Donorgedrag Invloed van individuele, sociale en omgevingsfactoren Eva-Maria Merz Sanquin, Afdeling Donor Studies, Divisie Research NVB-TRIP Symposium 26 mei 2016, Ede 25 May, 2016 1
Achtergrond Demografische veranderingen Donorbestand representatief voor algemene bevolking Behoefte aan donors met specifieke kenmerken Hoge afkeur en uitval (verschillend voor afnamelocaties) Verschillende donor carrières en profielen 25 May, 2016 2
Vrijwillige niet-betaalde donors 380,289 % van de NL bevolking 2.2 % volbloed donors 84 Gemiddeld aantal donaties per donor per jaar: Volbloed 1.4 Plasma 5.7 Afnamelocaties: Vast 55 MAL ~ 82 25 May, 2016 3
Figuur 1: Profielen Nederlandse donor populatie op 31 december 2011, 2013 en 2015. Bron: eprogesa eigen berekeningen Femmeke Prinsze 25 May, 2016 4
Donor kenmerken (2013) Demografische Kenmerken Leeftijd*(%) 18-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-70+ Geslacht (%) Man Vrouw Burgerlijke staat (%) Getrouwd Gescheiden Ongehuwd Verweduwd Pro-sociaal gedrag (% ja) Vrijwilligerswerk Stemmen Orgaandonor Alle donors (n=34,826) 3,4 12,9 16,8 25,9 27,6 13,3 46,1 53,9 72.7 4,7 20,2 2,4 45,3 92,2 66,9 Volbloeddonors (n=6,901) 4,0 14,2 17,4 25,6 26,1 12,7 43,9 56,1 71,9 4,6 21,3 2,3 44,1 92,0 65,7 Plasmadonors (n=27,925) 1,0 7,9 14,4 27,0 33,4 16,3 55,3 44,7 75,8 5,3 16,0 2,9 49,8 92,8 72,0 Nederlandse bevolking 12,2 12,1 13,3 15,0 12,9 10,0 49,5 50,5 40,3 7,3 47,3 5,1 49,0 ~80 ~21 *Donors bij begin van hun donorschap Bron: Donor InZicht II (2012-2013) 25 May, 2016 5
Aandeel van de bevolking dat als bloeddonor geregistreerd is per gemeente (%). Bron: Bekkers & Veldhuizen (2008).
Determinanten van donorgedrag Individual characteristics Gender Age Education Ethnic background Deferral Negative events Motivations Altruism Social responsibility Awareness of need Warm glow Reputation (Donor) behaviour Entry Lapse Exit Frequency Individual level
Determinanten van donorgedrag Individual characteristics Gender Age Education Ethnic background Deferral Negative events Motivations Altruism Social responsibility Awareness of need Warm glow Reputation (Donor) behaviour Entry Lapse Exit Frequency Individual level Donor network Partner status Parental status Household situation Work Network level Life events Union formation/break up Child birth (Un)employment Moving
Determinanten van donorgedrag Individual characteristics Gender Age Education Ethnic background Deferral Negative events Motivations Altruism Social responsibility Awareness of need Warm glow Reputation (Donor) behaviour Entry Lapse Exit Frequency Individual level Donor network Partner status Parental status Household situation Work Life events Union formation/break up Child birth (Un)employment Moving Network level Context characteristics Blood center factors Travel distance Urbanization Number of donors area Contextual level
Data Donor InZicht http://www.sanquin.nl/en/research/donor-insight/ Cohort studie trouwe donors: demografische kenmerken, gezondheid, motivatie DIS-I: 2007-2009 baseline vragenlijst (n=31,338) DIS-II: 2012-2013 vragenlijst (n=34,823 (22,132 uit DIS-I)) DIS-III: 2015 vragenlijst, genetica en bloed samples (n=3,000) Donor Motivatie (2008-2009; n=1,890) Cohort studie nieuwe donors: motivatie, demografische kenmerken, negatieve ervaringen/reacties T1: voor de keuring T2: na de eerste donatie T3: na een jaar Exit Enquête (2016; n=2,092) In 2015 gestopte donors: demografische kenmerken, stopredenen, intenties tot terugkeer, donatiegeschiedenis 25 May, 2016 10
Retentie van nieuwe donors Mannen OR CI laag CI hoog Naald 1.02.46 2.28 Fatigue.62.42.91 Vasovagaal.45.23.89 Angst.86.59 1.26 Subjectieve Stress.81.59 1.12 Leeftijd 1.00.96 1.04 Vrouwen OR CI laag CI hoog Naald 1.02.75 1.37 Fatigue 1.07.89 1.27 Vasovagaal.71.51.98 Angst.94.78 1.13 Subjectieve Stress.77.65.92 Leeftijd 1.00.98 1.02 Bron: Donor Motivation 2009 (N=1,890)
