Mmmmaaltijdzorg HERLINDE DELY LOGOPEDISTE VSPW, 19.10.2015
Overzicht Voorstelling Reflectie op maaltijd + oefening Belang van een goede maaltijd Kader = belangrijk voor Psychisch welbevinden Sociale functie van eten Preventie ondervoeding Smaak Brainstorm maaltijdzorg Omgeving Organisatie Aanbod Hulp/bediening
Reflectie Vind je maaltijd belangrijk? Wat maakt dit voor jou een positieve/negatieve ervaring? Vindt een zorgontvanger maaltijdzorg belangrijk? Waarom is dit voor hen wel/niet belangrijk?
Oefening: hoe wordt een maaltijd ervaren? Groepjes van 2 personen o Patiënt/oudere o Zorgverlener Welke zorg droeg bij tot een positief gevoel? Welke zorg droeg bij tot een negatief gevoel?
Belang van een goede maaltijd Psychisch welbevinden Sociale functie van eten Preventie ondervoeding
1. Psychisch welbevinden Maaltijdgebeuren heeft invloed op Eigenwaarde, zelfbeeld, persoonlijkheid Schaamte voor functieverlies Eten kan lastig zijn Bv. slikproblemen (stimul, 2013) Hoe spreken we ouderen aan bij de maaltijd? Personen met dementie Belang van het verleden Herkenbare geuren, smaken = vertrouwdheid
2. Sociaal gebeuren Zien eten doet eten Hulp van familieleden Tijd nemen om de oudere beter te leren kennen Geïntegreerde reminiscentie Eten/geuren/ roepen herinneringen op = BELANGRIJK moment voor de zorgbehoevende persoon
3. Preventie ondervoeding Ouderen = kwetsbare groep Prevalentiecijfers Ziekenhuizen: 30-40% bij opname (FOD, 2007) Thuis/Woonzorgcentra (Nutri-action, 2013; Wit-Gele Kruis W-Vl, 2013): 29-45%: risico op ondervoeding 12-14%: ondervoeding 60 40 20 0 % ondervoeding (per leeftijdscategorie) 75-80 80-85 85-90 > 90 (FOD, 2007)
3. Preventie ondervoeding - oorzaken Biologisch Mond- of gebitsproblemen Kauw- en/of slikproblemen Verminderde mobiliteit Obstipatie Voedselvoorkeur: arm aan voedingsstoffen, vezelarm, te zout, te vet, te eenzijdig Functionele beperkingen Bijwerkingen van medicatie NPO Geen eetlust Pijn Psychologisch Eenzaamheid, alleen moeten eten, geheugenproblemen, probleemgedrag, achterdocht Sociaal Sociale isolatie Geen hulp bij het doen van boodschappen Sfeer tijdens de maaltijd Niet kunnen koken Veel maaltijdgerelateerde factoren!
Smaak Smaak is een combinatie van Reuk (80% van de smaakervaring) Gustatie (zoet, zuur, zout, bitter, umami) Tast Textuur, temperatuur, pijn Smaakbeleving hangt af van Mens Maaltijd zelf Omgeving of context Ouder worden = veel risicofactoren ondervoeding en negatieve maaltijdbeleving! ~ mondzorg! ~ medicatie! (stimul, 2013)
Brainstorm Groep 1 - Omgeving waar de oudere eet Groep 2 - Organisatie van de maaltijden Groep 3 - Aanbod en de maaltijd zelf Groep 4 - Hulp/bediening
Groep 1: omgeving waar de oudere eet Hoe noem je de ruimte waar de oudere eet? Welke benaming zou beter passen? Wat kan jullie eetruimte gezellig maken? Hoe breng je sfeer in de ruimte? Hoe kan je de tafels best schikken? Waar let je op bij de plaatsbepaling van de oudere personen? (wie zit waar?) Hoe kan je tafels zelf mooi aankleden?
Groep 2 organisatie van de maaltijd Op welke tijdstippen kunnen/mogen ouderen eten? Hoeveel maaltijden per dag? Hoe lang mogen ouderen eten? Geef je mensen keuzevrijheid? Zo ja, hoe? Wat als mensen nog honger hebben buiten de maaltijdmomenten?
Groep 3: de maaltijd zelf Welke voeding bied je aan? Welke voeding geef je bij ouderen met ondervoeding? Vormgeving van het voedsel? Hoe kan je de eetlust van mensen vergroten? De samenstelling van de menu? Hoe kan je werken met geuren om voeding te stimuleren? Hoe kan je maaltijden met andere consistenties zo aantrekkelijk mogelijk maken?
Groep 4 hulp en bediening Welke hulpmiddelen moeten voorzien worden? Hoe kunnen we ouderen zo aangenaam mogelijk bedienen tijdens de maaltijd? Welke aandachtspunten zijn er bij het begeleiden van ouderen tijdens de maaltijd? Hoe kan je de zelfredzaamheid van ouderen zoveel mogelijk stimuleren?
Groep 1: omgeving waar de oudere eet gezellige, uitnodigende sfeer! Naam: refter? Inrichting & tafelschikking Eethoeken combinatie van verschillende tafels Kleurrijke tafelversiering Niet overladen Comfortabele stoelen Armleuningen Een gedekte tafel bij aankomst Vaste plaats Zet personen met ernstige dementie niet samen met cognitief goede personen Lichte achtergrondmuziek Geen storende achtergrondgeluiden
Groep 2 organisatie van de maaltijd Tijdstippen waarop ouderen kunnen eten? Frigo waar altijd maaltijden in aanwezig zijn Laat familie mee-eten indien mogelijk Fragmenteer de maaltijd Pauze tussen de verschillende delen Maaltijd duurt langer -> meer eten Geen chaos: eerst soep -> hoofdgerecht -> dessert Duur van de maaltijd? Personeelsinzet aanpassen! Keuzevrijheid Ontbijtbuffet Zorg voor wat afwisseling Maaltijdkar s middags 5 de maaltijd voor het slapengaan Belangrijk bij onrust!
Groep 3: de maaltijd zelf ONDERVOEDING Bevraag de voorkeur/gewoontes van de oudere Ontbijtbuffet Keuze bij de maaltijd Extra maaltijd voor het slapengaan Frietjes Laten helpen bij voorbereiding maaltijd Kalorierijke normale voeding: extra eitje, volle melk, room, 356 kcal 270 kcal
Groep 3: de maaltijd zelf Vormgeving Belangrijk bij gemixte/gemalen voeding! Bv. boek van Piet Huysentruyt Samenstelling menu Geef ouderen inspraak Kies voor gekende maaltijden Belang van een geur om voedsel aantrekkelijk te maken Soep, koffie, dessert
Groep 4 hulp en bediening Zelfstandig eten is belangrijk Voldoende hulpmiddelen! Zelfstandig eten, ook bij personen met dementie Finger food? Servetten? Papieren of mooie stoffen servetten?
Groep 4 hulp en bediening Begeleiden van zorgbehoevende ouderen tijdens de maaltijd Kleine happen Goede verbale begeleiding Aanraken van de voorarm Kijk wat de oudere nog zelf kan doen Laat de beker zelf vasthouden (en begeleid hierbij indien nodig) Vermijd storende achtergrondfactoren Benadering van de bewoner Respectvol Waardigheid Leef je in in de bewoner/patiënt Bereid het ontbijt aan tafel bij de bewoner Bv. snijden, smeren enz. Afruimen als iedereen klaar is