Resultaten Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 Geldrop-Mierlo
Voorwoord Een goede gezondheid van lichaam én geest vergroot de mogelijkheden van mensen om (langer) mee te doen in het maatschappelijke leven. De inwoners van Geldrop-Mierlo zijn veelal positief over hun gezondheid. Daarnaast zet de trend naar een gezondere leefstijl zich door. Mooie resultaten, waar de gemeente, gezondheidszorg, welzijnswerk en andere partners dagelijks hun bijdrage aan leveren! Uiteraard blijven er punten van zorg. Zo neemt bijvoorbeeld de door volwassenen ervaren sociale samenhang af. In Geldrop-Mierlo zijn 3.300 volwassenen en ouderen (zeer) ernstig eenzaam. Daarnaast voelen ruim 4.700 inwoners zich psychisch ongezond. Ruim 1.000 volwassenen hebben serieus gedacht aan beëindiging van hun leven. Er is een flinke toename van het aantal mantelzorgers, van wie ruim 1 op de 8 zich overbelast voelt. In deze rapportage kunt u de belangrijkste cijfers en trends van de Volwassenen- en Ouderenmonitor voor Geldrop-Mierlo lezen. Wij zijn verheugd u deze resultaten ook voor 4 wijkclusters te kunnen presenteren. De onderwerpen van deze monitors worden gerapporteerd in vier thema s: de sociale wijk, de gezonde wijk, de zorgzame wijk en de leefbare wijk. Vanuit de inhoudsopgave kunt u klikken naar de resultaten voor elk thema. De resultaten bieden veel aanknopingspunten om gezamenlijk te blijven werken aan de gezondheid in Geldrop-Mierlo. Vanuit de GGD dragen wij daar uiteraard graag ons steentje aan bij! Annemarie Gietmann Gezondheidsmakelaar
Volwassenen- en Ouderenmonitor Monitors in 21 gemeenten Zuidoost-Brabant Steekproef van 19 t/m 64 jarigen en 65-plussers Schriftelijke of online vragenlijst naar keuze Eerdere vergelijkbare monitors uitgevoerd in 2009 en 2012 Deelname in Geldrop-Mierlo: 381 volwassenen (35% respons) 493 ouderen (54% respons) GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017
Volwassenen- en Ouderenmonitor Resultaten: - Geldrop-Mierlo totaal en 4 wijkclusters: Geldrop-West: postcodes 5661 en 5663 (Zesgehuchten, Genoenhuis, Gijzenrooi) Geldrop-Midden: postcodes 5662 en 5664 (Centrum, Skandia, Akert) Geldrop-Oost: postcodes 5665, 5666, 5667 (Braakhuizen en Coevering) Mierlo: postcode 5731 - Vergelijking met Zuidoost-Brabant en Nederland - Trends 2009-2012-2016 Resultaten in % en absolute aantallen (Geldrop-Mierlo): volwassenen: 1% = 227 personen ouderen: 1% = 80 personen GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017
Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om naar de betreffende pagina te gaan Sociale wijk Sociale betrokkenheid Eenzaamheid Participatie Zorgzame wijk Hulp en vraagverlegenheid Voorzieningen en hulpmiddelen Mantelzorg Gezonde wijk Ervaren gezondheid Psychische gezondheid Zingeving Leefstijl Leefbare wijk Woonomgeving Geur- en geluidshinder Bezorgdheid woonomgeving Achtergrondkenmerken Leeftijd, huishouden en opleiding Financiën
Sociale betrokkenheid Eenzaamheid Participatie 1
Sociale betrokkenheid In Geldrop-Mierlo ervaart ongeveer de helft van de inwoners voldoende sociale samenhang met buurtgenoten. Deze samenhang is de laatste jaren afgenomen volgens volwassenen. Ten opzichte van de regio lijkt de sociale samenhang die volwassen inwoners van Geldrop-Mierlo ervaren minder gunstig. Ongeveer 54% van de volwassenen en 43% van de oudere inwoners ervaart onvoldoende sociale samenhang in hun buurt. In de wijken in Geldrop-Oost ervaart de grootste groep van zowel de volwassenen (68%) als de ouderen (50%) onvoldoende sociale samenhang. Circa tachtig procent van de volwassenen in Geldrop-Mierlo heeft regelmatig (tenminste 2x per maand) contact met buren. Bij de ouderen ligt dit met 84% nog iets hoger. De verschillen tussen de buurten op dit gebied zijn bij zowel de volwassenen als bij de ouderen niet heel groot. Het minste contact met de buren hebben volwassenen in Mierlo (76%), het meeste de ouderen in Geldrop-Midden (88%). Jongvolwassenen (19-24 jaar) hebben het minst vaak frequent contact met buren. Daarna wordt dit meer naarmate de leeftijd toeneemt. Inwoners van éénpersoonshuishoudens, mensen met een lager inkomen en allochtone inwoners hebben ook minder vaak contact met hun buren. Ruim twee derde van de volwassenen geeft aan af en toe iets voor de buren te doen. Net als in andere gemeenten in de regio is dit in Geldrop-Mierlo afgenomen in de laatste jaren. In Geldrop-West wordt relatief de meeste burenhulp gegeven (75%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 2
