Velo: de handige fiets van t stad Thuis in de Stad-prijs 2012
Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 2 van 14 Thuis in de Stad-prijs 2012 Inschrijvingsformulier Digitaal opsturen naar info@thuisindestad.be U krijgt een ontvangstmelding Waarvoor dient dit formulier? Met dit formulier dingt u mee naar de Thuis in de Stad-prijs 2012, U kunt per stad één, twee of drie projecten indienen. Gebruik voor ieder ingediend stadsproject een nieuw formulier. Aan wie bezorgt u dit formulier? Verstuur dit formulier voor 10 september 2012 om 17.00 uur online naar info@thuisindestad.be Waar vindt u meer informatie? U vindt meer informatie op onze website thuisindestad.be. Gegevens van de stad die het project indient 1 Vul hieronder de naam in van de stad die het project indient en het bankrekeningnummer Stad Antwerpen Parkeerbedrijf 001-3791657-03 Gegevens van de contactpersoon van het project 2 Vul hieronder de gegevens in van de contactpersoon van het project. voornaam en achternaam Hendrik Heiremans functie Adviseur Parkeerprojecten straat en nummer Jordaenskaai 25 postnummer en gemeente 2000 Antwerpen telefoon 03 727 16 66 faxnummer 03 727 16 70 e-mailadres hendrik.heiremans@gapa.antwerpen.be Gegevens van het project 3 Vul hieronder de gegevens in van het project. naam Velo: de handige fiets van t stad startdatum dag 0 5 maand 1 1 jaar 2 0 0 9 einddatum dag 0 9 maand 0 6 jaar 2 0 1 1 naam van de partners Velo Antwerpen De Lijn naam van de coördinator Dimitri Rondeaux budget 27.000.000 euro
Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 3 van 14 4 Geef hieronder een korte beschrijving van het project. Op 9 juni 2011 werd in Antwerpen Velo gelanceerd. Deze 1000 deelfietsen staan verspreid over de binnenstad, verdeeld over 82 stations. Circa 20.000 gebruikers maken gebruik van Velo. Dagelijks worden er ongeveer 6.500 ritten afgelegd met deze fietsen. Door het enorme succes van Velo wordt er op dit ogenblik gewerkt met een wachtlijst voor nieuwe inschrijvingen. In het voorjaar van 2013 wordt het project uitgebreid naar 1.800 fietsen en 150 stations. Wat zijn publieke fietsen? Publieke fietsen zijn fietsen die -voor iedereen die geregistreerd is- beschikbaar zijn binnen het toepassingsgebied. De toegankelijkheid van het systeem wordt mede bevorderd door het democratische tarief van de fietsen. Een jaarabonnement kost 35 euro. Hierin is iedere rit die minder dan 30 minuten duurt inbegrepen. Wanneer de gebruiker de fiets langer dan 30 minuten gebruikt wordt er een toeslag aangerekend. De fietsen worden aan de gebruikers ter beschikking gesteld in verschillende stations die op het openbaar domein staan. De stations zijn 7 op 7 en 24 uur per dag beschikbaar. Een fiets kan in eender welk station uitgeleend worden en mag in eender werk ander station terug geplaatst worden. De gebruiker is dus vrij zijn fiets te nemen en terug te plaatsen in het fietsstation waar hij wil. Automatisch fietsstation in Antwerpen Publieke fietsen zijn vaak het verlengstuk van het bestaande openbaar vervoer-netwerk. Ze zijn als het ware het ideaal vooren natransportmiddel. Hierdoor vormt het een verlengstuk van het klassieke OV-aanbod. Maar ook in combinatie met andere modi vormen leenfietsen een ideaal voor- of natransportmiddel. Zo zijn de fietsen een goed middel om het parkeren aan de stadsrand te promoten. De fiets is immers een perfect transportmiddel om snel en efficiënt naar het stadscentrum te rijden. Zo ontstaat er naast de klassieke park & ride nu ook de park & bike. Toepassingsgebied Het toepassingsgebied van Velo situeert zich binnen de 19 e eeuwse gordel in Antwerpen. Op mesoniveau wordt het gebied afgebakend door de Singel en de Schelde. Tussen de Singel en de Schelde bevinden zich 83 stations en 1000 fietsen. Er is bewust voor dit duidelijk afgebakend toepassingsgebied gekozen. De Singel vormt namelijk een barrière tussen de kernstad en het gebied daarbuiten. Ook de Schelde is een duidelijke grens. Hierdoor is het gebied waarbinnen Velo beschikbaar is duidelijk leesbaar voor de gebruikers. Wanneer het systeem uitgebreid wordt zullen er ook fietsstations geplaatst worden in Antwerpen Linkeroever.
Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 4 van 14 1 cm = 550 m. Toepassingsgebied mesoniveau De inplanting van de verschillende stations gebeurde in eerste instantie op basis van attractiepolen en intermodale knooppunten. Tussen deze stations werd het netwerk verder verdicht. Tussen Leien en Schelde (historische binnenstad) zijn de stations ingepland op ongeveer 250 à 300 meter van elkaar. In het gebied tussen Leien en Singel bevinden de stations zich op ongeveer 400 meter van elkaar. Bij de uitbreiding zal het netwerk verder verdicht worden.
Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 5 van 14 De 83 Velostations op microniveau Werking Infrastructuur Binnen het toepassingsgebied staan er 83 fietsstations verspreid. Via deze stations worden er 1000 fietsen ter beschikking gesteld aan de gebruikers. Belangrijk hierbij te vermelden is dat er dubbel zoveel beschikbare parkeerplaatsen zijn dan fietsen. Hierdoor wordt er voldoende ruimte voorzien om de fiets steeds te parkeren in een station. Naast de infrastructuur op straat beschikt Velo over een kantoor met balie en een atelier om de fietsen te herstellen. Er
Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 6 van 14 rijden 3 voertuigen rond die fietsen herverdelen (regulatievoertuigen) en 1 voertuig wordt gebruikt om defecte stations te herstellen. Voor de gebruiker Om toegang te krijgen tot het systeem moet iedere gebruiker zich registreren. Dit kan via verschillende kanalen: online, frontoffice van Velo, telefonisch of via de mobiele wap-applicatie op een mobiele telefoon. Er zijn verschillende formules voorzien. Er worden dag-, week- en jaarkaarten aangeboden. Een dagkaart kost 3 euro, een weekkaart 7 euro en een jaarkaart 35 euro. In deze prijs is iedere rit tot 30 minuten inbegrepen. Het systeem is namelijk bedoeld om korte ritten te maken binnen het toepassingsgebied. In de praktijk is het mogelijk om de rit tussen de twee meest van mekaar gelegen stations af te leggen binnen de 30 minuten. Om de fietsen voor zoveel mogelijk gebruikers ter beschikking te stellen wordt langer gebruik ontmoedigd door een bijkomende kost. Deze bedraagt 0,50 euro voor het eerste bijkomende halfuur. Van 1 uur tot 1,5 uur komt er 1,50 euro extra bij. Vanaf 1,50 uur kost het 5 euro per extra half uur. De fiets mag maximaal 4 uur doorlopend gebruikt worden. Het systeem is 7 dagen op 7 en 24 uur op 24 beschikbaar voor de gebruikers. s Nachts gebeurt er wel geen herverdeling van de fietsen door de medewerkers van Velo. Eens geregistreerd kan de gebruiker aan ieder station een fiets ontlenen door zijn kaart voor de lezer te houden. Bij dag- en weekkaarten dient een code te worden ingetoetst. Op het einde van iedere rit dient de gebruiker zijn fiets terug in een station te plaatsen. Indien het station van bestemming vol met fietsen zou staan kan de gebruiker aan het station opvragen waar het dichtstbijzijnde station is waar wel nog plaats is. De gebruiker beschikt ook over toegang tot de gebruikerszone op de website van Velo (www.velo-antwerpen.be). De gebruiker kan hier een overzicht van zijn ritten opvragen en zijn persoonlijke gegevens wijzigen. Ook de facturatie gebeurt online. Interne werking Achter de schermen van Velo werkt een ganse organisatie om alles in goede banen te leiden. Het meest zichtbare zijn wellicht de mensen die rondrijden om de fietsen te herverdelen. Wanneer een station vol of leeg is rijden zij naar dit station om fietsen te brengen of weg te halen. Ieder station is namelijk uitgerust met een netwerkverbinding waardoor communicatie mogelijk is. Hierdoor zijn de medewerkers van Velo op de hoogte van de status van ieder