Workshop Hypotheekfraude toezicht notaris helpt om hypotheekfraude te voorkomen Stan Commissaris en Jack de Raad, KMPG 23 september 2010
Klein bedrag: ja Klein probleem: nee
Agenda 1. Hypotheekfraude 2. Cases 3. Initatieven tegen fraude 4. Pilotproject 5. Toezicht notaris 6. Fraude op zijn retour 7. Vragen?
1. Vastgoed- en hypotheekfraude Vastgoedfraude: vele verschijningsvormen Klimop-zaak (Bouwfonds - Philips pensioenfonds) Hypotheekfraude bekend uit de media Rotterdams probleem: 27% van alle gedwongen verkopen in Nederland d vindt plaats in Rotterdam Gemiddeld verlies per woning 45.000 Rotterdamse oplossing
1. Hypotheekfraude, hoe werkt dat? Profiteurs van de fraude blijven op de achtergrond Banken blijven met een financiële strop achter Slachtoffers vaak personen in sociaal lastige positie met geldproblemen Fraude speelt zich vaak af binnen eigen kring van landgenoten
2. Casus (1) Mevr. S., gescheiden moeder met twee kinderen, met een schuld van 10.000 en inschrijving in BKR De heer T. heeft een oplossing: koop een pandje; verhuur brengt geld op en later met winst verkopen De heer T. regelt alles, mevr. S. weet niet hoe dit werkt Als dank betaalt de heer T. alle schulden af van mevrouw S.
2. Casus (2) De heer T. heeft mooi pandje op het oog: een woning door hem zelf op een executieveiling aangekocht voor 60.000 (dat vertelt hij niet!) De heer T. meldt dat de woning te koop is voor de spotprijs van 100.000 Werkgeversverklaring (vals) Taxatierapport (vals) Bank verstrekt een hypotheeklening
2. Casus (3) Koopovereenkomst: mevr. S. koopt van de heer P (!) voor 100.000000 Er is nog een koopovereenkomst: de heer P. koopt van de heer T. voor 70.000000 (mevr. S kent die niet) De heer P. woont in het buitenland, heeft een algemene volmacht verleend De winst valt dus grotendeels in het buitenland
2. Casus (4) Transactie wordt afgewikkeld (ABC transactie) Iedereen blij: mevr. S. krijgt de eerste maanden huur, die brengt de heer T. contant Dan verdwijnt de heer T. uit beeld De huur wordt niet meer gebracht en de bank kan niet meer betaald worden Hennepteam Rotterdam ontdekt een kwekerij De bank gaat de woning executoriaal verkopen
2. Casus (5) De woning wordt ontruimd voor verkoop Executieveiling Op de veiling wordt de woning gekocht door (de broer van) de heer T., die al een koper op het oog heeft.. De bank zit met een strop Mevr. S. blijft berooid achter
3. Initiatieven tegen fraude Vele schakels in de vastgoedketen Noodzaak van een geïntegreerde aanpak Eind 2006: Convenant Aanpak Malafide Eigenaren Rotterdam: WEW makelaarsverenigingen OM Politie KNB Ring Rotterdam Doel: informatie uitwisselen en platform voor onderling overleg
3. De Fraude Voorbij Convenant was niet concreet genoeg Betrokkenen waren voorzichtiger, echter geen preventieve maatregelen Gemeente Rotterdam nam voortouw in stappen ter preventie: Rapport De Fraude Voorbij (november 2007) Gelijktijdig aandacht voor het onderwerp vanuit politiek Den Haag: wens om een piep-systeem in te voeren
4. Pilotproject (1) Verzoek Ministerie i i van Justitie Rotterdamse pilot Piepsysteem ROPS (ROtterdams Piep Systeem) Doel: ABC transacties in kaart brengen door automatische piep bij waardesprongen van 5% of meer binnen korte tijd Blinde vlekken rondom fraude in kaart brengen Preventie!
4. Pilotproject (2) Verbetering ggebruik taxatierapporten: getaxeerde waarden te hoog - fraude gebruik validatiesysteem door NWWI Inzage in certificeringregisters makelaars: schorsing makelaar binnen eigen vereniging kenbaar voor publiek idem voor notarissen Verbetering registers NHG: probleem dubbele borgstellingen
5. Rol notaris: toezicht (1) Belangrijke rol in de vastgoedketen Focus op ABC transacties 1. Toezicht waardeontwikkeling OG ROPS Alle transacties Ongebruikelijke transacties: altijd melden
5. Rol notaris: toezicht (2) 2. Inschrijving koopovereenkomst kadaster Hoe meer koopovereenkomsten, hoe beter voor ROPS Tussenrapportage: nu slechts 15% ingeschreven Niet alle koopovereenkomst zijn in te schrijven probleem ABC transacties Groot belang om in te schrijven, niet alleen wegens ROPS (denk aan beslagbescherming)
6. Rol notaris: toezicht (3) 3. Informeren van bank bij ABC transactie altijd informeren bank maakt eigen afweging 4. Gegevensuitwisseling notaris bank Identiteitspapieren koopovereenkomst (vaak waren er in fraude gevallen meedere versies van de koopovereenkomst)
5. Rol notaris: toezicht (4) 5. Rol KNB: publiciteit en optreden tegen notarissen die meewerken aan fraude interne verspreiding van relevante informatie olievlekwerking (buiten Rotterdam) initiëren tuchtzaken tegen notarissen 6. Notariële koopovereenkomst Voorkoming fraude Voorstel rapport Hammerstein
6. De fraude op zijn retour (1) Conclusies tussenrapportage Pilot ROPS werkt, maar nog niet effectief wegens 15% ingeschreven koopovereenkomsten Ook buiten Rotterdam vertonen gemeenten veel belangstelling lli voor ROPS-systeem Belemmeringen privacy-wetgeving g (WOZ waarde, schorsingen makelaars/notarissen) NWWI loopt goed; gebruik blijft groeien Brancheverenigingen makelaars akkoord over normen taxaties voor NHG-woningen (zal voorwaarde worden voor toekenning NHG)
6. De fraude op zijn retour (2) Ontwikkeling nieuwe ideeën, zoals de vraag: inschrijving van de koopovereenkomst in kadaster constitutief vereiste voor geldigheid koop Evenwel: economische crisis en situatie van nu zeer bepalend voor het fenomeen hypotheekfraude! Gevaar weer op de loer als de economie weer aantrekt.
Genezen: ja Voorkomen: nee
5. Vragen?