Onderwerp: Notitie over convenanten hypotheekfraude van de gemeente Rotterdam

Transcriptie

1 Commissie Wonen vergadering 7 februari 2007 Agendapunt 6 Onderwerp: Notitie over convenanten hypotheekfraude van de gemeente Rotterdam Bijlage(n): 1. Notitie gemeente Rotterdam 'Aanpak van hypotheekfraude in de gemeente Rotterdam' Toelichting: De gemeente Rotterdam heeft twee convenanten gesloten met (financiële) betrokkenen om hypotheekfraude en praktijken van huisjesmelkers tegen te gaan. Dit zou kunnen leiden tot verplaatsing van de problemen naar andere gemeenten in de regio. In bijgaande notitie wordt een en ander toegelicht en biedt de gemeente Rotterdam haar expertise aan. Gevraagd: 1. Kennisnemen Notitie Rotterdam over hypotheekfraude / Rotterdam / 29 januari 2007 Pagina 1 van 5

2 Bestuursdienst Bijlage 1. Aanpak van hypotheekfraude in de gemeente Rotterdam Samenvatting De gemeente Rotterdam werkt op alle mogelijke manieren aan het veiliger maken van de stad. Een van die manieren is de Alijda-aanpak, de aanpak van malafide woningeigenaren en faciliteerders van malafide praktijken zoals notarissen en hypotheekverstrekkers. In het kader van deze aanpak wordt een beleid gevoerd om fraude met vastgoed en hypotheken te bestrijden. Deze aanpak wordt uitgevoerd met de samenwerkende partijen OM, Politie, belastingdienst en FIOD-ECD. Door deze partijen bij elkaar te brengen, konden we de hypotheekfraudepraktijk in Rotterdam in kaart brengen. De hypotheekfraude kennende, bleek het essentieel om zoveel mogelijk gezamenlijk dossiers op te bouwen ten behoeve van bijvoorbeeld het procederen tegen fraudeurs (en betrokkenen). Onlangs heeft de gemeente Rotterdam daarom twee convenanten afgesloten ten behoeve van hypotheekfraude tussen: 1. de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), de Stichting Fraudebestrijding Hypotheken (SFH), het OM Rotterdam, 3 makelaarsorganisaties, de Politie Rotterdam- Rijnmond, Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie ring Rotterdam, de Stichting WEW (Waarborgfonds Eigen Woning) (NHG; Nationale Hypotheek Garantie) en de gemeente Rotterdam inzake de aanpak van malafide eigenaren en hypotheekfraude in Rotterdam; 2. Stads Vastgoed NV, de Stichting WEW (NHG) en de gemeente Rotterdam inzake verwerving van met Nationale Hypotheek Garantie gefinancierde woningen. We hopen hiermee nog effectiever te kunnen optreden tegen hypotheekfraude en daarmee de leefbaarheid in Rotterdam te vergroten. Inleiding De gemeente Rotterdam werkt op alle mogelijke manieren aan het veiliger maken van de stad. Eén van die manieren is de Alijda-aanpak, de aanpak van malafide woningeigenaren en faciliteerders van malafide praktijken zoals notarissen en hypotheekverstrekkers. De kracht van de aanpak zit in de samenwerking. De gemeente Rotterdam voert in het kader van de Alijda-pandenaanpak een beleid om fraude met vastgoed en hypotheken in Rotterdam te bestrijden, mede om de leefbaarheid in de Rotterdamse wijken te verbeteren. Deze aanpak wordt uitgevoerd met de samenwerkende partijen OM, Politie, belastingdienst en FIOD-ECD. De zwarte lijst van meer dan 400 malafide eigenaren is een goed middel gebleken om te komen tot een effectieve aanpak, die inmiddels vruchten afwerpt. In deze notitie gaan we in op de aanpak van hypotheekfraude. Ook hier zit de kracht van de aanpak in de samenwerking met onder andere banken, notarissen, politie en bijvoorbeeld makelaars. Partijen die allemaal een schakel vormen in de (ver)koop van panden. Partijen die soms meewerken aan fraudepraktijken, maar die vaak zelf ook de dupe zijn van hypotheekfraude. Notitie Rotterdam over hypotheekfraude / Rotterdam / 29 januari 2007 Pagina 2 van 5