station. In totaal rijden er 3 regulatievoertuigen rond. Van zondag tot en met donderdag gebeurt de regulatie van 6 uur tot 22 uur. Vrijdag en zaterdag werken zij tot 24 uur. Wanneer een fiets defect is zal de regulator de fiets naar het atelier brengen waar de fietsen hersteld worden. Kleine herstellingen worden ter plaatse uitgevoerd. Velo beschikt ook over een balie in het Centraal Station van Antwerpen waar klanten langskomen om zich te registreren of voor informatie. De backoffice bevindt zich eveneens op deze locatie. Hier gebeurt het administratieve deel van het werk. Tenslotte is het ook belangrijk om te vermelden dat achter het Velosysteem een complexe ICT omgeving zit. Zoals reeds vermeld staat ieder station in verbinding met een centrale server. Verschillende gegevens over iedere rit kunnen hierdoor worden bijgehouden in een databank. Dit systeem biedt de mogelijkheid om het systeem te monitoren en bij te sturen waar nodig. Hierdoor kan ook de regulatiedienst efficiënt worden aangestuurd. Toekomst Sinds mei 2012 worden er geen nieuwe jaarkaarten verkocht. Het systeem zit namelijk aan zijn limieten wat het gebruik betreft. Op dit ogenblik zijn er ongeveer 20.000 gebruikers. Door het intensieve gebruik komt een goede regulatie en dus correcte service aan de klanten in het gedrang.
Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 7 van 14 Na een grondige evaluatie van het systeem zal het netwerk in het voorjaar van 2013 uitgebreid worden. In totaal zullen er dan ongeveer 150 stations en 1800 fietsen zijn. Het toepassingsgebied wordt uitgebreid naar Antwerpen Linkeroever. Hiervoor zijn ongeveer 14 stations gereserveerd. De overige stations zullen gebruikt worden om het huidige netwerk verder te verdichten. Een fijner netwerk biedt immers meer gebruikscomfort naar de gebruikers toe. 5. Beschrijf de rol van de stad in de realisatie van het ingediende project? Velo binnen het Antwerps mobiliteits- en parkeerbeleid In het mobiliteitsplan van 2004 wordt voor de eerste maal gesproken over een leenfietsensysteem in Antwerpen. Met dit mobiliteitsplan voor de stad Antwerpen wordt een eerste beslissing genomen om een leenfietsensysteem op te starten en te organiseren in Antwerpen. In het bestuursakkoord 2007-2012 lezen we dat Antwerpen een bereikbare en leefbare stad wil zijn. Hoe meer verplaatsingen met het openbaar vervoer, te voet of met de fiets worden gemaakt, hoe leefbaarder de stad wordt. Er wordt gekozen om het gebruik van duurzame modi aan te moedigen en het STOP-principe (zoveel mogelijk Stappen, Trappen, Openbaar vervoer gebruiken, en dan pas op Personenwagens inzetten) krijgt een belangrijke rol. Om verplaatsingen met de fiets aan te moedigen worden er verschillende maatregelen genomen. Deze worden verder uitgewerkt in het fietsbeleidsplan en het fietsparkeerplan. Deze documenten zijn opgebouwd rond drie pijlers: rijden, sturen en stilstaan. Bij rijden is het doel voornamelijk om 100 kilometer nieuw fietspad aan te leggen voor 2013. Sturen gaat over flankerende maatregelen, mobiliteitsmanagement en educatie. Voor het stilstaan werd een apart beleidsdocument opgesteld, namelijk het fietsparkeerplan. Het fietsparkeerplan heeft voornamelijk tot doel om de bewoners en bezoekers van Antwerpen degelijke, betrouwbare en veilige fietsparkeervoorzieningen te bieden. Mensen bezitten namelijk geen degelijke fiets als ze die niet veilig en comfortabel kunnen parkeren en stallen. Ook de publieke fietsen komen aan bod in het fietsparkeerplan. In het beleidsplan wordt er dieper ingegaan op de mogelijkheden die publieke fietsen kunnen bieden in Antwerpen. Er worden verschillende steden bezocht en vergeleken. Uit