@ TOEKOMSTPERSPECTIEF OPENBARE SCHOLEN HENGELO 16 Mei 2013 Rapport van de Taskforce Primato / gemeente Hengelo tot stand gekomen met ondersteuning van Leeuwendaal Samenstelling taskforce - de heer L van Minderhout (Primato) - de heer I. Barnard (Primato) - de heer D. Loman (Primato) - mevrouw Y. van den Reek (gemeente Hengelo) - de heer R. Molenkamp (gemeente Hengelo) - de heer H.H.E. Frieling (Leeuwendaal)
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING 1 1.1 Algemeen 1 1.2 Vraagstelling 1 1.3 Gehanteerde informatie 2 1.4 Leeswijzer 2 2 STICHTING SCHOLENGROEP PRIMATO 3 2.1 Bestuursvisie 2013 2017 3 2.2 Strategische keuzes 4 2.3 De kracht van Primato 5 2.4 Externe ontwikkelingen 7 2.5 Onderwijsaanbod 8 2.6 Onderwijskwaliteit 9 2.7 Demografie en leerlingenontwikkeling 9 2.8 Samenwerkingsopties 13 3 PERSONEEL FOUT! BLADWIJZER NIET GEDEFINIEERD. 4 HUISVESTING 15 4.1 Bestuursvisie 2013 2017 15 4.2 Bekostigde capaciteit 15 4.3 Spreiding 16
4.4 Geboekte resultaten 19 5 BIJGESTELDE MEERJARENBEGROTING 19 6 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 26 6.1 Levensvatbaarheid en scenario s 26 6.2 Samenwerkingsopties 28 BIJLAGE I OPDRACHTFORMULERING TASKFORCE 29 BIJLAGE II REORGANISATIEPLAN 31 BIJLAGE III SOCIAAL PLAN 31
1 INLEIDING 1.0 ALGEMEEN De gemeente Hengelo heeft stichting Scholengroep Primato (hierna Primato) gevraagd om het toekomstperspectief van de scholen te onderzoeken en te onderbouwen. In verband met de grote druk op de interne organisatie van Primato, ingegeven door de reorganisatie, heeft Primato Leeuwendaal gevraagd om haar hierin te ondersteunen. Door de reorganisatie die in volle vaart plaatsvindt, creëert Primato de randvoorwaarden om op een financieel gezonde wijze openbaar onderwijs te faciliteren in de gemeente Hengelo. Het openbaar primair onderwijs in Hengelo heeft sinds 2007 rode cijfers geschreven, deze verliezen hebben de reserves van de stichting uitgeput. Mede door de demografische krimp is er steeds meer druk komen te staan op de exploitatie. De daling van het aantal leerlingen gaat gepaard met een daling van de rijksbijdragen. Primato heeft al maatregelen getroffen om tot een financieel gezonde exploitatie te komen. - Met het opstellen en implementeren van het reorganisatieplan en het daarbij behorende sociale plan, met het beëindigen van de huidige pflex-aanstellingen en met aanvullende bezuinigingen op de overige personele uitgaven, lukt het om ten opzichte van de personele lasten 2012 de totale personeelslasten in het kalenderjaar 2014 met 1,5 miljoen terug te brengen. Voor een nadere toelichting op het reorganisatieplan en het sociaal plan verwijzen wij naar hoofdstuk 3 en de bijlagen II en III. De meerjarenbegroting is opgenomen in hoofdstuk 5. - Een ander initiatief is een analyse van de materiële exploitatie. De conclusies van deze analyse delen wij met u in dit rapport. 1.1 VRAAGSTELLING De gemeente Hengelo vraagt Primato om het toekomstperspectief van haar scholen te onderzoeken. De volgende onderzoeksvragen zijn gesteld: 1. Onderzoek per school de levensvatbaarheid aan de hand van de volgende peilers: - Leerlingenprognoses - Huisvestingscapaciteit - Exploitatie 2. Benoem de verschillende mogelijkheden/scenario s indien een school niet levensvatbaar blijkt. Voorzie deze scenario s van een financiële doorkijk. 3. Benoem en bereken de gevolgen van het sluiten van scholen en/of locaties op school- en stichtingsniveau. 4. Samenwerkingsopties met ander instellingen. 1
Levensvatbaarheid is een breed begrip. Er is behoefte aan een analyse die geënt is op de volgende onderwerpen: - de leerlingenontwikkeling; - de huidige0f1 en toekomstige1f2 instandhoudingsnormen; - de vigerende wet- en regelgeving; - de huisvesting van de scholen; - het personeelsbestand van de scholen en; - de financiële situatie van de scholen. In dit rapport beschrijven we enkel de conclusies en doen we aanbevelingen. De analyse per locatie is aan de algemeen directeur van Primato beschikbaar gesteld. Na een eerste gesprek met de taskforce is de opdracht wat breder getrokken. Ook de effecten van het sociaal plan worden beschreven. De personele en materiële resultaten zijn verwerkt in de bijgestelde meerjarenbegroting die als aparte paragraaf is toegevoegd. 1.2 GEHANTEERDE INFORMATIE Wij baseren onze analyse en adviezen op de volgende informatiebronnen en documenten: - Wet op het Primair Onderwijs (WPO); - regeling aanpassing van de stichtings- en opheffingsnormen basisonderwijs in 2008; - regeling aanpassing van de stichtings- en opheffingsnormen basisonderwijs in 2013; - leerlingenprognoses Primato d.d. 26 april 2013; - leerlingenprognoses van de gemeente Hengelo; - bijgestelde meerjarenbegroting 2013-2016 d.d. 29 april 2013; - huisvestingsgegevens van de individuele scholen zoals verstrekt door Primato; - ruimtebehoeftemodel Modelverordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs. 1.3 LEESWIJZER In de eerste paragrafen van hoofdstuk 2 staat een samenvatting van het nieuwe strategische beleid van Primato. In dit hoofdstuk komen naast het onderwijsaanbod en -kwaliteit de demografische ontwikkelingen en de horizontale en verticale samenwerkingsmogelijkheden aan bod. In hoofdstuk 3 gaan we in op de gerealiseerde personele reductie. Hoofdstuk 4 gaat over de huisvesting. De herziene meerjarenbegroting is opgenomen in hoofdstuk 5. Onze conclusies en aanbevelingen staan in het laatste hoofdstuk. 1 Geldend van 1 augustus 2008 tot 1 augustus 2013 2 Geldend van 1 augustus 2013 tot 1 augustus 2018 2
