Bibliotheekwerk in Roermond en Roerdalen Stand van zaken juni 2015 Roermond, juni 2015
Inhoudsopgave pagina 1. Situatieschets 2 Werkgebied, Bestuursvorm, Missie, Personeelsformatie, Vacature 2. Beleid 3 Beleidsplan 3 Opdracht Roerdalen 4 Opdracht Roermond 5 3. Uitwerking beleid 2016 6 Landelijk 6 Provinciaal 7 Roerdalen 7 Roermond 8 1 Bibliotheekwerk in Roermond en Roerdalen
1. Situatieschets Werkgebied De Bibliotheek Bibliorura (naamstelling conform afspraak binnen de branche), verzorgt het bibliotheekwerk in de gemeentes Roerdalen en Roermond. Het werkgebied telt ca. 78.000 inwoners, waarvan er bijna 12.000 lid zijn van de bibliotheek. In de centrale bibliotheek in Roermond en het servicepunt in Sint Odiliënberg werden 283.000 uitleningen geregistreerd. Daarnaast ondersteunt de Bibliotheek Bibliorura, middels dbos, de bibliotheek op school, leesbevordering op scholen. 112.000 boeken werden er in de schoolbibliotheken geleend. Bestuursvorm In 2008 fuseerden de vier bibliotheken in de Roerstreek: Ambt Montfort, Roerdalen, Roermond en Swalmen. Statutair is de volledige naam, Stichting Basisbibliotheek Bibliorura. De stichting werkt conform de principes van de Governance Code Cultuur. Hierbij draagt de directeur de eindverantwoordelijkheid en oefent formeel en feitelijk het bestuur over de organisatie uit. De directeur/bestuurder draagt zorg voor sluitende interne procedures en is verantwoordelijk voor de financiële verslaglegging. De Raad van Toezicht is werkgever van de directeur/bestuurder en houdt op een stimulerende en kritische wijze toezicht. Missie De bibliotheek is bij uitstek de instelling om, met als basis een goede collectie van fysieke en digitale media, het lezen te bevorderen en hierdoor bij te dragen aan de ontwikkeling van alle inwoners van het werkgebied. Hierdoor wordt de burger in staat gesteld kennis en informatie op de juiste wijze op te nemen en volwaardig deel te nemen aan de huidige kennismaatschappij. Voor de beleidsperiode 2012-2016 is daarom de volgende missie geformuleerd: de Bibliotheek Bibliorura is de schakel tussen lezen en educatie. Hiermee vormt zij het fundament voor de burger, om volwaardig te kunnen participeren in de maatschappij. Personeelsformatie De personeelsformatie bestaat uit 551,5 uren per week ( 15,32 FTE). Hiervan zijn 27,5 uur vacant. Inclusief de directeur/bestuurder zijn er 23 medewerkers in dienst. Daarnaast zijn er twee personen (samen 39 uur per week) gedetacheerd. Vacature De huidige directeur/bestuurder heeft aangegeven de arbeidsovereenkomst per 1 april 2016 te willen beëindigen. Deze datum maakt het mogelijk het boekjaar 2015 af te ronden volgens de afgesproken regels. Tijdens de jaarvergadering van maart 2016 kan de directeur/bestuurder verantwoording afleggen over het jaar 2015. 2 Bibliotheekwerk in Roermond en Roerdalen
2. Beleid Beleidsplan Het huidige beleidsplan van de bibliotheek is gestoeld op de landelijk geformuleerde vijf kernfuncties of speerpunten van de bibliotheek. Deze kernfuncties zijn geen zelfstandige bedrijfsonderdelen. Ze sluiten op elkaar aan en versterken elkaar. Desondanks vinden wij de onderdelen niet gelijkwaardig. Zo ligt in onze visie de sterkte van de bibliotheek in het (leren) zoeken en begrijpen van de juiste informatie, méér dan in het verstrekken van die informatie. Daarvoor is het kunnen lezen van belang. In de afgelopen beleidsperiode is daarom intensief gekeken naar mogelijkheden om de bibliotheek, welhaast letterlijk, naar de school te brengen en samen met het team van de school te werken aan leesbevordering. Verwijzend naar de Wsob, Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen, zien wij Het bevorderen van lezen en het laten kennismaken met literatuur als de eerste functie, hierdoor kun je namelijk kennis en informatie, die de bibliotheek ter beschikking stelt, ook daadwerkelijk begrijpen. Met deze kennis is het ook zinvol dat de bibliotheek mogelijkheden biedt tot ontwikkeling en educatie. En de ontwikkelde burger kun je in de bibliotheek laten kennis maken met kunst en cultuur. De laagdrempelige toegang die de bibliotheek biedt, maakt vervolgens, met de voorgaande kernfuncties, dat de Bibliotheek Bibliorura de vanzelfsprekende netwerkpartner is voor het organiseren van ontmoeting en debat. Hiermee heeft de, voor de beleidsperiode 2012-2016 geformuleerde missie, de schakel tussen lezen en