de haalbaarheidsstudie blijkt dat publieke fietsen in Antwerpen een meerwaarde kunnen betekenen voor de stedelijke verplaatsingen. Tenslotte worden er enkele scenario s uitgewerkt. Hierbij wordt ook rekening gehouden met de financiële kant. Het Parkeerbedrijf van de stad Antwerpen is niet enkel bevoegd voor alles wat te maken heeft met het parkeren van auto s. Ook fietsparkeren is een belangrijke bevoegdheid van het Parkeerbedrijf. Een van de maatregelen om het fietsgebruik in Antwerpen te stimuleren is het aanbieden van kwaliteitsvolle fietsparkeervoorzieningen. Het uitgangspunt hierbij is dat kwaliteitsvolle fietsparkeervoorzieningen het bezit van een goede fiets stimuleert en dus ook het fietsgebruik doet stijgen. Zowel publieke fietsen als fietsparkeren willen dus de beschikbaarheid van fietsen verhogen. Bovendien hebben beide maatregelen een impact op de (parkeer)ruimte aangezien de fietsstations in veel gevallen geplaatst worden op parkeerplaatsen. De financiering van het project steunt op drie pijlers. De gebruikers van het systeem betalen een bijdrage om toegang te krijgen tot het systeem. Daarnaast betaalt het Parkeerbedrijf een jaarlijkse bijdrage. Deze wordt gefinancierd door de opbrengsten van het betalend parkeren in de stad. De opbrengsten uit parkeren worden geïnvesteerd in duurzame mobiliteitsprojecten. Het Parkeerbedrijf betaalt 27 miljoen euro over 10 jaar voor het Velosysteem. Tenslotte kunnen ook externe bedrijven partner worden van het systeem. In 2012 zijn er twee externe partners: De Lijn en Lampiris. Lampiris is een leverancier van groene energie. Aanloop Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 kreeg de fiets een belangrijke rol in het nieuwe bestuursakkoord. In juni 2008 besliste de raad van bestuur van het Parkeerbedrijf om een fietsparkeerplan op te stellen. Een van de doelen was, na een gunstige haalbaarheidsstudie, het uitwerken van het concept publieke fietsen in Antwerpen. Zowel voor de opmaak van het fietsparkeerplan als de haalbaarheidsstudie werd beroep gedaan op het studiebureau Timenco. Voor de haalbaarheidsstudie werkten zij verschillende facetten verder uit. Zo werden er verschillende systemen uit verschillende steden met elkaar vergeleken. Samen met medewerkers van het Parkeerbedrijf werden ook enkele steden waar reeds een leenfietsensysteem actief was bezocht, namelijk Berlijn, Parijs en Barcelona. Het toepassingsgebied en de doelgroepen werden gedefinieerd. Er vond tevens een locatiestudie plaats voor de inplanting van de fietsstations. Aan het centraal station gebeurde ook een telling van het aantal aankomende en vertrekkende fietsen om na te gaan hoeveel publieke fietsen hier voorzien zouden moeten
Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 8 van 14 worden. Tenslotte werden er ook verschillende financiële scenario s opgemaakt. Hierdoor werd een inzicht verkregen in de te verwachten exploitatiekosten. In april 2009 lag de definitieve versie van het fietsparkeerplan op tafel en werd dit goedgekeurd door de raad van bestuur. Eind 2009 werd het bestek voor een publiek deelfietsensysteem in Antwerpen gepubliceerd. De voornaamste kenmerken van het systeem werden hierin bepaald. Doordat het Parkeerbedrijf vertrouwd is met de sociale economie was het een automatische reflex om het gebruik hiervan ook op te nemen in het bestek. Aan de kandidaten werd gevraagd om hun personeel zoveel als mogelijk via de sociale economie te rekruteren. Het gaat hier voornamelijk om technisch personeel. Een jaar later werd een overeenkomst getekend met Clear Channel. De komende 10 jaar zullen zij in Antwerpen een leenfietsensysteem exploiteren. Op 9 juni 2011 werd het systeem geopend. 