2 STICHTING SCHOLENGROEP PRIMATO De stichting heeft zich het afgelopen jaar gebogen over het nieuwe strategische beleidsplan. In dit plan beschrijft Primato waar zij voor staat, welke doelen zij wil bereiken en hoe ze de continuïteit van de organisatie garandeert. In de paragrafen 2.1 tot en met 2.3 hebben wij de hoofdlijnen van het voorgenomen beleid van Primato overgenomen. Met ons, wij, onszelf, wordt vanzelfsprekend Primato bedoeld. Vervolgens gaan we in dit hoofdstuk in op het onderwijsaanbod en de leerlingenontwikkeling. Aan het eind bespreken we de mogelijkheden van samenwerking met andere partijen. 2.0 BESTUURSVISIE 2013 2017 Het bestuur van Primato heeft haar visie als volgt verwoord: Economische, sociale en demografische ontwikkelingen vereisen een nieuwe visie, ook op het primaire openbare onderwijs in Hengelo. De economische ontwikkelingen vragen om een steeds efficiëntere en kostenbewuste vorm van organiseren en uitvoeren van het primaire onderwijs. Geldstromen veranderen; veelal decentraliseren ze via de gemeente met daarbij een bezuinigingsopdracht. Dat betekent voor het bestuur van Primato meer taken en verantwoordelijkheden en minder middelen om die uit te voeren. Sociale ontwikkelingen stellen nieuwe eisen aan het personeelsbeleid waarin steeds meer maatwerkoplossingen voor arbeidscontracten worden gevraagd, waar de inzet van personeel dat niet in vaste dienst is een steeds grotere rol gaat spelen en waarin een verouderde CAO een belemmering vormt voor adequaat handelen. Ook de mate en de manier waarop kinderen en ouders bij de inhoud van het onderwijs zijn betrokken, verandert nog steeds sterk. Dat vraagt om een vernieuwing van positionering en optreden. De demografische ontwikkelingen veroorzaken de komende jaren nog een (forse) daling van het leerlingenaantal. Dat heeft met de huidige manier van financiering verregaande gevolgen voor personeel en huisvesting. Met deze wetenschap kiest het bestuur van Primato voor een resultaatgerichte visie voor de komende vier jaar. Onderwijsinhoudelijk betekent het dat Primato garant staat voor: - Passend onderwijs voor elk kind, - Volgens de beste en beproefde onderwijsmethodes. Voor de organisatie van het onderwijs betekent het dat: - Leerkrachten van Primato zich voortdurend bijscholen en overal binnen Primato inzetbaar zijn; - Onderwijs wordt verzorgd met inschakeling van de omgeving van het kind (ouders/verzorgers/familie, sportvereniging, woonbuurt etc.) 3
- Scholen een specifieke en actuele profilering hebben (sport, gezondheid, ICT, kunst & cultuur, etc.). De bedrijfsvoering van Primato kenmerkt zich door: - Een gezonde financiële exploitatie waarbij een reserve van 15% van de begrotingsomvang wordt opgebouwd; - Standaardisering bij het aanschaffen van materialen en middelen, - Minimale overhead in personeel en huisvesting; Bestuurlijk wil Primato: - Verder professionaliseren door de meest actuele inzichten op het gebied van bestuur en toezicht in te regelen; - Samenwerking te zoeken met onderwijsorganisaties en andere partners. Deze visie van Primato wordt in 2013 verder uitgewerkt en geïmplementeerd, op onderdelen treft u een uitwerking in hoofdstuk 2 aan. 2.1 STRATEGISCHE KEUZES 2.1.1 Kernwaarden Primato is een Stichting voor Openbaar Onderwijs in Hengelo. De directeuren hebben samen met het bestuur en de algemeen directeur een keuze gemaakt in de kernwaarden die leidend zijn voor alle gedrag, besluiten en processen binnen Primato. Deze kernwaarden zijn: - (Zelf)reflectie - Moed - Excellentie (succes) - Visie - Duidelijkheid/betrouwbaarheid - Lange termijn oriëntatie - Inspiratie (passie) - Samenwerking 2.1.2 Primato als lerende organisatie Als lerende organisatie maakt iedereen zich verantwoordelijk voor Primato als geheel uit grote betrokkenheid. Ons persoonlijk meesterschap geven we met elkaar vorm ten behoeve van het succes van ieder kind. Waar we goed zijn in het laten leren van kinderen, zijn we goed in het leren van elkaar (leren leren). Ouders betrekken we hierbij, zodat we de expertise van ouders vanzelfsprekend gebruiken ten behoeve van het welzijn en de prestaties van hun kind. Primato is toegankelijk voor alle kinderen, zonder dat er onderscheid wordt gemaakt naar geloof, culturele achtergrond, levensovertuiging of maatschappelijke positie van de ouders. We zijn een open schoolorganisatie, waarin waarderen en open en eerlijk met elkaar communiceren belangrijke uitgangspunten zijn. We willen een ontmoetingsplaats zijn waarin we open met elkaar in gesprek willen zijn en blijven, wat bijdraagt aan de uitdagende doelen die wij onszelf stellen, op basis van 4
gelijkwaardigheid in een professionele hiërarchie. Nieuwsgierig zijn naar elkaars mentale modellen maakt onze visie gezamenlijk en creëert draagvlak. We hechten aan de interactie met alle onderdelen van het systeem; binnen en buiten Primato. Duidelijke onderlinge relaties zijn hiervoor van belang. We zijn ons bewust dat als we het belangrijk vinden dat kinderen met elkaar leren samenwerken en communiceren, we zelf voorbeeld zijn in samenwerken en communicatie. Zo leren kinderen zich voor te bereiden op de maatschappij waarin zij zich tussen en met anderen moeten kunnen redden (toekomst). We zijn ons bewust dat we bovenstaande ambities hebben en wij onszelf als organisatie ontwikkelen in een professionele cultuur. Ieder lid van ons systeem heeft talenten en deze zetten we graag in. Elkaar informeren, (open) communiceren en feedback geven helpt ons hierbij. De autonomie van leerkrachten waarderen we en door onderlinge uitwisseling stimuleren we meesterschap én eigenaarschap. Eigenaarschap vraagt verantwoordelijkheid krijgen en nemen, opdat de bron waar ieder uit put, inspiratie, leidend is voor werk en leven binnen de organisatie, vanuit een gezamenlijk gedeeld kader. Een lerende organisatie heeft een nieuwe vorm van leidinggeven nodig. Van oudsher worden leiders gezien als bijzondere mensen die een organisatie besturen door de richting te bepalen, belangrijke beslissingen te nemen en de werkers te inspireren. In een lerende organisatie zijn de leiders ontwerpers, beheerders en leermeesters. De ontwerper ontwerpt het beleid, de strategie en de systemen van de organisatie, maar kan deze ook integreren tot een werkzaam geheel. De beheerder is verantwoordelijk voor de visie. In eerste instantie is dat zijn eigen visie, maar door te luisteren naar de visies van anderen beseft hij dat zijn persoonlijke visie onderdeel uitmaakt van een groter geheel; noodzakelijke voorwaarde voor een gemeenschappelijke visie. De leermeester tenslotte toont de medewerkers de helikopterview en laat hen beseffen wat het grotere geheel is waar zij deel van uitmaken. Het gaat hier niet over onderwijzen, maar een ieder aanmoedigen zich te ontwikkelen. Alleen zo kunnen we vanuit onze gezamenlijke visie en verantwoordelijkheid kinderen aanmoedigen zich te ontwikkelen. 