educatie, medio 2015, niets aan belang of betekenis ingeboet. Met de laagdrempelige ontmoetingsfunctie van de bibliotheek als basis worden de diverse doelgroepen actief benaderd en geschakeld, om zodoende een doorgaande leeslijn te bewerkstelligen. Deze leeslijn moet leiden tot plezier en inzicht in (jeugd)literatuur bij kinderen en jongeren en verleiden tot het blijven lezen op volwassen leeftijd. Een fysieke collectie die hierop inspeelt en de verleiding voortzet door een aanbod dat groter is dan een simpelweg voldoen aan de vraag, is daarbij van groot belang. Van even groot belang is de inzet van gekwalificeerde medewerkers, die kunnen verleiden en enthousiasmeren. Dit betekent ook dat het niet voldoende is de gestelde vraag met de juiste informatie te beantwoorden. Proactief zal juist die niet uitgesproken wens van de klant achterhaald en vervuld moeten worden. Hiermee is een algemene beleidslijn de visie van de bibliotheek geformuleerd. Dit is te vertalen in het hoofddoel, waarbij de Bibliotheek Bibliorura als centrum voor leesbevordering in de regio neergezet moet worden. De daadwerkelijke uitvoer is echter sterk afhankelijk van de opdracht die de gemeentes Roerdalen en Roermond aan de bibliotheek verstrekken. Hoezeer er ook over de Bibliotheek als een nationaal instituut gepraat wordt, het is de lokale subsidiegever die, binnen de kaders van de Wsob, de richting van het bibliotheekwerk aangeeft. Vanuit de Bibliotheek Bibliorura geldt daarbij overigens niet zozeer die betaalt, bepaalt, maar wel U wilt dit en dat kost zoveel. Aan de bibliotheek om een alternatief aan te reiken dat acceptabel of zelfs nog beter is en wellicht minder kost. 3 Bibliotheekwerk in Roermond en Roerdalen
Opdracht Roerdalen De oorspronkelijke subsidie in deze gemeente (4 bibliotheeklocaties en 2 servicepunten in scholen) bedroeg ca. 525.000,-. Na een initiële korting van 100.000,- in 2011, zou de resterende subsidie jaarlijks verder afgebouwd worden tot ca. 280.000,-. De vorige wethouder van de gemeente Roerdalen had een uitgesproken mening over het bibliotheekwerk in die gemeente. Samenvattend werd er méér dienstverlening gevraagd voor minder geld. Er was echter geen sprake van een dialoog. De wethouder had een keuze gemaakt en was van mening dat die betaalt, bepaalt. Uiteindelijk is er gekozen voor één servicepunt in een nieuwe kleinere locatie en schoolbibliotheken in de zes kernen. Deze dienstverlening was, passend binnen de titel van het coalitieakkoord, wel haalbaar en betaalbaar. Interessant in dezen is dat er niet meer sprake is van een uitvoeringsovereenkomst bibliotheekwerk, in de traditionele zin van subsidiëring van openbare bibliotheken. Hoe is dit ontstaan? De wethouder dreigde de uitvoeringsovereenkomst op te zeggen, als er niet aan zijn voorwaarden werd voldaan: desnoods zou de gemeente met collega-bibliotheken gaan onderhandelen. Nog voor Jean-Claude Juncker was het antwoord heel stellig Je m en fous : als de gemeente dacht dat zij elders goedkoper en beter zou kunnen shoppen, moesten ze dat vooral doen. Uiteindelijk is er in samenspraak met het ambtenarenapparaat een Plan van Eisen (PvE) opgesteld. Vergelijkbaar met commerciële bedrijven (denk aan Questum of Karmac) heeft de Bibliotheek Bibliorura, op basis van dit PvE, meerdere offertes uitgebracht: U wilt dit en dat kost zoveel. Met een PvE en offertes ligt het idee van een commerciële transactie en de term aanbesteding, zij het zonder directe mededingers, voor de hand. Om een tweetal redenen is er echter toch sprake van subsidie en niet van een commerciële transactie: De gemeente heeft slechts een PvE opgesteld. De Bibliotheek Bibliorura heeft op basis hiervan een dienstenpakket samengesteld en daardoor de exacte aard en omvang van die activiteiten bepaalt. Hiervoor is, zonder winstoogmerk, een kostenberekening gemaakt. Deze kostenberekening is opgesteld in de vorm van een (meerjaren)begroting met gevraagde subsidie en verwachte inkomsten van gebruikers. Het gehele dienstenpakket komt niet rechtstreeks ten goede aan de gemeente, maar aan derden: inwoners van en scholen in de gemeente. De gemeente heeft het zelf ook nadrukkelijk over budgetsubsidiëring: voor de te leveren activiteiten, producten en resultaten (aangegeven middels een PvE) wordt subsidie verleend. De organisatie, noch het voortbestaan van de organisatie staan centraal. Hieruit volgen een