Informatie leerarrangement 'Ontmoetings- en Herdenkingsdag' 5 juli 2018

Vergelijkbare documenten
1. Doelen van het scholenproject Doelstelling nieuwe stichting Ontmoeten en (Her)denken (22 jan. 2018) gericht op ontmoetingsonderwijs...

1. Inleiding Opzet programma Verloop Conclusie Vernieuwingen Gemeentelijke belangstelling...

Informatie leerarrangement 'Ontmoetings- en Herdenkingsdag' 5 juli 2018

Inhoudsopgave: 1 Inleiding. Edu Dumasy Evaluatie scholenproject `Ontmoeten- en (Her)denken : vierde pilotperiode aug t/m aug.

Vierde Ontmoetings- en herdenkingsdag 5 juli 2018 Een samenwerkingsproject van 14 Amstelveense scholen. Broersepark en Kruiskerk

1. Algemene indruk. 2. Voorbereiding: Evaluatieverslag De Cirkel, Groep 8 Datum 4 juni Aanwezig: Edu Dumasy, Nora Valk en Conchita Willems

1. Achtergrondinfo: 1.1 Groep 8b - Naomi: Braster. Evaluatie 2 klassen de Westwijzer Datum: 1 juni 2015

Het zou mooi zijn als dit historisch bewust later uitmondt in het concept `Museum zonder muren.

Vieren, gedenken en feestdagen. Religie en levensbeschouwing. Eigen levensbeschouwing. AMOS - Inleiding

Interview over de geschiedenis van Joodse Hagenaars

Beste ouder(s)/ verzorger(s) van leerlingen in de groepen 3 t/m 6 voor het komend schooljaar,

Eevaluatieverslag deelnemende scholen `Ontmoeten- en (Her)denken d.d

Actief burgerschap en sociale integratie van De Wijde Blik

Identiteit. Roelofsbrink CK Den Ham (0546)

De basismodule `ontmoeten en denken' en de keuzemodule `multiculturele samenleving' werden gerealiseerd.

OBS De Dorpsakker Assendelft

1 Dinsdag 6 mei: de ontmoetings- en herdenkingsbijeenkomst

Jaarverslag 2016 en Beleidsplan 2017

Educatieve programma s Voortgezet onderwijs

Aanbod burgerschap en sociale integratie

1.1 Transculturele pedagogiek om cultuurverschillen te overbruggen:

Terugblik op deel twee van het Huizer Erfgoed pilotproject januari juni 2015.

GODSDIENSTWETENSCHAPPEN

7. Hoe werken we op school

7. Hoe werken we op school

primair onderwijs groep 4 en 8 samen Mijn verhaal van Brabant docentenhandleiding

ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE

CKV Festival CKV festival 2012

Lesaanbod Museum Amstelland

Motieven 1: Een wereld

3.2.1 Thema 1: Vrienden versie 2

Beeldverslag van een Haagse wijk

Nationaal Comité 4 en 5 mei. Educatie over herdenken en vieren

1. Inspreektekst Edu Dumasy

. De school uitgangspunten en visie Naam en logo. De naam Rehoboth komt uit de Bijbel (Genesis 26:22).

Docentenhandleiding Educatieprogramma

Erfgoededucatie Stadsmuseum Zoetermeer in transitie

Impressie of verwerking van een gebeurtenis

Wie ik ben, is een verhaal. Bildung en onderwijs

I N F O R M A T I E B R O C H U R E

GELOVEN IN DE WERELD LESBRIEF VOORTGEZET ONDERWIJS TOT ZIENS IN 0NS MUSEUM! GELOVEN IN DE WERELD PAG > 1

Lesbrief Door het stof kruipen Op onderzoek naar je eigen school

Les 3 Religie(s) in Nederland

Geachte burgemeester, dames en heren, beste jongens en meisjes,

Websites voor leerlingen. Verschillende levensbeschouwingen

Actief burgerschap en sociale integratie

Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel Mei 2014.

Inhoud: Over de Stichting. Activiteiten en projecten. - Uitgangspunt - Doel - Doelgroep - Financiën - Publiciteit

Actief burgerschap. Sint Gerardusschool Splitting ET Emmen Tel:

CODE R. Reflecteren over keuzes & dilemma s in persoonlijke oorlogsverhalen basisles

JOC YSSELSTEYN Midweek Mensenrechten ß Oorlog Programma details

De Onderwijsraad heeft in deze zes kerndoelen geformuleerd waar het primair onderwijs aan moet voldoen inzake Actief Burgerschap:

ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE

Christelijke basisschool De Melkfabriek 5, 1221 CE Hilversum

Leerplan VVKBaO. Verbondenheid door middel van rituelen tijdens speciale gelegenheden. Jenthé Adriaens, Elise Buts & Sharis Vertommen

Leermiddelenanalyse Burgerschapsvorming. Analyse-instrument PO SLO. Juli 2013

Educatieflyer Stadsmuseum Zoetermeer

Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel 1 november 2015

Handreiking bij een spirituele zoektocht.

Gids voor de leraar rooms-katholieke godsdienst

Jessica Huizer. aardrijkskunde

Missie. Waar komen we vandaan?