3 Hypotheekfraude De laatste anderhalf jaar bleek in toenemende mate sprake te zijn van panden die voor veel te hoge prijzen en met veel te hoge hypotheken werden verkocht. Vaak vinden aankoop en doorverkoop binnen één dag plaats, de zg. A-B-C verkopen. Deze problemen kwamen in toenemende mate naar voren doordat deze panden dikwijls een tot twee jaar na de frauduleuze verkooptransactie geveild werden. Het gaat hier om vele honderden panden in de stad. Mede de wijze waarop de veilingpraktijk (van executieveilingen) is georganiseerd, maakt het mogelijk om woningen voor een lage prijs (de zogenaamde executiewaarde, die lager is dan de onderhandse verkoopwaarde) op de veiling aan te kopen. Deze woning wordt vervolgens binnen 6 maanden (wegens de mogelijkheid tot verrekenen van de overdrachtsbelasting) diverse malen doorverkocht, waarna aan het einde van de rit dezelfde woning in de handen van een stroman of een benadeelde valt. Deze doorverkoop, dikwijls meermalen op één dag, heet ook wel een A-B-C verkoop. Dit met een hypotheek die de taxatiewaarde ver overstijgt, waarbij men gebruik maakt van valse taxatierapporten en vervalste loonstroken en werkgeversverklaringen. Lucratieve onroerendgoedhandel is hier het doel. Aanpak De hoofdlijn van de aanpak is het versterken van de informatiepositie door het opbouwen van dossiers op basis waarvan de fraude kan worden bestreden. Dat kan betekenen: Aangifte doen, waarvoor Recherche en OM capaciteit moeten vrijmaken om zaken in behandeling te nemen; Tuchtklachten indienen tegen notarissen en taxateurs; Civiele procedures starten namens de benadeelden, of daarbij helpen; te denken valt ook aan class actions door meerdere benadeelden tegelijk tegen één oplichter of cluster oplichters; Melden van verdachte hypotheekadviseurs bij de AFM; Aanklachten tegen banken die duidelijk niet hebben opgelet. Omdat de hypotheekverstrekker de eerstbelanghebbende is, is er daarom voor gekozen om in overleg te treden met de Nederlandse Vereniging van Banken, de Stichting Fraudebestrijding Hypotheken en de WEW/NHG. Ook is er overleg met het Openbaar Ministerie daar zij kan opereren als er sprake is van strafbare feiten. Daarnaast is Rotterdam bezig met een aantal ander acties, zoals het helpen bij civiele procedures en het indienen van klachten tegen notarissen en taxateurs bij de respectievelijk Kamers van Toezicht. Civiele procedures met benadeelden leiden tevens tot goede dossiers om te kunnen nagaan wat er gebeurd is, én de oplichters worden aangepakt in de portemonnee. Hypotheekfraude is doorgaans alleen mogelijk als notarissen en taxateurs niet alert zijn of zelfs betrokken zijn bij de fraudepraktijk, vandaar dat Rotterdam ook met koepelorganisaties van deze partijen in overleg is. Notitie Rotterdam over hypotheekfraude / Rotterdam / 29 januari 2007 Pagina 3 van 5