tweetal belangrijke consequenties: het maximum subsidiebedrag is van te voren vastgesteld: overschrijdingen komen ten laste van de subsidieontvanger; overschotten komen ten goede aan de subsidieontvanger: bedoeld om eerdere of verwachte latere overschrijdingen te kunnen compenseren. De afgesproken dienstverlening eindigt op 31 december 2015. Voor 2015 is de subsidie begroot op ca. 287.000,- (excl. ca. 23.000,- gemeentelijke bijdrage digitale bibliotheek). Er heeft inmiddels een eerste gesprek met de nieuwe wethouder plaatsgevonden. Roerdalen wil graag een verlenging van de dienstverlening, voor de duur van een half jaar, om zich verder te oriënteren, te vergelijken en te beraden. Vanuit de bibliotheek is aangegeven dat, gelet op contracten, ontslag van personeel en voorbereiding van de stopzetting, een continuering van één jaar nodig is. Met name de uitvoer van de leesbevordering in de scholen is positief ontvangen. De wethouder heeft aangegeven dat, wat hem betreft, een subsidie van 280.000,- voor bibliotheekwerk het absolute minimum is. 4 Bibliotheekwerk in Roermond en Roerdalen
Opdracht Roermond In deze gemeente wordt sinds 2013 gewerkt met een Beleidsregel subsidieverlening met een bijbehorend Subsidiekader. Voor de Bibliotheek Bibliorura is dit voor het eerst gebruikt bij het vaststellen van de begroting voor 2014. Uitgangspunten voor het bibliotheekbeleid komen voort uit de welzijnsvisie van de gemeente: Sociale cohesie/leefbaarheid Participatie Vangnet/achterstanden Hieruit is de volgende doelstelling voor de bibliotheek geformuleerd: Fungeren als kruispunt van informatie en cultuur De bibliotheek speelt een cruciale rol in de uitvoering van het cultuurbeleid van de gemeente en 1. fungeert als onafhankelijk informatiepunt voor de inwoners van Roermond 2. bevordert het lezen en de kennis van literatuur 3. ondersteunt het primair en voortgezet onderwijs in educatieve trajecten en leesbevordering 4. creëert een laagdrempelige ontmoetingsplek voor de inwoners van Roermond Met deze kernfuncties is de bibliotheek de schakel tussen lezen en educatie en vormt zij het fundament voor de burger om volwaardig te kunnen participeren in de samenleving. Voor dit doel heeft de gemeente vier beleidsvelden geformuleerd, waarbinnen zij de te le veren resultaten heeft gespecificeerd. Beleidsveld 1: Verstrekken van kennis en informatie. Collectie, met uitleenmogelijkheid (ca. 85.000 materialen op basis van 9.600 leden en een streefaantal van 325.000 uitleningen per jaar). Toegankelijk voor alle inwoners, gedurende 7 dagen per week. Streefaantal bezoekers 200.000 per jaar. Beleidsveld 2: Centrum voor ontwikkeling en educatie. Ondersteuning scholen en andere educatieve centra; studiemogelijkheden voor scholieren en studenten met toegang tot internet. Overbrengen van informatievaardigheden. Participeren in landelijke en provinciale activiteiten ten behoeve van leesbevordering en bestrijding laaggeletterdheid. Beleidsveld 3: Encyclopedie voor kunst en cultuur. Met andere culturele instellingen optredens en tentoonstellingen organiseren; Bibliorura faciliteert en beheert het Historiehuis. Presenteren van intellectuele en artistieke activiteiten; verbinden van professionele en amateurkunst. Beleidsveld 4: Inspiratiebron voor lezen en literatuur. Doorlopende lijn van leesbevordering. Wetende dat er al jaren een goede dialoog is tussen bibliotheek en gemeente, is het niet verwonderlijk dat bovenstaand gemeentelijk bibliotheekbeleid overeenkomt met de visie van de Bibliotheek Bibliorura. Het door de gemeente bepaalde beleid wordt ook betaald. Voor 2016 gaat de begroting uit van een subsidie van ca. 1.592.000,- Dit is een budgetsubsidie. In principe mag er dus met de 1,6 miljoen tussen de diverse kostenposten geschoven worden. De gemeente wil wel graag zien dat er niet uitsluitend jaarlijkse toevoegingen aan de reserve zijn. Niet geheel onlogisch is de redenering dat reserves er ook zijn om te gebruiken. 5 Bibliotheekwerk in Roermond en Roerdalen