2.2 DE KRACHT VAN PRIMATO Primato heeft in een gezamenlijk proces met een dwarsdoorsnede uit de organisatie vanuit de kernwaarden een SWOT gemaakt. Op basis van deze SWOT is gekozen voor 4 speerpunten in het beleid voor de komende periode. Deze speerpunten worden hieronder puntsgewijs uitgewerkt. Waar Primato sterk in is, is het feit dat er binnen de Stichting meerdere onderwijsconcepten zijn. Daarmee hebben we voor ouders een breed aanbod waaruit gekozen kan worden. We zijn toegankelijk en laagdrempelig: kenmerken van openbaar onderwijs. Waar we sterk in zijn, is de kwaliteit van het personeel op alle lagen binnen de organisatie. De kwaliteit van onderwijs is goed, waarbij we steeds meer aandacht hebben voor de kwaliteit van alle daarmee samenhangende processen. De ingeslagen weg van de lerende organisatie maakt ons handelen gezamenlijk, en geeft de mogelijkheid tot inspraak. Daarmee wordt het draagvlak vergroot. Ook biedt hij goede motivatie en mogelijkheden voor professionalisering. 5
Vooruitlopend op passend onderwijs zijn we bezig met de inrichting van de 1-zorgroute. Waarbij we de expertise in eigen beheer hebben vanuit het Expertisecentrum. 2.2.1 Speerpunt 1: Diversiteit in onderwijsconcepten Primato is sterk in haar diversiteit in onderwijsconcepten. We bieden meer soorten onderwijs aan (Dalton, Montessori, Leonardo, masterclass en plusgroepen). We beschikken over vele succeservaringen in onderwijsontwikkeling en expertise waarbij de uitwisseling tussen leerkrachten onderling van belang is. Naast het aanbod van de diverse onderwijsconcepten kiest Primato ervoor om uniformiteit te bewerkstelligen door een Primato-brede aanpak van opbrengstgericht/handelingsgericht werken (OGW/HGW) en een daarbij behorend volgsysteem,. Deze diversiteit communiceren we graag naar buiten! 2.2.2 Speerpunt 2: Passend voor elk kind In de komende beleidsperiode wordt passend onderwijs geïmplementeerd. Voorwaarde is een gezamenlijke visie op het pedagogisch klimaat dat daarvoor nodig is. We bieden zorg op elk niveau en beschikken daarmee over een zorgstructuur op alle scholen die op Primato-niveau herkenbaar is. Voor ieder kind is daarmee plek binnen een Primato-school! We willen de kwaliteit van het functioneren en het resultaat verhogen, wat ondersteund wordt door een flankerend Integraal Personeels-Beleid (IPB). Zo kunnen alle talenten optimaal ingezet worden. Het Expertisecentrum speelt een belangrijke rol bij de inrichting van het passend onderwijs. Uitgangspunten daarbij zijn: - passend onderwijs gaat niet over speciaal onderwijs maar over basisscholen; - het succes van passend onderwijs hangt af van de kwaliteit van basisscholen. - het Expertiseteam en de intern begeleiders zijn samen verantwoordelijk voor de kwaliteit van de zorgstructuur op de scholen. 2.2.3 Speerpunt 3: Kwaliteit De principes van de lerende organisatie zijn uitgangspunt voor het kwaliteitsbeleid van Primato. Vanuit een gezamenlijk gedeeld perspectief voor de langere termijn, willen we het teamleren vergroten en is persoonlijk meesterschap vanzelfsprekend. Daarmee zijn we goed in (zelf)reflectie en zijn we eigenaar van ons eigen leerproces op individueel -, op team- en op organisatieniveau. Een dynamisch integraal personeelsbeleid ondersteunt dit. We zijn bevlogen professionals die gemotiveerd zijn om kinderen te bieden waar ze recht op hebben. We vormen met elkaar een professionele cultuur waarbinnen kwaliteitsdenken vanzelfsprekend de standaard is. Daarmee voelen we ons verbonden aan het grotere geheel van Primato. Waarbij iedere professional ertoe doet. Open en duidelijke communicatie is van belang voor het vertrouwen in de organisatie waarbij de afstand tussen de scholen en Primato zo klein mogelijk is, met een toegankelijke algemeen directeur en staf. 6
De kwaliteit van onze onderwijsprocessen leidt tot goede opbrengsten die we met lef willen uitstralen! We hebben een hoog ambitieniveau met hoge doelen op kind- en medewerkerniveau. De kwaliteit bewaken we op alle niveaus door hoge doelen en deze te monitoren. De lerende organisatie komt ook naar voren in onze bijdrage aan het opleiden van onze collega s van de toekomst. De Europaschool is al een zgn. Opleidingsschool. Het streven is om zeker vanuit de diversiteit aan onderwijsconcepten binnen Primato, meerdere scholen Opleidingsschool te laten zijn. De missie van Opleiden in de School (OidS) is: Iedereen leert. De permanente beïnvloeding van praktijk en theorie wordt op deze manier bewerkstelligd. Tijdens de vergaderdagen van de WOS (Werkgroep Opleidingsscholen) wordt dit nog eens benadrukt door de kracht van de gezamenlijkheid die opleidingsscholen en instituut met elkaar uitdragen. Door het aanbieden van stageplekken kunnen enerzijds studenten de verworven theorie koppelen aan de praktijk en andersom door de dialoog aan te gaan met de mentoren en de schoolopleider. Anderzijds levert het Primato als opleidingsschool vanuit het instituut professionalisering door de deskundigheid van de instituut-opleider en vakdocenten. 