INHOUD DEEL I ALGEMENE BEGRIPPEN VAN HET VERMOGENSRECHT HOOFDSTUK 1. VERMOGENSRECHTEN: PERSOONLIJKE EN ZAKELIJKE RECHTEN... 3 1. Inleiding... 3 2. De klassieke leer: een scherpe tweedeling... 4 3. De leer van het personalisme... 5 4. De leer van het neo-personalisme: een zakelijk recht is een (kwalitatieve) verbintenis... 6 HOOFDSTUK 2. BIJZONDERE KENMERKEN VAN ZAKELIJKE RECHTEN... 9 1. Bescherming tegen insolvabiliteit (accessoire zakelijke rechten)... 9 2. Volgrecht... 10 3. Specialiteitsbeginsel... 10 4. Zakelijke subrogatie... 11 HOOFDSTUK 3 HET NUMERUS CLAUSUS BEGINSEL BIJ ZAKELIJKE RECHTEN VERSUS DE WILSAUTONOMIE BIJ PERSOONLIJKE RECHTEN... 15 1. Het numerus clausus beginsel bij zakelijke rechten... 15 2. Wilsautonomie bij persoonlijke rechten... 17 3. Gesloten stelsel versus open stelsel... 18 HOOFDSTUK 4. ZAKELIJKE EN PERSOONLIJKE RECHTSVORDERINGEN... 21 HOOFDSTUK 5 DE VERMOGENSLEER... 23 xv
HOOFDSTUK 6 ONDERSCHEID DER GOEDEREN... 25 1. Roerende en onroerende goederen... 25 1. Algemeen... 25 2. Onroerende goederen... 26 i) Onroerende goederen uit hun aard... 26 ii) Onroerende goederen door bestemming... 29 iii) Onroerende goederen door het voorwerp waarop ze betrekking hebben... 32 3. Roerende goederen... 33 i) Lichamelijke roerende goederen... 33 ii) Onlichamelijke roerende goederen... 34 2. Lichamelijke en onlichamelijke goederen... 34 3. Openbare domeingoederen en private domeingoederen... 35 1. Private domeingoederen... 36 2. Openbare domeingoederen... 37 4. Vervangbare en niet-vervangbare goederen... 41 5. Verbruikbare en niet-verbruikbare goederen... 42 6. Goederen in de handel en goederen buiten de handel... 43 7. Cultuurgoederen... 43 DEEL II EIGENDOM EN EIGENDOMSOVERGANG HOOFDSTUK 1 OMSCHRIJVING, INHOUD EN BESCHERMING VAN HET EIGENDOMSRECHT... 47 1. Omschrijving van het eigendomsrecht... 47 2. Kenmerken van het eigendomsrecht... 48 1. Het eeuwigdurende karakter van het eigendomsrecht... 48 2. Het omvattende karakter van het eigendomsrecht... 49 3. De exclusiviteit van het eigendomsrecht... 50 3. Evoluties binnen het eigendomsrecht... 50 1. Socialisering van het eigendomsrecht... 50 i) De toenemende rol van het rechtsmisbruik in het eigendomsrecht.. 51 ii) De leer van de burenhinder... 52 iii) Publiekrechtelijke beperkingen van het eigendomsrecht... 57 2. Dematerialisering van het eigendomsrecht... 57 3. Instrumentalisering van het eigendomsrecht: het ontstaan van fiduciaire eigendomsvormen... 57 xvi
4. De bevoegdheden van de eigenaar... 59 5. Het eigendomsrecht als fundamenteel mensenrecht: de bescherming van art. 1 Eerste Protocol E.V.R.M.... 62 HOOFDSTUK 2. MEDE-EIGENDOM EN ONVERDEELDHEID... 67 1. Meervoudige eigendom en mede-eigendom... 67 2. Algemeen: begripsomschrijving van mede-eigendom en onverdeeldheden... 68 3. Toevallige mede-eigendom ( gewone mede-eigendom )... 69 1. Algemeen... 69 2. Bevoegdheden van de deelgenoten... 70 3. Verplichtingen van de deelgenoten... 72 4. Einde van de toevallige mede-eigendom... 72 4. Vrijwillige mede-eigendom... 74 1. Algemeen... 74 2. Bijzondere toepassing: timesharing... 75 5. Gedwongen mede-eigendom... 76 1. Algemeen... 76 2. Rechten en plichten van de deelgenoten... 77 3. Einde van gedwongen mede-eigendom... 78 6. Bijzondere gevallen van gedwongen mede-eigendom... 79 1. Appartementsmede-eigendom... 79 i) Algemeen... 79 ii) Akten van de appartementsmede-eigendom... 81 iii) Vereniging van mede-eigenaars... 82 iv) Eigendomsoverdracht van een kavel... 84 2. Mandeligheid... 84 HOOFDSTUK 3 KOOP... 85 1. Overzicht van de verschillende regimes van de koop... 85 2. Constitutieve bestanddelen van de koopovereenkomst... 87 1. Verbintenis met betrekking tot een goed en niet met betrekking tot een dienst... 87 i) Overeenkomsten tot levering van te vervaardigen of voort te brengen goederen... 87 ii) Diensten verschaft naar aanleiding van het verschaffen van een goed... 88 2. Overdracht van een eigendomsrecht op een goed... 89 xvii