Conclusies Vasovagale reacties en fatigue sterk negatieve invloed op behoud Stress additioneel negatief effect Interventies focussen nu op voorkomen van vasovagale reacties en reduceren van angst Als interventies ook op reduceren van en omgang met fatigue inspelen, zouden we meer mannen kunnen behouden Als interventies ook op reduceren van subjectieve stress inspelen, zouden we meer vrouwelijke donors kunnen behouden 25 May, 2016 12
Exit Donors Demografische en donatie kenmerken van in 2015 gestopte donors Variablelen N M (%) SD Range Geslacht 2092 - Man 599 28.6% - Vrouw 1493 71.4% Leeftijd 2092 44.92 14.80 19-71 Aantal donaties 2092 - Slechts medische keuring 150 7.2% - 1 donatie 139 6.6% - 2-5 donaties 468 22.4% - 6-10 donaties 306 14.6% - 10+ donaties 931 44.5% - weet niet 98 4.7% Jaren geregistreerd 2092 7.65 7.70 0-21 Stedelijk gebied (% ja) 548 26.2% Intenties tot terugkeer 2092 4.80 3.47 0-10 Bron: Exit Enquête 2015 (N=2,092) 25 May, 2016 13
Resultaten Regressieanalyse determinanten returnintenties Model 1 Model 2 Variabelen B(SE) β B(SE) β Ontevreden -0.35 (0.08) -0.10*** -0.24 (0.08) -0.07** Tijd 0.43 (0.08) 0.12*** 0.10 (0.07) 0.03 Twijfels aan nut/voldoende bijdrage -0.34 (0.09) -0.10*** -0.23 (0.08) -0.07** Negatieve ervaring -0.54 (0.07) -0.16*** -0.77 (0.07) -0.22*** Persoonlijike problemen 0.18 (0.08) 0.05* 0.19 (0.07) 0.06** Niet in staat te doneren 0.73 (0.08) 0.21*** 0.79 (0.07) 0.23*** Eerder afgekeurd 0.19 (0.07) 0.05** 0.11 (0.07) 0.03 Leeftijd -0.09 (0.01) -0.40*** Vrouw 0.05 (0.16) 0.01 Aantal donaties 0.06 (0.02) 0.07** Stedelijk gebied -0.02 (0.16) -0.00 O negatief 0.27 (0.20) 0.03 Intercept 4.80*** (0.08) 8.59*** (0.28) Adjusted R square (%) 10.8 23.2 * p <0.05, ** p <0.01, *** p <0.001 Bron: Exit Enquête 2015 (N=2,092) 14
Conclusies Gestopte donors zijn geneigd weer terug te keren Onder bepaalde condities - twijfels aan nut van donatie en negatieve ervaringen hangen negatief samen met returnintenties - niet in staat tot doneren en persoonlijke problemen als stopredenen daarentegen hangen samen met een verhoogde intentie tot terugkeer - meer donaties en inschrijfaren hebben positieve samenhang met returnintenties Winback acties zouden kunnen lonen 25 May, 2016 15
Afnamelocatie factoren 25 May, 2016 16
Variabelen op twee niveaus n i =15,386 donors n j =172 afnamelocaties Individueel niveau: Demografische kenmerken: geslacht, leeftijd, opleiding Donatie kenmerken: donatie geschiedenis, attitude, self-efficacy, donor identiteit, vertrouwen en altruïsme Context niveau (afnamelocatie): Geaggregeerde donor tevredenheid Centrum type (vast vs MAL) Data van individuele donors zijn binnen afnamelocaties geclusterd 25 May, 2016 17
Multilevel Logistische Regressie Opkomstgedrag Resultaten Model 1 Model 2 Estimate SE Estimate SE Intercept.895***.043 1.028***.051 Individueel niveau Vrouw Leeftijd Opleiding Aantal donaties Afkeur Affectieve attitude Cognitieve attitude Altruïsme Vertrouwen Self-efficacy Donor identiteit Afname locatie niveau Geaggregeerde tevredenheid Type locatie.131***.020*** -.092***.004***.185***.132*** -.042*** -.071***.066***.477***.045***.040.002.012.001.036.020.020.019.018.024.019.126***.021*** -.096***.004***.181***.133*** -.042*** -.071***.066***.482***.046***.410***.311***.040.002.012.001.036.020.020.019.018.023.019.158.062 Random gedeelte Variantie (intercept).097***.019.068***.015 Bron: Donor InZicht II (2012-2013)
Resultaten Vrouwen, oudere en meer ervaren donors hogere respons op uitnodiging (vergeleken bij mannen, jongere en minder eervaren donors) Hoge affectieve attitude, self-efficacy en donor identiteit vorspellen betere respons op oproep Op afnamelocaties met tevredenere donors en vaste locaties hogere respons op uitnodiging van donors Kenmerken op locatie niveau verklaren bijna 30% van de variatie in individueel opkomstgedrag 25 May, 2016 19