2.2.4 Speerpunt 4: Primato in beeld Primato heeft een duidelijk profiel en wil proactief zijn in haar uitstraling. Voorwaarde hiervoor is goede kwaliteit van het onderwijs en goede onderwijsopbrengsten zodat we die ook naar ouders kunnen uitdragen. Personeel en ouders doen ertoe voor Primato. De profilering naar buiten is slechts betrouwbaar als we de interne organisatie op orde hebben zoals in de hierboven beschreven speerpunten. Met elkaar vormen we Primato waar we trots op zijn. Deze trots en kwaliteit zetten Primato in de markt waardoor we wervender kunnen zijn en daarmee meer leerlingen aantrekken. Dat vergroot de overlevingskansen voor Primato. 2.3 EXTERNE ONTWIKKELINGEN Zowel landelijk, regionaal, als lokaal zijn er (beleids)ontwikkelingen gaande die van invloed zijn op de organisatie van het onderwijs op de scholen. Een daarvan is de landelijke trend van dalende leerlingaantallen. Deze daling heeft consequenties voor de afzonderlijke scholen binnen de wijken en daarmee voor de marktpositie van Primato. Speerpunt 4, Primato in beeld, is in dit geval een belangrijk middel om de leerlingendaling tegen te gaan. Daarnaast wordt vanuit het ministerie aandacht gevraagd voor o.a. pestbeleid, techniek in de basisschool en hoogbegaafdheid. In Hengelo worden binnen de programmapijler Brede School over een aantal thema s afspraken gemaakt tussen de gemeente en de schoolbesturen in Hengelo. Het gaat hier o.a. om herziening van de lestijden (thema Andere Tijden), de samenwerking met voorschoolse instellingen in het kader van Voor en Vroegschoolse Educatie (VVE), de ontwikkeling van dagarrangementen (aansluiting van opvang en onderwijs, brede talentontwikkeling) en samenwerking tussen jeugdzorginstellingen en scholen (zorg in en om de school). 7
Op regionaal niveau speelt vooral de invoering van Passend Onderwijs met de ontwikkeling naar het nieuwe samenwerkingsverband 23.02. Primato maakt per 1 augustus 2014 deel uit van het samenwerkingsverband 23.02. Dit samenwerkingsverband staat ten dienste van in totaal meer dan 35.000 leerlingen. Om het werkbaar te houden, gaan de besturen van de huidige samenwerkingsverbanden 7.01 en 7.02 samen verder als Plein Midden Twente. Wij vallen straks dus ook onder het bestuur van 23.02. Met de komst van het nieuwe samenwerkingsverband zal er passend onderwijs zijn voor alle leerlingen. Consequentie hiervan is, dat er op alle scholen handelingsgericht gewerkt dient te worden, waarbij de 1-zorgroute en het 1-loket een belangrijke rol vervullen in het regelen van zorg op maat voor alle kinderen. Aandachtspunten vanuit Primato bij deze ontwikkeling zijn: - het komen tot 1 SBO-voorziening. Hiervoor is een samengaan van de openbare en katholieke SBO-school wenselijk. - de zorg voor een goede plek binnen de zorgstructuur (en de financiering hiervan) voor kinderen die onderwijs nodig hebben dat extra inspeelt op bijzonder talenten. - het waarborgen van de ondersteuning (vanuit de specifieke kennis van het SO en SBO) die scholen nodig hebben. 2.4 ONDERWIJSAANBOD Primato voegt keuze toe aan het onderwijsaanbod in Hengelo. In tabel 1 zijn de onderwijsprofielen van de Primato-scholen opgesomd. Tabel 1: Overzicht onderwijsprofiel per onderwijslocatie School Locatie Onderwijsprofiel Anninkschool - Anninkschool Montessorischool t Schoppert - t Schoppert Daltonschool, Leonardoschool Drienermarke - Drienermarke Reguliere basisschool (thema sport en gezondheid) Daltonschool Hengelo-Zuid - Breemarsschool Daltonschool - Vockerschool Daltonschool Waarbeekschool - Waarbeekschool Reguliere basisschool (vanaf 1-8-2015 onderdeel van een Integraal Kind Centrum in een multifunctionele locatie) - AMG Schmidt Reguliere basisschool (thema Kunstmagneet) De Piramide - Woolderschool Reguliere basisschool (BAS*) - Willemschool Reguliere basisschool (BAS*) - Wilbertschool Jenaplanschool De Timp - De Timp Reguliere basisschool (BAS*) Europaschool - Europaschool Reguliere basisschool, opleidingsschool De Stiepel - De Stiepel Speciaal basisonderwijs 8
* BAS: Bouwen aan Adaptieve School 2.5 ONDERWIJSKWALITEIT Alle zojuist genoemde scholen van Primato voldoen aan de kwaliteitseisen die de Onderwijsinspectie daaraan stelt, ze vallen onder het zogenaamde basisarrangement (regulier toezicht) van de Onderwijsinspectie. De kwaliteit voldoet aan de wettelijk gestelde eisen. 2.6 DEMOGRAFIE EN LEERLINGENONTWIKKELING 2.6.1 Leerlingenpopulatie In grafiek 1 is de leerlingenontwikkeling binnen de gemeente Hengelo van 2010 tot en met 2029 in beeld gebracht. De laatste jaren (2010-2012) is de totale populatie in het primair onderwijs gedaald van 7807 naar 7424 leerlingen (- 5%). De gemeentelijke prognose toont aan dat een verdere daling wordt verwacht tot 6467 leerlingen in 2029 (- 17% ten opzichte van 2010). Grafiek 1: Ontwikkeling leerlingenpopulatie De blauwe lijn in grafiek 1 is de leerlingenontwikkeling van Primato. De daling van 2010 tot en met 2012 bedraagt 7% (-164 leerlingen) en is iets sterker dan de daling van de totale populatie. Om een doorkijk te creëren voor de toekomst baseren wij ons voor de korte termijn op de prognoses van Primato, want sommige ontwikkelingen zijn in de prognoses van de gemeente Hengelo (lange termijn) nog niet verwerkt waardoor de betrouwbaarheid van die prognose afneemt. De prognose van Primato was in 2012 correct. Voor 2013 wordt uitgegaan van het huidige aantal leerlingen minus het aantal van groep 8, vermeerderd met het aantal kinderen waarvoor een ondertekend inschrijfformulier is ontvangen. De actuele ontwikkelingen die in de gemeentelijke leerling-prognoses ontbreken zijn: - de aantrekkende vraag bij de Anninkschool; 9