3. Tegen een prijs in geld... 90 i) Vereiste van een prijs: schenking vs. verkoop... 90 ii) Vereiste van een prijs in geld: ruil vs. verkoop... 90 iii) Bepaalde of bepaalbare prijs... 91 3. Totstandkoming... 93 1. Toestemming Wilsovereenstemming... 93 i) Onderhandelingen... 93 ii) Aanbod... 94 iii) Aanvaarding... 95 2. Optie, voorkoop, commandverklaring, koop op proef... 96 i) Optie... 96 ii) Recht van voorkoop... 98 iii) Koop met commandverklaring... 100 iv) Koop op proef... 102 3. Koopovereenkomsten met bijzondere informatieplichten en een herroepingsrecht voor de consument... 102 i) Algemene regels inzake herroepingsrecht... 102 ii) Verkoop op afstand... 103 iii) Verkoop buiten de onderneming van de verkoper... 103 iv) Vrije beroepen... 104 4. Verkoop van onroerende goederen: compromis en notariële akte... 104 i) Compromis... 104 ii) Notariële akte... 106 5. Bekwaamheid... 107 i) Algemeen... 107 ii) Echtgenoten... 107 iii) Vertegenwoordigers en gerechtsdienaars... 108 6. Voorwerp... 109 i) Bestaan... 109 ii) In de handel... 110 iii) Bepaald of bepaalbaar... 111 iv) Sancties... 112 7. Vorm... 112 8. Bewijs... 112 9. Interpretatie... 112 4. Zakenrechtelijke gevolgen van de koop... 113 1. Eigendomsoverdracht... 113 i) Formaliteiten voor eigendomsoverdracht... 113 ii) Uitstel van eigendomsoverdracht... 113 iii) Relativiteit van de overeenkomst en tegenwerpelijkheid aan derden... 114 iv) Eigendomsoverdracht en tegenwerpelijkheid bij verkoop van onroerend goed... 115 xviii
a) Tegenwerpelijkheid van het eigendomsrecht van de koper... 115 b) Het flikkermoment... 117 c) Werkelijke en schijnbare eigenaar... 117 d) Geen absolute bescherming... 119 v) Eigendomsoverdracht en tegenwerpelijkheid bij verkoop van roerend goed... 120 a) Tegenwerpelijkheid van het eigendomsrecht van de koper... 120 b) Dubbele verkoop... 120 c) Schuldeiser van de verkoper... 120 d) Eigendomsvoorbehoud... 122 1 ) Situatie voor Faillissementswet 1997... 122 2 ) Eigendomsvoorbehoud en art. 101 Faill.W. (1997)... 122 2. Risico... 123 i) Probleemstelling... 123 ii) Oplossing naar intern recht... 124 a) Risico bij de eenzijdige overeenkomsten (bv. optie)... 124 b) Risico bij de koop... 124 c) Ontkoppeling van overgang van eigendom en overgang van risico na ingebrekestelling... 125 d) Risico bij een voorwaardelijke koop... 126 e) Risico bij nietigheid van de koop... 126 f) Afwijkende bedingen... 127 iii) Risico in internationale koopcontracten... 127 5. Verplichtingen van de verkoper met betrekking tot de levering van de verkochte goederen... 128 1. Levering... 128 i) Voorwerp van de leveringsverplichting... 128 a) Omvang, hoeveelheid, oppervlakte... 128 b) Toebehoren en opbrengsten... 129 ii) Behoud van de zaak tot aan de levering... 130 iii) Kosten van levering en kosten van afhaling... 130 iv) Hoe gebeurt de levering?... 131 v) Waar gebeurt de levering?... 131 vi) Wanneer gebeurt de levering?... 133 6. Verplichtingen van de verkoper met betrekking tot de kwaliteit van de geleverde goederen... 134 1. Gemeen intern recht: dualisme: verplichting tot conforme levering vs. vrijwaring voor verborgen gebreken... 134 i) Verplichting tot conforme levering... 134 a) Draagwijdte van de verplichting... 134 b) Sancties... 135 1 ) Rechtsmiddelen met voorafgaandelijke rechterlijke machtiging... 136 xix
