Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer. Gezondheidsenquête 2016

Transcriptie

1 Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer Gezondheidsenquête 2016 Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 1 Juli 2018

2 Inhoudsopgave Inleiding... 4 Volwassen inwoners in Zoetermeer... 5 Opleiding Rondkomen Etnische afkomst Burgerlijke staat Lichamelijke en psychische Gezondheid... 7 Ervaren gezondheid Langdurige aandoeningen Risico op angst en depressie Stress Ouderen en gezondheid Valrisico Beperkingen Regie op het eigen leven Kwetsbaarheid Ouderenmishandeling Leefstijl Lichaamsbeweging Overgewicht Roken Alcoholgebruik Participatie Eenzaamheid Sociale uitsluiting Mantelzorg geven Vrijwilligerswerk Rondkomen Leefomgeving Tevredenheid over woning Tevredenheid over woonomgeving Vocht en schimmel in woon- of slaapkamer Roken in huis Geluidhinder Geurhinder Verkoeling in de woning en buiten Groen Begrippenlijst De Gezondheidsenquête Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 2

3 Kernpunten Deze rapportage beschrijft de gezondheid van inwoners van 19 jaar en ouder in Zoetermeer. Binnen de regio Zuid-Holland West (Delft, Leidschendam-Voorburg, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar, Westland en Zoetermeer) is Zoetermeer de gemeente met het grootste aantal inwoners. Ook is in vergelijking met de andere gemeenten in Zoetermeer een relatief grote bevolkingsdichtheid, een groot percentage inwoners dat moeite heeft met rondkomen en een groot percentage inwoners van niet-westerse afkomst. Het is daarom te verwachten dat zich in Zoetermeer meer gezondheidsproblemen voordoen dan gemiddeld in de regio Zuid-Holland West. Dit is terug te zien in de resultaten van de Gezondheidsenquête. Ook geven de resultaten aan dat er binnen Zoetermeer gezondheidsverschillen zijn tussen wijken met achterstand (Palenstein, Meerzicht en Buytenwegh) en de overige wijken. Voor een aantal gezondheidsindicatoren is een verandering te zien ten opzichte van eerder onderzoek. Hieronder staat een aantal kernpunten opgesomd. Gezondheid. Ervaren gezondheid, langdurige aandoeningen en stress minder gunstig in Zoetermeer en vooral in de wijken met achterstand. Voor risico op angststoornis of depressie geen verschil tussen Zoetermeer en Zuid-Holland West maar binnen Zoetermeer wel ongunstiger in de wijken met achterstand. Ten opzichte van eerder onderzoek geen verandering in ervaren gezondheid en risico op angststoornis/depressie. Ouderen (65+). Bij ouderen geen verschillen in valrisico, beperkingen, regie over het eigen leven, kwetsbaarheid en ouderenmishandeling tussen Zoetermeer en Zuid-Holland West en tussen wijken met achterstand en de overige wijken. Ten opzichte van eerder onderzoek afname van prevalentie van lichamelijke beperkingen en beperkingen in het huishouden. Geen trend in valrisico en beperkingen in activiteiten van het dagelijks leven. Leefstijl. Lichaamsbeweging, sporten, overgewicht en roken minder gunstig in Zoetermeer, overmatig alcoholgebruik juist gunstiger. Binnen Zoetermeer alleen sporten minder gunstig in wijken met achterstand, bij de andere indicatoren geen verschil. Ten opzichte van eerder onderzoek verbetering van lichaamsbeweging bij ouderen, bij jarigen afname van sporten. Geen trend tussen 2012 en 2016 voor overgewicht, roken en alcohol. Binnen de groep jarigen met overgewicht wel een toename van het aandeel ernstig overgewicht. Participatie. Sociale uitsluiting, vrijwilligerswerk en rondkomen zijn minder gunstig in Zoetermeer en binnen Zoetermeer in de wijken met achterstand. Eenzaamheid verschilt niet tussen Zoetermeer en Zuid-Holland West, maar is in wijken met achterstand minder gunstig. Het percentage mantelzorgers wijkt in Zoetermeer en in de wijken met achterstand niet af. Ten opzichte van eerder onderzoek bij alle leeftijden een toename van eenzaamheid en bij jarigen een toename van sociale uitsluiting. Sinds 2012 geen verandering van percentage mantelzorgers en percentage inwoners dat moeite heeft met rondkomen. Leefomgeving. Geurhinder door (hout)stook is in Zoetermeer minder gunstig dan in Zuid-Holland West; binnen Zoetermeer gunstiger in wijken met achterstand dan in overige wijken. Groenbeleving is in Zoetermeer juist gunstiger dan in Zuid-Holland West; daarin is geen verschil tussen achterstandswijken en de overige wijken. Voor tevredenheid met woning en woonomgeving, vocht/schimmel in huis, roken in huis, geluidhinder en verkoeling bij aanhoudende hitte is geen verschil tussen Zoetermeer en Zuid-Holland West, maar binnen Zoetermeer zijn deze indicatoren minder gunstig in de wijken met achterstand. Ten opzichte van eerder onderzoek bij jarigen afname van tevredenheid met woning en woonomgeving, met name in de wijken met achterstand. Geen verandering in percentage met vocht/schimmel in huis en percentage waarbij in huis wordt gerookt. Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 3

4 Inleiding Deze rapportage beschrijft de gezondheid en het welzijn van zelfstandig wonende inwoners van 19 jaar en ouder in Zoetermeer. De gegevens zijn afkomstig uit de Gezondheidsenquête Dit onderzoek is in het najaar van 2016 uitgevoerd in Haaglanden (gemeenten Den Haag, Delft, Leidschendam-Voorburg, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar, Westland en Zoetermeer). Op verzoek van de gemeente Zoetermeer is in een drietal wijken/buurten de steekproef opgehoogd (Palenstein, Meerzicht, Buytenwegh). Deze wijken hebben een lage sociaaleconomische status (SES) en worden in deze rapportage aangeduid als wijken met achterstand. Deze rapportage beschrijft de resultaten van Zoetermeer totaal (in vergelijking met de rest van de regio Zuid-Holland West * ), van de drie afzonderlijke wijken en van het totaal van deze drie wijken met achterstand (in vergelijking met de overige wijken). De gegevens zijn relevant voor diverse beleidsterreinen, waaronder volksgezondheid, Wmo, sport, ouderen, welzijn, sociale zaken, wonen en milieu. De opzet en methode van de Gezondheidsenquête 2016 wordt aan het eind van deze rapportage kort beschreven. Een uitgebreidere beschrijving is te vinden in de rapportage Methode en Respons ( Leeswijzer In de begrippenlijst aan het eind van deze rapportage is beschreven hoe de onderwerpen in de Gezondheidsenquête 2016 zijn nagevraagd. In de rapportage wordt voor elk onderwerp beschreven: De prevalentie in Zoetermeer, Zuid-Holland West en Nederland (hoe vaak komt het voor). Hierbij wordt Zoetermeer vergeleken met de rest van de gemeenten in Zuid-Holland West (weergegeven in een tabel). De prevalentie in wijken met achterstand ten opzichte van overige wijken in Zoetermeer. De prevalentie in de afzonderlijke wijken Palenstein, Meerzicht en Buytenwegh (weergegeven in een grafiek). Verschillen in de prevalentie naar geslacht en leeftijd. Trend ten opzichte van eerdere onderzoeken (indien beschikbaar). Elk hoofdstuk start met een tabel met de belangrijkste indicatoren voor dat hoofdstuk. Deze tabellen zijn verdeeld in twee blokken: het lichtblauwe blok geeft cijfers van Zoetermeer (Z), de regio Zuid-Holland West (ZHW) en Nederland (N). In het donkerblauwe blok staan percentages van het totaal van de wijken met achterstand (Palenstein, Meerzicht en Buytenwegh) naast die van de overige wijken in Zoetermeer. Waar relevant is getoetst op statistische significantie. Een statistisch significant verschil is een verschil waarvan de kans dat het op toeval berust minder is dan 5%. In de tabel is met een symbooltje ( ) aangegeven of het percentage in de gemeente afwijkt van het percentage in de regio ZHW, en of het percentage in de wijken met achterstand afwijkt van het percentage in de overige wijken in Zoetermeer. Onder de tabel met indicatoren staat in elk hoofdstuk een grafiek met dezelfde indicatoren voor de afzonderlijke wijken Palenstein, Meerzicht en Buytenwegh en ter vergelijking de overige wijken. In het vervolg van het hoofdstuk wordt elke indicator afzonderlijk besproken. * De regio Zuid-Holland West bestaat uit de gemeenten Delft, Leidschendam-Voorburg, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar, Westland en Zoetermeer. De regio Haaglanden is het totaal van de gemeenten van Zuid-Holland West plus Den Haag. Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 4