- de fusie van De Timp en De Meent; - de aantrekkende vraag bij de Drienermarke door sluiting van Het Kompas. Omdat deze ontwikkelingen niet in de gemeentelijke prognoses zijn geïntegreerd, zien we een afwijking in de overgang van de korte- naar de langetermijnprognoses: in de grafiek van 2016 naar 2017. Van 2017 en verder is in verband met deze constateringen afwijkend (onderbroken) gepresenteerd. Primato daalde in de jaren 2010 tot en met 2012 harder dan de totale leerlingenpopulatie in Hengelo. Aan de hand van de leerlingenprognose van Primato en de in zekere zin te negatieve prognose van de gemeente Hengelo zien wij dat Primato zich herstelt en in de toekomst minder hard zal dalen ten opzichte van het totaal. 2.6.2 Marktaandeel In grafiek 2 hebben wij het marktaandeel van Primato in beeld gebracht. Grafiek 2: Ontwikkeling marktaandeel Primato Vanaf 2012 is er sprake van een kentering. Het marktaandeel stijgt en stabiliseert op ongeveer 29%. De lange- termijn-prognose van de gemeente Hengelo is ook in deze afbeelding onderbroken weergegeven in verband met het ontbreken van de in 2.7.1 genoemde ontwikkelingen 2.6.3 Instandhouding Een school opent op enig moment haar deuren, maar aan haar bestaan kan ook een einde komen, gedwongen op grond van wet- en regelgeving of op vrijwillige basis. Opheffing van de school kan in de volgende vier situaties aan de orde zijn: - Omdat de school zich drie achtereenvolgende jaren onder de opheffingsnorm bevindt. - Omdat de school vijf jaar na de oprichting nog niet voldoet aan de vereiste stichtingsnorm. - Als gevolg van een fusie met één of meer scholen. - Vrijwillige opheffing. 10
Centraal bij het opheffen van een school staat het begrip opheffingsnorm. Iedere gemeente heeft zijn eigen opheffingsnorm 2F3. De opheffingsnorm bedraagt minimaal 23 en maximaal 200 leerlingen en wordt elke vijf jaar opnieuw door de minister vastgesteld. De gemeentelijke opheffingsnormen zijn terug te vinden in ministeriële regelingen 3F4. Voor de gemeente Hengelo is de opheffingsnorm tot 1 augustus 2013 bepaald op 156 leerlingen. Voor de periode 1 augustus 2013 tot 1 augustus 2018 bedraagt de opheffingsnorm 157 leerlingen. In tabel 2 zijn de leerlingenaantallen van Primato afgezet tegen de voor dat jaar geldende opheffingsnorm. De groene vlakken geven aan dat een school aan de norm voldoet. De rode vlakken geven aan dat deze school onder de norm is gezakt. De wetgever heeft bepaald dat indien een school drie achtereenvolgende jaren onder de norm komt, deze niet meer in aanmerking komt voor bekostiging. Voor een openbare school betekent dit dat de school ophoudt te bestaan. Er zijn echter een aantal uitzonderingsmogelijkheden, deze lichten wij zo direct toe. 3 Artikel 154 WPO 4 Aanpassing van de stichting- en opheffingsnormen voor het basisonderwijs 2008 en Aanpassing van de stichting- en opheffingsnormen voor het basisonderwijs 2013 11
Tabel 2: Ontwikkeling leerlingenaantallen Primato regulier basisonderwijs in relatie tot de opheffingsnorm. Realisatie Prognose Primato Prognose gemeente Hengelo Brin School 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2021 2025 2029 15JC Anninkschool 222 214 211 230 230 230 230 188 182 180 181 15XP t Schoppert 146 144 195 219 222 218 233 212 198 196 182 15ZP Drienermarke 139 142 143 165 165 157 157 157 149 160 154 16BH Daltonschool HZ (totaal) 393 371 349 354 350 340 340 318 309 316 328 16CV Waarbeekschool (totaal) 241 241 246 253 259 265 269 293 309 337 354 16IE De Piramide (totaal) 438 427 432 425 432 437 430 380 360 376 418 16KN De Timp 189 185 176 247 230 206 193 199 186 185 173 16LR De Meent 140 109 93 - - - - - - - - 23RX Europaschool 381 359 280 268 252 237 214 211 191 196 211 Uit bovenstaande tabel blijkt dat t Schöppert in 2010 en 2011 onder de opheffingsnorm is gekomen. Door de aanvulling van het onderwijsconcept met Leonardo-onderwijs komt de school vanaf 2012 weer boven de norm. De verwachting is dat deze school niet meer onder de opheffingsnorm zal raken. De Drienermarke komt door het sluiten van basisschool Het Kompas per 1 oktober 2013 weer boven de opheffingsnorm. De school werd in stand gehouden door middel van de gemiddelde schoolgrootte. Primato kan door toepassing van deze regeling één of meer scholen die zich onder de opheffingsnorm bevinden, in stand houden in het geval andere scholen van Primato een surplus aan leerlingen tellen. In maart 2013 telde de school al 165 leerlingen voor teldatum 1 oktober 2013. De derde school die onder de norm komt, is De Meent. Deze school fuseert per 1 augustus van dit jaar met De Timp. Locatie De Meent wordt gesloten. Een groot deel van de leerlingen van De Meent zal overgaan naar De Timp. Na het sluiten van De Meent per 1 augustus 2013 zijn er op basis van de geldende wet- en regelgeving geen andere scholen bij Primato die in hun voortbestaan worden bedreigd. 12
2.7 SAMENWERKINGSOPTIES Het onderzoek naar samenwerkingsopties gaat al ver terug. Voordat uiteindelijk in 2008 is besloten tot de verzelfstandiging van Primato zijn er onderzoeken uitgevoerd naar verticale en horizontale samenwerking: samenwerking met de Openbare Scholengemeenschap, respectievelijk samenwerking tussen de verschillende scholen voor openbaar onderwijs in de regio. In het plan van de werkgroep uit 2011 is opnieuw gekeken naar de mogelijke samenwerkingsopties. Conclusie was dat Primato voorlopig als standalone organisatie verder zou moeten, maar daar waar zich kansen zouden voordoen de samenwerking gezocht moest worden. Nu wordt er wederom kritisch gekeken naar mogelijke samenwerkingsvormen. - Allereerst de verticale samenwerking, de samenwerking met de OSG. Het gesprek wordt bemoeilijkt door het feit dat het bestuur van het openbaar voorgezet onderwijs wordt heringericht. In de allereerste verkenning moet worden opgemerkt dat de financiële posities van het primair onderwijs en voortgezet onderwijs geheel verschillend zijn. Er zijn misschien wel mogelijkheden om samenwerking te zoeken in directie en staf, waardoor er een verlaging van de overhead kan worden bereikt. Inhoudelijke samenwerking is inmiddels wel gerealiseerd rondom het Montessori onderwijs en de master classes. - De horizontale samenwerking binnen Hengelo is recent onderzocht door de CBE-groep en gerapporteerd. Geconcludeerd werd dat samenwerking pas echt zin heeft als alle partijen in Hengelo bereid zijn hierin mee te gaan. - Uitwerking van de verdere samenwerking met het christelijk