2 ) Rechtsmiddelen zonder voorafgaandelijke rechterlijke machtiging... 136 3 ) Schadevergoeding... 138 4 ) Termijn... 138 ii) Vrijwaring voor verborgen gebreken... 138 a) Welk gebrek?... 139 1 ) Gebrek... 139 2 ) Verborgen... 143 3 ) Voldoende ernstig... 144 4 ) Anterioriteit... 144 b) Hoe vrijwaren?... 145 1 ) Welke acties?... 145 2 ) Aanvullende schadevergoeding afhankelijk van de goede of kwade trouw verkoper... 147 iii) Termijn... 148 a) Vergaan van de gebrekkige zaak... 149 b) Exoneratie... 150 c) Verkoper te goeder trouw... 150 d) De verwittigde koper... 151 e) Interpretatiekwesties... 152 2. Consumentenkoop: verplichting tot conforme levering... 152 i) Begrip (niet-)conformiteit... 153 ii) Anterioriteit van het gebrek aan conformiteit... 156 iii) Waarborgtermijn... 157 iv) Meldingstermijn... 158 v) Verjaringstermijn... 158 vi) Remedies... 159 vii) Regres... 160 viii) Commerciële garantie... 160 3. Vrijwaring voor gebreken op grond van wet productenaansprakelijkheid... 161 i) De beschermde eiser... 161 ii) De geviseerde verweerder: aansprakelijkheid producent en in subsidiaire orde van leverancier?... 161 iii) Toepassingsgebied: ratione materiae: producten... 164 iv) Aansprakelijkheidscriterium... 164 v) Bewijslast... 166 vi) Mogelijke verweermiddelen van de producent (bevrijdende omstandigheden)... 167 vii) Schadevergoeding... 169 viii) Termijn... 169 ix) Exoneratie... 170 x) Samenloop met bestaande regelingen voor slachtoffervegoeding.. 170 xx
7. Verbintenissen inzake de juridische beschikbaarheid van de koopwaar... 172 1. Vrijwaring voor uitwinning naar intern recht... 172 i) Vrijwaring voor eigen daad... 172 ii) Vrijwaring voor daden van derden... 174 iii) Personen gehouden door de vrijwaringsverplichting... 176 iv) Jump-actie... 177 v) Hoe vrijwaren voor uitwinning van derden?... 177 vi) Sancties... 177 a) Ontbinding en/of schadevergoeding... 177 b) Schadevergoeding bij volledige uitwinning... 178 c) Schadevergoeding bij gedeeltelijke uitwinning... 179 vii) Exoneratie... 180 2. Vrijwaring voor uitwinning volgens het CISG... 180 3. Verkoop van andermans zaak... 181 8. Verbintenissen van de koper... 183 1. Zaak in ontvangst nemen... 183 i) Aanvaarding... 183 ii) Bescherming van de verkoper... 183 2. Prijs betalen... 184 i) Juridische kwalificatie en bewijs van betaling... 184 ii) Is er recht op betaling in chartaal, giraal of elektronisch geld?... 185 iii) Voorwerp van de betalingsverplichting... 186 iv) Plaats van de betaling... 186 v) Tijdstip van betaling... 187 vi) Schorsing van betaling... 188 3. Bescherming van de onbetaalde verkoper... 188 i) Enac... 188 ii) Voorrecht... 189 iii) Oneigenlijke revindicatie... 190 iv) Ontbinding... 191 a) Tussen partijen... 191 b) Ten aanzien van derden... 191 9. Einde... 192 1. Beding van wederinkoop... 192 i) Vereisten... 193 ii) Koper is eigenaar... 193 iii) Uitoefening van het recht van wederinkoop... 194 iv) Positie van partijen na de wederinkoop... 194 2. Vernietiging wegens benadeling... 195 i) Overeenkomsten waarop de regeling van toepassing is... 196 ii) Benadeling van de verkoper voor meer dan 7/12... 197 iii) Mogelijkheid om afstand te doen van de nietigheidsvordering... 197 iv) Procedure... 197 xxi