5 Volwassen inwoners in Zoetermeer Op 1 januari 2017 telde Zoetermeer inwoners, waaronder plussers. Leeftijd en geslacht In Zoetermeer wonen ruim vrouwen en mannen van 19 jaar en ouder. In de meeste leeftijdsgroepen is het aantal vrouwen groter dan het aantal mannen (zie figuur 1). Figuur 1. Aantal 19-plussers, naar leeftijd en geslacht. Zoetermeer man vrouw 19 t/m 34 jaar 35 t/m 49 jaar 50 t/m 64 jaar 65 t/m 74 jaar 75 t/m 84 jaar 85 jaar en ouder Deelnemers aan het onderzoek Voor de Gezondheidsenquête zijn zelfstandig wonende inwoners van 19 jaar en ouder benaderd inwoners hebben een vragenlijst ingevuld (respons 39%). Onder 19 t/m 64- jarigen was de respons lager dan onder 65-plussers (respectievelijk 26% en 57%). Opleiding en rondkomen Van de respondenten heeft 28% een lage opleiding (lager onderwijs, mavo, lbo), 37% een gemiddelde opleiding (havo, vwo, mbo) en 35% een hoge opleiding (hbo, wo) (zie tabel 1). Het percentage inwoners met een lage opleiding is in Zoetermeer vergelijkbaar met gemiddeld in Zuid-Holland West. Binnen Zoetermeer wonen in de wijken met achterstand meer laagopgeleiden dan in de overige wijken (34% versus 26%, zie figuur 2). Een op de vijf respondenten (22%) geeft aan enige tot grote moeite te hebben om rond te komen van het inkomen. Dit is meer dan gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (19%) en komt vaker voor in de wijken met achterstand dan in de overige wijken. Etnische afkomst en burgerlijke staat Een op de drie inwoners van Zoetermeer heeft een migratieachtergrond (tenminste één ouder is in het buitenland geboren; bij 13% een westers land en bij 18% een niet-westers land, zie tabel 1). Het percentage inwoners met een niet-westerse afkomst is in Zoetermeer hoger dan in de regio Zuid-Holland West (18% versus 12%) en binnen Zoetermeer hoger in de wijken met achterstand (figuur 2). Een op de drie inwoners is alleenstaand (ongehuwd, gescheiden, Bron: CBS StatLine. Etnische afkomst is niet in de vragenlijst nagevraagd, maar door het CBS aan het databestand gekoppeld. Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 5

6 weduwe/weduwnaar). In wijken met achterstand komt dit vaker voor (47%) dan in andere wijken (30%). Tabel 1. Achtergrondkenmerken van inwoners van 19 jaar en ouder, in vergelijking met Nederland en Zuid-Holland West. Zoetermeer Zoetermeer Lage opleiding (lager onderwijs, mavo, lbo) Z ZHW NL wijken met achterstand 1 Overige wijken 28% 28% 31% 34% 26% Enige tot grote moeite met rondkomen 22% 19% 18% 30% 19% Niet-Westerse etnische afkomst 18% 12% 11% 25% 16% Ongehuwd, gescheiden, weduwe/weduwnaar 34% 36% 34% 47% 30% 1 wijken met achterstand: Palenstein (Pal), Meerzicht (Mee) en Buytenwegh (Buy). = verschil is statistisch significant. Figuur 2. Achtergrondkenmerken van inwoners van 19 jaar en ouder, in Palenstein, Meerzicht, Buytenwegh en de overige wijken. Zoetermeer % 20% 30% 40% 50% 60% Lage opleiding (lager onderwijs, mavo, lbo) 26% 32% 32% 42% Enige tot grote moeite met rondkomen 19% 28% 30% 35% Niet-westerse etnische afkomst 16% 24% 22% 32% Ongehuwd, gescheiden, weduwe, weduwnaar 30% 50% 47% 44% Palenstein Meerzicht Buytenwegh Overige wijken Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 6

7 Lichamelijke en psychische gezondheid Tabel 2. Indicatoren lichamelijke en psychische gezondheid van inwoners van 19 jaar en ouder, in vergelijking met Nederland en Zuid-Holland West. Zoetermeer Z ZHW NL 1 wijken met achterstand 2 Zoetermeer Overige wijken Ervaren gezondheid goed tot zeer goed 73% 77% 76% 64% 76% Een of meer langdurige aandoeningen 38% 35% 34% 44% 37% Door gezondheidsproblemen beperkt in activiteiten Hoog risico op een angststoornis of depressie Veel stress in de 4 weken voor het onderzoek 35% 32% 33% 41% 33% 8% 7% 7% 12% 7% 23% 19% nb 28% 21% 1 nb = niet beschikbaar, 2 wijken met achterstand: Palenstein (Pal), Meerzicht (Mee) en Buytenwegh (Buy). = verschil is statistisch significant. Figuur 3. Indicatoren lichamelijke en psychische gezondheid van inwoners van 19 jaar en ouder, in Palenstein, Meerzicht, Buytenwegh en de overige wijken. Zoetermeer % 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Ervaren gezondheid goed tot zeer goed 59% 67% 65% 76% Een of meer langdurige aandoeningen Door gezondheidsproblemen beperkt in activiteiten 48% 41% 47% 37% 45% 39% 41% 33% Hoog risico op angststoornis of depressie Veel stress in de afgelopen 4 weken 16% 11% 11% 7% 30% 28% 26% 21% Palenstein Meerzicht Buytenwegh Overige wijken Ervaren gezondheid Bijna driekwart (73%) van de respondenten ervaart de eigen gezondheid als goed tot zeer goed, 27% ervaart de eigen gezondheid als gaat wel tot zeer slecht. Deze laatste groep omvat naar schatting mensen. In vergelijking met Zuid-Holland West is het percentage dat de eigen gezondheid als goed tot zeer goed ervaart relatief laag (73% versus 77%, tabel 2). Mannen ervaren vaker dan vrouwen hun gezondheid als goed tot zeer goed, en het percentage neemt af met de leeftijd van 85% bij 19 t/m 34-jarigen tot 41% bij 85-plussers. In wijken met achterstand is het percentage met een goede ervaren gezondheid lager dan in andere wijken, met name in de wijken Palenstein (figuur 3). Sinds het onderzoek in 2012 is er geen significant verschil te zien in het percentage 19-plussers dat de eigen gezondheid als goed tot zeer goed ervaart. Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 7