schoolbestuur (stichting Marcant) ligt nog steeds in verschiet. Stichting Marcant heeft scholen in meer gemeenten en moet eerst een fusietoets doorlopen met scholen uit de Hof van Twente en Borne. Daarna ontstaat er ruimte om waar mogelijk het gesprek over de samenwerking in Hengelo weer op te pakken. De stichting heeft maar in enkele wijken in Hengelo een school. - Verder is er gesproken met schoolbesturen buiten de gemeentegrenzen van Hengelo. Dit heeft tot nu toe niet geleid tot samenwerkingsmogelijkheden. Tijdens de behandeling van de begroting van Primato in de commissie sociaal is ook nog geopperd of er ook gekeken kan worden naar het terughalen van het openbaar onderwijs naar de gemeente. Er lagen twee belangrijke redenen ten grondslag aan de verzelfstandiging van het openbaar onderwijs. De eerste reden was de dubbele pet van de gemeente met betrekking tot het lokaal beleid. Enerzijds had en heeft de gemeente een verantwoordelijkheid voor het gehele onderwijs, zoals huisvesting en vroeg en voorschoolse educatie (VVE). Anderzijds trad ze zelf op als schoolbestuur. De tweede reden was gelegen in het feit dat het college van B en W als het bevoegd gezag voor het openbaar onderwijs steeds werd geconfronteerd met discussie over de overschrijdingsregeling. Alle extra middelen voor het openbaar onderwijs moesten ook doorbetaald worden aan de andere schoolbesturen. 13
Bij het terughalen van het openbaar basis onderwijs naar de gemeente zou de dubbele pettenproblematiek meteen terugkomen, inclusief de consequenties van de overschrijdingsregeling. 3 PERSONEEL In het vroege voorjaar van 2013 is met de vakcentrales overlegd over een bezuiniging op de loonkosten met ingang van 1 augustus 2013 van ruim 1 miljoen euro. Het was namelijk duidelijk geworden dat de ontslagruimte op 1 augustus 2013 te weinig zou zijn om alle rddf-geplaatsten in het schooljaar 2012-2013 te kunnen ontslaan. Er werd een sociaal plan opgesteld voor de eerste fase, de vrijwillige mobiliteit. Daarnaast werd besloten om alle tijdelijk aangestelden niet te verlengen. Alles bij elkaar een personeelsreductie van 1,2 miljoen. De bonden wilden op voorhand niet instemmen met een sociaal plan waarin een reorganisatiedoel van bijna 1 miljoen was opgenomen. Het verschil tussen ruim 1 miljoen en bijna 1 miljoen betreft het natuurlijk verloop in het schooljaar 2012-2013. Primato had zich volgens de centrales onvoldoende aan de termijnen gehouden en men wilde niet het personeel daar de dupe van laten worden. De afspraak werd gemaakt dat als het Primato in maart en april 2013 zou lukken om een substantieel deel van het reorganisatiedoel via vrijwillige mobiliteit te realiseren en als er voor het sociaal plan een budget beschikbaar gesteld zou worden van 500.000 de centrales dan tijdens het overleg in april 2013 wilden onderhandelen over het resterende reorganisatiedoel. (N.B. de afspraak over het reorganisatiedoel met de vakcentrales is nodig om de uitkeringen ten laste van het Participatiefonds te kunnen brengen.) De algemeen directeur en de medewerkers op het stafbureau hebben een topprestatie geleverd in maart en april. Praktisch alle boventalligheid is met ingang van 1 augustus 2013 via vrijwillige mobiliteit opgelost. De route van een sociaal plan om dit te realiseren is een wettelijke verplichting. Doordat de boventalligheid door vrijwillige mobiliteit is opgelost is het ontslag door middel van het last in first out principe (LIFO) niet toegepast. Hierdoor blijven veel arbeidsplaatsen voor jongere medewerkers binnen Primato beschikbaar. Het gevolg is wel dat door de lasten van het sociaal plan, circa 500.000, Primato te kampen heeft met een liquiditeitstekort. In hoofdstuk 5 komen we hier op terug. In de herziene versie van het reorganisatieplan (bijlage II) is sprake van een verdere personele reductie met 400.000 per 1 augustus 2014. Twee gunstige ontwikkelingen sinds 1 maart 2013 zorgen ervoor dat de noodzakelijke reductie per 1 augustus 2014 veel minder zal zijn dan in eerste instantie gedacht. Er zal in het schooljaar 2014-2015 ongeveer 200.000 meer aan inkomsten beschikbaar zijn. - Deze inkomsten komen deels vanuit het nieuwe samenwerkingsverband. Ten tijde van het opstellen van de eerste meerjarenbegroting was nog niet bekend hoeveel inkomsten Primato zou ontvangen vanuit het samenwerkingsverband. - De stijging van inkomsten komt tevens door een groei van het aantal leerlingen op de scholen van Primato. Naar verwachting zullen er op 1 oktober 2013 2.286 leerlingen zijn. In de herziene versie van het reorganisatieplan gingen we nog uit van 2.240 leerlingen. 14
In het bestuursformatieplan 2013-2014 met een doorkijk naar 2014-2015 en 2015-2016 zal nog wel sprake zijn van rddf-plaatsing (risicodragend deel van de formatie) voor een bedrag van ca. 200.000. De omvang hiervan is zodanig dat Primato deze boventalligheid zonder sociaal plan kan oplossen. 4 HUISVESTING 4.0 BESTUURSVISIE 2013 2017 Het bestuur van Primato zegt in haar visie het volgende over de huisvesting van Primato: Huisvesting is na Personeel de grootste kostenpost in de begroting van Primato. Tegelijkertijd vormt de huisvesting een belemmering om goed in te kunnen spelen op de ontwikkelingen van het onderwijs en op de demografie van de stad. De onderhoudskosten variëren enorm tussen de verschillende schoolgebouwen van Primato. Nu de overheid met ingang van 2015 ook het zogenaamde onderhoud buitenkant via de gemeenten aan de schoolbesturen overdraagt (ook hier met een forse besparingsopdracht), is het tijd om een nieuw huisvestingsbeleid te ontwikkelen. Dat nieuwe huisvestingsbeleid moet resulteren in: - Lagere kosten voor beheer en onderhoud; - Grotere flexibiliteit qua gebruik en locaties; - Betere mogelijkheden tot medegebruik bij en door partners; Om dit te kunnen bereiken zal het begrip school moeten worden herzien en zal meer worden geredeneerd vanuit het begrip onderwijslocatie. Aan dat laatste begrip zitten niet noodzakelijke zaken vast als lokalen, speelplaats, teamruimte, speellokaal etc. Een school (onderwijsorganisatie) kan over meerdere en verschillende onderwijslocaties beschikken (gebouw met lokalen + gymzaal + stadspark + kinderboerderij + wijkhuis + museum + et cetera) om haar doelstelling (passend onderwijs voor elk kind) te kunnen realiseren. In dit concept zullen hybride vormen van huisvesting worden ontwikkeld in samenspraak met de gemeente en samenwerkingspartners. Een eerste brainstorm over de mogelijkheden daartoe heeft in maart 2013 plaats gevonden. Uitwerking en implementatie van deze visie op huisvesting zal in 2013 verder vorm krijgen. 