4 Twee convenanten Om effectiever te werk te kunnen gaan, hebben burgemeester en wethouders van Rotterdam hebben op 28 november 2006 besloten twee overeenkomsten aan te gaan middels convenanten met een aantal partijen die gericht zijn op het tegengaan en bestrijden van hypotheek- en vastgoedfraude in Rotterdam. Deze convenanten zijn op 5 december 2006 door alle partijen ondertekend. Convenant inzake aanpak malafide eigenaren en hypotheekfraude Het eerste convenant is tussen de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), de Stichting Fraudebestrijding Hypotheken (SFH), het OM Rotterdam, 3 makelaarsorganisaties, de Politie Rotterdam-Rijnmond, Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie ring Rotterdam, de Stichting WEW (NHG) en de gemeente Rotterdam inzake de aanpak van malafide eigenaren en hypotheekfraude in Rotterdam. Malafide huiseigenaren kunnen hypothecaire financiers en in sommige gevallen huizenkopers op verschillende wijzen benadelen. Voorbeelden zijn het in strijd met de financieringsovereenkomst verhuren van de woning terwijl de hypotheekvoorwaarden gelden voor eigen bewoning; het aanvragen van een hypotheek met valse of vervalste loonspecificaties, werkgeversverklaringen en/of valse of vervalste taxatierapporten; het te duur verkopen van een pand aan katvangers of gedupeerden met valse of vervalste taxatierapporten. Hypothecair financiers kunnen hiertegen repressief optreden door ingeval van fraude de lening op te eisen met handhavingsbesluiten van de gemeente. Persoonsgegevens uit deze besluiten kunnen bij fraude worden opgenomen in het waarschuwingssysteem van de Stichting Fraudebestrijding Hypotheken (SFH). De Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen/NHG raakt veelal gedupeerd als de banken haar aanspreken op vergoeding van de schade, ontstaan door hypotheekfraude. De Gemeente Rotterdam heeft in dit kader een onderzoek ingesteld naar mogelijke fraude in verband met door de Stichting WEW verstrekte hypotheekgaranties inzake de Nationale Hypotheekgarantie en wenst hiervoor te beschikken over bepaalde gegevens van Stichting WEW, waaronder begrepen persoonsgegevens in de zin van de Wet bescherming persoonsgegevens. Er is ingeval van fraude bij het aangaan van de leningsovereenkomst dan wel het vestigen van de hypotheek veelal sprake van misdrijven zoals valsheid in geschrifte, verstrekking van onjuiste gegevens of oplichting. Dit zijn delicten die door het Openbaar Ministerie strafrechtelijk kunnen worden vervolgd. Een aantal notarissen en makelaars spelen veelal een faciliterende rol ten behoeve van malafide huiseigenaren, waaraan bovengenoemde beroepsorganisaties en hun vertegenwoordigers paal en perk willen stellen. Een gecombineerde repressieve en preventieve aanpak kan bemoeilijken dat malafide eigenaren hun malafide praktijken binnen de gemeente Rotterdam voortzetten. Daarom hebben partijen het voornemen, intensief samen te werken bij de integrale aanpak van malafide eigenaren. Daartoe is dit convenant opgesteld. Doel hiervan is, te komen tot een effectieve, doeltreffende aanpak en integrale aanpak door de bij malafide eigenaren betrokken partijen. Deze aanpak richt zich op de bestuursrechtelijke en privaatrechtelijke handhaving, het beëindigen van hypothecaire leningen, beperking van toekomstige dienstverlening en vervolging van fraudeurs alsmede op de aanpak van faciliterende dienstverleners. Notitie Rotterdam over hypotheekfraude / Rotterdam / 29 januari 2007 Pagina 4 van 5

5 Convenant inzake verwerving van met NHG gefinancierde woningen Het tweede convenant is tussen Stads Vastgoed NV, de Stichting WEW (NHG) en de gemeente Rotterdam inzake verwerving van met Nationale Hypotheek Garantie gefinancierde woningen. Het houdt een overeenkomst in tussen de Stichting WEW (NHG), de NV Stads Vastgoed en de gemeente Rotterdam inzake verwerving van met Nationale Hypotheek Garantie gefinancierde woningen. WEW wil misbruik van NHG terugdringen en haar verliezen als gevolg van executoriale verkoop van met NHG gefinancierde woningen wenst te beperken. De gemeente Rotterdam en WEW zien verwerving van woningen als middel ter realisatie van genoemde wensen. Stads Vastgoed is in de uitvoering van dit convenant bereid en in staat gebleken de rol van aanspreekpunt en opdrachtnemer van WEW op zich te nemen. Voor de gemeente is het van belang, in het kader van het Alijda-beleid de uitvoering van dit convenant strategisch te kunnen monitoren. Belang van de regio Hoewel de vorm van hypotheekfraude samenhangt met de aanwezigheid van huisjesmelkers hebben we geen informatie over hypotheekfraude in onze regio. Het Alijda-team van de gemeente Rotterdam zoekt hier niet actief naar, en ontvangt ook zelden meldingen over transacties in deze gemeenten. We weten dat ook de gemeente Den Haag actief is in de bestrijding van hypotheekfraude en huisjesmelkers. Verder hebben we enkele signalen van huisjesmelkers die ook in Schiedam actief zijn. Indien gemeentebesturen willen, kunnen we meer informatie verschaffen. Assistentie vanuit het Alijda-team is natuurlijk ook mogelijk. Notitie Rotterdam over hypotheekfraude / Rotterdam / 29 januari 2007 Pagina 5 van 5