8 Langdurige ziekten of aandoeningen Bijna vier op de tien respondenten geeft aan een langdurige ziekte of aandoening te hebben (38%), dit percentage is in wijken met achterstand hoger dan in overige wijken (44% versus 37%, figuur 3). Met de leeftijd neemt het percentage met een langdurige ziekte of aandoening toe van 21% bij 19 t/m 34-jarigen tot 55% bij 85-plussers (figuur 4). Figuur 4. Percentage met een langdurige ziekte of aandoening, naar leeftijd. Zoetermeer jaar en ouder 55% 75 t/m 84 jaar 54% 65 t/m 74 jaar 52% 50 t/m 64 jaar 49% 35 t/m 49 jaar 31% 19 t/m 34 jaar 21% 0% 20% 30% 40% 50% 60% Voor een aantal aandoeningen is nagevraagd of respondenten deze hebben (zie tabel 3). Een op de vijf respondenten geeft aan een hoge bloeddruk te hebben. Dit betreft ongeveer mensen in Zoetermeer. Bijna een op de tien (9%) geeft aan diabetes mellitus (suikerziekte) te hebben. Naar schatting gaat het om mensen. Voor alle aandoeningen in tabel 2 geldt dat er geen significante verschillen zijn tussen het percentage respondenten in Zoetermeer en in Zuid-Holland West. Tabel 3. Percentage met een langdurige aandoening, in Zoetermeer en Zuid-Holland West, Zuid-Holland Aandoening Zoetermeer West Hoge bloeddruk 20% 18% Diabetes mellitus (suikerziekte) 9% 7% Astma 8% 6% Hartinfarct of andere ernstige hartaandoening, of de gevolgen daarvan 5% 4% COPD (chronische bronchitis, longemfyseem) 4% 4% Een vorm van kanker 3% 3% Beroerte, hersenbloeding, herseninfarct of de gevolgen daarvan 2% 2% Ruim één op de drie inwoners (35%) gaf aan dat ze in de 6 maanden voor het onderzoek door gezondheidsproblemen beperkt waren in de activiteiten die mensen gewoonlijk doen (tabel 2). Dit percentage is iets hoger dan in Zuid-Holland West (32%) en binnen Zoetermeer in wijken met achterstand (41%) hoger dan in de overige wijken (33%, figuur 3). Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 8

9 Risico op een angststoornis of depressie Van de respondenten heeft 8% een hoog risico op een angststoornis of depressie, 38% heeft hierop een matig risico. Dit is vergelijkbaar met gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (tabel 2). In totaal gaat het in Zoetermeer om ongeveer inwoners van 19 jaar of ouder. Het percentage met een hoog risico op een angststoornis of depressie is in wijken met achterstand hoger dan in de overige wijken, met name in Palenstein (16%, figuur 3). Er is nauwelijks verschil tussen mannen en vrouwen in het percentage met een hoog risico op een angststoornis of depressie. Het percentage inwoners met een hoog risico op een angststoornis of depressie daalt van 11% bij 19 t/m 34-jarigen tot 7% bij 85-plussers. Sinds 2012 is het percentage inwoners met een hoog risico op een angststoornis/depressie nauwelijks veranderd. Stress Het onderwerp stress is alleen nagevraagd bij inwoners van 19 t/m 64 jaar. Bijna een kwart (23%) van de inwoners in deze leeftijdsgroep heeft in de vier weken voor het onderzoek veel stress ervaren bij dagelijkse activiteiten. Dit is meer dan gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (19%, tabel 2). Binnen Zoetermeer is het percentage 19 t/m 64-jarigen dat veel stress ervaart relatief hoog in wijken met achterstand (28% versus 21% in de overige wijken, figuur 3). Veel stress wordt vaker gerapporteerd door vrouwen (24%) dan mannen (21%) en neemt af met de leeftijd van 28% bij 19 t/m 34-jarigen tot 20% bij 50 t/m 64-jarigen. Als grootste bron van stress wordt het werk genoemd (door 61% van de mensen met veel stress). Daarna volgen relatie/familie (48%), financiën (42%) en gezondheid (37%). Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 9

10 Ouderen en gezondheid Tabel 4. Indicatoren ouderen (65+), in vergelijking met Nederland en Zuid-Holland West. Zoetermeer Z ZHW NL 1 wijken met achterstand 2 Zoetermeer Overige wijken Valrisico 23% 24% nb 24% 23% Lichamelijke beperkingen 25% 25% 28% 27% 25% Beperkingen in activiteiten van het dagelijks leven (ADL) 13% 13% nb 14% 13% Beperkingen in huishoudelijke activiteiten 22% 23% nb 22% 23% Weinig regie op het eigen leven 12% 12% nb 13% 12% Kwetsbaar 17% 16% nb 18% 17% Slachtoffer van ouderenmishandeling 5% 5% nb 4% 5% 1 nb = niet beschikbaar, 2 wijken met achterstand: Palenstein (Pal), Meerzicht (Mee) en Buytenwegh (Buy). = verschil is statistisch significant. Figuur 5. Indicatoren lichamelijke en psychische gezondheid van inwoners van 19 jaar en ouder, in Palenstein, Meerzicht, Buytenwegh en de overige wijken. Zoetermeer % 5% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Valrisico 24% 21% 23% 29% Lichamelijke beperkingen 27% 23% 25% 34% Beperkingen in activiteiten van het dagelijks leven (ADL) 18% 14% 11% 13% Beperkingen in huishoudelijke activiteiten 19% 25% 23% 23% Weinig regie op het eigen leven 13% 11% 12% 21% Kwetsbaar 18% 15% 17% 22% Slachtoffer van ouderenmishandeling 7% 4% 4% 5% Palenstein Meerzicht Buytenwegh Overige wijken Valrisico Van de zelfstandig wonende ouderen in Zoetermeer heeft 23% een verhoogd valrisico; 26% van de ouderen is in de 12 maanden voor het onderzoek gevallen. In totaal gaat het in Zoetermeer naar schatting om ouderen met een verhoogd valrisico. Onder Zoetermeerse ouderen is het Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 10