Rapportage van de werkgroep identiteit en eigenheid

Erfgoedonderwijs. 1. Wat is erfgoed? 2. Waarom erfgoedonderwijs? 3. Erfgoedonderwijs en 21e eeuws leren. 4. Erfgoed in de klas voorbeelden

Antwoorden leerlingenopdrachten

Het is een wonder! Onderwijsprogramma over de Heilig Bloedprocessie van Boxtel groep 5-6 en groep 7-8 primair onderwijs.

De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en de ander.

DOCENTENHANDLEIDING! VOOR GROEP 6/7/8 VAN DE BASISSCHOOL

Welkom in mijn Museum

Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas

Vraag 4: Draagt u uw overtuiging actief over aan uw kinderen?

Lesbrief schuttersstukken voor de groepen 1 en 2

Sprekende Portretten

Dagprogramma Conferentie Plekken met een verhaal: WO2 en burgerschap

Leerarrangement E: speurtocht Tweede Wereldoorlog in Elsrijk Docentenhandleiding / versie

Burgerschapsvorming LVGS

Japanse kampslachtoffer en kunstenares Yvonne Noordam als inspirator

Dit ben ik: selfies en portretten

Wie ben jij & wie ben ik?

2. Profiel van onze school

Heilig Schrift. Tanach Bijbel Koran Docentenhandleiding OMG!

DOCENTEN HANDLEIDING

b98809f0f

TRAINING LEVENSBESCHOUWELIJK DENKEN EN COMMUNICEREN

Onderwijskundige doelen

Introduceren thema Wereldgodsdiensten. het dagelijks leven. Startopdracht. Wereldgodsdiensten. Thema: Wereldgodsdiensten.

Voor de paboopleider. Werkvorm 10: voor de opleider (1) Verleden en heden

TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - mens en samenleving. Kerndoel 38. Toelichting en verantwoording

Burgerschap: Aanbod per hoofddoel

Werkbladen Voortgezet onderwijs. Naam leerling:

WILLEM VAN ORANJE Ons Identiteitsbewijs, bestaande uit onze beginselen en ons paspoort Definitieve tekst d.d. 4 maart 2016

Docentenhandleiding Educatieprogramma. Schilderspraktijken. Ary Lamme, Ary Scheffer aan het werk in het atelier, Primair Onderwijs groep 7 en 8

OVERIGE METHODEN ETHIEK EN LEVENSBESCHOUWING MBO

Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter

In het project Gelijk=Gelijk? krijgen basisschoolleerlingen les over discriminatie, tolerantie en omgaan met verschillen.

WAAROM KATHOLIEK ONDERWIJS? Frans Holtkamp

Actief burgerschap en sociale integratie

historischcentrumoverijssel

Dodenherdenking Oorlogsmonument

Inhoudsopgave. Inleiding 3. Stichting en samenwerkingspartners 4. Doelstellingen 6. Het educatieve programma 7. Opbouw van het programma 8

Transcriptie:

1 Informatie leerarrangement 'Ontmoetings- en Herdenkingsdag' 5 juli 2018 (concept) Versie 29-6-2018

2 Inhoudsopgave: Inleiding... 3 1 Leerarrangement 'Ontmoetings- en Herdenkingsdag'... 4 1.1 Achtergronden... 4 1.2 Overzicht religies, oosterse geloofstradities en levensbeschouwingen... 5 1.3 Doelen morgenprogramma Ontmoetings- en (Her)denkingsdag:... 6 1.3.1 Kerndoelen... 6 1.4 Kader... 7 1.5 Uitvoering... 8 1.5.1 Evaluaties... 9 1.5.2 Burgerschapsvorming... 10 1.5.3 Denkschema s... 11 1.5.4 Werkvormen... 13 1.6 Routeboekje... 13 1.7 Organisatie... 14 1.7.1 Betrokken Personen / vrijwilligers... 14 1.7.2 Samenwerkende organisaties... 15 1.7.3 Ondersteuning:... 17 1.7.4 Scholen en leerlingen... 17

3 Inleiding Deze docentenhandleiding hoort bij het heemkundige leerarrangement Ontmoetings- en (Her)denkingsdag eindigend met het educatief evenement 'Ontmoetings- en Herdenkingsdag'. Deze wordt op 5 juli 2018 voor de vierde keer vanaf 2014 jaarlijks gehouden met telkens drie verschillende basisscholen. Deze werd voorbereid op 21 maart door de leerkrachten van de Westwijzer Peter Heida, Naomi Braster en projectleider van het scholenproject Edu Dumasy een bezoek aan: - Urbanuskerk met Eugéne Brussee en Edwin Barendsen - Keep them Rolling: Leo Kattevilder. De praktische uitvoering ligt in handen van een organisatiecomité bestaande uit Edu Dumasy, Reinout Spaink en Riek Jansen. Daarnaast zijn er nog organisaties en een 15-tal vrijwilligers die bijdragen aan de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag (zie pag. 14) Naast deze docentenhandleiding met achtergronden van het leerarrangement is er nog een praktische handleiding over het onderwijsprogramma met een uitwerking van de hotspots en een routeboekje voor de leerlingen. Na afloop wordt nog een draaiboek gemaakt zodat de scholen het de komende jaren zo zelfstandig mogelijk kunnen uitvoeren. De schoolbesturen Amstelland en Amstelwijs ondersteunen in 2018 deze activiteit en de vierde fase van de Tas voor Aleppo eind 2018. Hopelijk zal de gemeente Amstelveen de scholen hierin volgen zodat ook de historische projecten zoals speurtochten verder geborgd zullen worden als resultaten van de pilotperiode 2013 t/m 2017. Edu Dumasy, projectleider scholenproject `Ontmoeten- en (Her)denken