% Sociale betrokkenheid Heeft regelmatig (min. 2x per maand) contact met buren Wijkclusters 100 88 80 81 82 84 84 79 84 77 77 76 60 Geldrop-West Geldrop-Midden Geldrop-Oost Mierlo Geldrop-Mierlo (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 3
Eenzaamheid Circa 10% van de inwoners van Geldrop-Mierlo is (zeer) ernstig eenzaam. Eenzaamheid hangt sterk samen met het missen van eigen regie en steun uit de omgeving. Eenzaamheid blijft een belangrijk aandachtspunt, zowel bij volwassenen als ouderen. In totaal 38% van de volwassenen en 51% van de ouderen is eenzaam in bepaalde mate. Deze cijfers komen overeen met het regionale en landelijke gemiddelde. In Geldrop-Mierlo is 11% van de volwassenen en 9% van de ouderen (zeer) ernstig eenzaam. In totaal zijn dit ongeveer 3.300 inwoners. Bovendien lijkt er een stijging te zijn van het aandeel volwassenen dat (zeer) ernstig eenzaam is. Deze stijging zien we ook in de gehele regio Zuidoost-Brabant. In de Geldrop-West is het percentage eenzame volwassenen het hoogste (46%). De minste eenzame volwassenen zijn woonachtig in de Geldrop-Oost (31%). Echter, de verschillen zijn niet statistisch significant. Inwoners die alleenwonend of alleenstaande ouder zijn, zijn vaker (zeer) ernstig eenzaam. Ook bij migranten, met name bij de niet-westerse groep, is eenzaamheid een punt van aandacht. Zeker bij de ouderen. Eenzaamheid hangt sterk samen met diverse andere problemen. Bij de volwassenen komt eenzaamheid bijvoorbeeld meer voor bij mensen die weinig eigen regie ervaren. Bij de ouderen is de kans op eenzaamheid aanzienlijk groter bij mensen die weinig steun ontvangen uit hun omgeving. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 4
% Eenzaamheid Is (matig tot ernstig) eenzaam Wijkclusters 60 50 40 46 48 54 51 43 50 51 37 38 30 31 20 10 0 Geldrop-West Geldrop-Midden Geldrop-Oost Mierlo Geldrop-Mierlo (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 5
(niet) westers migrant zijn zich niet gelukkig voelen (psychisch) ongezond zijn weinig zingeving ervaren Inwoners 19+ alleenwonend zijn moeite hebben met rondkomen weinig eigen regie ervaren een kwetsbare oudere zijn alleenstaande ouder zijn weinig steun ontvangen Meer eenzaamheid bij mensen die 19-64 jaar 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 6
Participatie Net als gemiddeld in de regio zijn in Geldrop-Mierlo ongeveer drie op de tien inwoners maatschappelijk actief in vrijwilligerswerk en is ruim de helft van de volwassenen en bijna twee derde van de ouderen betrokken door een lidmaatschap van een vereniging of club. Ruim een kwart van de volwassenen en een derde van de ouderen in Geldrop-Mierlo verricht vrijwilligerswerk. In het aandeel vrijwilligers lijkt de afgelopen jaren een stijgende lijn zichtbaar, zowel bij volwassenen als bij ouderen. De verschillen tussen de wijken zijn groot. In de wijken gelegen in Geldrop-West lijken meer vrijwilligers actief dan in de andere wijken. Ook het aandeel mensen dat lid is van een vereniging of club wijkt niet veel af van het gemiddelde beeld in de regio: 54% van de volwassenen en 63% van de ouderen. Deze percentages zijn stabiel. Punt van zorg is dat circa 2.230 volwassen inwoners aangeven niet voldoende financiële middelen voor een verenigingslidmaatschap te hebben. Het sociale leven speelt in grote mate via digitale wegen. Dit is echter niet voor iedereen vanzelfsprekend. In de communicatie en ondersteuning van vooral ouderen is het van belang om te weten dat 19% van de ouderen in Geldrop-Mierlo geen gebruik maakt van internet. De groep die vaak internet gebruikt is wel groter dan gemiddeld in de regio (54% versus 48%). De belangrijkste reden om geen internet te gebruiken is volgens de ouderen dat ze er onvoldoende van begrijpen (26%). Ongeveer één op de negen ouderen heeft überhaupt geen internet (11%). GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 7