11 percentage met een verhoogd valrisico vergelijkbaar met gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (tabel 4). Er is nauwelijks verschil te zien in het valrisico tussen ouderen uit wijken met achterstand en ouderen uit de overige wijken. Het percentage ouderen met een verhoogd valrisico is onder vrouwen hoger dan onder mannen (31% versus 16%) en neemt toe van 17% bij 65 t/m 74-jarigen tot 60% bij 85-plussers. Sinds 2012 is het percentage ouderen met een valrisico niet significant veranderd. Van de Zoetermeerse ouderen met een verhoogd valrisico heeft 4% wel eens een cursus valpreventie gedaan; 23% heeft dit niet gedaan maar heeft hier wel belangstelling voor. Naar schatting hebben in totaal Zoetermeerse ouderen belangstelling voor een cursus valpreventie. Lichamelijke beperkingen Een op de vier zelfstandig wonende ouderen heeft een lichamelijke beperking (mobiliteit, gezichtsvermogen of gehoor). Dit is vergelijkbaar met gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (tabel 4). Naar schatting gaat het in Zoetermeer om ouderen. In Palenstein is het percentage ouderen met lichamelijke beperkingen hoger dan in de overige wijken (34% versus 25%, figuur 5). Het percentage ouderen met lichamelijke beperkingen (mobiliteit, gezichtsvermogen of gehoor) neemt sterk toe met de leeftijd, deze trend is het sterkst voor beperkingen in mobiliteit (figuur 6). Van de 85-plussers heeft 58% beperkingen in de mobiliteit. Figuur 6. Percentage ouderen met beperkingen in mobiliteit, gezichtsvermogen, gehoor, activiteiten van het dagelijks leven (ADL) en huishouden, naar leeftijd. Zoetermeer % 70% 58% 60% 52% 50% 72% 40% 30% 20% 13% 24% 22% 19% 11% 8% 5% 4% 8% 15% 14% 30% 0% mobiliteit gezichtsvermogen gehoor ADL huishouden 65 t/m 74 jr 75 t/m 84 jr 85+ Sinds 2004 is het percentage ouderen met lichamelijke beperkingen geleidelijk afgenomen van 36% in 2004 tot 25% in 2016 (figuur 7). In de regio Zuid-Holland West is een vergelijkbare trend te zien. Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 11

12 Figuur 7. Percentage ouderen met lichamelijke beperkingen op het gebied van mobiliteit, gezichtsvermogen of gehoor, naar onderzoeksjaar. Zoetermeer % 36% 35% 32% 30% 25% 20% 27% 25% 15% 5% 0% Beperkingen in activiteiten van het dagelijks leven (ADL) Aan de ouderen is ook gevraagd of zij activiteiten in het dagelijks leven (ADL) niet meer of met moeite kunnen uitvoeren. Voorbeelden van ADL zijn zich wassen, aan- en uitkleden en zich verplaatsen in of buitenshuis. Een op de acht zelfstandig wonende ouderen in Zoetermeer (13%) ondervindt beperkingen bij ADL. Dit percentage is gelijk aan dat in Zuid-Holland West (tabel 4). In totaal gaat het in Zoetermeer naar schatting om ouderen met deze beperkingen. Er is nauwelijks verschil te zien in het percentage met beperkingen in ADL tussen ouderen in wijken met achterstand en ouderen in de overige wijken. Sinds 2008 is het percentage ouderen met ADL-beperkingen niet veel veranderd. Het percentage ouderen met ADL-beperkingen is onder vrouwen hoger dan onder mannen (18% versus 8%) en neemt toe van 8% bij 65 t/m 74-jarigen tot 52% bij 85-plussers (figuur 3). ADLbeperkingen die het meest voorkomen bij ouderen in Zoetermeer zijn de trap op- en aflopen (door 11% van de ouderen genoemd) en het zich buitenshuis verplaatsen (door 6% genoemd). Het grootste deel van de Zoetermeerse ouderen met een ADL-beperking (53%) geeft aan geen hulp nodig te hebben bij de persoonlijke verzorging (wassen/baden/douchen, kleden, naar het toilet gaan, opstaan of gaan zitten). 41% heeft wel hulp nodig en krijgt deze hulp ook. Bij de meeste van hen is deze hulp voldoende (36%); maar een deel van de mensen heeft behoefte aan meer hulp (5%). Een klein deel van de ouderen met een ADL-beperking (7%) geeft aan geen hulp te krijgen bij de persoonlijke verzorging maar daar wel behoefte aan te hebben. Beperkingen in huishoudelijke activiteiten Aan de ouderen is ook gevraagd of zij bepaalde huishoudelijke activiteiten niet meer of alleen met moeite kunnen uitvoeren. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om boodschappen doen, eten klaarmaken en zwaar huishoudelijk werk zoals stofzuigen. Ruim een op de vijf ouderen in Zoetermeer (22%) kan een of meer huishoudelijke activiteiten zoals eten klaar maken of boodschappen doen, niet meer geheel zelfstandig uitvoeren. In totaal gaat dit naar schatting om ouderen. Het percentage ouderen met beperkingen in huishoudelijke activiteiten is in Zoetermeer vergelijkbaar met de regio Zuid-Holland West en verschilt nauwelijks tussen wijken met achterstand en de overige wijken (tabel 4). Sinds 2012 is het percentage Zoetermeerse ouderen met beperkingen bij het huishouden gedaald van 25% naar 22%. In Zuid-Holland West is een soortgelijke daling te zien. Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 12

