Taal op niveau Luisteren niveau 4F Naam: Groep:
Uitgeverij: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Auteur: Martin Bouwman Redactie: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Inhoudelijke redactie: Jos Schuurman Vormgeving: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Illustraties: Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Drukwerk: Taal op niveau ISBN: 978 90 3720 102 4 NUR: 174 Trefwoord: Luisteren niveau 4F Copyright 2010 Uitgeverij Edu'Actief b.v. Postbus 1056 7940 KB Meppel Tel.: 0522-235235 Fax: 0522-235222 E-mail: info@edu-actief.nl Internet: www.edu-actief.nl Eerste druk/tweede oplage Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission from the publisher. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.
Voorwoord Als je gebruik wilt maken van www.taalopniveau.info, moet je eerst de DigiCode die voor in je map staat activeren. Tijdens dit activeren maak je een eigen wachtwoord en gebruikersnaam aan waarmee je kunt inloggen op de website. Het activeren van de DigiCode gaat als volgt: 1. Ga naar de website digicode.edu-actief.nl. 2. Als dit de eerste keer is dat je een DigiCode activeert, moet je op deze pagina klikken op hier registreren. Anders kun je verder gaan met stap 4. 3. Kies een gebruikersnaam en wachtwoord en voer een geldig e-mailadres in. 4. Klik op DigiCode activeren. 5. Vul de DigiCode in die voor in dit boek staat. Dit is de code die bestaat uit 4x6 tekens. Met behulp van de gebruikersnaam en het wachtwoord die je hebt aangemaakt, kun je inloggen op www.taalopniveau.info. Voer je gebruikersnaam en wachtwoord rechtsboven op de website in. 3
4
Inhoud Inleiding... 7 1. Gesprekken beluisteren... 9 2. Luisteren naar een presentatie...13 3. Luisteren naar instructies...19 4. Laat je niets wijsmaken...21 5. Laat zien wat je kunt...27 5
6
Inleiding Als je wilt gaan studeren of je wilt manager worden, dan is het van belang dat je op een hoog niveau kunt luisteren naar wat mensen te vertellen hebben. Werknemers zullen een verhaal bij je komen doen over de werksituatie, vernieuwingen die doorgevoerde moeten worden of bijvoorbeeld over problemen die ontstaan zijn in het productieproces. Als studerende zul je hoorcolleges, presentaties en lezingen moeten kunnen volgen. Een goede luisteraar is in staat de hoofdgedachte van het hele verhaal te begrijpen en tegelijkertijd zal een goede luisteraar de specifieke en gedetailleerde informatie niet ontgaan. In module Luisteren B2 heb je basisinformatie gekregen waarop je je vaardigheid luisteren kunt uitbouwen. In deze module zul je leren om van een goede luisteraar een uitstekende luisteraar te worden. Dit bereik je vooral door te oefenen en je eigen valkuilen te analyseren. Vervolgens bedenk je een stappenplan om jezelf daarin te verbeteren. Inleiding 7
8 Inleiding
1. Gesprekken beluisteren Opdracht 1 Deze opdracht doe je samen met een klasgenoot. Jullie gaan luisteren naar een radioaflevering Net het oog op morgen. Lucella Carasso spreekt met onder meer bioloog Midas Dekkers en natuurkundige Cees Dekker over Charles Robert Darwin. Deze Engelse bioloog, geoloog en natuuronderzoeker is vooral bekend om zijn evolutietheorie. Ter ere van Darwins 200 ste geboortedag (Darwin werd op 12 februari 1809 geboren) is 2009 uitgeroepen tot Darwinjaar. Nu jullie weten waar de documentaire over gaat, kunnen jullie, ieder voor zich, een voorspelling maken van wat jullie te horen zullen krijgen. Jullie kunnen alvast een schema maken zoals je geleerd hebt in de module Luisteren B2. Dit betekent, in het kort, dat je op een A4 tje alvast kopjes maakt waar je al luisterend de informatie die je krijgt onder kunt schrijven. Vergelijk jouw schema met dat van je klasgenoot. Zijn er verschillen? Wil je jouw schema, naar aanleiding van het schema van je klasgenoot, aanpassen? Leg je antwoord uit. Opdracht 2 Je hebt je voorbereid op je luistertaak. Ga nu de documentaire beluisteren. Het fragment vind je op de methodesite. Klik op Datum uitzending: 1-1-2009. Beluister de uitzending vanaf minuut 33 tot het eind. De documentaire duurt ongeveer 20 minuten. 1. Gesprekken beluisteren 9