% Participatie Verricht vrijwilligerswerk Wijkclusters 40 35 30 33 38 34 35 33 25 27 27 27 27 20 23 15 10 5 0 Geldrop-West Geldrop-Midden Geldrop-Oost Mierlo Geldrop-Mierlo (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 8
Ervaren gezondheid Psychische gezondheid Zingeving Leefstijl 9
Ervaren gezondheid De meerderheid van de inwoners van Geldrop-Mierlo is positief over hun gezondheid. Oudere inwoners van Geldrop-Midden zijn het minst positief over hun gezondheid en voelen zich het meeste belemmerd in hun activiteiten vanwege hun gezondheid. In Geldrop-Mierlo is 77% van de volwassenen en 64% van de ouderen positief over de eigen gezondheid. Dit ligt in lijn met de regio en is de afgelopen jaren stabiel gebleven. Niet de ziekte zelf maar de beperkingen door de ziekte of aandoening bepalen in sterke mate de gezondheidsbeleving van mensen. Circa één op de vijf volwassenen en circa één op de drie ouderen heeft een langdurige ziekte en is daardoor (ernstig) beperkt in activiteiten. Ten opzichte van het landelijke gemiddeld is deze groep onder de ouderen kleiner in Geldrop-Mierlo. Bij de volwassenen geldt dit het vaakst voor de inwoners van Geldrop-Oost (27%), en bij de ouderen voor de inwoners van Geldrop-West (37%). Ongeveer 4.100 inwoners van Geldrop-Mierlo kunnen door hun gezondheid niet de dingen doen die zij willen. Dit is het meest zichtbaar bij de volwassenen woonachtig in Geldrop-Oost (22%). Een kwart van de ouderen heeft een gehoor-, gezichtsvermogen- en/of mobiliteitsbeperking. Het vaakst komt een mobiliteitsbeperking voor (17%), maar minder vaak dan gemiddeld (in de regio en) in Nederland. Ouderen met een lage opleiding of die alleen wonen zijn minder positief over hun gezondheid. Zij zijn ook vaker langdurig ziek of ervaren beperkingen. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 10
% Ervaren gezondheid Heeft langdurige ziekte(n) en is (ernstig) beperkt in activiteiten Wijkclusters 40 35 37 34 30 25 27 28 29 31 20 24 22 15 10 15 19 5 0 Geldrop-West Geldrop-Midden Geldrop-Oost Mierlo Geldrop-Mierlo (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 11
Psychische gezondheid Relatief veel jongvolwassenen kampen met ernstige stress en suïcidale gedachten. Zij zijn daarmee een belangrijke doelgroep bij het tegengaan van psychische problemen. Ongeveer 4 op de 5 mensen in Geldrop-Mierlo is over het algemeen een gelukkig mens. Daarnaast heeft ruim 90% van de inwoners zich de afgelopen 3 maanden veelal vrolijk gevoeld. Maar daarnaast voelen circa 4.700 inwoners zich psychisch ongezond. Dit betreft 16% van de volwassenen en 14% van de ouderen. Belangrijk daarbij is de groep jongvolwassenen. Regionale analyses laten zien dat één op de vier 19 t/m 24 jarigen zich psychisch ongezond voelt. Bij de (jong)volwassenen is ook stress een belangrijk aandachtspunt. Bijna 1 op de 6 volwassenen in Geldrop- Mierlo geeft aan recent veel stress te hebben ervaren. Werk is met stip de belangrijkste oorzaak daarvoor (44%), dit speelt met name bij volwassenen woonachtig in Geldrop-West (51%). Maar ook gezondheid (17%), en opvoeding (16%) worden als bron voor stress genoemd. Bij circa 1.060 volwassenen in Geldrop-Mierlo zijn de psychische problemen dusdanig dat zij in het afgelopen jaar serieus gedacht hebben aan het beëindigen van hun leven. Jongvolwassenen hebben deze suïcidale gedachten vaker dan 40-plussers en mannen vaker dan vrouwen. Ook alleenstaanden en mensen met een laag inkomen geven vaker aan deze gedachten te hebben. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 12
% Psychische gezondheid Voelt zich psychisch ongezond Wijkclusters 30 20 10 16 18 18 15 13 14 17 12 16 14 0 Geldrop-West Geldrop-Midden Geldrop-Oost Mierlo Geldrop-Mierlo (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 13
