Afdeling: Orthopedie Onderwerp: Arthroscopie
1 www.ikazia.nl Arthroscopie 800209 / augustus 2014
Wat is arthroscopie Arthroscopie betekent in het gewricht kijken, meestal in de knie (soms ook in de schouder, elleboog, pols, de heup of in de enkel). Verschillende structuren in de knie (zoals kraakbeen, binnenste of buitenste meniscus, voorste of achterste kruisband, binnenkant van het kapsel) en hun afwijkingen (zoals kraakbeenbeschadigingen, meniscusscheur, kruisbandscheur, kapselontsteking, losse stukjes bot of kraakbeen of meniscus) kunnen direct gezien worden zonder de knie open te snijden. Bij sommige afwijkingen kan na het stellen van de diagnose meteen aansluitend een behandeling volgen. www.ikazia.nl 2
Hoe gaat een arthroscopie Er wordt een dun kijkertje (arthroscoop) via een klein sneetje (1 cm) in de knie ingebracht. De kijker wordt aangesloten op een videocamera, die aangesloten is op een beeldscherm. De kijker wordt tevens aangesloten op een flexibele lichtkabel die verbonden is met een sterke lichtbron. Tijdens de ingreep wordt de knie gespoeld om een helder beeld te krijgen. Hiervoor wordt een aan- en afvoerslangetje aangesloten. Door nog een 2 e of 3 e sneetje kan er nog een heel dun instrumentje worden ingebracht, zodat sommige ingrepen kunnen worden verricht zonder de knie open te maken. Wat is er te zien en wat is er aan te doen Een meniscusscheur (voetbalknietje) leent zich bij uitstek voor een arthroscopische behandeling. Alleen het gescheurde deel van de meniscus wordt verwijderd, zodat het nog intacte deel kan blijven zitten. De meniscus is een soort schokdemper tussen het kraakbeen van het boven- en onderbeen. Het is dus een belangrijke structuur waar we zo zuinig mogelijk mee moeten zijn. Echter een gescheurde meniscus kan men beter kwijt dan rijk zijn, omdat deze het kraakbeen op den duur kan beschadigen. Losse stukjes bot, kraakbeen of meniscus kan men ook gemakkelijk arthroscopisch verwijderen. Het kraakbeen dat beschadigd is, kan natuurlijk niet meer nieuw gemaakt worden. Het lichaam kan zelf wel gedeeltelijk voor herstel zorgen, maar dat gaat langzaam. Een kruisbandscheur kan meestal goed met intensieve spiertraining behandeld worden. Als dat onvoldoende blijkt te helpen, is later soms een uitgebreide operatie nodig. De meeste ingrepen kunnen onder arthroscopische controle, dus als kijkoperatie, gedaan worden. Soms is dat echter niet mogelijk en moet een grotere snee gemaakt worden (bijvoorbeeld een binnen- of buitenkniebandscheur). De nabehandeling is dan anders, bijvoorbeeld gips, en het verblijf in het ziekenhuis is dan ook langduriger. Soms moet er eerst met u overlegd worden wat er gedaan kan worden en moet een andere afspraak worden gemaakt. 3 www.ikazia.nl
Bij een eenvoudige arthroscopische ingreep zal men dezelfde dag of de volgende dag naar huis kunnen gaan. Dit is mede afhankelijk van het tijdstip van de operatie. Als men later op de dag wordt geopereerd, kan het zijn dat de anesthesist u liever niet onbewaakt dezelfde dag naar huis wil laten gaan. Complicaties Bij elke operatie kunnen complicaties optreden; bij arthroscopische ingrepen komt dit gelukkig niet vaak voor. De knie kan overmatig dik worden door irritatie van het gewricht (te veel gelopen), door nabloeding (te vroeg gebogen zodat het wondje open gaat) en wat uiterst zeldzaam is, door infectie. N.B. de roodheid die u op het been ziet is kleurstof die toegevoegd is aan het desinfectiemiddel om te zien waar de huid gedesinfecteerd is; dit is geen ontsteking). Een trombose is een risico dat altijd aanwezig is, vooral als men daar aanleg voor heeft. Als u al een keer eerder een trombosebeen gehad heeft moet u dit melden! www.ikazia.nl 4