4 1 Leerarrangement 'Ontmoetings- en Herdenkingsdag' 1.1 Achtergronden De Ontmoetings- en (Her)denkingsdag is ontstaan als een alternatieve herdenking voor de Amstelveense jeugd waarbij zowel aan de gebeurtenissen en de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in Nederland als in Nederlands-Indië aandacht wordt besteed. Vandaar dat op een doordeweekse schooldag ergens tussen 4 mei (overgave van de Duitse nazi-bezetters) en 15 augustus (overgave Japanse bezetters) sinds 2013 deze Ontmoetings- en (Her)denkingsdag met steeds drie wisselende scholen uit verschillende Amstelveense wijken wordt georganiseerd. De jaarlijkse Ontmoetings- en (Her)denkingsdag is een kernactiviteit van het lokale burgerschapsvormingsprogramma zoals van 2013 t/m 2017 is ontwikkeld met 12 basisscholen in het kader van het scholenproject `Ontmoeten- en (Her)denken. Algemeen doel scholenproject `Ontmoeten- en (Her)denken als lokale burgerschapsvorming: De doelstelling van het gehele onderwijsprogramma is het stimuleren van de Betrokken zelfredzaamheid van de leerling om vanuit zijn vertrouwde leefomgeving de wereld verder te verkennen. In voorgaande lessen van de eigen schoolmethode en het voorprogramma van deze dag wordt daaraan vooral theoretische inhoud aan gegeven en gastdocenten met hun persoonlijke verhalen aan het woord gelaten. Op de jaarlijkse Ontmoetings- en (Her)denkingsdag is dat vooral praktisch waarbij nieuwe kennis en ervaringen worden opgedaan (co-creatie). Subdoelen: historisch besef vergroten van de leerlingen in relatie tot de religies en levensbeschouwingen in Amstelveen en de Tweede Wereldoorlog in het bijzonder - ontmoeten van monotheïstische religies en andere levensbeschouwingen met vertegenwoordigers uit de regio Amstelveen - kennis van de belangrijkste monotheïstische feestdagen - ontmoeten van oorlogsgetuigen / slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog en nu (Syrië) en ervaren van het oorlogsleed in de Tweede Wereldoorlog en nu als gevolg van discriminatie - inzicht in hoe in de Tweede Wereldoorlog gestreden werd voor onze vrijheid - het leren waarderen van onze democratische verworvenheden om daarmee tot Duurzaam Samenleven te komen - Discriminatie en Duurzaam Samenleven kunnen relateren aan je eigen dagelijks leven zoals pestgedrag en het ontmoeten van mensen uit kwetsbare groepen. Toelichting De vertrouwde leefomgeving is het gebedshuis de Urbanuskerk van Bovenkerk en het Broersepark met zijn twee herdenkingsmonumenten. Op deze dag gaat het naast de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog wereldwijd ook over de betrokkenheid en ontmoetingen met vertegenwoordigers van geestelijke stromingen. `S morgens vooral de monotheïstische religieuze tradities en in de middag oosterse en esoterische levensbeschouwingen.

5 Het onderwijsprogramma `Ontmoeten- en (Her)denken heeft tot doel om een programma voor lokale burgerschapsvorming als doorlopende leerlijn voor de groepen 7 en 8 te ontwikkelen om daarmee de Betrokken Zelfredzaamheid van de scholieren te stimuleren. Op deze Ontmoetings- en (Her)denkingsdag staat vooral het ontmoeten van mensen uit kwetsbare (vluchtelingen) en religieuze groepen centraal en het herdenken van de Tweede Wereldoorlog en actuele oorlogen (1WO2). Op deze manier willen we dat de leerlingen nieuwe kennis en ervaringen opdoen (co-creatie) als verdieping van de lesstof in hun eigen schoolmethode en het voorprogramma van deze dag. Bij Ontmoeten denken we vooral aan het verleden, heden en toekomst in relatie tot het Duurzaam Samenleven van Amstelveners in een steeds kleurrijker wordende Amstelveense samenleving met zijn 130 culturen. Daarom richten we ons op ontmoetingen met mensen uit religieuze en levensbeschouwelijke groepen en oorlogsgetroffenen uit de Tweede Wereldoorlog en een actuele oorlog zoals die in Syrië. 1.2 Overzicht religies, oosterse geloofstradities en levensbeschouwingen Op basis van het jaarlijkse overzicht in de digitale stadsgids van de gemeente Amstelveen van de lokale religies en levensbeschouwingen hebben we de volgende geselecteerd: Oosterse geloofstradities: - Hindoeïsme: door contact met de kracht in jezelf (Brahman) heb je contact met de kracht in het heelal (Brahmaan) - Boeddhisme: mediteren om hogere (bewustzijns)ervaringen te bereiken - Taoïsme: yin yang en eenheid van tegenstellingen door middenweg te bewandelen en trainen van beheerste bewegingen Geloof in één God: monotheïsme