6 Kruis hieronder de hoofdaspecten aan waarop het project betrekking heeft. de huisvesting in de stad x x x de stedelijke ruimte de mobiliteit in de stad het leefmilieu in de stad de plaatselijke economie x de sociale cohesie in de stad de cultuurbeleving in de stad het democratisch besturen van de stad x andere, namelijk: Parkeren, recreatie, gezondheid, beweging, sociale economie 7 Geef kort de karakteristieken weer, indien het project zich uitdrukkelijk richt tot een bepaalde buurt of doelgroep. Altijd beschikbaar. Velo is altijd beschikbaar: 7 dagen op 7, 24 uur op 24. Voor iedereen beschikbaar: bewoners, bezoekers, werknemers Om de verschillende doelgroepen de mogelijkheid te bieden gebruik te kunnen maken van de fietsen worden er naast jaarkaarten ook dag- en weekkaarten aangeboden. Zichtbaar aanwezig in het straatbeeld. De 83 stations staan verspreid over de ganse stad. In iedere buurt zie je dus wel een Velostation. Ook de fietsen zijn zichtbaar aanwezig. Ze worden veel gebruikt en door hun specifieke look en opvallende rode kleur vallen ze op in straatbeeld. Eenvoudig te gebruiken. Na registratie kan de gebruiker met een kaart of toegangscode in ieder station terecht om een fiets te lenen. De fiets uit een station nemen, het zadel op de juiste hoogte zetten en je kan vertrekken. Zelfs de lichten gaan automatisch aan wanneer je fietst. Bij het station van bestemming wordt de fiets terug in het station geplaatst en automatisch geregistreerd. Bevordert contacten tussen mensen. Het maakt verplaatsingen in de stad makkelijker. Ontmoetingen tussen mensen worden bevorderd. Er ontstaat ook een groepsgevoel tussen de gebruikers, vergelijkbaar met dat bij motorrijders. Regulatie. De fietsen worden herverdeeld tussen volle en lege stations. Regulatievoertuigen vullen lege stations aan met fietsen en halen fietsen weg uit volle stations. 8 Wat zijn de beoogde effecten van het project? Bereikbare en leefbare stad. Velo wil aan zoveel mogelijk mensen een fiets ter beschikking stellen. Meer verplaatsingen met de fietsen dragen immers bij aan een bereikbare en leefbare stad. Velo heeft tot doel om meer mensen op de fiets te krijgen en het fietsgebruik te promoten 1. Mensen die nooit fietsen en geen fiets hebben, (weer) met de fiets laten kennismaken. 2. Mensen die niet fietsen omdat vooral de angst voor diefstal hen weerhoudt, een fietsalternatief bieden zonder privaat diefstalrisico.
Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 9 van 14 3. Mensen die soms of vaak fietsen, een aanvullende fiets geven die ze af en toe, in specifieke omstandigheden of bij specifieke bestemmingen, kunnen gebruiken. Een aantrekkelijke leefomgeving creëren voor wie hier woont, werkt of op bezoek komt. Verschillende doelgroepen die in Antwerpen wonen, werken of op bezoek komen kunnen gebruik maken van Velo. Verplaatsingen op de fiets dragen bij aan een aantrekkelijke leefomgeving. Wie de fiets gebruikt voor verplaatsingen in de stad ervaart ook de omgeving op een andere manier, meer gedetailleerd. Leefmilieu. Duurzame verplaatsingen dragen bij aan een gezondere lucht. Door alternatieve vervoersmodi aan te bieden beschikken mensen over de keuzemogelijkheid welk vervoersmiddel ze nemen. 9 In welke mate zijn de beoogde effecten van het project gerealiseerd? In het voorjaar van 2012 werd Velo een eerste maal geëvalueerd. Dit gebeurde aan de hand van een vragenlijst bij de gebruikers en een analyse van de Velodatabank. De bevraging bij de gebruikers vond plaats eind december 2011. Op dat ogenblik waren er 15.034 gebruikers van het systeem. 