Instructies voor een arthroscopie U moet zich voor de ingreep goed wassen / douchen met water en zeep; Operatiesneetjes worden door de orthopedisch chirurg niet gehecht maar met een hechtpleister dichtgeplakt. Daar overheen komt een steriel gaas en een drukverband dat een week moet blijven zitten. Als het afzakt moet u het met hetzelfde materiaal weer opnieuw verbinden; Pijnstillers krijgt u vlak voor de operatie. Daarna kunt u thuis, zonodig om de 6 uur twee Paracetamol tabletten van 500 mg innemen, gedurende de eerste paar dagen; U dient de knie 1 week gestrekt te houden om te voorkomen dat de hechtpleisters loslaten. Dit betekent met traplopen: - de trap op: eerst het goede been op de tree en vervolgens het geopereerde been ernaast zetten. - de trap af : eerst het geopereerde been, dan het andere been ernaast zetten; U mag een week niet autorijden; U dient 1 week zo min mogelijk te lopen om te voorkomen dat de knie dik wordt; Krukken zijn gewoonlijk niet nodig; De enkel goed bewegen, de voet optrekken, dit om de kans op trombose zoveel mogelijk te beperken; U mag pas weer onder de douche als de wondjes dicht zijn, dit in verband met infectiegevaar bij een natte wond. 5 www.ikazia.nl
De nabehandeling / oefenen De nabehandeling bestaat uit oefenen (elk uur 5 minuten) volgens de instructies die u voor en na de ingreep van de fysiotherapeut of verpleegkundige heeft gekregen. Direct na de ingreep kan er al met oefenen worden begonnen. Het gaat erom dat de bovenbeenspieren op de juiste wijze worden aangespannen met een gestrekt been (rechte knie) om te voorkomen dat de spieren in korte tijd verslappen. Het gaat niet om bewegen maar alleen om krachtig aanspannen. De oefeningen kunnen liggend, zittend of staand worden uitgevoerd. Het gemakkelijkste is: zittend op de rand van een stoel met het bovenbeen vrij, gedurende 1 minuut één been gestrekt houden (ondertussen tv kijken of lezen) en dan wisselen van been. Als u meer kan, dan kunt u een tasje met 1 kilo gewicht aan de voet hangen. Als u niet moe wordt van het oefenen, kunt u zich afvragen of u de oefening wel goed doet. U kunt ook tegen weerstand oefenen, bijvoorbeeld met de voet onder een tafelblad: 10 tellen rechts, 10 tellen links; dit 10 x achter elkaar, 10 x per dag, 10 dagen lang, daarna totdat links en rechts even sterk zijn. www.ikazia.nl 6
Fysiotherapie wordt met opzet niet voorgeschreven. Men dient de oefeningen volgens de instructies zelf uit te voeren: niet meer en niet minder. Gewaarschuwd moet worden tegen oefeningen waarbij de gebogen knie tegen druk gestrekt wordt (zoals de quadricepsbank op sportscholen, oefeningen zoals opkomen uit hurkzit), omdat hierdoor andere klachten kunnen ontstaan of toenemen (namelijk pijn achter de knieschijf). Fysiotherapie wordt bij uitzondering gegeven en wel bij mensen die niet in staat zijn gebleken zelf goed te oefenen. Poliklinische controle vindt ongeveer 1 week na de operatie plaats. Het drukverband wordt dan op de polikliniek verwijderd. Er wordt gekeken of de knie niet te dik is en of de bovenbeenspieren voldoende krachtig zijn. De hechtpleistertjes blijven nog zitten totdat de wondjes voldoende genezen zijn. Gewoonlijk mag u de 12 e dag na de ingreep zelf de pleisters verwijderen. Daarna kan de knie ook verder gebogen worden. Dat