13 Meer vrouwen (27%) dan mannen (17%) ondervinden beperkingen bij huishoudelijke activiteiten. Het percentage ouderen met beperkingen neemt sterk toe van 14% bij 65 t/m 74-jarigen tot 72% bij 85-plussers (figuur 6). Huishoudelijke activiteiten waarbij de meeste respondenten problemen ondervinden zijn kleine reparaties en klusjes (door 25% van de ouderen genoemd) en zwaar huishoudelijk werk (door 23% genoemd). Bijna driekwart van de ouderen met beperkingen in het huishouden (73%) geeft aan hulp te ontvangen bij de huishouding; 66% heeft hier genoeg aan maar 8% heeft meer hulp nodig. 6% van de ouderen heeft hulp nodig maar krijgt deze hulp niet. 20% van de ouderen met beperkingen in het huishouden geeft aan geen hulp nodig te hebben. Regie op het eigen leven Bijna negen op de tien senioren (88%) hebben het gevoel de regie te hebben over het eigen leven, 12% heeft weinig regie op het eigen leven. Dit is vergelijkbaar met Zuid-Holland West (tabel 4). In Palenstein is het percentage ouderen dat weinig regie heeft over het eigen leven hoger dan in de overige wijken (21% versus 12%). Boven de 85 jaar neemt het percentage ouderen dat weinig regie heeft op het eigen leven toe tot 31%. Bij 65 t/m 74-jarigen en 75 t/m 84-jarigen is dit nog respectievelijk en 13%. Sinds 2012 is het percentage Zoetermeerse ouderen dat weinig regie heeft op het eigen leven nauwelijks veranderd. Kwetsbaarheid 17% van de zelfstandig wonende ouderen in Zoetermeer is kwetsbaar. Dit is vergelijkbaar met gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (16%, tabel 4). Naar schatting gaat het in Zoetermeer om ouderen die kwetsbaar zijn. Binnen Zoetermeer is geen verschil te zien tussen wijken met achterstand en de overige wijken. Het percentage kwetsbaren neemt toe met de leeftijd (van 13% bij 65 t/m 74-jarigen tot 47% bij 85-plussers) en vrouwen (24%) zijn kwetsbaarder dan mannen (11%). Sinds 2012 zijn er nauwelijks veranderingen te zien in het percentage kwetsbare ouderen in Zoetermeer. Er zijn drie domeinen van kwetsbaarheid te onderscheiden. Lichamelijke kwetsbaarheid (o.a. problemen met mobiliteit en beperkingen) komt voor bij 13% van de ouderen. Psychische kwetsbaarheid (geheugenproblemen, somberheid, niet goed om kunnen gaan met problemen) komt voor bij en sociale kwetsbaarheid (alleen wonen, zich eenzaam voelen en onvoldoende steun uit de omgeving ervaren) komt eveneens voor bij van de ouderen. Bij alle drie de domeinen neemt de kwetsbaarheid toe met de leeftijd; bij lichamelijke kwetsbaarheid het sterkst. Ouderenmishandeling Ouderenmishandeling is een vorm van huiselijk geweld bij 65-plussers. Het kan gaan om breed psychisch geweld, lichamelijk geweld, verwaarlozing, financiële benadeling, vrijheidsbeperking en ongewenste seksuele benadering. Vijf procent van de zelfstandig wonende ouderen in Zoetermeer gaf aan in de twaalf maanden voor het onderzoek te maken te hebben gehad met een of meer van deze vormen van ouderenmishandeling. Dit percentage is vergelijkbaar met Zuid-Holland West en verschilt nauwelijks tussen wijken met achterstand en de overige wijken (tabel 4). In totaal gaat het naar schatting om ouderen in Zoetermeer. De vorm van mishandeling die het meest wordt gemeld is psychische mishandeling: beledigen, treiteren, kleineren of uitschelden. Dit wordt door 4% gemeld. Financiële benadeling (geld of bezit afpakken, iets kopen op kosten van de respondent zonder toestemming) wordt gemeld door 1% van de ouderen. Eveneens 1% van de ouderen meldt slachtoffer te zijn geweest van lichamelijk geweld (slaan, schoppen, knijpen). De andere vormen van mishandeling worden door minder dan 1% van de respondenten gemeld. Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 13

14 Leefstijl Tabel 5. Indicatoren leefstijl bij inwoners van 19 jaar en ouder, in vergelijking met Nederland en Zuid- Holland West. Zoetermeer Z ZHW NL 1 wijken met achterstand 2 Zoetermeer Overige wijken Voldoende beweging (NNGB) 60% 63% 63% 58% 60% Sport tenminste 1 dag per week 51% 53% 51% 42% 53% Matig/ernstig overgewicht 53% 48% 49% 54% 53% Roken 21% 18% 20% 24% 20% Overmatig alcoholgebruik 15% 18% 19% 14% 16% 1 nb = niet beschikbaar, 2 wijken met achterstand: Palenstein (Pal), Meerzicht (Mee) en Buytenwegh (Buy). = verschil is statistisch significant. Figuur 8. Indicatoren leefstijl bij inwoners van 19 jaar en ouder, in Palenstein, Meerzicht, Buytenwegh en de overige wijken. Zoetermeer % 20% 30% 40% 50% 60% 70% Voldoende beweging (NNGB) 59% 57% 57% 60% Sport tenminste 1 dag per week 40% 42% 41% 53% Matig/ernstig overgewicht 51% 55% 52% 53% Roken 27% 22% 26% 20% Overmatig alcoholgebruik 15% 12% 16% 16% Palenstein Meerzicht Buytenwegh Overige wijken Lichaamsbeweging Zes op de tien inwoners van 19 jaar en ouder voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB). Dit is wat lager dan en Zuid-Holland West (63%) en Nederland (63%, tabel 5). Naar schatting voldoen in Zoetermeer ruim inwoners van 19 jaar en ouder niet aan de NNGB. Er is geen significant verschil te zien tussen wijken met achterstand en de overige wijken. Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 14

15 Er is geen duidelijk verband te zien tussen leeftijd en het voldoen aan de NNGB; het percentage is het hoogst bij jarigen (83%) en het laagst bij 35 t/m 49-jarigen (42%). Tussen mannen en vrouwen verschilt het percentage dat voldoet aan de NNGB nauwelijks. Bij 65-plussers is het percentage dat voldoet aan de NNGB toegenomen van 67% in 2012 tot 75% in 2016 (figuur 9). Bij 19 t/m 64-jarigen is geen trend te zien sinds Figuur 9. Percentage inwoners dat voldoet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NNGB) en percentage dat minimaal 1 dag in de week sport, naar onderzoeksjaar. Zoetermeer % 75% 70% 60% 54% 55% 67% 60% 54% 50% 40% 36% 38% 30% 20% 0% jarigen 65-plussers jarigen 65-plussers Voldoet aan NNGB Sport minimaal 1 dag per week De helft van de inwoners (51%) doet tenminste 1 dag in de week aan sport, dit is vergelijkbaar met gemiddeld in de regio Zuid-Holland West. Het percentage sporters is in wijken met achterstand (42%) beduidend lager dan in de overige wijken (53%). Mannen (55%) doen vaker aan sport dan vrouwen (46%) en het percentage sporters neemt af van 60% bij 19 t/m 34- jarigen tot 15% bij 85-plussers. Sinds 2012 is bij 19 t/m 64-jarigen het percentage sporters afgenomen van 60% tot 54%. Bij 65-plussers is geen trend te zien (figuur 5). Overgewicht Iets meer dan de helft (53%) van de inwoners heeft overgewicht (36% matig overgewicht, 17% ernstig overgewicht). Dit is hoger dan in Zuid-Holland West (48%) en dan landelijk (49%, tabel 5). In totaal gaat het in Zoetermeer naar schatting om mensen met matig overgewicht en mensen met ernstig overgewicht. Binnen Zoetermeer zijn geen verschillen te zien in het voorkomen van overgewicht tussen wijken met achterstand en de overige wijken. Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 15

16 Figuur 10. Percentage inwoners met matig of ernstig overgewicht, naar onderzoeksjaar. Zoetermeer % 60% 50% 14% 14% 17% 17% 40% 11% 11% 13% 17% 30% 20% 36% 36% 36% 35% 44% 42% 45% 42% 0% jarigen 65-plussers matig overgewicht ernstig overgewicht Er is geen significante trend te zien in het percentage met overgewicht sinds 2012 (figuur 10). Wel is bij 19 t/m 64-jarigen te zien dat binnen de groep met overgewicht, het aandeel van mensen met ernstig overgewicht is toegenomen. Roken Een op de vijf (21%) inwoners van 19 jaar en ouder rookt. Dit percentage is hoger dan gemiddeld in Zuid-Holland West (18%) maar verschilt nauwelijks van het Nederlandse gemiddelde (20%, tabel 5). Het verschil in rokers tussen wijken met achterstand en de overige wijken is niet significant. In totaal gaat het naar schatting in Zoetermeer om rokers. Het percentage rokers is hoger bij mannen (25%) dan bij vrouwen (18%). Met de leeftijd neemt het percentage rokers af van 24% bij 19 t/m 34-jarigen tot 7% bij 85-plussers. In de periode is een dalende trend te zien in het percentage rokers onder 19 t/m 64- jarigen, van 27% naar 22% (figuur 11). In 2016 is dit percentage niet verder afgenomen. Bij 65- plussers is het percentage rokers sinds 2004 nauwelijks veranderd. Figuur 15. Percentage inwoners dat matig of (zeer) ernstig eenzaam is, naar onderzoeksjaar. Zoetermeer % 27% 25% 24% 22% 23% 20% 15% 13% 14% 13% 13% 5% 0% jarigen 65-plussers Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 16