3. Uitwerking beleid 2016 Landelijk De Bibliotheek Bibliorura is lid van de Vereniging Openbare Bibliotheken (VOB). Wij zien de rol van de VOB als ondersteunend en al mag uniformiteit de gangbare norm lijken, diversiteit is onze ambitie! Het doel van deze VOB is de belangenbehartiging van haar leden. Een doel dat zij kan bereiken door o.a. gesprekspartner te zijn van vakbondsorganisaties en de landelijke overheid en zorg te dragen voor landelijke promotie van de branche. Ook het bieden van ondersteuning en dienstverlening aan de leden is passend bij dit doel. Daarnaast dient zij vooral een platform te zijn voor de leden voor onderlinge uitwisseling van kennis, samenwerking en deskundigheidsbevordering. Een dienstbaarheid aan leden, zoals deze, bijna letterlijk als bovenstaand verwoord, is terug te vinden in de statuten van de VOB. Dit in tegenstelling tot de dienstbaarheid die de vereniging nu lijkt te vragen van haar leden. De naamstelling de Bibliotheek Bibliorura past in de landelijke promotie van de branche. Het, met de overheid overeengekomen, aanbieden van een gezamenlijke digitale bibliotheek komt voort uit de doelstelling van de vereniging. Een nationale bibliotheekpas is eveneens passend in de landelijke promotie: denk aan de vakantieganger uit Friesland die ook aan de Maasplassen, bij zijn bibliotheek terecht kan. En daar dient pas op de plaats gemaakt te worden. Geen Gastlenen in elke bibliotheek in Nederland (anders dan als vakantieganger). Lokale collecties zijn een keuze van de bibliotheek en haar subsidiegever. 1. Een gedwongen keuze. Bezuinigingen kunnen leiden tot het afstoten van collecties en/of het nog maar beperkt aankopen van actuele titels. 2. Een marketingkeuze. Ver doorgevoerde retailconcepten zorgen voor een verschraling in de collectie. Niet de inhoud, maar de presentatie moet verleiden. 3. Een keuze als gevolg van een andere visie. De fysieke bibliotheek (en dus ook het mediabezit) is achterhaald. De toekomst ligt in workshops en WMO-loketten. De Bibliotheek Bibliorura heeft haar keuze gemaakt. 1. De dwangbuis van de bezuiniging is niet aangetrokken. Bewust is er gekozen voor behoud van het product, de collectie en gekeken naar een meer efficiënte productie. Omwille van het voortbestaan van het gehele bedrijf, heeft er daarom een daadwerkelijke reorganisatie van het bedrijf plaatsgevonden, ook al betekende dit het ontslag van werknemers. 2. In onze marketingidee houden wij zeker rekening met presenteren en verleiden, maar niet als windowdressing. De kwaliteit van verleiden ligt grotendeels bij de verleider, dus kwalitatief goed personeel. Daarnaast moet er ook iets verleidelijks te presenteren zijn: een goede en uitgebreide collectie. 3. Zoals in het voorgaande hoofdstuk 2. Beleid aangegeven is de fysieke bibliotheek, met een goede en uitgebreide collectie een belangrijke schakel in de doorgaande leeslijn. Geen Uniform contributietarief. Tariefstelling voor fysieke bibliotheekdiensten is een verantwoordelijkheid van de lokale bibliotheken en de hen subsidiërende gemeenten. Op basis van de opdracht van de gemeente worden er een begroting gemaakt en tarieven vastgesteld. Zonder financiële zelfstandigheid kan er geen lokaal beleid zijn. 6 Bibliotheekwerk in Roermond en Roerdalen
Provinciaal Wat in onze visie landelijk vooral zou moeten gelden, diversiteit, gaat in nog sterkere mate op in provinciaal verband. De Provinciale Steunorganisatie (PSO) dient vooral te (onder)steunen en heeft geen eigen bestaansrecht of eigen beleid. Landelijk wordt wel het beeldmerk de Bibliotheek gebruikt, maar er is geen Landelijke Bibliotheek. Daar waar er zo sterk toegewerkt wordt naar het gebruik van dit landelijke beeldmerk, zou het vreemd zijn om vervolgens over De Bibliotheek Limburg te praten. Er mag dan wel getracht worden de bibliotheek landelijk en provinciaal een identiteit te geven, de Bibliotheek Bibliorura is een lokale entiteit. Roerdalen Zoals gezegd, zal er voor Roerdalen nog een nieuw c.q. voortgezet beleid afgesproken moeten worden voor 2016 en verdere jaren. Welke opties zijn er? 1. Continuering beleid 2. Verlaagde subsidie 3. Vernieuwing 4. Exit 1. Continuering beleid. Voor het huidige beleid is de benodigde subsidie (lasten minus opbrengsten klanten) begroot op ca. 310.000,- Het oorspronkelijke bezuinigingsplan van de gemeente en de minimumnorm van de wethouder gaan echter uit van 280.000,-. Een te overbruggen verschil van 30.000,- lijkt fors. Hierbij is echter te bedenken dat deze begroting gemaakt is op basis van de oorspronkelijke begroting voor 2012 (zonder nieuwe dienstverlening). Die begroting is wederom gebaseerd op het voorgaande jaar, 2011 (het laatste jaar met volledige bibliotheekvestigingen in de kernen i.p.v. schoolbibliotheken). De