6 - Jodendom: eren van Jahweh via Tenach - Christendom: eren van God via de Bijbel (filosoof: Ignatius van Loyola) - Islam: eren van Allah via de Koran Als levensbeschouwing gericht op zelfstandig denken / het innerlijk licht (passie) laten ontbrangen - Humanisme: mensenrechten realiseren (filosoof: Erasmus en Spinoza) - Vrijmetselarij: een goed mens worden door zelfkennis. - Theosofie 1.3 Doelen morgenprogramma Ontmoetings- en (Her)denkingsdag: Algemeen: Het doel van de Ontmoetings- en Herdenkingsdag is het Ontmoeten en het nadenken over mensen uit verschillende kwetsbare, religieuze en etnische groepen tegen de achtergrond van het Herdenken van de slachtoffers en gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog in Amstelveen en Azië / Nederlands-Indië. Subdoelen: De leerlingen: De leerlingen krijgen inzicht in de belangrijkste monotheïstische geloofstradities in Amstelveen: Jodendom, christendom en islam. De leerlingen verplaatsen zich in het leven van Amstelveners tijdens de Tweede Wereldoorlog door kennis te nemen van de belangrijkste gebeurtenissen. - verwerven kennis over de Urbanuskerk als gebouw, van de katholieke geloofsgemeenschap in bovenkerk en de belangrijkste christelijke feestdagen: kerstfeest, Pasen (Goede vrijdag) en Pinksteren. - verdiepen zich in enkele rituelen van de drie monotheïstische geloofstradities: Jodendom, christendom en islam. - De leerlingen ontmoeten oorlogsgetuigen en krijgen inzicht in enkele gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog in Amstelveen zoals bombardementen en de bevrijding door geallieerde troepen 1.3.1 Kerndoelen Voornoemde doelen van het scholenproject sluiten aan bij de kerndoelen van wereldoriëntatie enz.

7 Daarbij betreft het de volgende selectie van kerndoelen: 37 De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen. Thema s: + aandacht voor kernwaarden (democratische vrijheden), waarden in relatie tot duurzaamheid en overzicht interreligieuze waarden zoals die tot uitdrukking komt in gebedshuizen, rituelen en andere geloofspraktijken. We richten ons daarbij op de drie monotheïstische religies Jodendom, christendom (katholicisme), en islam. 35 De leerlingen leren zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument. Thema s: + Zelfredzaamheid in de zin van Betrokken Zelfredzaamheid met mensen, gebeurtenissen en objecten in de eigen leefomgeving. De leerlingen verplaatsen zich op de fiets als verkeersdeelnemer van de Urbanuskerk naar het Broersepark. 54. De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. Thema s: De leerlingen voeren bepaalde kunstvormen uit (tekeningen enz.) gerelateerd aan de Tweede Wereldoorlog en religies. 55. De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. Thema s: Samenwerken met elkaar in duo s en groepen en bespreken van opdrachten in relatie tot `Ontmoeten- en (Her)denken. Dit heeft ook met Betrokken Zelfredzaamheid te maken. 56. De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. Thema s: Aandacht voor de geschiedenis in het algemeen van Amstelveen gerelateerd aan de Urbanuskerk als monument en de twee herdenkingsmonumenten in het Broersepark. 1.4 Kader Deze dag is een van de kernactiviteiten van het scholenproject en is uitgewerkt in een van de zes leerarrangementen als vorm van lokale burgerschapsvorming. Het past binnen de mee praktijkgerichte doelstelling van het scholenproject dat sinds 2010 als zelfstandig scholenproject fungeerde en samenwerkt met de verwante Stichting Dialoog-in-Actie in Amsterdam. De inhoudelijke invulling van de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag is als pilotproject in de periode 2013 t/m 2017 een initiatief van de Stichting ter Herdenking van de Gevallenen en slachtoffers van Nederlands-Indië Amstelveen, namelijk gericht op het: Ontmoeten van kwetsbare groepen en andere gemeenschappen uit hun Amstelveense leefwereld om discriminatie te voorkomen en ze beter te leren kennen Herdenken van historische gebeurtenissen met name uit de Tweede Wereldoorlog vanuit een mondiale benadering (1WO2) om via persoonlijke verhalen en beelden onze democratische

