloostraat-Swadenburgerdam-Spoorlaan- Buitendorpstraat wordt het meest gebruikt. Uiteraard wordt ook vanaf andere wegen op deze route aangesloten. Veel kinderen steken de kruising Burg. Hoogenboomstraat - Buitendorpstraat over. Er zijn mogelijkheden deze routes, of onderdelen daarvan, in te richten als school-thuisroute. Naar aanleiding van dit rapport zullen in overleg met de gemeente en de directies van de scholen, na de reconstructie van de diverse wegen in Zwammerdam, de locaties worden bepaald waar op de routes en de diverse oversteken Smilies worden aangebracht. Het verdient voorkeur dit overleg op korte termijn te voeren, zodat de locaties in het komende schooljaar in een educatieplan en het praktisch onderwijs kunnen worden opgenomen. Publiciteit. In overleg met de gemeente Alphen aan den Rijn is de jaarlijkse landelijke verkeersveiligheidscampagne: De scholen zijn weer begonnen in het jaar 2005 door de Zwammerdamse scholen gebruikt om extra aandacht van het publiek te vragen voor de verkeersveiligheidsproblemen in Zwammerdam. Tijdens die campagne is in samenwerking met de schooljeugd een aantal activiteiten uitgevoerd, zoals een ballonnenwedstrijd, een project verkeer en het ophangen van spandoeken om het verkeer op de campagne attent te maken. De lokale pers heeft hieraan aandacht besteed. Elk jaar kan van deze campagne gebruik worden gemaakt. 8
Motto. Teneinde aan de uitkomst van de enquête en de conclusies van de werkgroep het juiste gewicht toe te kennen heeft de werkgroep een Motto voor de verkeersproblematiek bedacht: Veilig oversteken bij school, een tijd probleem! De werkgroep spreekt hierbij de wens uit dat de in de bijlage 5 (locatieomschrijving) genoemde opmerkingen bij de locaties op korte termijn worden aangepast, zodat daadwerkelijk uitvoering kan worden gegeven aan het invoeren van een veiliger schoolomgeving en een veilige school - thuis - route. Zij realiseert zich hierbij dat rekening moet worden gehouden met de bewoners van de wijk en de technisch on- en mogelijkheden van verkeersoplossingen. Communicatie met de ouders en wijkbewoners ziet zij als noodzakelijk voor draagvlak voor dit plan. Vervolg activiteiten In aansluiting op de in deze notitie beschreven activiteiten zal in schooljaar 2007 2008 een vervolg hierop worden gegeven. Deze activiteiten zullen o.a. bestaan uit: 1. Medio juli 2007 aanbieden van deze notitie aan de wethouder Verkeer, dhr. J. Groen in t Wout, van de gemeente Alphen aan den Rijn. 2. Maken van een stappenplan m.b.t.: - een communicatie- en een educatieplan - aanpak verkeersgevaarlijke punten - verkeers/gedragscode voor ouders - implementatie van de school-thuis-route in de educatie - inrichten van de openbare ruimte. De gemeente heeft een aantal plannen voor de directe school omgeving in ontwikkeling, zoals: In 2007 Herinrichten van de Molenstraat en Verloostraat, en aansluitende wegen. Bijlagen: 1. Locatie omschrijving 2. Enquête formulier 3. Enquête uitslag. 9