a) Wie?... 197 b) Wanneer?... 198 c) Bewijs... 198 v) Gevolgen... 198 a) Teruggave... 199 b) Behoud... 199 10. Varia... 200 1. Wet consumentenkrediet... 200 i) Toepassingsgebied... 201 ii) Totstandkoming van de kredietovereenkomst... 202 iii) Verval van termijn, ontbindende voorwaarde, eigendomsvoorbehoud... 203 iv) Levering van diensten... 204 v) Financieringshuur... 204 2. Veiling en openbare verkoop... 204 i) Veiling... 204 ii) Openbare verkoop... 205 3. Overdracht van schuldvordering effectisering factoring... 206 i) Overdracht van schuldvordering in het gemene recht... 207 a) Twee soorten van derden... 207 b) Tegenwerpelijkheid ten aanzien van gewone derden... 208 c) Tegenwerpelijkheid ten aanzien van de gecedeerde schuldenaar... 209 ii) Effectisering... 210 iii) Factoring... 211 HOOFDSTUK 4 KANSCONTRACTEN... 213 1. Kenmerken... 213 2. Spel en weddenschap... 214 3. Lijfrente... 215 1. Kenmerken... 216 2. Onder bezwarende titel... 216 3. Het lijf... 218 4. Werkelijke kans op winst of verlies... 218 i) Artt. 1974 en 1975 B.W.: objectieve onzekerheid... 219 ii) Objectieve of subjectieve onzekerheid buiten de hypothese van art. 1975 B.W.?... 220 iii) Toepassingen... 220 5. Ontbinding... 221 6. Niet-afkoopbaar karakter van de lijfrente i.t.t. eeuwigdurende rente... 222 xxii
7. Kostcontract... 222 4. Tontine, aanwas en terugval... 223 1. Tontine... 224 2. Aanwas en terugval... 226 3. Aleatoir karakter... 226 HOOFDSTUK 5 WETTELIJKE WIJZEN VAN EIGENDOMSOVERGANG... 229 1. Onderscheid tussen overdracht en overgang van zakelijke rechten... 229 2. Natrekking... 229 3. Verkrijgende verjaring door langdurig bezit... 232 1. Het juridische begrip van bezit... 233 i) Wezenskenmerken van bezit... 233 ii) Onderscheid met detentie... 234 2. Niet-wezenlijke kenmerken van bezit... 235 i) Goede of kwade trouw van de bezitter... 235 ii) Deugdelijkheid van het bezit... 235 3. Goederen die vatbaar zijn voor bezit... 237 4. Overdracht van bezit... 237 5. Gevolgen van bezit... 238 i) Bezit van onroerende goederen... 238 ii) Bezit van roerende goederen... 241 4. Zaakvorming... 243 DEEL III OVEREENKOMSTEN INZAKE GEBRUIK EN GENOT VAN EEN GOED HOOFDSTUK 1 HUUR... 247 1. Kenmerken... 247 1. Constitutieve bestanddelen... 247 i) Geen zakelijk recht maar een persoonlijk genotsrecht... 247 ii) Voorwerp van de huur: (on)lichamelijke (on)roerende zaken... 248 iii) Tegenprestatie in geld of in natura... 248 2. Bekwaamheid... 248 3. Vormvereisten... 249 i) Bijzondere bewijsregel (art. 1715 B.W.)... 249 ii) Tegenwerpelijkheid... 250 4. Gemene en bijzondere huur... 250 xxiii
i) Suppletieve gemeenrechtelijke regels en dwingende bijzondere beschermingsregels... 250 ii) Bijzondere huurregimes... 251 iii) Lex specialis generalibus derogat... 252 2. Gemene huur... 252 1. Verbintenissen van de verhuurder... 252 i) Levering... 252 ii) Onderhoud... 252 iii) Vrijwaring... 253 2. Verbintenissen van de huurder... 254 i) Betalen... 254 a) Prijs... 254 b) Indexatie... 254 c) Kosten en lasten... 255 ii) Gebruiken en onderhouden... 256 iii) Teruggeven... 256 3. Beschermingsmechanismen voor de onbetaalde verhuurder... 260 i) Voorrecht... 260 ii) Volgrecht en beslag tot terugvordering... 261 iii) Huurwaarborg... 261 4. Duur... 261 i) Bepaalde duur... 262 ii) Onbepaalde duur... 262 5. Einde... 263 i) Beëindiging op grond van onderlinge overeenkomst... 263 ii) Ontbinding... 264 iii) Verval van rechtswege op grond van volledig tenietgaan van het verhuurde goed... 264 iv) Wat niet tot het beëindigen van de huur leidt... 264 6. Onderhuur en overdracht van huur... 265 i) Begrip... 265 ii) Toelaatbaarheid... 265 iii) Gevolgen... 265 7. Overdracht van het verhuurde goed... 266 i) Begrip... 266 ii) Eerbiedigingsbeding... 267 iii) Vaste datum... 267 iv) Uitzettingsbeding... 268 v) Geen vaste datum... 269 vi) Verhaal... 269 8. Procesrechtelijke aspecten... 269 3. Woninghuur... 270 4. Handelshuur... 277 xxiv