8 verworvenheden en Vrijheid als moreel ijkpunt te nemen. (Motto: vanuit de lessen van het verleden vieren van vrijheid) Op 5 juli 2018 zal de vierde 'Ontmoetings- en Herdenkingsdag' plaats vinden in het kader van het zesde gelijknamige leerarrangement. Het maakt deel uit van een doorlopende leerlijn lokale burgerschapsvorming die we opbouwen voor de groepen 7 en 8 van de basisschool en later de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Elke school maakt uit de zes leerarrangementen een eigen keuze afhankelijke van de eigen methode van wereldoriëntatie enz., beschikbare tijd en mogelijkheden zijn eigen leeractiviteiten. Alleen voor de jaarlijkse Ontmoetings- en (Her)denkingsdag worden drie scholen met hun bovenbouwklassen uit steeds wisselende wijken benaderd in een wisselend gebedshuis. Daarbij zijn openbaar en bijzonder onderwijs steeds evenredig vertegenwoordigd omdat de schoolbesturen Amstelland en Amstelwijs dit ondersteunen. 1.5 Uitvoering Het programma van 2018 is gebaseerd op de drie eerdere ervaringen van de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag sinds 2013. Op basis van evaluaties zijn een aantal verbeteringen aangebracht om de kwaliteit van de leerervaringen van de leerlingen te vergroten. Anders dan in voorgaande jaren proberen we het zodanig voor te bereiden dat de scholen het zo zelfstandig mogelijk kunnen uitvoeren zodat medewerkers van het scholenproject daarin zo weinig mogelijk inbreng hebben. Een ontwikkelgroep van 5 docenten van de schoolbesturen Amstelland en Amstelwijs danken daarin mee. Zo kan het de komende jaren gemakkelijk door de scholen herhaald worden waarbij de externe inbreng beperkt blijft zoals bij de Tas voor Aleppo eind 2017. We hadden bij de uitwerking in dit document willen uitgaan van het meest ideale onderwijsprogramma van het voor- en het naprogramma bij de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag. Maar doordat ook de gemeente in dit scholenproject meewerkt en het nieuwe College van B&W eind juni nog niet geen beleid had gemaakt m.b.t `historisch besef, beperken we ons tot een eigen voorbereidingsprogramma van de docenten met eventuele gastdocenten die de oorlog in Amstelveen of Nederlands-Indië hebben meegemaakt. We hopen later nog te werken aan deze kant-klare lesvoorbereidingen om zo het werk van de leerkrachten te verlichten. Voorbereiding De activiteiten van de deelnemende scholen beperken zich tot een voorbespreking, het uitvoeren van de lesbrieven en een muziekles met het aanleren van de Herdenkingsrap op basis van de eigen brieven / raps van de leerlingen. Voor uitvoering van deze herdenkingsrap in de Kruiskerk in 2016 zie: https://www.youtube.com/watch?v=hstaf1uav_s Video t.b.v. oefenen van de rap door de Willem Alexanderschool: https://youtu.be/tcrf8ets2ma

9 De school zorgt voor eigen vervoer en begeleiding van volwassenen bij het fietsen naar de locatieplekken. Ook dienen de scholen toestemming van de ouders te hebben foto s en films te maken met mogelijk de aanwezigheid van RTVamstelveen. In de pilotperiode 2013 t/m 2017 werd in samenwerking met twaalf Amstelveense basisscholen het scholenproject `Ontmoeten- en (Her)denken uitgevoerd dat heeft geleid tot tien educatieve evenementen. Een van die leerarrangementen betreft `leren van de Tweede Wereldoorlog eindigend in de jaarlijkse 'Ontmoetings- en Herdenkingsdag' in het Broersepark in een roulerend gebedshuis, in 2018 gepland in de Urbanuskerk van Bovenkerk op donderdag 5 juli. Zie voor doelstellingen en uitgangspunten: http://www.ontmoetenherdenk.nl/wie-zijn-wij/ 1.5.1 Evaluaties Uit de evaluaties van voorgaande jaren blijkt dat de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag waarbij het ontmoeten van kwetsbare groepen, religieuze voorgangers, oorlogsgetuigen en leerlingen van andere scholen een goed concept is om informatie over de monotheïstische religies en de Tweede Wereldoorlog over te brengen. Duurzaam Samenleven en historisch besef van de eigen leefomgeving gaan zo hand-in-hand. Wat erg succesvol was waren de oefeningen in de lesbus Wereldexpress van het Indisch Herinneringscentrum die drie jaar in Amstelveen heeft gestaan. We kunnen voor een tussenvorm kiezen en met kleine groepen werken waarbij er inleiders zijn die korte informatie geven. De leerlingen maakten daarbij in kleine groepjes korte opdrachten met gebruikmaking van een routeboekje. Dit concept willen we ook toepassen tijdens de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag. Zie: http://www.ontmoetenherdenk.nl/wereldexpress/