17 Alcoholgebruik Bijna vier op de vijf inwoners van 19 jaar en ouder (79%) drinkt wel eens alcohol. Bijna de helft (48%) van de inwoners voldoet aan het advies om geen of maximaal één glas alcohol per dag te drinken. Zes procent van de inwoners is een zware drinker (minstens 1 dag in de week 6 of meer glazen (mannen) of 4 of meer glazen (vrouwen) alcohol). Dit is lager dan in Zuid-Holland West (9%) en landelijk (). Een andere maat voor alcoholgebruik is overmatig alcoholgebruik (meer dan 14 glazen (mannen) of 7 glazen (vrouwen) per week). Van de inwoners drinkt 15% overmatig alcohol. Dit is lager dan in Zuid-Holland West (18%) en in Nederland (19%, tabel 5). Er zijn geen grote verschillen in overmatig alcoholgebruik tussen wijken met achterstand en de overige wijken. In totaal zijn er in Zoetermeer naar schatting ongeveer overmatige drinkers. In de leeftijdsgroep jaar is het percentage overmatig alcoholgebruikers het hoogst (26%). Figuur 12. Percentage inwoners (19 t/m 64 jaar) dat overmatig alcohol drinkt, naar onderzoeksjaar. Zoetermeer % 28% 25% 24% 20% 15% 16% 13% 5% 0% Het percentage overmatige drinkers is in de periode gedaald, maar tussen nauwelijks veranderd (zie figuur 12). Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 17

18 Participatie Tabel 6. Indicatoren participatie bij inwoners van 19 jaar en ouder, in vergelijking met Nederland en Zuid-Holland West. Zoetermeer Z ZHW NL 1 wijken met achterstand 2 Zoetermeer Overige wijken Matig tot zeer ernstig eenzaam 46% 45% 43% 53% 43% Matig tot sterk sociaal uitgesloten 8% 5% nb 15% 6% Geeft mantelzorg 14% 14% 14% 13% 15% Vrijwilligerswerk 24% 28% 30% 21% 25% Moeite met rondkomen 22% 19% 18% 30% 19% 1 nb = niet beschikbaar, 2 wijken met achterstand: Palenstein (Pal), Meerzicht (Mee) en Buytenwegh (Buy). = verschil is statistisch significant. Figuur 13. Indicatoren participatie bij inwoners van 19 jaar en ouder, in Palenstein, Meerzicht, Buytenwegh en de overige wijken. Zoetermeer % 20% 30% 40% 50% 60% 70% Matig tot zeer ernstig eenzaam 43% 52% 50% 59% Matig tot sterk sociaal uitgesloten 6% 14% 15% 17% Geeft mantelzorg 11% 13% 14% 15% Vrijwilligerswerk 21% 21% 21% 25% Moeite met rondkomen 19% 28% 30% 35% Palenstein Meerzicht Buytenwegh Overige wijken Eenzaamheid Ruim een op de tien respondenten (12%) is ernstig tot zeer ernstig eenzaam en drie op de tien (33%) is matig eenzaam. Dit is vergelijkbaar met de regio Zuid-Holland West (tabel 6). Binnen Zoetermeer is het percentage matig tot zeer ernstig eenzamen in wijken met achterstand hoger dan in de overige wijken (53% versus 43%). Het hoogste percentage eenzamen is te vinden in Palenstein (59%, figuur 13). Totaal zijn naar schatting inwoners in Zoetermeer eenzaam, Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 18

19 waarvan (zeer) ernstig eenzaam. Eenzaamheid komt bij mannen ongeveer even vaak voor als bij vrouwen. Figuur 14 laat zien dat het percentage eenzaamheid toeneemt met de leeftijd, maar ook bij jonge leeftijdsgroepen al veel voorkomt (39% van de 19 t/m 34-jarigen is matig tot zeer ernstig eenzaam). Figuur 14. Percentage inwoners dat matig of (zeer) ernstig eenzaam is, naar leeftijd. Zoetermeer jaar en ouder 47% 11% 75 t/m 84 jaar 42% 65 t/m 74 jaar 36% 50 t/m 64 jaar 35% 11% 35 t/m 49 jaar 34% 14% 19 t/m 34 jaar 25% 14% 0% 20% 30% 40% 50% 60% 70% matig eenzaam (zeer) ernstig eenzaam Sinds het onderzoek in 2012 is het voorkomen van eenzaamheid in Zoetermeer toegenomen (figuur 15). Bij 19 t/m 64-jarigen van 37% in 2012 naar 45% in 2016 en bij 65-plussers van 43% naar 48%. Deze trend doet zich zowel in wijken met achterstand als in de overige wijken voor. Figuur 15. Percentage inwoners dat matig of (zeer) ernstig eenzaam is, naar onderzoeksjaar. Zoetermeer % 50% 40% 30% 7% 7% 13% 7% 9% 20% 33% 32% 27% 32% 33% 36% 35% 38% 0% jarigen 65-plussers matig eenzaam (zeer) ernstig eenzaam Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 19

20 Sociale uitsluiting Van sociale uitsluiting is sprake als mensen niet volledig deel kunnen nemen aan het maatschappelijk leven. Daarbij gaat het om deelname op zowel sociaal, politiek, cultureel als economisch gebied. Acht procent van de respondenten is matig tot sterk sociaal uitgesloten. Naar schatting gaat het in Zoetermeer om mensen. In vergelijking met Zuid-Holland West is het percentage matig tot ernstig uitgesloten inwoners relatief hoog (8% versus 5%, tabel 6). Binnen Zoetermeer is het percentage matig tot ernstig uitgesloten inwoners in wijken met achterstand ruim twee keer zo hoog als in de overige wijken (15% versus 6%). In Palenstein is het percentage het hoogst (17%, figuur 13). Sinds het onderzoek in 2012 is het percentage 19 t/m 64-jarigen dat matig tot sterk sociaal uitgesloten is bijna verdubbeld (zie figuur 16). Deze toename bij 19 t/m 64-jarigen is vooral te zien in de wijken met achterstand (van 9% in 2012 naar 18% in 2016). Bij 65-plussers is geen trend te zien in het voorkomen van sociale uitsluiting. Figuur 16. Percentage inwoners dat matig tot sterk sociaal uitgesloten is, naar onderzoeksjaar. Zoetermeer % 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 5% 4% 4% 0% jarigen 65-plussers Mantelzorg geven Mantelzorg is de zorg die iemand geeft aan een bekende uit zijn/haar omgeving, zoals zijn/haar partner, ouders, kind, buren of vrienden, als deze persoon voor langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt is. Deze zorg kan bestaan uit het huishouden doen, wassen en aankleden, gezelschap houden, vervoer, geldzaken regelen, enzovoorts. Mantelzorg wordt niet betaald. Een op de zeven respondenten (14%) geeft mantelzorg (ten minste sinds 3 maanden of ten minste 8 uur per week), dit zijn naar schatting ongeveer mensen. Het percentage mantelzorgers in Zoetermeer is vergelijkbaar met gemiddeld in de regio en in Nederland (tabel 6). Binnen Zoetermeer zijn er nauwelijks verschillen tussen wijken met achterstand en de overige wijken. Sinds 2012 is weinig verandering te zien in het percentage mantelzorgers (figuur 17). Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 20