HOOFDSTUK 2 LENING... 299 1. Bruiklening... 299 1. Constitutieve bestanddelen... 299 i) Persoonlijk gebruiksrecht... 300 ii) Niet-vervangbare (on)roerende zaken... 300 iii) Geen vruchttrekking... 300 2. Kenmerken... 301 i) Zakelijk... 301 ii) Om niet... 301 iii) Eenzijdig... 301 iv) In beperkte mate intuitu personae... 302 3. Afgrenzing t.o.v. aanverwante contracten... 302 4. Verbintenissen van de ontlener... 302 i) Pluraliteit van ontleners: hoofdelijke aansprakelijkheid... 302 ii) Gebruik, bewaring en behoud... 303 iii) Teruggave... 303 iv) Verlies door toeval... 304 v) Een dienst bewijzen?... 305 5. Verbintenissen van de uitlener... 307 i) Vrijwaring voor eigen daad doch niet voor derden... 307 ii) Vergoeding van uitzonderlijke uitgaven... 307 iii) Vrijwaring voor schade resulterend uit de verborgen gebreken van de geleende zaak... 308 2. Verbruiklening... 308 1. Kenmerken... 308 i) Eigendomsovergang... 308 ii) Voorwerp... 309 iii) Zakelijk... 309 iv) Om niet of onder bezwarende titel... 309 2. Verbintenissen van de ontlener... 310 3. Lening op interest... 310 HOOFDSTUK 3 LEASING EN LICENTIE... 313 1. Leasing... 313 1. Kenmerken en soorten... 313 i) Financiële leasing... 313 a) Kenmerken... 313 b) Roerende leasing van bedrijfsmaterieel... 314 xxv
c) Financieringshuur aan de consument... 315 d) Onroerende leasing... 316 e) Sale en lease back... 316 ii) Operationele leasing... 317 iii) Huurkoop en verkoop op afbetaling... 317 2. Rechtsverhoudingen... 317 2. Licentie... 319 HOOFDSTUK 4 ERFDIENSTBAARHEDEN... 321 1. Wettelijke erfdienstbaarheden van openbaar nut... 321 1. Begrip en toepassingen... 321 2. Vergoedingsplicht bij openbare erfdienstbaarheden... 322 3. Co-existentie tussen private en openbare erfdienstbaarheden... 322 2. Privaatrechtelijke erfdienstbaarheden... 323 1. Definitie en wezenlijke bestanddelen... 323 2. Indeling van de erfdienstbaarheden... 327 3. Erfdienstbaarheden door de mens gevestigd... 328 1. Ontstaan van erfdienstbaarheden... 329 i) Verjaring... 329 ii) Titel... 330 iii) Bestemming door de huisvader... 330 2. Het uitoefenen van de erfdienstbaarheden... 331 4. De wettelijke en natuurlijke erfdienstbaarheden... 333 1. Algemeen... 333 2. Vaak voorkomende wettelijke erfdienstbaarheden... 334 i) Recht van uitweg... 334 ii) Recht van lichten en uitzichten... 336 5. De beëindiging van erfdienstbaarheden... 337 HOOFDSTUK 5 RECHT VAN VRUCHTGEBRUIK... 341 1. Begripsomschrijving, maatschappelijke actualiteit en wezenskenmerken... 341 1. Begrip vruchtgebruik... 341 2. Afbakening van het vruchtgebruik tegenover aanverwante gebruiksrechten... 342 3. Maatschappelijke betekenis van het vruchtgebruik... 343 2. Vestiging van het recht van vruchtgebruik: overdracht of voorbehoud... 344 3. Rechten en verplichtingen van de partijen... 346 xxvi
1. Rechten en verplichtingen bij aanvang van het vruchtgebruik... 346 2. Rechten en verplichtingen van de partijen tijdens de duur van het vruchtgebruik... 348 i) Rechten van de vruchtgebruiker t.a.v. het recht van vruchtgebruik... 348 ii) Rechten van de vruchtgebruiker t.a.v. het bezwaarde goed... 348 iii) Verplichtingen van de vruchtgebruiker t.a.v. het bezwaarde goed. 352 4. Bijzondere vormen van vruchtgebruik... 354 1. Vruchtgebruik op verbruikbare zaken: oneigenlijk vruchtgebruik... 354 2. Vruchtgebruik op een juridische of feitelijke algemeenheid... 355 3. Vruchtgebruik op een schuldvordering... 357 5. Einde van het vruchtgebruik... 357 HOOFDSTUK 6 RECHT VAN ERFPACHT... 361 1. Begripsomschrijving en wezenskenmerken... 361 2. Bevoegdheden van de erfpachter... 363 3. Verplichtingen van de erfpachter... 365 4. Einde van het recht van erfpacht... 366 5. Afbakening van een recht van erfpacht t.o.v. vruchtgebruik en opstal... 368 HOOFDSTUK 7 RECHT VAN OPSTAL... 369 1. Begrip... 369 2. Wezenskenmerken... 370 3. Vestiging van een recht van opstal... 371 4. Bevoegdheden en verplichtingen van de opstalhouder... 373 5. Einde van het recht van opstal... 374 DEEL IV DIENSTEN- EN VASTSTELLINGSOVEREENKOMSTEN INLEIDING: EEN OVERZICHT VAN DE DIENSTENCONTRACTEN... 379 1. Huidig recht... 379 2. Hervorming?... 380 xxvii