wethouder en wilde echter zeer beslist een sluitende opgave aan de gemeenteraad doen, aangaande het bibliotheekbeleid voor de komende jaren. Al was het dan maar op papier. Dankbaar gebruik makend van koffiedik en glazen bollen zijn pro memorie posten alsnog ingevuld en is er een doorberekening gemaakt op basis van niet in te schatten (landelijke) politieke ontwikkelingen. Dit is op papier gezet en met dit papier is het voor de toenmalige wethouder mogelijk geweest aan de gemeenteraad te melden dat hij de taakstellende bezuiniging, op een luttele 30.000 na, heeft kunnen halen. Bijna vier jaar later: o blijkt er een geringere stijging van kosten en minder inflatie te zijn dan verwacht; o zijn er meer inkomsten, omdat er meer inwoners lid zijn gebleven (ook al zijn deze dan uitgeweken naar de bibliotheek in Roermond); o zijn bestuurs- en organisatiekosten lager dan begroot. Enerzijds omdat landelijke bijdragen, tegen de trend in, omlaag gingen en anderzijds omdat er nog efficiënter is gewerkt en Roerdalen profiteerde van voor Roermond gerealiseerde doelen. o Tot slot bleek de door de landelijke politiek aangekondigde lastenverzwaring, te weten de doorberekening van de kosten van de digitale bibliotheek, een jaar uitgesteld te worden. Daarnaast bleek die lastenverzwaring ook nog eens lager te zijn dan aangekondigd. Met als uitgangspunt dat Roerdalen, samen met Roermond, de Basisbibliotheek bibliorura vormt, zou, op basis van de huidige bekende lasten en baten, een reële begroting ingediend kunnen worden, uitgaande van een subsidie van 280.000,- (incl. digitale bibliotheek). 2. Verlaagde subsidie. Het absolute minimum van de huidige wethouder komt, niet geheel toevallig, overeen met het eindbedrag van de taakstellende bezuiniging van zijn voorganger. Verwijzend naar de opmerkingen bij de eerste optie, is er met deze papieren korting heel wel te leven en te werken. 7 Bibliotheekwerk in Roermond en Roerdalen
3. Vernieuwing. Veel collega bibliotheken trachten, de een met meer wanhoop dan de andere, nieuwe diensten en producten te vinden voor de bibliotheek. Hoofdreden is dan veel al de afnemende subsidie en niet zozeer de innovatiedrang. Het resultaat van deze nieuwe diensten is vaak niet meer dan oude wijn in nieuwe zakken. Gemeentes gaan hier wel in mee als die vernieuwing maar minder kost. Wat nu, als het absolute minimum van de wethouder, niet absoluut blijkt te zijn en dat minimum gelezen moet worden als minimum voor deze dienstverlening. Is de wethouder dan te verleiden door een andere bibliotheekaanbieder? Momenteel pretendeert het bedrijf Questum de ultieme wethouderswens van meer voor minder te kunnen realiseren. Questum biedt, naar eigen zeggen, innovatieve formules voor taal- & leesbevordering, mediawijsheid en educatie. Op grond van een gedegen analyse van de lokale wensen en omstandigheden, adviseren wij gemeenten over de mogelijkheden om de functies van de bibliotheek te transformeren. Kijk je naar het aanbod (we hebben inzage gehad in vergelijkbare offertes in andere gemeentes) dan blijkt Questum inderdaad heel innovatief te zijn. a. Niet interessant, want geldverslindend, regulier openbaar bibliotheekwerk wordt afgestoten en opgevangen door burgerinitiatieven. Indien er toch een bibliotheekvestiging moet komen zijn de sleutelwoorden vrijwilligers en beperkt aanbod want er is de digitale bibliotheek. Het is een waarheid als een koe, dat je hiermee zomaar tienduizenden euro s bespaart. En ja het klopt, je hoeft er niets voor te doen. Sterker nog: je doet ook niets. b. Schoolbibliotheekwerk is wel interessant (voor de aanbieder): je levert kwaliteit en professionaliteit in de vorm van een leesconsulent, voor meerdere uren per week. En zoals bekend mag zijn: kwaliteit moet betaald worden. Alleen wordt deze kwaliteit wel heel duur betaald. Het gehele educatieve programma én zes schoolbibliotheken zou ca. 105.000,- kosten (t.o.v. de huidige 55.000,-). i. Daarvoor is het educatieve programma op een aantal punten inderdaad uitgebreider. Maar zoals gezegd: ook duurder. ii. Daarnaast betaalt de gemeente nu ook de boekencollectie in de scholen, waar deze nu door de scholen zelf betaald wordt! Heel innovatief inderdaad: enerzijds biedt Questum - letterlijk - niets en voert dit op als een transformatie van de functies van de bibliotheek; anderzijds laat het bedrijfde gemeente een collectie betalen die nu al door derden (de scholen) wordt betaald. Je gaat twijfelen of de gemeente nu een (heel dure) sigaar uit eigen doos krijgt, of zich de nieuwe kleren van de keizer laat verkopen. Waarschijnlijk beide. Dit beseffende, ga je ook anders kijken naar de naam Questum. Uitsluitend op de klank afgaand, hoor je Quaestum (winst, voordeel voor het bedrijf? voor de gemeente?). Maar volgens de mensen van Questum zelf hebben ze een nieuw woord bedacht, te herleiden naar het Latijnse Quaerere (zoeken, vragen). Vervelend echter dat in de pure vertaling Questum staat voor om te klagen of met een klacht. 