de huidwondjes genezen zijn, betekent nog niet dat de sneetjes die in het gewrichtskapsel zijn gemaakt al voldoende genezen zijn, daarom blijft er nog enkele weken een lichte verdikking aanwezig onder de huidwondjes. Maximaal buigen van de knie, zoals hurken, dient men de eerste weken te beperken, omdat er anders veel spanning komt op de wondjes. Men zal vanzelf merken wanneer dat weer goed mogelijk is. Hetzelfde geldt voor knielen. In plaats van hurken en knielen is het beter om de geopereerde knie 90 graden te buigen en met de andere knie te knielen. Poliklinische controle daarna wordt niet meer afgesproken. Bij problemen kunt u uiteraard een afspraak maken. Werkhervatting is afhankelijk van de aard van uw werk. Als de wondjes genezen zijn, ongeveer na 12 dagen, is er geen bezwaar tegen het hervatten van de werkzaamheden. Zwaar kniebelastende werkzaamheden, zoals werken op ladders, veel hurkend of knielend werk, kan na ongeveer 3 weken hervat worden. Intussen moet u dan wel doorgaan met regelmatig oefenen. 7 www.ikazia.nl
U kunt weer beginnen met sporten nadat de wondjes genezen zijn. Sommige activiteiten zoals joggen, fietsen en zwemmen kunnen uiteraard eerder dan contactsporten zoals voetbal en volleybal. Hiermee kunt u na 2 maanden weer beginnen. Contactsporten hebben in het algemeen een verhoogd risico op knieblessures. De training moet weer geleidelijk opgebouwd worden na de operatie. Als de knie dikker wordt, moet u de activiteiten verminderen en méér spieroefeningen doen (lopen is geen oefenen). Verdoving Als met u is afgesproken dat u een arthroscopie zal ondergaan wordt u doorverwezen naar de Centrale Opname Planning. Daar worden al uw gegevens opgenomen en van hen krijgt u telefonisch en/of schriftelijk bericht wanneer u wordt geopereerd. Zij maken, in overleg met u, een afspraak op de POP (preoperatieve polikliniek) voor een gesprek met de anesthesist en een verpleegkundige. De anesthesist is de arts die voor de verdoving zorgt. De ingreep wordt op de operatiekamer verricht en kan onder algehele narcose of met een ruggenprik. De anesthesist bespreekt met u wat voor u het meest geschikt is, en u krijgt op de POP een brochure waarin alles over de narcose beschreven staat. Met de anesthesist kunt u bespreken welke verdoving u zou willen. Voor de orthopedisch chirurg maakt dat niets uit. De verpleegkundige zal met u de gang van zaken bij opname doornemen. De ingreep Als u verdoving krijgt door een ruggeprik kunt u, als u dat wilt, meekijken en via het beeldscherm de ingreep volgen. U kunt dan ook van de orthopedisch chirurg uitleg krijgen. Bijvoorbeeld wat is een meniscus en wat gebeurt ermee, en waarom moet u bij beschadigd kraakbeen meer rekening houden met de knie. www.ikazia.nl 8
Het meekijken is absoluut niet griezelig of bloederig. Wilt u niet meekijken dan wordt het beeldscherm voor u afgeschermd en kunt u een slaapmiddel krijgen zodat u tijdens de ingreep licht slaapt. Na de ingreep wordt u naar de recovery, de uitslaapkamer, gebracht. Als u helemaal goed wakker bent en de controles goed zijn, gaat u terug naar de afdeling. U moet in bed blijven totdat de benen weer voldoende krachtig zijn en het gevoel in de benen is teruggekomen. Als u vragen heeft is het verstandig deze op te schrijven, zodat u ze niet vergeet te stellen voor de operatie of uw polikliniekbezoek. Wij hopen dat u door deze informatie beter op de operatie bent voorbereid. Maatschap Orthopedie 010 297 54 20 polikliniek Orthopedie 9 www.ikazia.nl