4.1 BEKOSTIGDE CAPACITEIT Om voor bekostiging in aanmerking te komen is een zogenaamd brinnummer nodig. De basisscholen van Primato hebben niet allemaal een dergelijk nummer. In totaal hebben 4 van de 12 locaties geen brinnummer. De locaties zonder een brinummer noemen we dislocaties. De leerlingen die op een dislocatie onderwijs volgen, staan administratief gezien op de hoofdlocatie (brinnummer) ingeschreven. De bekostiging gaat er in haar systematiek vanuit dat de leerlingen op de hoofdlocatie onderwijs volgen. 15
Om in de huisvestingslasten van een school, te voorzien krijgt elke school een groepsafhankelijke bekostiging. Des te meer groepen, des te meer bekostiging. Deze systematiek houdt geen rekening met het feit dat sommige scholen meer lokalen hebben dan dat de school aan groepen krijgt bekostigd. Omdat de school wel het onderhoud en de exploitatie van deze extra lokalen dient op te brengen ontstaat er een verliespost in de exploitatie van een dergelijk school. Voor Primato hebben we het aantal beschikbare lokalen afgezet tegen het aantal bekostigde groepen. In tabel 3 is dit in beeld gebracht. Tabel 3: Beschikbare lokalen versus bekostigde lokalen per brinnummer Brin School Beschikbaar Bekostigd Niet bekostigd (A) (B) (A-B) 15JC Anninkschool 11 9 2 15XP t Schoppert 8 8-15ZP Drienermarke 11 8 3 16BH Daltonschool HZ 22 14 8 16CV Waarbeekschool 17 11 6 16IE De Piramide 24 18 6 16KN De Timp 9 11 2-23RX Europaschool 16 11 5 Totaal Primato 118 90 28 Het aantal lokalen dat Primato ter beschikking heeft is 118. Op basis van het aantal leerlingen ontvangt men bekostiging voor 90 groepen/lokalen. De overcapaciteit bedraagt 28 lokalen. Van deze 28 lokalen worden er 14 verhuurd. Vooropgesteld dat het onvermijdelijk is dat er binnen elke school een overcapaciteit is van 1 of enkele lokalen is het resterend aantal niet bekostigde lokalen bij Primato groter dan gewenst. Primato ontving van het Rijk in het kalenderjaar 2012 aan MI-bekostiging: 1.503.390. 41% = 616.390 De gerealiseerde huisvestingslasten 2012 (zie meerjarenbegroting in hoofdstuk 5) zijn: 786.935. Het tekort op huisvesting bedraagt 170.545. Door middel van verhuur van lokalen aan derden verkleint Primato dit tekort tot circa 105.000. In hoofdstuk 6 geven wij aan aantal aanbevelingen en oplossingsrichtingen om deze bekostigingsleegstand te reduceren. 4.2 SPREIDING De onderwijslocaties van Primato zijn over de gemeente verspreid Op de kaart hieronder zijn de basisscholen van Primato in het rood weergegeven, de school voor speciaal basisonderwijs in het groen. De blauwe locaties zijn de scholen van de collega schoolbesturen, alle bijzonder onderwijs. 16
Overzicht geografische ligging onderwijslocaties gemeente Hengelo In de buurt van elke Primato-onderwijslocaties is een concurrentschool gevestigd. De impact van het sluiten van een Primato-onderwijslocatie om de leegstand het hoofd te bieden en een kostenvoordeel te realiseren, gaat veelal gepaard met een leerlingenstroom naar een concurrent van Primato. Het sluiten van een locatie om daarmee de leegstand te beperken gaat dus hand in hand met het vertrek van leerlingen. Als een van de concurrenten een school sluit, vindt natuurlijk het tegenovergestelde plaats. Leerlingen van de concurrent gaan naar een van de Primato-scholen. Ter illustratie noemen we hier de sluiting van De Meent en Het Kompas. De Meent sluit per 1 augustus a.s. Een deel van de leerlingen gaat naar De Timp, maar een substantieel aantal gaat naar de naastliggende school van de concurrent. 17
Het omgekeerde speelt bij De Drienermarke. Na sluiting van Het Kompas gaan veel leerlingen naar deze naastgelegen school van Primato. Telde De Drienermarke op 1 oktober 2012 nog 143 leerlingen, nu al is duidelijk op 1 oktober 2013 minimaal 165 leerlingen geteld kunnen worden. Analyse wijst uit dat het verlies van leerlingen in geld gezien groter is dan het kostenvoordeel dat door het sluiten van een locatie kan worden bereikt. Ter illustratie de sluiting van De Meent: De Meent is in het schooljaar 2012-2013 een nevenvestiging van De Timp. De personele bekostigingsregels zijn zodanig dat De Timp nog extra personele bekostiging voor De Meent ontvangt, 36.500. De MI-bekostiging (materiële instandhouding) is alsof De Meent nog een zelfstandige school zou zijn. De materiële exploitatie van De Meent sluit in 2012 met een tekort van 50.500. In 2013 is het begrote tekort opgelopen naar 74.500. Als de leerlingen van De Meent naar De Timp zouden gaan, betekent dit in hoofdlijnen dat het tekort op de MI wegvalt, echter de extra personele bekostiging van 36.500 komt te vervallen. Het resultaat zou een winst van 38.000 zijn. ( 74.500 minus 36.500). Er is echter ook nog een ander effect bij het sluiten van de Meent. Op 1 oktober 2012 telden De Meent en De Timp samen 269 leerlingen. De prognose 1-10-2013 voor De Timp is 247 leerlingen. Heel ruw gerekend betekent de samenvoeging dat er 22 leerlingen minder zullen zijn. De gemiddelde rijksbekostiging voor een Primato-leerling bedraagt ongeveer 4.800. De samenvoeging kost (batenverlies) Primato daarmee zo n 105.600. Dit weegt niet op tegen de winst van 38.500. Er zou zich in dergelijke situaties (zowel bij de concurrent