sociaal uitgesloten zijn of weinig sociale cohesie in de buurt ervaren onvoldoende regie over eigen leven hebben zich eenzaam voelen enige of grote moeite met rondkomen hebben minder dan 2x per maand contact met buren hebben niet zelfstandig contact kunnen leggen en onderhouden weinig zingeving ervaren Meer psychische ongezondheid bij mensen die momenteel mantelzorg ontvangen GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 14
% Psychische gezondheid Heeft laatste 12 maanden serieus gedacht om een eind aan het leven te maken (19-64 jarigen) Wijkclusters 14 12 10 8 6 4 4 6 6 5 2 2 0 Geldrop-West Geldrop-Midden Geldrop-Oost Mierlo Geldrop-Mierlo (totaal) GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 15
Zingeving Ruim één op de acht inwoners van Geldrop-Mierlo is niet in staat zin aan het leven te geven. Dit hangt sterk samen met het missen van sociale vaardigheden en eigen regie. Het hebben van een zinvolle dagbesteding draagt sterk bij aan de ervaren gezondheid. Circa 9% van de volwassenen en 16% van de ouderen is echter niet in staat om zin aan het leven te geven. Met name bij de ouderen in Mierlo lijkt dit een punt van zorg. Van hen heeft circa 23% moeite om zin te geven aan het leven. Een aanzienlijk deel van de inwoners van Geldrop-Mierlo (circa 40%) heeft daarnaast niet het gevoel doel en richting in het leven te ervaren. Bovendien lijken voor circa 9% van de volwassenen de dagelijkse activiteiten vaak onbelangrijk. Bij de volwassenen woonachtig in Geldrop-Oost speelt dit minder vaak een rol (1%). Het missen van zingeving hangt sterk samen met andere problemen. Inwoners die niet in staat zijn om sociale contacten te leggen of te houden hebben aanzienlijk vaker moeite om zin te geven aan het leven. Ditzelfde geldt voor mensen die zich psychisch ongezond voelen en weinig eigen regie ervaren. Bij de volwassenen zijn de verschillen tussen de leeftijdsgroepen beperkt. Bij de ouderen neemt het gebrek aan zingeving sterk toe bij het stijgen van de leeftijd. Bij 85-plussers is dit aandeel twee keer zo groot als bij de 65-74 jarigen. Ook mensen met een lagere opleiding en alleenwonenden missen vaker zingeving. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 16
% Zingeving Heeft niet het gevoel een doel en richting te hebben in het leven Wijkclusters 60 50 50 40 44 42 40 43 38 40 30 33 34 29 20 10 0 Geldrop-West Geldrop-Midden Geldrop-Oost Mierlo Geldrop-Mierlo (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 17
Leefstijl De gunstige tendens in leefstijl zet door in Geldrop-Mierlo. Er wordt meer bewogen, ten opzichte van andere gemeenten én dan voorgaande jaren. Bovendien neemt het alcoholgebruik bij de volwassenen af. Lichaamsbeweging is belangrijk voor lichaam én geest. Sinds 2012 is een stijging van het percentage inwoners dat voldoet aan de norm Gezond Bewegen 1 zichtbaar. Bij de ouderen en in de regio is de vergelijkbare trend significant. Circa 67% van de volwassenen en 78% van de ouderen heeft voldoende beweging. Daarmee zien we ook een gunstiger beeld dan gemiddeld in de regio. De verschillen tussen de wijken zijn bij beide leeftijdsgroepen groot. Ouderen woonachtig in Geldrop-Midden voldoen vaker niet aan de fitnorm (62%) dan gemiddeld in Geldrop-Mierlo (47%). Het hoge percentage mensen met overgewicht, blijft echter een punt van zorg: 47% van de volwassenen en 57% van de ouderen heeft overgewicht of obesitas. Helaas is er nog geen sprake van een kentering. Bij de volwassenen zien we bovendien een positieve tendens in het alcoholgebruik. Tien procent van de volwassenen drinkt geen alcohol meer en momenteel voldoet 65% van de volwassenen niet aan de norm. In 2009 was dat nog 3% en 76% respectievelijk. Sinds 2015 hanteert de Gezondheidsraad een nieuwe norm: Drink liever niet, maar maximaal 1 glas per dag. In vergelijking met de andere wijken is het alcoholgebruik door ouderen in Geldrop-West over het algemeen vrij hoog en wordt hier vaker niet aan de nieuwe norm voldaan (65% versus 52%). In Geldrop-Mierlo rookt 21% van de volwassenen en 9% van de ouderen. In beide leeftijdsgroepen is er sprake van een lichte, niet significante daling. 1 1 Norm Gezond Bewegen uit 2015 (Gezondheidsraad), minstens 5 dagen per week een half uur matig intensief lichamelijk actief GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 18