21 Figuur 17. Percentage mantelzorgers, naar onderzoeksjaar. Zoetermeer % 14% 14% 14% 14% 13% 12% 8% 6% 4% 2% 0% jarigen 65-plussers De meeste mantelzorg wordt gegeven door respondenten in de leeftijdsgroep 50 t/m 64 jaar; ruim een op de vijf respondenten (21%) in deze leeftijdsgroep is mantelzorger (figuur 18). Figuur 18. Percentage mantelzorgers, naar leeftijd. Zoetermeer jaar en ouder 3% 75 t/m 84 jaar 11% 65 t/m 74 jaar 16% 50 t/m 64 jaar 21% 35 t/m 49 jaar 15% 19 t/m 34 jaar 5% 0% 5% 15% 20% 25% Het aantal uur dat er per week mantelzorg wordt gegeven loopt uiteen. Door 55% van de mantelzorgers in Zoetermeer wordt 5 uur of minder per week besteed aan de mantelzorg; 13% besteedt hieraan meer dan 20 uur per week. Ongeveer inwoners in Zoetermeer voelen zich tamelijk zwaar belast tot overbelast door de mantelzorg, dit is 16% van de mantelzorgers. Voor informatie, advies of ondersteuning kunnen mantelzorgers terecht bij ZoSamen. Ruim de helft van de mantelzorgers is bekend met dit steunpunt (55%), 14% van de mantelzorgers heeft wel eens contact gehad met dit steunpunt. Vrijwilligerswerk Een vrijwilliger is een persoon die onbetaald werk uitvoert in een georganiseerd verband (bijvoorbeeld sportvereniging, kerkbestuur, school). 24% van de volwassenen doet vrijwilligerswerk; dit is minder dan gemiddeld in de regio Zuid- Holland West (28%) en Nederland (30%, tabel 6). In Zoetermeer gaat het in totaal naar schatting om vrijwilligers. Inwoners van wijken met achterstand doen minder vaak vrijwilligerswerk dan inwoners van de overige wijken (21% versus 25%). De meeste vrijwilligers Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 21

22 besteden 2 uur of meer per week aan vrijwilligerswerk (55%), 20% tussen 1 en 2 uur per week en 25% minder dan 1 uur per week. Mannen geven ongeveer even vaak als vrouwen aan dat ze vrijwilligerswerk doen, en besteden daar ook ongeveer evenveel uren aan. In de groep jarigen is het aandeel vrijwilligers het grootst (31%, figuur 19). Figuur 19. Percentage inwoners dat vrijwilligerswerk doet of daar belangstelling voor heeft, naar leeftijd. Zoetermeer jaar en ouder 5% 1% 75 t/m 84 jaar 23% 5% 65 t/m 74 jaar 31% 50 t/m 64 jaar 26% 16% 35 t/m 49 jaar 28% 16% 19 t/m 34 jaar 19% 23% 0% 5% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% doet vrijwilligerswerk doet geen vrijwilligerswerk maar heeft daar wel belangstelling voor 16% van de respondenten doet momenteel geen vrijwilligerswerk, maar heeft daar wel belangstelling voor. Deze belangstelling is het grootst in de leeftijdsgroep 19 t/m 34-jarigen (23%) en neemt met de leeftijd af tot 1% bij 85-plussers (zie figuur 19). Naar schatting gaat het in de totale gemeente om ongeveer mensen die belangstelling hebben voor vrijwilligerswerk. Moeite met rondkomen 22% van de respondenten heeft enige of grote moeite met rondkomen. Dit percentage is hoger dan gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (19%) en landelijk (18%), en verschilt binnen Zoetermeer tussen wijken met achterstand (30%) en de overige wijken (19%, tabel 6). Het percentage respondenten dat moeite heeft met rondkomen is het grootst in de leeftijdsgroepen 35 t/m 49 jaar (26%) en 50 t/m 64 jaar (24%). Naar schatting gaat het in totaal in Zoetermeer om mensen die moeite hebben met rondkomen, waarvan grote moeite hebben met rondkomen. 35% van de Zoetermeerse respondenten heeft geen moeite met rondkomen, maar moet wel letten op de uitgaven. Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 22

23 Figuur 20. Percentage inwoners dat enige of grote moeite heeft met rondkomen, naar onderzoeksjaar. Zoetermeer % 25% 7% 20% 7% 8% 4% 15% 3% 2% 5% 21% 15% 18% 15% 2% 11% 13% 13% 0% jarigen enige moeite met rondkomen grote moeite met rondkomen 65-plussers Bij 19 t/m 64-jarigen was in 2009 het percentage respondenten dat moeite heeft met rondkomen lager dan in andere jaren; bij 65-plussers was in 2008 een laag percentage te zien (figuur 20). Sinds 2012 is het percentage inwoners dat moeite heeft met rondkomen nauwelijks veranderd. Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 23

24 Leefomgeving Tabel 7. Indicatoren leefomgeving bij inwoners van 19 jaar en ouder, in vergelijking met Nederland en Zuid-Holland West. Zoetermeer Z ZHW NL 1 wijken met achterstand 2 Zoetermeer Overige wijken Tevreden met de woning 93% 94% nb 86% 96% Tevreden met de woonomgeving 91% 91% nb 83% 94% Vocht/schimmel in woon- of slaapkamer 6% 7% nb 9% 4% Dagelijks roken in huis 11% nb 17% Matige tot ernstige geluidhinder 49% 48% nb 51% 48% Matige tot ernstige geurhinder door (hout)stook Onvoldoende verkoeling in huis bij aanhoudende hitte Onvoldoende verkoeling buiten bij aanhoudende hitte 26% 24% nb 25% 27% 17% 18% nb 25% 14% 23% 22% nb 29% 21% Vindt groen belangrijk maar onvoldoende 6% 9% nb 6% 6% 1 nb = niet beschikbaar, 2 wijken met achterstand: Palenstein (Pal), Meerzicht (Mee) en Buytenwegh (Buy). = verschil is statistisch significant. Figuur 21. Indicatoren leefomgeving bij inwoners van 19 jaar en ouder, in Palenstein, Meerzicht, Buytenwegh en de overige wijken. Zoetermeer % 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Tevreden met de woning Tevreden met de woonomgeving 84% 87% 87% 96% 77% 85% 83% 94% Vocht/schimmel in woon- of slaapkamer Dagelijks roken in huis 9% 5% 14% 4% 18% 15% 19% Matige tot ernstige geluidhinder 51% 50% 51% 48% Matige tot ernstige geurhinder door (hout)stook 22% 25% 28% 27% Onvoldoende verkoeling in huis bij aanhoudende hitte 25% 20% 14% 34% Onvoldoende verkoeling buiten bij aanhoudende hitte 36% 29% 26% 21% Vindt groen belangrijk maar onvoldoende 4% 8% 6% Palenstein Meerzicht Buytenwegh Overige wijken Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 24