HOOFDSTUK 1 AANNEMING... 383 1. Kenmerken... 383 1. Omschrijving... 383 i) Huur van goederen en huur van werk... 383 ii) Bestanddelen... 384 2. Onderscheid... 385 i) Aanneming en verkoop... 385 ii) Aanneming en lastgeving... 387 3. Beperkingen van de vrije keuze van medecontractant... 388 i) Overheidsopdrachten... 388 ii) Erkenning van aannemers... 389 iii) Registratie van aannemers... 390 iv) Verplichte tussenkomst architect... 390 2. Verbintenissen van de aannemer... 390 1. Het werk goed uitvoeren... 391 i) Aannemer Algemeen... 391 ii) Architect... 391 iii) Architect en aannemer... 392 2. Het werk tijdig uitvoeren... 392 3. Levering en teruggave... 392 3. Verbintenissen van de opdrachtgever... 393 1. Het werk mogelijk maken... 393 2. De prijs betalen... 393 i) Drie systemen... 393 a) Onbepaalde prijs... 394 b) Vaste of bepaalde prijs... 394 c) Bestek... 395 ii) Prijs bij voorstudies... 395 3. Aanvaarding... 395 i) Oplevering... 396 ii) Voorlopige oplevering... 396 iii) Definitieve oplevering... 396 4. Aansprakelijkheid... 397 1. Aansprakelijkheid voor slechte of laattijdige uitvoering van het werk... 397 i) Aannemer... 397 ii) Architect en studiebureau... 397 2. Aansprakelijkheid voor lichte zichtbare gebreken (die stevigheid gebouw niet aantasten)... 398 3. Aansprakelijkheid voor lichte verborgen gebreken... 398 4. Tienjarige aansprakelijkheid... 399 i) Voorwaarden... 399 xxviii
a) Bouwwerk... 399 b) Aannemingsovereenkomst... 400 c) Zwaar gebrek... 400 d) Zichtbaar of verborgen... 400 e) Fout... 401 ii) Termijn... 401 5. In solidum aansprakelijkheid van aannemer en architect bij samenlopende fouten... 402 6. Aansprakelijkheid ten aanzien van derden... 403 i) Quasi-delictuele aansprakelijkheid... 403 ii) Burenhinder... 404 5. Onderaanneming en nevenaanneming... 405 1. Omschrijving... 405 2. Verhouding hoofdaannemer onderaannemer... 405 3. Verhouding hoofdaannemer opdrachtgever... 406 4. Verhouding onderaannemer opdrachtgever... 406 i) Rechtstreekse vordering... 406 ii) Voorrecht... 408 iii) Buitencontractuele aansprakelijkheid onderaannemer... 408 6. Risico... 409 7. Einde... 409 1. Eenzijdige verbreking... 410 2. Overlijden van de aannemer... 411 8. Woningbouwwet... 411 1. Beschermingswetgeving... 412 2. Toepassingsgebied artt. 1 en 2 WB... 413 i) Algemeen... 413 ii) Overeenkomst... 413 iii) Eigendomsovergang van gebouw of verbintenis te bouwen, doen bouwen of verschaffen... 414 iv) Tot huisvesting van gezin bestemd... 415 v) Te bouwen of in aanbouw... 416 vi) Koper moet betalen voor de voltooiing... 416 vii) Studieovereenkomsten... 417 viii) Uitzonderingen... 417 3. Kwalificatie art. 3 WB... 418 i) Verkoop of aanneming geen lastgeving... 418 ii) Geen beding van wederinkoop... 418 4. Overgang van eigendom en risico artt. 4 en 5 WB... 419 i) Onmiddellijke overgang van eigendom voor de grond en bestaande opstallen (art. 4 WB)... 419 ii) Overgang van eigendom naarmate incorporatie (directe natrekking) (art. 5, eerste lid WB)... 419 xxix