10 De volgende praktische problemen deden zich in het verleden voor en zijn verholpen: Onderwijskundig: - De leerlingen waren te passief, te weinig interactieve werkvormen - geen opdrachtenboekje voor de leerlingen; is er nu wel - Voorbereiding in de klas was wisselend. Er waren geen standaardlessen die aansloten bij het programma van de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag - Het aanleren van de rapliederen werd door een externe gedaan. Er werd niet altijd gerapt maar soms geschreven in de vorm van een brief. Als de leerkracht het zelf moet doen moet er wel voorbeeldmateriaal zijn bijv. instructievideo s en lesbrief. Praktisch: - toilettenbezoek: gebeurt nu bij de Jeu de Boulesvereniging Urbanuskerk - de groepen waren te groot: nu beperkt tot ongeveer 10 leerlingen - interreligieuze dienst duurde te lang; tijd wordt nu beter bewaakt bovendien kunnen de religieuze voorgangers hun verhaal kwijt bij de hotspots daarna. - Pauze duurde te kort bij overstap naar Broersepark: kwartier uitgebreid ook i.v.m. fietstocht van Urbanuskerk naar Broersepark (15 min.). Pauze nu: 12.00 12.45 u. - het bezoek in gebedshuis duurde te lang als eerst het Broersepark werd gedaan; beter eerst gebedshuis in de morgen. Dan kunnen de kramen ook op tijd door gemeentewerkers worden geplaatst 1.5.2 Burgerschapsvorming De Ontmoetings- en (Her)denkingsdag is een vorm van lokale burgerschapsvorming. Wat betekent dit? Lokale burgerschapsvorming als 21ste -eeuwse vaardigheid betekent voor ons de vorming van een weldenkend, kritisch betrokken burger waarvoor de school een oefenplaats is. De leefomgeving van de leerlingen is daarbij startpunt heeft zodat die betekenis krijgt en van waaruit de wereld verder wordt verkend. Het tegengaan van discriminatie en het stimuleren van Duurzaam Samenleven om de Betrokken Zelfredzaamheid van de leerlingen te vergroten zijn daarbij de belangrijkste doelen. De Tweede wereldoorlog in Amstelveen en elders in de wereld gerelateerd aan actuele oorlogen vinden we belangrijk om daaruit lessen te trekken uit het verleden voor de toekomst (1WO2 concept). Daarvoor willen we dat de leerlingen zelfstandig leren nadenken en beleven van oorlogsleed en dilemma s waar de bevolking in oorlogssituaties mee te maken kunnen hebben. Op deze wijze hopen we dat de leerlingen vanuit dit historisch besef leren omgaan met onze democratische vrijheden daarbij startend in hun eigen leefwereld. Vandaar dat Ontmoeten & (Her)denken primair een programma voor lokale burgerschapsvorming is. Dat willen we in dit heemkundig leerarrangement bereiken door aandacht te schenken aan:

11 - Amstelveen (Nieuwer-Amstel) kent een rijk religieus verleden waar het katholicisme, het protestantisme (Nederlandse hervormde kerk en gereformeerden), het jodendom en de islam die allemaal hun voetsporen hebben achtergelaten die allen hun sporen hebben nagelaten in de vorm van tradities (bijv. Sint maartenfeest), gebouwen, (herdenkings)monumenten en gebedshuizen. - In de Tweede Wereldoorlog werden vooral Joodse inwoners slachtoffers van discriminatie en vervolging. Er werden zo n 200 Joodse inwoners uit het toenmalige Nieuwer-Amstel gedeporteerd waarbij de oude sjoel aan de Randwijcklaan 13 het verzamelpunt was. 1.5.3 Denkschema s 1.5.3.1 Overzicht van thema s De volgende thema s zijn verwerkt in de opdrachten van de leerlingen:

12 1.5.3.2 Duurzaamheidsladder en conflictladder Onderstaande schema s kunnen verwerkt worden in de inhoud van het onderwijsprogramma vooraf en in de opdrachten van de leerlingen bij de hotspots: 1.5.3.3 Ontmoeten van religies en levensbeschouwingen In het morgenprogramma krijgen de drie monotheïstische godsdiensten aandacht in een interreligieuze ontmoeting. In het middagprogramma ook zoveel mogelijk de andere religies / levensbeschouwingen als cultuurverschijnsel zodat de leerlingen het enigszins kunnen plaatsen. Er is ook een overzicht van alle georganiseerde religies en levensbeschouwingen in Amstelveen.

13 1.5.4 Werkvormen Op basis van de vorige evaluaties kiezen we voor een morgenprogramma waarbij interreligieusiteit tussen de monotheïstische religies en het zelfstandig en creatief nadenken over de Tweede Wereldoorlog centraal staan via eigen rapteksten. Zo hebben we lering getrokken uit: - de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag van 2016 waaraan 232 groep acht leerlingen meededen en de groepen te groot waren om bij de verschillende hotspots de leerervaringen optimaal te maken - de lesbus Wereldexpress waarin we met korte circuitopdrachten werkten (maximaal 1 ½ uur) en de leerlingen in koppels een opdrachtenboekje invulden. Deze bus is er niet meer maar we willen deze werkvorm in 2018 proberen toe te passen waarbij de leerlingen daadwerkelijk in dialoog kunnen gaan met ooggetuigen of hun nabestaanden van de Tweede Wereldoorlog en representanten van religies en levensbeschouwingen. Beide onderwijsprogramma s met hun werkvormen werden goed geëvalueerd. Vandaar dat we deze in 2018 combineren. Zo zijn er ongeveer 20 hotspots circuitopdrachten met elk 3 à 5 opdrachten. Er zijn 2 plenaire bijeenkomsten: interreligieuze bijeenkomst en gezamenlijk rappen en in de middag opening / afsluiting met vlagceremonie. Bij elk van de 20 hotspots doen twee leerlingen gezamenlijk 3 à 4 opdrachten in de vorm van korte circuitopdrachten. Op deze manier combineren we het circuitmodel van de lesbus Wereldexpress en de vorige programma s van de Ontmoetings- en (Her)denkingsdagen met elkaar. In koppels doen de leerlingen dan het circuit op 3 locaties: de Urbanuskerk, Keep Them Rolling. 1.6 Routeboekje Elke leerling krijgt een routeboekje met opdrachten voor de hotspots in de Urbanuskerk, bij Keep Them Rolling en het Broersepark. Dit routeboekje wordt in de Urbanuskerk uitgedeeld voor elke leerling en daarna weer ingenomen door de leerkracht. De leerlingen kunnen de tekst van de herdenkingsrap in het routeboekje noteren en eventueel mee naar huis nemen. Het routeboekje bevat uitsluitend opdrachten met meerkeuzeantwoorden die ze met de uitgereikte potloden weer kunnen beschrijven. (potloden daarna weer inleveren). Deze informatie kan op school worden doorgenomen in het voorprogramma en dient tevens om de leerlingen voor te bereiden op de aanstaande Ontmoetings- en (Her)denkingsdag van 5 juli.