Na het beluisteren van de uitzending bedenk je 15 vragen over de materie. a. Vervolgens geven jij en je klasgenoot elkaar (schriftelijk) de vragen en jullie gaan elkaars vragen beantwoorden met behulp van je eigen aantekeningen. Wie had de meeste vragen goed? b. Als je niet alle vragen goed had, wat is daar de verklaring voor? c. Wat zijn je verbeterpunten die je, naar aanleiding deze opdracht, hebt ontdekt om je luistervaardigheid te verbeteren. Opdracht 3 Je gaat wederom luisteren naar een uitzending van Met het oog op morgen. Tijs van den Brink spreekt met Guus Hiddink. De veroordeling wegens belastingfraude in 2007 heeft Guus Hiddink extra geïnspireerd om deze zomer te winnen van Oranje. Oranje is toch ook een representant van de politiek en ook van mensen die in mijn ogen te veel gezocht hebben in mijn verleden, aldus Hiddink: Ik wilde inderdaad bijzonder graag van Nederland winnen. Je bereid je voor op deze luisteropdracht zoals bij de vorige opdracht. Beluister daarna het fragment. Dit vind je op de methodesite. Klik op: Datum uitzending: 26-12-2008. Het gesprek begint na ongeveer 23 minuten en duurt ongeveer 20 minuten. Maak tijden het luisteren aantekeningen. Maak vervolgens een verslag van het gesprek van Guus Hiddink met Tijs van den Brink. Laat het verslag lezen door je docent. 10 1. Gesprekken beluisteren
a. Wat zijn de op- en aanmerkingen van je docent met betrekking tot de interpretatie van het gesprek? b. Hoe kun je je luistervaardigheden verbeteren? Opdracht 4 Luister naar het interview van Clark en Anousha in het programma De tafel van Babel met de schrijfster Lulu Wang. Het fragment vind je op de methodesite. In het eerste gedeelte vertelt Lulu over haar jeugd en in het tweede gedeelte van het programma gaat zij in op een aantal stellingen. a. Wat vertelt zij over haar verleden? 1. Gesprekken beluisteren 11
b. In haar reacties op de stellingen laat Lulu Wang zien hoe ze nu over een aantal zaken denkt. Op welke wijze, denk jij, heeft haar verleden bepaald hoe ze nu in het leven staat? 12 1. Gesprekken beluisteren
2. Luisteren naar een presentatie Bij de opdrachten van het vorige hoofdstuk moest je naar interviews luisteren. Je kon je hier enigszins op voorbereiden door de introtekst te lezen. Een voorbereiding op het luisteren is zinvol omdat je daarmee je voorkennis kunt mobiliseren. Voorkennis is nodig om de tekst te begrijpen en de structuur van het gesprokene te achterhalen. Er zijn verschillende manieren waarop je kunt luisteren. In de module Luisteren B2 is hier al aandacht aan besteed. Je hebt in die module de volgend manieren van luisteren geleerd: selectief luisteren Het grootste gedeelte van de informatie gaat aan je voorbij, maar net dat ene voor jouw belangrijke zinnetje pik je ertussenuit. globaal luisteren Je probeert de grote lijnen te volgen, maar bij voorbeelden en uitweidingen haakje af. kritisch luisteren Je weet al wat van het onderwerp en je bent een en al oor, je wilt niet alleen goed luisteren, maar je zult ook een oordeel vormen over wat de spreker vertelt. agressief luisteren Je luistert, maar je hebt je oordeel al klaar en je bent erop uit om de ander eens goed uit te leggen dat hij/zij het verkeerd ziet. actief luisteren Het verzamelen en begrijpen van de informatie is je belangrijkste doel. niet luisteren Je kijkt de spreker aan, maar je bent in gedachten al op het strand. Nog een manier van luisteren is representatief luisteren. Deze manier van luisteen komt overeen met actief luisteren, alleen het doel is anders. Bij representatief luisteren probeer je de boodschap van de spreker weer te reconstrueren. Dit bijvoorbeeld voor mensen die niet bij de presentatie aanwezig konden zijn. Opdracht 1 Bij een presentatie kun je van tevoren achterhalen waar hij over zal gaan. Waarschijnlijk heeft de presentatie een titel en misschien was er bij de aankondiging een begeleidende tekst. Tijdens de presentatie zal de spreker je structureel informatie geven over de inhoud. a. Op welke verschillende manieren kan een spreker je inzicht geven in de informatie die je verwacht? 2. Luisteren naar een presentatie 13