% % Leefstijl 100 Beweegt voldoende volgens norm Trend 100 Voldoet niet aan (nieuwe) norm alcoholgebruik Trend 80 60 69 71 68 61 78 67 80 60 76 68 65 54 52 52 40 40 20 20 0 2009 2012 2016 0 2009 2012 2016 Volwassenen 19-64 jaar Ouderen 65+ Volwassenen 19-64 jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 19
Hulp en vraagverlegenheid Voorzieningen en hulpmiddelen Mantelzorg 20
Hulp en vraagverlegenheid Veel ouderen in Geldrop-Mierlo hebben indien nodig hulp beschikbaar in hun omgeving. Maar daadwerkelijk vragen om hulp is voor ongeveer een kwart van de ouderen erg moeilijk. Circa één op de vijf ouderen in Geldrop-Mierlo ontvangt momenteel hulp vanwege hun gezondheid. Dit is de afgelopen jaren fors afgenomen, met name de hulp van professionals. Daarnaast hebben ongeveer 280 ouderen behoefte aan hulp of behoefte aan meer zorg. In Geldrop-Mierlo heeft ongeveer 80% van de ouderen hulp beschikbaar in de omgeving mocht dat in de toekomst nodig zijn vanwege gezondheidsproblemen. Desondanks is dat voor 20% van de ouderen niet het geval (ruim 1.600 ouderen). Alhoewel deze groep stabiel is in omvang, is de groep die hulp beschikbaar heeft van kinderen, andere familieleden of buren, vrienden of kennissen in de laatste jaren kleiner geworden. Ook al is er hulp beschikbaar in de omgeving, de drempel om die hulp daadwerkelijk te vragen is hoog. Ongeveer een kwart van de ouderen in Geldrop-Mierlo vindt het erg moeilijk om hulp te vragen bij gezondheidsproblemen. Vraagverlegenheid is zeker niet alleen bij ouderen een aandachtspunt. Ook van de volwassenen in Geldrop-Mierlo heeft 21% er erg veel moeite mee om hulp te vragen bij gezondheidsproblemen. In Mierlo is dit bij 30% van de volwassenen het geval. Het zijn met name vrouwen (alle leeftijden) en de ouderen van 75+ die het vaker lastig vinden om hulp te vragen. Maar ook alleenwonenden hebben hier meer moeite mee. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 21
% Vraagverlegenheid 35 Vindt het erg moeilijk om hulp te vragen bij problemen met gezondheid Wijkclusters 30 30 25 20 15 25 20 21 23 19 27 24 21 10 13 5 0 Geldrop-West Geldrop-Midden Geldrop-Oost Mierlo Geldrop-Mierlo (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 22
niet zelfstandig contacten kunnen leggen minder dan 2x per maand contact met buren hebben vaak al wel mantelzorg ontvangen weinig eigen regie ervaren zich psychisch niet gezond of ongelukkig voelen geen gebruik van internet maken sociaal uitgesloten zijn of lage sociale cohesie ervaren in de buurt niet (altijd) bij iemand terecht kunnen met probleempjes Meer vraagverlegenheid bij mensen die behoefte hebben aan 1 of meer welzijnsvoorziening, maar deze niet gebruiken GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 23
Voorzieningen en hulpmiddelen Het gebruik van Wmo-voorzieningen in Geldrop-Mierlo neemt toe bij volwassenen. Desondanks weet een aanzienlijke groep inwoners met een behoefte aan een Wmo-voorziening niet waar ze terecht kunnen voor informatie. Deze groep lijkt te groeien onder de ouderen. Het gebruik van Wmo-voorzieningen door volwassenen is van 3% in 2009 significant gestegen naar 8% in 2016. Bij de ouderen is het gebruik stabiel rond 6%. Bij de ouderen zien we een toename van het aandeel mensen dat behoefte heeft aan een Wmo-voorziening, maar niet weet waar ze voor informatie hierover terecht kunnen (14% in 2012 versus 20% in 2016). Deze toename is echter niet significant. Vooral bij de niet-westerse migranten is deze groep relatief groot. Zes procent van de ouderen moet verhuizen indien ze slecht ter been worden. Bij ongeveer twee derde van de ouderen die in de eigen woning kunnen blijven wonen, zijn hiervoor wel aanpassingen nodig. Het betreft een groep van ongeveer 5.000 ouderen. Bijna drie op de tien ouderen in Geldrop-Mierlo hebben 1 of meer hulpmiddelen in de woning. Deze groep is kleiner dan gemiddeld in de regio Zuidoost-Brabant. Dit betreft veelal extra handgrepen en beugels. Twintig procent heeft behoefte aan hulpmiddelen in de woning, maar heeft deze nog niet. Aan sensoren die noodsituaties doorgeven, is de meeste behoefte. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 24