iii) Overgang van risico art. 5, tweede lid WB... 419 5. Tienjarige aansprakelijkheid art. 6 WB... 420 i) Ook de verkoper... 420 ii) Van openbare orde?... 420 6. Verplichte dubbele oplevering art. 9 WB... 420 i) Algemeen... 420 ii) Specifieke gevolgen in de Woningbouwwet... 422 iii) Vertrekpunt van de termijn voor de tienjarige aansprakelijkheid.. 422 7. Verplichte vermeldingen en bijlagen art. 7 WB... 423 8. Prijs artt. 8 en 10 WB... 425 i) Vóór het sluiten van de overeenkomst... 425 ii) Bij het sluiten van de overeenkomst... 425 iii) Bij het verlijden van de notariële akte... 425 iv) Na het verlijden van de notariële akte... 426 9. Waarborg art. 12 WB... 426 i) Erkende aannemer... 427 ii) Niet-erkende aannemer... 428 10. Sancties artt. 13 en 14 WB... 429 i) Burgerrechtelijke sanctie: nietigheid (art. 13 WB)... 429 ii) Tijdstip om de vordering in te stellen... 429 iii) Strafsancties (art. 14 WB)... 430 HOOFDSTUK 2 BEWAARGEVING... 431 1. Gemeen recht... 431 1. Constitutieve bestanddelen... 431 i) Contract vs louter gedogen... 431 ii) Verbintenis tot bewaring en bewaking... 432 iii) Accessoire verbintenis tot bewaring vs karakteristieke of hoofdverbintenis tot bewaring... 432 iv) Depositum: specifieke roerende lichamelijke zaak... 432 2. Kenmerken... 433 i) Zakelijk contract... 433 ii) Contract om niet of onder bezwarende titel, doch vermoeden van kosteloosheid... 433 3. Afgrenzing t.o.v. aanverwante contracten... 433 i) Verschil met huur... 434 ii) Verschil met bruiklening... 434 4. Soorten... 435 i) Bewaargeving uit noodzaak... 435 ii) Hotelbewaargeving 2 Sekwester 3... 436 xxx
5. Verbintenissen van de bewaarnemer (andere dan de bewaringsplicht). 436 i) Bewakingsplicht... 436 ii) Teruggaveplicht... 437 iii) Exoneratiebedingen... 438 iv) Discretieplicht... 439 6. Verbintenissen van de bewaargever... 439 7. Specifieke beëindigingsgronden van de bewaargeving... 439 2. Hotelbewaargeving... 440 1. Toepassingsgebied... 440 i) Hotelhouder... 440 ii) Gast... 440 iii) Bagage... 440 2. Aansprakelijkheid van de hotelhouder... 441 i) Principe: quasi-objectieve beperkte aansprakelijkheid... 441 ii) Uitzonderingen... 442 a) Eerste uitzondering Onbeperkte aansprakelijkheid (art. 1953 B.W.)... 442 b) Tweede uitzondering Geen aansprakelijkheid (art. 1954 B.W.)... 442 3. Sekwester... 442 1. Contractueel sekwester... 443 i) Voorovereenkomst tot sluiten van een bewaargevingsovereenkomst... 443 ii) Principiële toepasselijkheid regels gemeenrechtelijke bewaargeving... 443 iii) Specifieke beëindigingsgronden... 443 iv) Toepassing... 444 2. Gerechtelijk sekwester... 444 HOOFDSTUK 3 LASTGEVING... 447 1. Gemeen recht... 447 1. Constitutieve bestanddelen... 447 i) Karakteristieke verbintenis: het stellen van rechtshandelingen... 447 ii) Lastgeving omvat onmiddellijke en middellijke vertegenwoordiging... 448 iii) Lastgeving versus volmacht... 449 2. Kenmerken... 449 i) Consensueel contract... 449 ii) Om niet of onder bezwarende titel, doch vermoeden van kosteloosheid... 450 xxxi
3. Bewijs... 450 i) Onderscheid bewijs lastgevingscontract vs bewijs vertegenwoordigingsbevoegdheid (volmacht)... 450 ii) Bewijs tussen partijen... 451 iii) Bewijs t.o.v. derden... 452 4. Verbintenissen van de lasthebber... 453 i) Middelenverbintenis vs resultaatsverbintenis... 453 ii) Verbod op te treden als tegenpartij en dubbelmandaat... 453 iii) Plaatsvervanging van de lasthebber... 453 iv) Pluraliteit van lasthebbers: gezamenlijke aansprakelijkheid... 455 v) Rekenschap en verantwoording... 455 5. Verbintenissen van de lastgever... 456 i) Nakoming van de door de lasthebber aangegane verbintenissen... 456 ii) Verbintenis tot schadeloosstelling van de lasthebber... 456 iii) Pluraliteit van lastgevers: hoofdelijke aansprakelijkheid... 456 6. Omvang van de vertegenwoordigingsbevoegdheid... 