b. Waarom is het zo belangrijk om te weten wat er besproken gaat worden? Een goede spreker zal zijn spreekbeurt of presentatie gedegen voorbereiden. Hiervoor zal hij een bouwplan schrijven. In het bouwplan is de structuur van de presentatie beschreven. Het bouwplan beschrijft het centrale thema en de opbouw van de presentatie in de vorm van hoofd- en deelvragen en de antwoorden daarop. Dat kan er zo uit zien: Hoofdvraag Centraal thema Deelvraag 1 Deelvraag 2 Deelvraag 3 Deelvraag 4 Subdeelvraag 1 Subdeelvraag 2 Subdeelvraag 3 Subdeelvraag 1 Subdeelvraag 2 Subdeelvraag 1 Subdeelvraag 2 Subdeelvraag 3 Subsubdeelvraag 1 Subsubdeelvraag 1 Subsubdeelvraag 2 Subsubdeelvraag 1 Subsubdeelvraag 2 Uiteraard hangt de opbouw af van de verschillende hoofdvragen en deelvragen die er gesteld zijn. Niet elke spreker zal de vraagvorm gebruiken zoals in het voorbeeld. Zie module Spreken C1 voor meer informatie. Hoe beter je het bouwplan van de spreker begrijpt, hoe beter je de presentatie kunt volgen en reconstrueren. Zoals je weet, doet de spreker zijn best zijn bouwplan inzichtelijk te maken. Hij heeft er belang bij dat hij goed begrepen worden. Dit betekent niet dat je altijd het verloop van de presentatie aan het begin van de presentatie kunt kennen. Soms wordt gedurende de presentatie stap voor stap vooruit gewerkt. 14 2. Luisteren naar een presentatie
Opdracht 2 Luister naar de volgende presentatie. Het fragment kun je vinden op de methodesite. Achterhaal het bouwplan van deze spreekbeurt over de kip. Centraal thema: Hoofd- en deelvragen Als je het niet gewend bent om te luisteren en tegelijkertijd aantekeningen te maken, ga dat dan oefenen. Dit kun je doen tijdens elke les bij de uitleg van de docent. Maak kopieën van deze aantekeningen en doe ze in je dossier. Je zult merken dat je de lesstof vaak beter zult begrijpen en dat je minder tijd nodig hebt om de materie uit je hoofd te leren als je aantekeningen maakt tijdens de lessen. Opdracht 3 Luister naar de volgende presentatie. Het fragment vind je op de methodesite. Achterhaal het bouwplan van deze spreekbeurt over het HAN-voertuig. In dit geval schrijf je niet alleen de hoofd- en deelvragen op, maar geef je ook de gegeven antwoorden. Centraal thema: 2. Luisteren naar een presentatie 15
a. Hoofd- en deelvragen plus antwoorden: b. Vergelijk je bevindingen met die van een klasgenoot. Zijn er verschillen? Hoe kun je die verschillen verklaren? 16 2. Luisteren naar een presentatie
Als de resultaten van deze oefening onvoldoende zijn, ga dan intensief door met oefenen. Laat je tijdens het luisteren niet afleiden door je eigen gedachtes. Jouw gedachtes zijn sneller dan het gesproken woord en de neiging om aan andere dingen te denken tijdens het luisteren is groot. Als je merkt dat je aan je afspraak van die avond of iets dergelijks denkt, concentreer je dan opnieuw op het luisteren. Opdracht 4 Beluister de volgende presentatie. Het fragment vind je op de methodesite. Achterhaal het bouwplan en schrijf een verslag waarin het centrale thema, de hoofd- en deelvragen en de antwoorden hierop zijn weergegeven. Maak je aantekeningen in de ruimte hieronder, maar werk je verslag uit op de computer en voeg dit verslag toe aan je dossier. 2. Luisteren naar een presentatie 17
Laat je verslag beoordelen door je docent. Mocht je docent gaten hebben ontdekt in je verslag, vergelijk deze dan met je aantekeningen. Probeer te achterhalen waardoor je de fout hebt begaan. 18 2. Luisteren naar een presentatie