5.122 van hen hebben de vragenlijst volledig ingevuld. Uit dit onderzoek blijkt dat 27% van de Velogebruikers geen eigen fiets bezit. Dit zijn dus nieuwe fietsers. Van de gebruikers die wel een eigen fiets bezitten gebruikt iets meer dan de helft (55,3%) zijn eigen fiets minder of niet meer. Voornamelijk de gebruiker s die binnen het toepassingsgebied wonen gebruiken hun eigen fiets minder. Velo wordt vaak gebruikt. Dagelijks wordt iedere fiets gemiddeld 7,5 maal per dag gebruikt. Met 1000 beschikbare fietsen worden er dus dagelijks 7.500 ritten gemaakt. Dit aantal ligt hoger dan verwacht. In de aanloop naar het project werd er uitgegaan van een gemiddelde van 5 ritten per dag. Uit de bevraging bij de gebruikers van Velo blijkt dat 76% van de gebruikers Velo dagelijks of wekelijks gebruiken. Het merendeel van de gebruikers zijn dus intensieve gebruikers die op regelmatige basis de fiets gebruiken. Velo wordt veel gebruikt in combinatie met het openbaar vervoer. Zowel de combinatie met tram, bus en trein wordt vaak gemaakt. Ook de combinatie met auto wordt vaak gemaakt. 35% van de jaarkaarthouders gebruikt Velo vaak tot altijd in combinatie met de auto als bestuurder. We kunnen hieruit afleiden dat Velo het gebruik van openbaar vervoer en randparkings faciliteert. Velo wordt zeer vaak gebruikt als vervanging voor verplaatsingen die voordien te voet gebeurde. Ook de vervanging voor het openbaar vervoer valt op. Maar liefst 51% geeft aan Velo vaak tot altijd te gebruiken als vervanging voor de tram. Bovendien wordt Velo ook gebruikt als vervanging voor verplaatsingen met de auto als bestuurder. 35% gebruikt Velo vaak tot altijd als vervanging voor verplaatsingen die voordien met de auto gebeurde. De reden om Velo te gebruiken ter vervanging van een ander vervoersmiddel is voor 80% van de gebruikers snelheid. 51% geeft aan Velo te gebruiken om geen parkeerstress te ondervinden. Velo zorgt er dus mee voor dat er meer met de fiets wordt gereden in Antwerpen. Dit zorgt mee voor een gezondere, meer leefbare stad. Bovendien bevordert Velo het groepsgevoel in de stad. Tussen de Velogebruikers heerst er een soort van groepsgevoel. Dit merken we ook op de actieve Facebookgroep van Velo. 10 Op welke manier werden diverse beleidsdomeinen in het project geïntegreerd? Parkeren. Het project wordt gefinancierd met de opbrengst uit het parkeren in Antwerpen. De inkomsten uit parkeren worden geïnvesteerd in duurzame mobiliteitsprojecten. Bovendien zorgen parkeerplaatsen in bepaalde gevallen voor de ruimte die nodig is om een Velostation te plaatsen. Openbaar domein is een belangrijk beleidsdomein bij dit project. De inpassing van een Velostation op het openbaar domein is een belangrijk onderwerp. Enerzijds is de locatie van het station belangrijk voor de netwerkstructuur van het systeem. Anderzijds is de exacte inplanting vaak een moeilijke zoektocht naar een beschikbare ruimte. Ook mobiliteit is geïntegreerd in het project. Velo heeft een positieve impact op de stedelijke mobiliteit. Op intermodale knooppunten is Velo aanwezig. De Lijn is dan ook een belangrijke partner binnen het project. De integratie van deze verschillende beleidsdomeinen heeft een positief effect op het stedelijk leefmilieu. Ook op het gebied van sociale cohesie zien we een positief effect. In verschillende evenementen speelt Velo een rol. Sommige draaien zelfs rond Velo zoals Velo for life. Het Parkeerbedrijf heeft een traditie om samen te werken met de sociale economie. Reeds in het bestek werd aan de kandidaten gevraagd om een vorm van sociale tewerkstelling in het project te integreren. Velo heeft een samenwerking lopen met Levanto. Zij staan in voor de regulatie, onderhoud en herstelling van de fietsen.
Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 10 van 14 Citymarketing. Velo staat bekent als de fiets van t stad. Dit positief product zet de stad zowel bij bewoners als bezoekers in een positief daglicht. Zowel binnen als buiten Antwerpen is er belangstelling voor Velo. Regelmatig wordt er een artikel geschreven of wordt Velo opgenomen in een tv-programma. 11 In welke mate is het project innoverend en draagt het bij tot stedelijkheid? Voor iedereen toegankelijk. In tegenstelling tot de meeste leenfietsensystemen is Velo in Antwerpen voor iedereen toegankelijk: bewoners, bezoekers, werknemers In Barcelona bijvoorbeeld kan het systeem enkel gebruikt worden door inwoners. Naast jaarkaarten worden er in Antwerpen ook dag- en weekkaarten verkocht. Geautomatiseerd systeem. De fietsen zijn zeer eenvoudig te gebruiken door het geautomatiseerd systeem. Na een eenvoudige registratie kunnen de fietsen gebruikt worden. Het uitlenen en terugbrengen van een fiets verloopt volledig automatisch. Ieder station is via een draadloze internetverbinding verbonden met de centrale server. Alles wordt live gemonitord. Geen fietsbezit nodig om een fiets te gebruiken. Dankzij Velo kan iedereen een fiets gebruiken zonder zelf een fiets te moeten bezitten. Ook mensen met een beperkte ruimte thuis waardoor ze geen fiets kunnen stallen hebben hierdoor een fiets ter beschikking. 12 Beschrijf waarom en op welke wijze dit project inspirerend kan zijn voor andere projecten? Uniek businessmodel. In de meeste steden met leenfietsen gebeurt de financiering door de fietsen te gebruiken als reclamedrager. In Antwerpen is er bewust voor gekozen om geen reclame op de fietsen toe te laten. Dit komt het straatbeeld ten goede. De financiering gebeurt met de opbrengst van het betalend parkeren. Goede samenwerking tussen De Lijn en het Parkeerbedrijf. De Lijn is een belangrijke partner in dit project. Op het eerste zicht zou men denken dat de velo concurreert met De Lijn. Niets is minder waar. De diensten van beide zijn complementair. Bij de inplanting van de stations worden deze bewust dicht bij tram- en bushaltes geplaatst. Het doel is om zoveel mogelijk intermodale knooppunten te maken waar de reiziger de keuzevrijheid heeft om te kiezen. Dit komt de populariteit van openbaar vervoer enkel maar ten goede.
Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 11 van 14 13 Op welke wijze werd de bevolking betrokken bij de voorbereiding en de realisatie van het project? Met de opmaak van het fietsparkeerplan werden de noden van de bevolking in kaart gebracht. Dit is op verschillende manieren gebeurd. Zo is er een inventarisatie gebeurd van het aantal geparkeerde fietsen op straat in woonstraten. Hierdoor ontstaat er een beeld van het tekort aan inpandige parkeervoorzieningen. Om de capaciteit van de fietsstations te bepalen zijn er tellingen gebeurd van het aantal aankomende en vertrekkende fietsers op belangrijke punten zoals het aan Berchem en Centraal station. In de mobiliteitsenquête worden de bewoners ook bevraagd over deze onderwerpen. Hierdoor ontstaat er een beeld van de noden en dus ook de haalbaarheid van het project. In de aanloop naar de start van het project werden er presentaties gegeven aan de districtsraden van de betrokken districten. Dit orgaan staat dicht bij de bevolking. Op de zittingen waren steeds bewoners aanwezig. Hier werd de mogelijkheid geboden om vragen te stellen over het project. In de buurten waar een station werd gebouwd zijn er ook bewonersbrieven verspreid. 14 Wie waren de betrokken partners en wat was hun rol en aandeel in het project? Bij het Veloproject is er zowel een horizontale als verticale samenwerking. Het Parkeerbedrijf werkt samen met een privaat bedrijf voor de exploitatie van de publieke fietsen. Het Parkeerbedrijf financiert en houdt toezicht op het project. De private partner die instaat voor de exploitatie (Clear Channel) is verantwoordelijk voor het ganse operationele kader. Dit houdt in: installatie van de stations, beheer en onderhoud van de fietsen en stations, regulering van de fietsen, klantenbeheer Het project biedt de mogelijkheid om externe partners bij het project te betrekken. Deze partners zorgen voor financiële inbreng van middelen. Op dit ogenblik zijn er twee externe partners: elektriciteitsleverancier Lampiris en De Lijn. Door de samenwerking met De Lijn is er ook een