% % Voorzieningen en hulpmiddelen 25 Heeft afgelopen jaar gebruik gemaakt van één of meer wmo-voorzieningen Trend 25 Wil informatie over wmovoorzieningen maar weet niet waar men terecht kan Trend 20 20 20 16 15 15 14 10 9 8 10 9 9 5 6 7 5 3 0 2009 2012 2016 0 2009 2012 2016 Volwassenen 19-64 jaar Ouderen 65+ Volwassenen 19-64 jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 25
Mantelzorg Het aandeel mantelzorgers in Geldrop-Mierlo is ten opzichte van 2009 flink toegenomen. Overbelasting vormt een serieus probleem onder mantelzorgers, met name in Geldrop-Midden. Circa 23% van de volwassenen en 26% van de ouderen in Geldrop-Mierlo heeft in het afgelopen jaar mantelzorg gegeven. In beide leeftijdsgroepen is het percentage mantelzorgers sinds 2009 ongeveer verdubbeld. Zorgelijk is het grote aandeel mantelzorgers dat te kampen heeft met overbelasting. Gemiddeld is 15% van de volwassen en 11% van de oudere mantelzorgers (tamelijk) zwaar belast door het geven van mantelzorg. In Geldrop-Midden lijkt het met 22% van de volwassenen en 23% van de oudere mantelzorger hoger te liggen. Aandacht voor deze groepen is van belang. Veel volwassenen geven momenteel mantelzorg aan hun (schoon)ouders. De meeste mantelzorgers geven nog steeds 1 tot 10 uur per week mantelzorg. Door de toename in mantelzorg zien we hierin een stijging. De combinatie met andere (zorg)taken of werk maakt volwassen mantelzorgers kwetsbaar voor overbelasting. Dit geldt in sterke mate voor vrouwen, die vaker mantelzorg verlenen dan mannen. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 26
% % Mantelzorg 30 Heeft afgelopen jaar mantelzorg gegeven Trend Mantelzorger is (tamelijk) zwaar belast (% van de mantelzorgers) Trend 26 30 22 23 20 20 20 19 13 12 15 14 15 10 10 9 11 0 2009 2012 2016 0 2009 2012 2016 Volwassenen 19-64 jaar Ouderen 65+ Volwassenen 19-64 jaar Ouderen 65+ GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 27
Woonomgeving Geur- en geluidshinder Bezorgdheid woonomgeving 28
Woonomgeving Inwoners van Geldrop-Mierlo zijn tevreden over hun buurt, maar willen meer betrokken worden bij veranderingen in de buurt. Zowel de volwassenen als de ouderen in Geldrop-Mierlo zijn grotendeels tevreden over hun buurt. Meer dan 90% geeft een voldoende als rapportcijfer. Tussen ruim twee derde (volwassenen) en drie kwart (ouderen) geeft een 8 of hoger als beoordeling voor de eigen buurt. Circa twee derde van de volwassenen voelt zich medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt. Ongeveer één op de acht volwassenen en één op de zes ouderen is het afgelopen jaar actief geweest om hun buurt te verbeteren. Tussen de 21% (volwassenen) en 25% (ouderen) van de inwoners vindt dat de gemeente voldoende doet om bewoners te betrekken bij veranderingen in de buurt. Uit eerdere metingen onder de volwassen bevolking is gebleken dat dit sinds 2009 is afgenomen (bij ouderen niet eerder gevraagd), toen 31% vond dat de gemeente voldoende deed. De volwassenen in Geldrop-Midden lijken het meest tevreden te zijn over de gemeente op dit gebied (33%), en die woonachtig zijn in Geldrop-Oost het minst (15%). De visie van de GGD en op een gezonde leefomgeving is verwoord in het document Van Normen naar Waarden: kernwaarden voor een Gezonde Leefomgeving. Ze dienen onder andere als inbreng voor de vele processen die bij de implementatie van de Omgevingswet op de verschillende beleidsniveaus (gaan) lopen. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 29
% Woonomgeving Geeft een voldoende voor de eigen buurt Wijkclusters 100 80 100 94 93 95 88 95 91 92 93 93 60 40 20 0 Geldrop-West Geldrop-Midden Geldrop-Oost Mierlo Geldrop-Mierlo (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 30