14 1.7 Organisatie 1.7.1 Betrokken Personen / vrijwilligers Organisatie: Edu Dumasy (projectleider) bijgestaan door vrijwilligers Reinout Spaink en Riek Jansen en de ontwikkelgroep van 5 leerkrachten: Naomi Braster, Peter Heida (Westwijzer) en mogelijk Astrid Bodenstaff (Linde). De leerkrachten Inge Smits en Huib de Moor houden zich in eerste instantie bezig met de leskisten. Daarnaast zijn er bij de uitvoering nog zo n 15 vrijwilligers beschikbaar.? Joodse vertegenwoordiger (rabbijn Ten Brink zoekt wegens vakantieverplichtingen een rabbijn in opleiding. Mohammed Akkari Islamitische vertegenwoordiger / Syrische vluchteling Yukari Tangena Japanse vrouw die Nederlands spreekt en zich inzet voor verzoening tussen Nederland en Japan. Barlag Le0 Vereniging Historisch Amstelveen Barendsen Edwin Koster Urbanuskerk Benders Mart Onderzoeker Tweede Wereldoorlog in Amstelveen / Open Joodse huizendagen Betgem Paul Onderzoeker Tweede Wereldoorlog in Amstelveen zie: www.amstelveenwo2.nl Brouwer Annemieke Vereniging Historisch Amstelveen Brussee Eugéne Pastor Urbanuskerk Bovenkerk Bulk Anneke Vereniging Historisch Amstelveen Couturier Will Overlevende bombardement Charlotte de Montpensierlaan Diazoni Ard Indië-herdenking Amstelveen en andere bestuursleden Indiëmonument Dumasy Edu Coördinator / Projectleider scholenproject Ontmoetings- en (Her)denkingsdag Querido Ellen Indiëherdenking Stichtse Vecht Geert Paulides Crashmuseum Aalsmeer i.v.m. codeapparaat Goris René Vertegenwoordiger Taoïsme Haas Fokko de Medewerker Crashmuseum Aalsmeer Heemskerk Jetty Overlevende Japans concentratiekamp. Schreef het boek `Indisch kind Ishaja Farida Indonesische moslima Jansen Riek Organisatie Ontmoetings- en (Her)denkingsdag Jongejan Joke Stichting Dialoog-in-Actie Kanho Karam Vluchtelingen / Syrische comité en andere vluchtelingen Dumasy Karin Indië-herdenking Amstelveen / scholenproject Kattevilder Leo Eigenaar voertuigen Keep them Rolling Kooij Hugo van der Kuiper Frank Voorzitter Amstelveen Oranje Lindeman Guus Vereniging Historisch Amstelveen Meulders Thea Slachtoffer Japans concentratiekamp Mellegers Jan-Jaap Vereniging Historisch Amstelveen Amstelveen Oranje i.v.m. kraam voorwerpen uit de Tweede Wereldoorlog

15 Nooij Ria de Woont in huis Rodenburghlaan van Jan van Hulst met vroeger Joodse onderduikers. Zie boek Man van Tsinegolde Otten Bram Jeu de boulesvereniging i.v.m. toiletten. Naam vrijwilliger wordt nog bekend gemaakt Pierens Juliette Onderzoeker Tweede Wereldoorlog in Amstelveen Querido Ellen Indië-herdenking Stichtse Vecht Spaink Reinout Organisatie Ontmoetings- en (Her)denkingsdag Suzuki- Tangena Yukari Japanse die pleit voor verzoening: Stichting Dialoog Nederland Japan Indonesië Valk Nora Slachtoffer Japanse concentratiekamp Veeneman Rob Overlevende bombardement Charlotte de Montpensierlaan Witte Ed de Woont in huis Rodenburghlaan van Jan van Hulst met vroeger Joodse onderduikers. Zie boek Man van Tsinegolde Wijnands Gert-Jan Stichting Dialoog-in-Actie Er worden foto s en films gemaakt en mogelijk is RTVAmstelveen / Jeugdjournaal aanwezig. De scholen verwittigen zelf de ouders en vragen toestemming aan leerlingen. Mocht het dermate slecht weer zijn dan kunnen we denken aan een uitstel van een week later. Maar bij lichte regen laten we het programma gewoon doorgaan. Daarvoor krijgen de scholen 2 dagen van tevoren nog een bericht. 1.7.2 Samenwerkende organisaties Edu Dumasy die vanaf 1 aug. 2013 initiatiefnemer en projectleider was werkt samen met grote groep - vrijwilligers waaronder Reinout Spaink (pedagoog) en Riek Jansen (psycholoog) die hand- en spandiensten verrichten en meedenken bij de voorbereiding. De Herdenkingsorganisaties: - Amstelveen Oranje (Hugo van der Kooij logistieke ondersteuning en contacten met de gemeente) - Stichting ter Herdenking van de Gevallenen en slachtoffers van Nederlands-Indië en hun vriendenkring die formeel verantwoordelijk was in de periode 1 aug. 2013 t/m 1 aug. 2017 (oudvoorzitter Ard Diazoni zal de vlag hijsen bij de opening)