4. Exit. Niet alleen landen dreigen met een exit. In het eerder genoemde gesprek met de nieuwe wethouder, werd voorzichtig gehint naar een mogelijk uitsluitend voortbestaan van schoolbibliotheekwerk. De bibliotheek in Roermond is immers dichtbij en veel inwoners van Roerdalen lenen nu al in Roermond. De Bibliotheek Bibliorura, is op dit moment echter de basisbibliotheek voor de Roerstreek. Op grond hiervan zijn alle inwoners van Roerdalen uiteraard welkom in Roermond. Op het moment van een exit van Roerdalen gaan echter de regels voor gastlenen gelden. En dan wel op de wijze van de Bibliotheek Bibliorura: zie landelijk beleid op pagina 5 geen gastlenen. o Overigens zijn in de Wsob procedures geformuleerd voor het afbouwen van bibliotheekwerk. Voorafgaand aan een dergelijk besluit moet overlegd worden met buurgemeenten en andere belanghebbende partijen, waaronder inwoners. 8 Bibliotheekwerk in Roermond en Roerdalen
Roermond Onderstaand is voor Roermond het afgesproken beleid voor 2016 uitgewerkt naar de door de gemeente geformuleerde beleidsvelden (nummering conform beleidskader van gemeente). De belangrijkste schakel is daarbij de laagdrempelige ontmoetingsplek die de bibliotheek voor de inwoners vormt. Voor 2016 zal de focus op deze functie liggen. Slechts met en vanuit de fysieke bibliotheek is het mogelijke alle onderdelen, die in de beleidsvelden worden genoemd, uit te voeren. Beleidsveld 1: Verstrekken van kennis en informatie. Collectie, met uitleenmogelijkheid (ca. 85.000 materialen op basis van 9.600 leden en een streefaantal van 325.000 uitleningen per jaar). Toegankelijk voor alle inwoners, gedurende 7 dagen per week. Streefaantal bezoekers 200.000 per jaar. Collectie Het aantal fysieke banden zal zich op ruim 81.000 banden in Roermond stabiliseren. Evaluatie van onze collecties en het gebruik ervan heeft laten zien dat een verdere uitbreiding, uitsluitend om het streefaantal te behalen, geen positief effect zal hebben. Voor de komende jaren maken wij bewust een keuze voor actualiteit en kwaliteit (qua inhoud en staat van het geschrift). Hierbij zal er meer vervangen dan uitgebreid worden. Lezers Van de ca. 11.800 leden (stand per 31.12.2014) staan ongeveer 9.500 mensen geregistreerd in de locatie Roermond. Door de afronding van het schoolbibliothekenproject, eind 2015, zullen nagenoeg alle kinderen in de basisschoolleeftijd lid zijn van de bibliotheek. Door de focus bij de collecties op actualiteit en kwaliteit te leggen, denken wij het bereik in de doelgroep volwassenen verder te maximaliseren. Door dit aanbod voor zowel jeugd als volwassenen zal het beoogde aantal lezers (9.600) in 2016 overschreden worden. Uitleningen In 2014 zijn er ca. 321.000 uitleningen geregistreerd. Door de verdere toename van het aantal leden, een aan de moderne (digitale) tijd aangepaste collectie, het effect van leesbevordering in de scholen en de, waar mogelijk, aangepaste openingstijden, denken wij in 2016 ook het streefaantal van 325.000 uitleningen te overschrijden. Bezoekers De bibliotheek is voor alle inwoners van Roermond en omstreken vrij toegankelijk voor lezen, leren en informeren; dit op alle dagen in de week. Dit wordt aantoonbaar door de bezoekers gewaardeerd. Tijdens de woensdagmiddag en op zaterdag is er op de drukst bezochte momenten tevens een leesconsulent (zie beleidsveld 4) aanwezig. Dit om kinderen en hun ouders te kunnen begeleiden bij hun vragen en wensen. Voor 2016 zal het aantal literaire en culturele evenementen in, met name, het weekend verder uitgebreid worden. Wij gaan er dan ook vanuit, dat met een voortzetting van het geschetste beleid, met name op het gebied van activiteiten, het streefaantal van 200.000 bezoekers gehaald zal worden. 9 Bibliotheekwerk in Roermond en Roerdalen