Geur- en geluidshinder Ernstige geur- en geluidshinder zorgen voor overlast en hebben niet alleen een negatieve invloed op de leefbaarheid, maar ook op de gezondheidsbeleving van inwoners. In Geldrop-Mierlo worden circa 3.960 inwoners ernstig gehinderd door geluid. Gemiddeld ervaart 12% van de volwassenen en 14% van de ouderen ernstige geluidshinder. In vergelijking met andere gemeenten in de regio (19%) komt ernstige geluidshinder in Geldrop-Mierlo, met name onder volwassenen, minder vaak voor. Echter, in Geldrop-Oost ervaart wel circa een vijfde ernstige geluidshinder. Buren wordt hier het vaakst genoemd als bron van de geluidshinder. Daarnaast wordt 9% van de volwassenen en 7% van de ouderen ernstig gehinderd door geur. Het meeste wordt dit gemeld door volwassenen woonachtig in Geldrop-West (16%). De belangrijkste bronnen voor ernstige geuroverlast voor volwassenen in dit gebied zijn open haarden/ alles branders. Op regionaal niveau zien we bij volwassenen een toename van zowel geluid- als geurhinder. Deze trend moet met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd vanwege een verandering in de vraagstelling naar geur- en geluidshinder. In Geldrop-Mierlo lijkt er alleen sprake van een toename in geurhinder. Geur- en geluidshinder hebben een negatieve invloed op de leefbaarheid in wijk of buurt. Mensen die hinder ervaren zijn vaker minder positief over de eigen buurt en woning. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 31
% Geurhinder Wordt ernstig gehinderd door geur Wijkclusters 18 16 14 16 12 10 8 6 9 7 10 8 8 9 7 4 5 5 2 0 Geldrop-West Geldrop-Midden Geldrop-Oost Mierlo Geldrop-Mierlo (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 32
Bezorgdheid woonomgeving Circa één op de acht inwoners van Geldrop-Mierlo is bezorgd over de invloed van de leefomgeving op hun gezondheid. Over het algemeen is de bezorgdheid in andere gemeenten in de regio groter. Circa 3.630 inwoners van Geldrop-Mierlo maken zich zorgen over invloed die hun leefomgeving heeft op hun gezondheid (volwassenen 11%; ouderen 13%). In veel gemeenten in de regio maken inwoners zich bezorgd over de invloed van veehouderijen in de buurt of over het nabijgelegen Eindhoven Airport. Doordat Geldrop-Mierlo geen typisch agrarische gemeente is en verder af gelegen is van het vliegveld is de groep inwoners die bezorgd is over de invloed van de omgeving op de gezondheid kleiner, bij de ouderen is dit verschil significant. Voor beide leeftijdsgroepen geldt dat inwoners van de Geldrop-West het meest bezorgd zijn, dit komt met name door hoogspanningslijnen in de buurt. Circa 38% van de volwassenen en ouderen in Geldrop-Mierlo is bezorgd over infectieziekten (overdraagbaar van dier op mens), resistente bacteriën en/of fijnstof. Deze bezorgdheid is sinds 2012 sterk toegenomen (23%). Bij bezorgdheid over infectieziekten die overdraagbaar zijn van dier op mens, zien we vooral een sterkte toename (van 12% in 2012 tot 21% in 2016). Ouderen in Geldrop-Mierlo maken zich minder zorgen over blootstelling aan fijnstof (25%) dan ouderen in andere gemeenten in de regio (33%). Op regioniveau blijkt dat hoger opgeleiden zich eerder zorgen maken dan lager opgeleiden en dat het vooral speelt bij inwoners in de leeftijd van 40 tot 75 jaar. En dus minder bij jongvolwassenen en 85-plussers. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 33
% Bezorgdheid woonomgeving Bezorgd over de invloed van omgeving op de gezondheid Wijkclusters 30 25 20 20 15 18 10 14 9 10 12 12 11 13 5 6 0 Geldrop-West Geldrop-Midden Geldrop-Oost Mierlo Geldrop-Mierlo (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 34
moeite hebben met rondkomen eenzaam zijn psychisch ongezond zijn niet-westers migrant zijn niet (zo) gelukkig zijn lage sociale cohesie in de buurt ervaren Minder vaak positief over de leefomgeving zijn mensen die zelden of nooit contact met de buren hebben de buurt onaantrekkelijk vinden om te bewegen zich wel eens onveilig voelen onvoldoende ontmoetingsplekken in de buurt ervaren onvoldoende rustige plekken in de buurt ervaren GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 35
Achtergrondkenmerken Laarbeek 36