partnerschap met de Vlaamse overheid. De Lijn en Velo zijn geen concurrenten. Integendeel, beide vervoersmodi zijn complementair. Daarenboven willen we de reiziger zoveel als mogelijk de keuze laten welk vervoersmiddel hij gebruikt. Dit komt enkel het comfort van de verplaatsingen te goed. Eveneens een belangrijke partner is Levanto. Alle taken die via sociale tewerkstelling uitgevoerd kunnen worden gebeuren via hen. 15 Hoe werd het project bekendgemaakt? In de aanloop naar het project en met de start werd er veel aandacht besteed aan de bekendmaking van het project. Het project moetst immers bekend gemaakt worden bij verschillende doelgroepen en in verschillende wijken. Voornamelijk vanaf de opbouw van het project werd er actief gestart met communiceren. Volgende kanalen werden gebruikt: - Voor de opbouw van een station in een wijk werden al de bewoners op de hoogte gebracht d.m.v. bewonersbrieven. - Tijdens de opbouw van een Velostation werd er op de werf gecommuniceerd door kubussen te plaatsen met daarin bedrukte canvassen. - In de stad werden op twee plaatsen grote canvassen gehangen van 4 op 6 meter. - Op verschillende plaatsen hingen affiches en billboards. Ook de flanken van enkele trams werden gebruikt om het project kenbaar te maken. - Er werden broodzakken verspreid met daarop reclame voor Velo. - Het project kwam aan bod in diverse geschreven media. Er werden op verschillende momenten persberichten verspreid. In het infoblad van de stad voor bewoners werd ook aandacht besteed aan het project. Verder werd het project ook gepubliceerd in het personeelsblad van de stad Antwerpen, het infoblad van De Lijn in Antwerpen en Zone 03. - Ook op de televisie kwam het project aan bod. Naast reportages op de lokale televisie ATV verschenen er ook bijdragen op VTM en Eén. - Voor informatie en registratie werd er een website gelanceerd (www.velo-antwerpen.be). Spontaan werden er ook mobiele apps ontwikkeld voor op smartphones en op Facebook werd een groep rond Velo opgericht. - Bij de lancering werd een groot startevenement georganiseerd op de Grote Markt van Antwerpen. Twee groepen deelnemers maakten een ritje door de stad. Ook dit evenement kwam aan bod in de pers.
Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 12 van 14 Werfcommunicatie op kubussen 16 Vermeld hieronder eventuele andere elementen die uw kandidatuur kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld een onafhankelijke evaluatie van het project. Actieve Facebookgroep. Sinds de start van Velo is er een actieve groep op Facebook waar gebruikers en velo met elkaar kunnen communiceren. Hier worden tips, mankementen aan fietsen enzovoort aan mekaar doorgeven. De groep telt 1.083 leden.
Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 13 van 14 Spontane apps voor mobiele telefoons. Kort na de lancering van Velo kende het project reeds zo n succes dat ontwikkelaars spontaan en gratis applicaties begonnen te ontwikkelen voor iphone en Android. Ondertussen is er ook een officiële Velo-app gelanceerd. Velo getest in de media. Velo werd door verschillende journalisten getest en goed bevonden! (zie bijlage 1: Velo getest) Belangstelling verschillende organisaties. Verschillende organisaties zoals bijvoorbeeld de Vlaamse Stichting Verkeerskunde en de Provincie West-Vlaanderen toonden reeds interesse in het systeem. Regelmatig wordt Velo gevraagd om het systeem toe te komen lichten op congressen. Evaluatie. Daarnaast werd het Veloproject in het voorjaar van 2011 een eerste maal intern geëvalueerd door het Parkeerbedrijf. Dit gebeurde aan de hand van een vragenlijst die de gebruikers konden invullen en een analyse van de Velodatabank (resultaten werden boven reeds weergegeven). Uit deze evaluatie blijkt dat Velo een groter succes is dan verwacht. Het succes is zo groot dat er momenteel met een wachtlijst voor nieuwe abonnementen gewerkt wordt. 17 Omschrijf hieronder waarvoor u de geldprijs eventueel zult gebruiken. De geldprijs kan gebruikt worden voor verdere ontwikkelingen van Velo. De Lijn en NMBS werken aan een gemeenschappelijke vervoerskaart: de Mobibkaart. Dit wordt een mobiliteitskaart waarop verschillende vervoersabonnementen kunnen staan. Het is ons doel om Velo ook toegankelijk te kunnen maken voor de Mobibkaart. Hiervoor is nog softwareontwikkeling nodig. Bijlage 1: Velo getest
Thuis in de Stad-prijs 2012 - Pagina 14 van 14