Openingstijden In 2014 is onderzocht in welke mate er nog meer aansluiting mogelijk is met de openingstijden van de diverse winkels in de omgeving. Daarbij bleek echter dat de bibliotheek in de binnenstad, nu al meer openingsdagen en openingsuren biedt dan de collega-winkeliers. Desalniettemin gaan wij in 2015 een aantal proeven doen met een uitbreiding van de openingstijden op luwe momenten, met een aangepast dienstverleningsniveau. Bij een positief resultaat zullen wij deze tijden in 2016 formaliseren. Uitgangspunt blijft dat de openstelling van de bibliotheek plaats vindt met een efficiënte inzet van personeelsuren, zoals deze nu ook door ons is gerealiseerd. Alle activiteiten worden met maximale efficiëntie uitgevoerd. Zelfbediening, administratieve handelingen door de klant via internet en de inzet van gekwalificeerd personeel - op de juiste momenten - maken het mogelijk om 48 uur per week openstelling te realiseren, inclusief klantenservice, receptie, Historiehuis, inlichtingenwerk en het opruimen van de teruggebrachte materialen met slechts 133 manuren. Beleidsveld 2: Centrum voor ontwikkeling en educatie. Ondersteuning scholen en andere educatieve centra; studiemogelijkheden voor scholieren en studenten met toegang tot internet. Overbrengen van informatievaardigheden. Participeren in landelijke en provinciale activiteiten ten behoeve van leesbevordering en bestrijding laaggeletterdheid. Ondersteuning scholen De bibliotheek is op dit moment bezig met het uitrollen van het concept bibliotheek op school, waarbij met name de inzet van leesconsulenten resultaat oplevert (zie beleidsveld 4). Per jaar kunnen scholen hun eigen beleid samenstellen op het gebied van leesbevordering en informatievaardigheden. De bibliotheek stelt hiervoor ieder jaar een activiteitenaanbod samen (productencatalogus) waaruit de scholen kunnen kiezen, rekening houdend met het voor de school beschikbare budget. Studiemogelijkheden In de bibliotheek zijn er studiemogelijkheden, ook met de gebruikelijke office-pakketten. Overal in de bibliotheek is er toegang tot internet, via een terminal van de bibliotheek of middels wifi en de eigen laptop of tablet. De snelle zoek- en downloadtijden, de beveiligde netwerkomgeving en de printmogelijkheden bieden daarbij een pluspunt t.o.v. omliggende wifi-aanbieders. In voorgaande jaren zagen we, met name allochtone, jongeren veel gebruik maken van deze studie- en internetmogelijkheden. De laatste tijd zien wij dat ook steeds meer ouderen en ZZP ers hun plek vinden in, onder andere, de Gabriël Gorriszaal. Hiermee is deze zaal weer, door de klant zelf, teruggebracht in de oude traditie van lees- en studiezaal. Voor 2016 streven wij naar een verdere uitbouw van dit gebruik. Informatievaardigheden Overbrengen van vaardigheden op het gebied van digitale toepassingen gebeurt in de bibliotheek en in de scholen. Van belang daarbij blijven de breed opgezette collecties die fysiek in de bibliotheek te raadplegen zijn. 10 Bibliotheekwerk in Roermond en Roerdalen
Netwerkparticipatie De Bibliotheek Bibliorura is actief in een provinciale werkgroep om te komen tot de juiste aanpak van taalachterstanden bij volwassenen. Door de inzet van onze bibliotheek is er een platform van samenwerkende bibliotheken gevormd, dat met provinciale subsidies de implementaties van de diverse schoolbibliotheken verzorgt. Voor 2016 wordt dit beleid, mede gericht op projecten tegen laaggeletterdheid, onverminderd voortgezet. Beleidsveld 3: Encyclopedie voor kunst en cultuur. Met andere culturele instellingen optredens en tentoonstellingen organiseren; Bibliorura faciliteert en beheert het Historiehuis. Presenteren van intellectuele en artistieke activiteiten; verbinden van professionele en amateurkunst. Het beleid van de voorgaande jaren zal voortgezet en geïntensiveerd worden. Jaarlijks worden er cursussen georganiseerd op het gebied van literatuur, kunstgeschiedenis, opvoeding, geschiedenis en erfgoed. Hiervoor maken wij afspraken met aanbieders buiten onze reguliere formatie. Het raakveld met de activiteiten die we met het gemeentearchief en gemeentemuseum/historiehuis ontwikkelen mag duidelijk zijn. Het Historiehuis wordt door de Bibliotheek Bibliorura gefaciliteerd en beheerd. Uitgangspunt hierbij is steeds geweest dat dit zoveel mogelijk budgettair neutraal uitgevoerd kan worden. Zie hiervoor de inzet van uren, als weergegeven