25 Tevredenheid met de woning en de woonomgeving Ruim negen op de tien inwoners in Zoetermeer (93%) is tevreden met de woning en geven hiervoor een rapportcijfer 6 of hoger. Dit is vergelijkbaar met gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (tabel 7). In wijken met achterstand is dit percentage lager dan in de overige wijken (86% versus 96%). Sinds 2012 is bij jarigen het percentage dat tevreden is met de eigen woning licht gedaald van 95% naar 93%. Deze dalende trend is vooral in de wijken met achterstand te zien (van 89% in 2012 naar 84% in 2016). Bij 65-plussers is geen trend te zien. Ruim negen op de tien inwoners in Zoetermeer (91%) is tevreden met de woonomgeving. Dit is vergelijkbaar met gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (tabel 7). Ook bij dit onderwerp geven inwoners in wijken met achterstand vaker aan dat ze niet tevreden zijn dan inwoners in de overige wijken (83% versus 94%). Bij 19 t/m 64-jarigen is het percentage dat tevreden is over de woonomgeving sinds 2012 gedaald van 94% naar 91%. Deze daling is het sterkst in wijken met achterstand (van 87% in 2012 naar 80% in 2016). Bij 65-plussers is dit onderwerp niet eerder nagevraagd. Vocht en schimmel in woon- of slaapkamer Dit onderwerp is alleen nagevraagd bij 19 t/m 64-jarigen. Zes procent van de inwoners van deze leeftijdsgroep had in de 12 maanden voor het onderzoek last van vocht of schimmel in de woonof slaapkamer. Dit is vergelijkbaar met gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (7%, tabel 7). In wijken met achterstand is het percentage dat last heeft gehad van vocht of schimmel hoger dan in de overige wijken in Zoetermeer (9% versus 4%). Het hoogste percentage inwoners met vocht of schimmel in woon- of slaapkamer is te vinden in Buytenwegh (14%, figuur 21). Sinds 2012 is het percentage inwoners (19 t/m 64 jaar) dat last heeft van vocht of schimmel nauwelijks veranderd. Roken in huis Bij 11% van de inwoners is in de 12 maanden voor het onderzoek dagelijks in huis gerookt. In totaal betreft dit naar schatting ongeveer inwoners. Het percentage inwoners waarbij dagelijks in huis is gerookt, wijkt nauwelijks af van gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (, tabel 7). Binnen Zoetermeer is het percentage in de wijken met achterstand (17%) hoger dan in de overige wijken (). Sinds 2012 is het percentage inwoners waarbij in de 12 maanden voor het onderzoek dagelijks in huis is gerookt niet significant veranderd. Geluidhinder Bijna de helft van de inwoners van Zoetermeer (49%) heeft in het jaar voor het onderzoek matige tot ernstige geluidhinder ervaren. Naar schatting betreft dit ongeveer inwoners. Het percentage is vergelijkbaar met gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (tabel 7). Binnen Zoetermeer is het percentage inwoners dat geluidhinder ervaarde iets hoger in wijken met achterstand (51%) dan in de overige wijken (48%). Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 25

26 Figuur 22. Percentage inwoners (19 jaar en ouder) dat in de afgelopen 12 maanden geen, matige of ernstige geluidhinder heeft ervaren naar bron van geluidhinder. Zoetermeer % 20% 40% 60% 80% 100% brommers/scooters 7% 26% 56% verkeer op wegen <= 50 km/u 3% 20% 59% 19% buren 4% 15% 49% 32% verkeer op wegen > 50 km/u 2% 13% 52% 32% vliegverkeer 2% 12% 65% 22% treinverkeer 1% 56% 33% ernstige hinder matige hinder weinig tot geen hinder niet hoorbaar De grootste bronnen van geluidhinder zijn brommers/scooters (34% van de inwoners ervaart matige tot ernstige geluidhinder van deze bron), verkeer op wegen waar het verkeer niet harder mag dan 50 km/uur (22%) en buren (19%) (zie figuur 22). Geurhinder Een kwart van de inwoners van Zoetermeer (26%) heeft in het jaar voor het onderzoek matige tot ernstige geurhinder ervaren van (hout)stook. Dit percentage is iets hoger dan gemiddeld in de regio Zuid-Holland West (24%, tabel 7). Naar schatting gaat het in Zoetermeer om inwoners. Binnen Zoetermeer hebben in de wijken met achterstand minder inwoners last van geurhinder van (hout)stook dan in de overige wijken (25% versus 27%). Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 26

27 Figuur 23. Percentage inwoners (19 jaar en ouder) dat in de afgelopen 12 maanden geen, matige of ernstige geurhinder heeft ervaren naar bron van geurhinder. Zoetermeer % 20% 40% 60% 80% 100% geur van vuurkorf, barbecue, terrashaard 5% 20% 55% 20% geur van open haard, allesbrander, andere houtkachel 4% 13% 53% 29% ernstige hinder matige hinder weinig tot geen hinder niet ruikbaar Een kwart van de inwoners had in de 12 maanden voor het onderzoek matige tot ernstige geurhinder van een vuurkorf, barbecue of terrashaard, terwijl bij 20% de geur van deze bronnen thuis niet ruikbaar was (figuur 23). Een op de vijf (18%) werd matig tot ernstig gehinderd door de geur van een open haard, allesbrander of andere houtkachel; bij 29% waren deze geuren thuis niet ruikbaar. Verkoeling in de woning en buiten In het jaar voor het onderzoek kon 17% van de inwoners bij aanhoudende hitte onvoldoende verkoeling vinden in huis. Een op de vijf (23%) kon onvoldoende verkoeling vinden buiten in de tuin of buurt. Beide percentages zijn vergelijkbaar met gemiddeld in Zuid-Holland West (tabel 7). Binnen Zoetermeer zijn verschillen te zien tussen wijken met achterstand en de overige wijken. Het percentage dat bij aanhoudende hitte onvoldoende verkoeling kon vinden in huis is in wijken met achterstand hoger dan in de overige wijken (25% versus 14%). Eenzelfde verschil is te zien in het percentage dat buiten in de tuin of buurt onvoldoende verkoeling kon vinden (29% versus 21%). Groen Zes procent van de inwoners van Zoetermeer vindt groen belangrijk en tegelijk dat er onvoldoende groen in de buurt is. Dit zijn naar schatting ruim inwoners. In de regio Zuid- Holland West ligt het percentage hoger (9%, tabel 7). Binnen Zoetermeer is er geen groot verschil tussen wijken met achterstand en de overige wijken in het percentage inwoners dat groen belangrijk vindt maar tegelijk dat er onvoldoende groen is in de buurt. Gezondheid en welzijn van 19-plussers in Zoetermeer 27