457 i) Omvang van het mandaat wordt in principe vrij door partijen bepaald... 457 ii) Interpretatieregel met betrekking tot de aan de lasthebber toevertrouwde zaken: algemeen en bijzonder mandaat... 457 iii) Interpretatieregel met betrekking tot soort rechtshandelingen die de lasthebber mag stellen... 457 7. Gevolgen van de lastgeving t.o.v. derden... 458 i) De lasthebber blijft binnen de perken van het mandaat... 458 ii) De lasthebber treedt buiten de perken van het mandaat... 459 8. Specifieke beëindigingsgronden... 460 i) Overlijden van lastgever of lasthebber... 460 ii) Onbekwaamverklaring, faillissement of kennelijk onvermogen van de lasthebber/lastgever... 461 iii) Opzegging door de lastgever... 461 iv) Opzegging door de lasthebber... 463 2. Handelstussenpersonen... 463 1. Samenwerkingsovereenkomsten die een commerciële formule overdragen... 463 i) Toepassingsgebied... 463 a) Samenwerkingsovereenkomst... 463 b) Die een commerciële formule overdraagt... 464 c) Andere beperkingen... 464 ii) Inhoud... 465 iii) Sanctie... 465 2. Distributie door juridisch onzelfstandige handelsvertegenwoordigers.. 466 3. Distributie via juridisch zelfstandige tussenpersonen... 466 i) Handelsagent... 466 xxxii
ii) Concessie van alleenverkoop... 467 iii) Franchising... 468 a) Constitutieve bestanddelen... 468 1 Algemene omschrijving... 468 2 Onbenoemde overeenkomst... 468 3 Overeenkomst tussen twee juridisch onafhankelijke/ zelfstandige partijen... 468 4 Overeenkomst met een overdracht van knowhow en gebruiksrecht naam/merk franchisegever... 469 5 Overeenkomst onder bezwarende titel... 469 6 Samenwerkingsverplichting is een karakteristieke verbintenis van de franchiseovereenkomst... 469 7 Exclusiviteit is niet essentieel... 470 8 Cumulatieve toepassing van wetgeving inzake concessieovereenkomsten... 470 b) Soorten franchising naargelang economische finaliteit... 470 1 Distributiefranchising... 470 2 Dienstenfranchising... 471 3 Productiefranchising of industriële franchising... 472 3. Engineering... 472 HOOFDSTUK 4 DADING... 473 1. Constitutieve bestanddelen... 473 1. Algemene omschrijving... 473 i) Vaststellingsovereenkomst... 473 ii) Gemeenrechtelijke vaststellingsovereenkomst versus benoemde vaststellingsovereenkomst... 474 iii) Geschil... 474 iv) Wederzijdse toegevingen... 474 2. Afgrenzing van dading t.o.v. aanverwante rechtsfiguren... 475 i) Kwijtschrift voor saldo van rekening... 475 ii) Minnelijke schikking... 475 iii) Bindend advies of bindende derdenbeslissing... 476 iv) Arbitrage... 476 v) Bemiddeling (artt. 1724-1737 Ger.W.)... 476 2. Geldigheidsvereisten... 477 1. Bekwaamheid... 477 2. Toestemming... 478 i) Rekenfout... 478 ii) Geen dwaling omtrent het objectief recht... 478 xxxiii
iii) Feitelijke dwaling omtrent de persoon of het voorwerp van het geschil... 479 iv) Bedrog... 480 v) Geweld... 480 vi) Benadeling... 480 3. Voorwerp... 481 3. Vorm en bewijs... 482 1. Consensueel contract, schriftelijk te bewijzen zelfs onder 375 euro... 482 2. Uitvoerbare titel... 482 4. Interpretatie... 482 1. Gemeenrechtelijke interpretatieregels van artt. 1156 en 1163 B.W. herhaald in interpretatieregels dading... 482 2. Restrictieve interpretatie bij gelijk gebleven omstandigheden... 483 3. Restrictieve interpretatie bij nieuwe onvoorziene of onvoorzienbare schade optredend na het sluiten van de dading... 483 5. Gevolgen... 484 1. Relatieve werking van de dadingsovereenkomst... 484 2. Verplichting tot nakoming van de dading... 484 3. Sanctie voor niet-nakoming: schadebeding en gerechtelijke ontbinding... 485 4. Declaratieve uitzonderlijk translatieve werking van de dading... 485 xxxiv