in de laatste alinea, bij beleidsveld 1. Daarnaast worden bij de belangrijkste landelijke acties, zoals (kinder-)boekenweek en Nederland Leest, aansluitende activiteiten georganiseerd. De samenwerking met de twee belangrijkste Roermondse boekwinkels, Plantage in de binnenstad en de Kleine Tovenaar in Maasniel zal uitgebreid worden. Gezien de toenemende bezoekersaantallen in het weekend zullen deze activiteiten ook meer georganiseerd worden op zaterdag en zondag. De bibliotheek geeft inwoners van Roermond de gelegenheid om materialen op het gebied van intellectuele en artistieke presentaties te laten zien in de bibliotheek. Hiertoe stellen wij o.a. de Gabriël Gorriszaal ter beschikking. De vraag, om te mogen exposeren, groeit nog steeds. Ook is gebleken dat er bezoekers zijn, die speciaal voor deze exposities de bibliotheek bezoeken. 11 Bibliotheekwerk in Roermond en Roerdalen
Beleidsveld 4: Inspiratiebron voor lezen en literatuur. Doorlopende lijn van leesbevordering. Inzet van een leesconsulent op één dagdeel per week in basisscholen, die inhoudelijk en financieel participeren. Op het leesgedrag van de lokale bevolking aangepaste collecties. Toegang tot de Nederlandse bibliotheekcollectie. Doorlopende leeslijn en leesconsulent Boekstart, is een programma voor de allerjongsten om kennis te maken met (voor-)lezen. Hiervoor worden jaarlijks met de gemeente aparte afspraken over te behalen resultaten gemaakt. Hierop sluit het project de bibliotheek in de peuterspeelzaal aan. Dit project is in 2014 grotendeels afgerond. Aan de gemeente is een voorstel gedaan om de behaalde resultaten en het ontstane enthousiasme te bestendigen. Het project kan, want grotendeels in handen van peuterspeelzaal en basisschool, tegen minimale kosten, voorgezet worden. Hiermee wordt de, op dit moment in bepaalde wijken en bij bepaalde bevolkingsgroepen nog veel voorkomende, taalachterstand bij de instromende vierjarigen in de basisschool verkleind. Bij het concept de bibliotheek op school, stelt de school een ruimte ter beschikking voor een collectie en onderhoudt deze collectie met eigen financiële middelen. De bibliotheek levert de benodigde expertise voor de aanschaf en sanering van boeken. De collectie op school is nadrukkelijk een basiscollectie, bedoeld om te zorgen dat de scholieren plezier krijgen in het lezen. Dit leesplezier moet een eventuele taalachterstand verkleinen. De school betaalt tevens voor het gebruik van het geautomatiseerde systeem en de diverse projecten voor leesbevordering van de bibliotheek. Daarnaast wordt er door de bibliotheek een leesconsulent ingezet, die in overleg met de leiding van de school, zich richt op de schoolspecifieke problemen bij de leesbevordering. De consulent is één dagdeel per week, per school, beschikbaar. Per school wordt bijgehouden wat de resultaten zijn en periodiek wordt er bijgestuurd om te zorgen dat er verbeteringen optreden. De leesconsulent is tevens de verbindende schakel tussen de kinderen, ouders en school en het gebruik van de collecties in de bibliotheek. Collecties De collectie in de bibliotheek (zie ook beleidsveld 1) wordt steeds meer aangepast aan een doorlopende lijn in leesbevordering voor 0 tot 18 jarigen, maar ook voor volwassenen. Wij houden rekening met de verschillende leesniveau s van de bevolking van Roermond. De jeugdcollectie wordt tevens ingezet ter ondersteuning van de collecties en projecten in, met name, de basisscholen. Binnen deze collectie zijn er speciale onderdelen voor de allerjongsten (Boekstart) en voor kinderen met dyslexie. In de collectie voor volwassenen zijn onderdelen opgenomen, gericht op mensen met een leeshandicap (groot letterboeken) en voor leden met een taalachterstand. De collectie met non fictie materialen geeft een globaal overzicht van het caleidoscopisch beeld van de hedendaagse publicaties en de discussies en vraagstukken die op dit moment spelen in de samenleving. Bij alle onderdelen in de collectie hanteren wij het, in beleidsveld 1 toegelichte, uitgangspunt van kwaliteit boven kwantiteit. De Bibliotheek Bibliorura neemt deel aan de landelijke digitale bibliotheek (bibliotheek.nl). Steeds meer titels zijn voor onze leden als e-book te downloaden op pc, ipad en e-reader. Voor 2016 zullen wij dit digitale gebruik verder stimuleren door landelijke en lokale promotieacties. 12 Bibliotheekwerk in Roermond en Roerdalen