Algemene Conclusies Kenmerken op verschillende niveaus (individueel, netwerk, omgeving) spelen een rol en kunnen elkaar beïnvloeden Kennis van niet-donors is ook informatief Verschillen tussen donors en donors en tussen donors en niet-donors Ontwikkeling over tijd blijft onderbelicht aspect Werving en behoud moeten inspelen op verschillen 25 May, 2016 20
Vooruitzicht Donor carrières en levensgebeurtenissen Bedankt voor de uitnodiging en uw interesse! E.merz@sanquin.nl 25 May, 2016 21
Netwerk en Omgeving Invloed van sociaal kapitaal op bloed donatie? Mechanisme Als er meer bloed donors in je omgeving zijn. Heb je een hogere waarschijnlijkheid ervan af te weten en mee gevraagd te worden [>80% van huidige bloed donors werd gevraagd/geattendeerd door een andere donor] Heb je een hogere waarschijnlijkheid ja te zeggen [het lijkt immers iets goeds om te doen]
Data niet-donors Respondenten van Geven in Nederland (GiNPS) uit 2008 en 2010 (n=2,050) Data bloed donors DIS 2008 N=28,759 bloed donors in 443 gemeentes Maten Vragenlijsten DIS en GiN zijn erg vergelijkbaar en de bestanden zijn gekoppeld
Variabelen op twee niveaus n i =30,809 individuen in n j =433 gemeentes Individueel niveau: Sociodemografische kenmerken: geslacht, leeftijd, opleiding, inkomen, werk Sociaal kapitaal: vertrouwen en altruïsme Context niveau (gemeente): Sociodemografische kenmerken: geaggregeerd uit individuele data Sociaal kapitaal: opkomst verkiezingen, lidmaatschap in vrijwilligersorganisatie, intenties vrijwilligerswerk We clusteren data van individuele respondenten binnen gemeentes
Multilevel Logistische Regressie Donorstatus Resultaten Variablelen Model 1 Model 2 Model 3 Model 4 Model 5 Estimate SE Estimate SE Estimate SE Estimate SE Estimate SE Individueel niveau Leeftijd 18-30 Leeftijd 70+ Vrouw VMBO HBO/WO Full time werk Part time werk Kleine baan Koophuis Inkmen Katholiek Protestant Anders Vertrouwen Altruisme Vrijwilligerswerk 1.211*** 0.004*** 1.829*** 0.808*** 0.938 1.266*** 1.620*** 3.578*** 2.614*** 1.001*** 3.807*** 4.331*** 0.716*** 0.089 0.001 0.112 0.052 0.069 0.096 0.114 0.515 0.147 0.000 0.291 0.377 0.085 1.051 0.005*** 1.324*** 0.718*** 0.669*** 1.343*** 1.378*** 3.174*** 2.755*** 1.001*** 3.240*** 2.903*** 0.472*** 1.006 19.057*** 0.449*** 0.087 0.002 0.092 0.053 0.057 0.117 0.111 0.526 0.179 0.000 0.275 0.279 0.067 0.046 1.287 0.028 1.043 0.005*** 1.323*** 0.717*** 0.667*** 1.357*** 1.376*** 3.175*** 2.735*** 1.001*** 3.446*** 2.842*** 0.474*** 1.001 18.826*** 0.447*** 0.086 0.002 0.092 0.053 0.058 0.118 0.111 0.526 0.180 0.000 0.303 0.278 0.068 0.046 1.270 0.028 1.045 0.005*** 1.324*** 0.715*** 0.665*** 1.358*** 1.378*** 3.157*** 2.733*** 1.001*** 3.455*** 2.812*** 0.474*** 1.000 18.746*** 0.445 0.087 0.002 0.092 0.053 0.057 0.118 0.112 0.523 0.180 0.000 0.304 0.276 0.067 0.046 1.264 0.028 1.039 0.006*** 1.329*** 0.719*** 0.669*** 1.345*** 1.367*** 3.142*** 2.710*** 1.001*** 3.413*** 2.810*** 0.473*** 1.001 18.595*** 0.447*** 0.086 0.002 0.092 0.053 0.058 0.117 0.110 0.520 0.178 0.000 0.300 0.275 0.067 0.045 1.251 0.028 Gemeente niveau Higher vocational (%) Residential home value Gemiddeld inkomen Katholiek (%) NL Hervormd (%) Gereformeerd (%) Afnamelocatie in gemeente Opkomst verkiezingen (%) Bloeddonor (%) 1.089** 1.007*** 0.999* 0.982*** 0.989 0.977 1.044 0.041 0.002 0.000 0.004 0.009 0.016 0.097 1.083** 1.004 0.999* 0.987*** 0.991 0.976 1.065 1.041** 0.041 0.002 0.000 0.004 0.008 0.016 0.099 0.019 1.058 1.005*** 0.999 0.986*** 0.991 0.973* 1.005 1.018 1.404*** 0.037 0.002 0.000 0.004 0.008 0.015 0.090 0.018 0.105 Intraclass correlatie (rho) 0.069 0.075 0.053 0.050 0.035
Resultaten Vrouwen, katholieken of protestanten, altruïsten en vrijwilligers hebben een hogere waarschijnlijkheid om bloeddonor te zijn Mensen in gemeentes met meer bloeddonors en hogere verkiezingsopkomst zijn eerder zelf ook donor 25 May, 2016 26