16 Organisatie vanuit de Urbanuskerk: pastor Eugéne Brussee en Edwin Barentsen. Organisatie vanuit Keep them Rolling in de Noordammerweg 32: Leo Kattevilder die eind juli deze locatie zal verlaten. Onderzoeksgroep Tweede Wereldoorlog Amstelveen Deze groep doet onderzoek naar de achtergronden van de Tweede Wereldoorlog aan de hand van het archief van Tini Visser (Jaren van Verduistering). Deze kennis wordt in de opdrachten van de leerling geïntegreerd. Organisatie Broersepark: Edu Dumasy (vrijwilligers) en logistiek Hugo van der Kooij (Amstelveen Oranje / gemeente) en Jeu de Boule vereniging de Bulderbaan (i.v.m. toilet). 1 Overzicht van betrokken locaties Vluchtelingen organisatie Syrische comité Bij de vorige dag waren 5 vluchtelingen actief in het Broersepark. Mogelijk dat we een beroep kunnen doen op weer andere vluchtelingen o.a. in de kerk t.b.v. het islamitisch gebed. Vereniging Historisch Amstelveen Sinds het begin staan ze met een kraam in het Broersepark om te vertellen over de Tweede Wereldoorlog. Sjoelgroep Randwijcklaan / Open Joodse dagen Er is een nieuwe groep van vrijwilligers van ongeveer 10 personen ontstaan die zich sterk hebben gemaakt voor behoud van de oude sjoel aan de Randwijcklaan 13. De gemeente heeft dit gebouw inmiddels opgekocht. Nu zet de groep zich in voor het concept Museum-zonder-muren waar de oude sjoel deel van uitmaakt m.b.t. zijn educatieve functie. Ook zijn er mensen zoals Mart benders en Paul Betgem betrokken bij Open Joodse dagen Vrijwilligers Vanuit bovenstaande organisaties en individuelen is een groep vrijwilligers van ongeveer 15 personen die zich inzetten voor deze dag. Anderzijds zetten wij ons als vrijwilliger in voor activiteiten van bovengenoemde organisaties. De vrijwilligers krijgen wel een attentie voor hun hulp. Voor verslagen van eerdere ontmoetings- en Herdenkingsdagen: Zie: http://www.ontmoetenherdenk.nl/ontmoetings-en-herdenkingsdag/

17 1.7.3 Ondersteuning: - - Ontwikkelgroep met vijf docenten die dit programma verder zullen ontwikkelen van de Linde, de Cirkel, Willem Alexanderschool en de Westwijzer die ook met hun groepen acht klassen meedoen aan deze vierde Ontmoetings- en (Her)denkingsdag - personeel van de Urbanuskerk Eugéne Brussee, Pastoor J. Jongerden, koster Edwin Barendsen - gastdocenten en onderzoekers en begeleiders van de onderzoeksgroep Amstelveen-noord, de stadsdorpen Elsrijk en Villa Randwijck en de sjoelgroep die erin zijn geslaagd om de gemeente de oude sjoel aan de Randwijcklaan voor 1.1 miljoen euro te laten opkopen die mogelijk ook m.b.t. de Ontmoetings- en (Her)denkingsdag een rol kan vervullen. - Sjoelgroep Randwijcklaan (ongeveer 12 personen) - enkele ooggetuigen van de Tweede Wereldoorlog in Amstelveen: Will Couturier, Rob Veenekamp, Hans Aussen e.a. - Vereniging Historisch Amstelveen (Anneke Bulk, Jan-Jaap Mellegers, Guus Lindeman, Annemiek Brouwer enz.) - oorlogsgetuigen die met name in het Broersepark hun medewerking verlenen. - Syrische en Irakese vluchtelingen i.s.m. met het Syrische comité (Karam Kanho en Mohamed Akkari) - Amstelveen Oranje (Hugo van der Kooij) zal ons ondersteunen i.v.m. logistieke ondersteuning, contact met de gemeente (vergunningen, inzet gemeentewerkers en huur kramen) en een van de 4 à 5 kramen bemensen. - Crashmuseum Aalsmeer met Fokko de Haas en collega Verder is ook jaarlijks de Vereniging Historisch Amstelveen met enkele medewerkers present in het Broersepark. 1.7.4 Scholen en leerlingen Beperken we ons tot de scholen Omnibus (20 leerlingen), de Linde (53 leerlingen; 2 klassen) en de Westwijzer (18 en 20 leerlingen = 38 leerlingen). Totaal: 111 leerlingen in 5 klassen. Dus kunnen er 10 groepen worden gevormd à 9 13 leerlingen (met leerkrachten en ouders ongeveer 120 personen). Totaal 111 leerlingen van groep acht met ongeveer 10 (?) ouders. In de Urbanuskerk kunnen 500 personen. Er zijn tenminste 5 klassen met 111 leerlingen die we verdelen in 10 groepen (leerlingen van een klas zoveel mogelijk bij elkaar houden)