Leeftijd, huishouden en opleiding Geldrop-Mierlo telt per 1 januari 2016 ongeveer 30.736 inwoners van 19 jaar en ouder, hiervan hebben bijna 8.050 inwoners de leeftijd van 65 of ouder bereikt, dit is 26% van deze groep. Van de ondervraagden tussen de 19 en 64 jaar uit Geldrop-Mierlo woont 41% samen met een partner en thuiswonende kinderen. In 7% van de huishoudens gaat het om een eenoudergezin. Van alle volwassenen woont 15% alleen. Ongeveer één op de zes ouderen in Geldrop-Mierlo is weduwe of weduwnaar. Deze groep is relatief kleiner dan gemiddeld in (de regio en) Nederland, waar ook minder ouderen gehuwd zijn of samenwonen. Het is dan ook niet vreemd dat het aandeel alleenwonende ouderen kleiner is in Geldrop-Mierlo (28%) dan gemiddeld in Nederland (34%). Veel ouderen hebben nog steeds een eigen koopwoning, in Geldrop-Mierlo geldt dit voor circa 5.550 ouderen (69%). Vooral in de Geldrop-West is het aandeel ouderen met een koopwoning hoog (85%). Het opleidingsniveau van met name de ouderen ligt in Geldrop-Mierlo over het algemeen hoger dan gemiddeld in Nederland; minder mensen hebben geen of lager onderwijs, tegelijkertijd zijn meer mensen hoog opgeleid (HBO/WO) en minder ouderen hebben een hoger gemiddeld huishoudinkomen. Ruim drie kwart van de volwassenen heeft betaald werk. Vijf procent (1.110 volwassenen) is werkloos/-zoekend. Dit is in overeenstemming met het gemiddelde in Zuidoost-Brabant en Nederland. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 37
Leeftijd en huishoudsamenstelling Totaal aantal inwoners in Geldrop-Mierlo in 2016: (bron CBS) 38.893 inwoners 19-64: 22.689 (58%) 65+: 8.047 (21%) Huishouden met thuiswonende kinderen: 41% Eenoudergezin: 7% Alleenwonend: 15% Samenwonend: 72% Alleenwonend: 28% GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 38
Financiën Naar schatting heeft 18% van de volwassenen en 8% van de ouderen enige tot grote moeite om rond te komen (circa 4.700 mensen). De ouderen in Geldrop-Mierlo hebben een gunstigere financiële situatie dan de gemiddelde oudere in Zuidoost- Brabant of Nederland. Zo hebben zij een minder vaak alleen AOW als inkomen en minder vaak een huishoudinkomen lager dan 21.300 euro per jaar. Ook hebben ze minder problemen om rond te komen (regio 11%, Nederland 12%). Het verschil met de regio is echter niet statistisch significant. De financiële situatie van de volwassenen in Geldrop-Mierlo wijkt niet af van het regionale en landelijke beeld. Wanneer men schulden heeft kan dit een grote impact hebben op iemands leven. Circa 2.970 volwassenen (13%) en 370 ouderen (5%) in Geldrop-Mierlo hebben één of meer betalingsachterstanden. Daarvan heeft bijna de helft zelfs twee of meer achterstanden. Dit betreft met name kosten voor de zorgverzekering en de Belastingdienst. Bij volwassenen in Geldrop-Oost zijn deze problemen het grootst (22%). Opvallend is ook dat 14% van de inwoners van Geldrop-Oost een medische behandeling nodig had in het afgelopen jaar, maar deze niet heeft gekregen. Soms is er ook te weinig geld voor sociale activiteiten. Zo kunnen circa 1.340volwassenen in Geldrop-Mierlo een bezoek aan vrienden niet betalen (6%) en hebben circa 2.230 volwassenen te weinig geld voor het lidmaatschap van een (sport)vereniging. Deze problemen komen het vaakst voor in Geldrop-Oost. GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 39
% Financiën Heeft een of meer betalingsachterstanden (schulden) Wijkclusters 25 20 22 15 10 10 9 13 5 0 6 6 5 4 5 3 Geldrop-West Geldrop-Midden Geldrop-Oost Mierlo Geldrop-Mierlo (totaal) 19-64 jaar 65+ jaar GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 40
Meer weten over de inwoners van Geldrop-Mierlo? Tabellenboeken en rapportages: www.ggdkompas.nl GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 41
Meer weten over de inwoners van Geldrop-Mierlo? www.brabantscan.nl GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 42
Of neem contact op met: Annemarie Gietmann Gezondheidsmakelaar Daniëlle Brunenberg Kennismakelaar a.gietmann@ggdbzo.nl d.brunenberg@ggdbzo.nl 088 0031 309 088 0031 458 GGD Brabant Zuidoost Volwassenen- en Ouderenmonitor 2016-2017 43