als bij Primato) meteen een nieuw probleem voor kunnen doen. Door de groei van het aantal leerlingen op één school vanwege sluiting van de naastliggende school, ontstaat behoefte aan extra huisvestingscapaciteit op de groeischool. De lokale wet- en regelgeving knellen dan. De gemeente kan de leeg gekomen huisvesting van de gesloten locatie toewijzen aan de groeischool. De exploitatieproblematiek van de huisvesting neemt hierdoor weer toe, want er is behoefte aan een of enkele lokalen en niet aan een hele school. Deze situatie onderschrijft de noodzaak tot een gezamenlijke oplossing op gemeentelijk niveau. Primato kan de vermindering van het aantal lokalen/gebouwen niet alleen oplossen. De demografische krimp vraagt een gezamenlijke aanpak door alle schoolbesturen voor het gehele basisonderwijs in de gemeente Hengelo. Als het ene schoolbestuur besluit locaties te sluiten om daarmee een deel van de te hoge huisvestingslasten op te lossen, wordt het probleem verplaatst naar een ander schoolbestuur die met ruimtetekorten te maken kan krijgen. Binnen een schoolbestuur geldt dat het sluiten van ene locatie tot huisvestingsproblemen op een andere locatie kan leiden. 18
4.3 GEBOEKTE RESULTATEN Ondanks de hiervoor beschreven problematiek heeft Primato al belangrijke stappen gezet om de huisvestingskosten dekkend te krijgen. Een opsomming van de ontplooide acties: - Het juridisch eigendom van de Waarbeekschool is overgedragen aan de gemeente. Primato huurt het aantal lokalen terug waarop zij recht heeft op basis van de verordening voorzieningen onderwijshuisvesting. De huursom via de medegebruikregeling is gelijk aan de vergoeding die de school van het Rijk krijgt voor de materiële instandhouding. Voor de Waarbeekschool is hiermee een kostendekkende materiële exploitatie gerealiseerd. Voordeel ca 30.000,- grootonderhoudskosten. - Door de fusie van De Meent met De Timp per 1 augustus 2013 wordt het aantal onderwijslocaties beperkt en vindt een kostenreductie plaats. Hiervoor is al beschreven dat door het vertrek van leerlingen Primato uiteindelijk duurder uit zal zijn. Het tekort wordt echter teniet gedaan door de groei op De Drienermarke. - Het onderzoek om De Stiepel te verhuizen naar het gebouw van De Mozaïek is in een ver gevorderd stadium. Het huidige gebouw van De Stiepel is te duur qua onderhoud en exploitatie in relatie tot de bijdrage die ze krijgt van het Rijk. Onderzoek toont aan dat locatie Mozaïek een passende omvang heeft en voordeliger is in de exploitatie. Mogelijk voordeel 40.000,- - De huur van het stafkantoor is opgezegd. Er wordt uitgekeken naar een passende en goedkopere locatie. Mogelijk voordeel 20.000, -. - 5 BIJGESTELDE MEERJARENBEGROTING Het exploitatieresultaat van Primato was vanaf de start negatief. Het jaar 2012 is het eerste jaar dat Primato binnen de begroting blijft in combinatie met een klein positief exploitatieresultaat van 26.000. Een breuk met de trend van de laatste jaren. De verliezen in de voorgaande jaren hebben de financiële weerbaarheid van de stichting aangetast. Primato kan qua vermogenspositie geen onvoorziene financiële tegenslagen meer opvangen. Dit maakt de stichting uiterst kwetsbaar. Het overzicht op de volgende pagina laat de ontwikkeling van de jaarrekening en de balans zien. De gegevens van 2012 zijn voorlopig omdat de jaarrekening 2012 nog niet is vastgesteld. Vanaf 2014 zijn de resultaten van de exploitatie positief en kan weer meer eigen vermogen worden opgebouwd. 19
GEGEVENS JAARREKENING Stg Primato Bestuursnummer 41814 41814 41814 41814 41814 Bestuur met (een) (V)SO-scho(o)l(en)? nee nee nee nee nee 2008 2009 2010 2011 2012 1. Activa 1.1 Immateriële vaste activa - - - - - 1.2 Materiële vaste activa 1.119.649 1.355.335 1.217.615 1.060.507 942.116 1.3 Financiële vaste activa - - - - - Vaste activa 1.119.649 1.355.335 1.217.615 1.060.507 942.116 # 1.4 Voorraden - - - - - 1.5 Vorderingen 2.296.716 824.275 911.035 886.702 709.015 1.6 Effecten - - - - - 1.7 Liquide middelen 473.508 844.067 263.405 413.440 316.485 Vlottende activa 2.770.224 1.668.342 1.174.440 1.300.142 1.025.500 # Totale Activa 3.889.873 3.023.677 2.392.055 2.360.649 1.967.616 waarvan gebouwen en terreinen - - - - - 2. Passiva 2.1 Eigen vermogen 1.993.521 1.153.507 696.980 448.204 474.571 2.2 Voorzieningen 239.991 192.328 187.341 185.660 153.201 2.3 Langlopende schulden - - - - - 2.4 Kortlopende schulden 1.656.361 1.677.842 1.507.734 1.726.785 1.339.844 Totale Passiva 3.889.873 3.023.677 2.392.055 2.360.649 1.967.616 waarvan bestemmingsreserve privaat - - - - - 2008 2009 2010 2011 2012 3. Baten 3.1 Rijksbijdragen 11.451.010 11.863.619 11.637.139 11.593.417 11.619.168 3.2 Overige overh.bijdragen en -subs. 557.448 383.092 515.846 376.503 386.478 3.3 College-,cursus-,les-en examengeld. - - - - - 3.4 Baten werk in opdracht van derden - - - - - 3.5 Overige baten 514.917 1.107.197 834.680 982.029 869.974 totaal baten 12.523.375 13.353.908 12.987.665 12.951.949 12.875.620 4. Lasten 4.1 Personeelslasten 11.173.954 11.975.149 11.572.938 11.303.645 10.986.769 4.2 Afschrijvingen 184.854 239.296 249.008 265.541 263.674 4.3 Huisvestingslasten 1.201.872 1.048.962 792.707 781.878 786.935 4.4 Overige lasten 748.789 932.683 841.863 866.385 823.399 totaal lasten 13.309.469 14.196.090 13.456.516 13.217.449 12.860.777 Saldo baten en lasten 786.094-842.182-468.851-265.500-14.843 5. Financiële baten en lasten financiële baten 32.913 2.324 12.995 17.863 12.957 financiële lasten 2.534 155 671 1.139 1.433 30.379 2.169 12.324 16.724 11.524 Resultaat 755.715-840.013-456.527-248.776-26.367 20
In beide voorgaande hoofdstukken is al duidelijk geworden dat Primato onder leiding van de algemeen directeur a.i. een andere koers heeft ingezet. Er is stevig gesaneerd, zowel wat personeel betreft als materieel. De saneringen hebben geleid tot een bijgestelde meerjarenbegroting die we op de volgende pagina laten zien. Uit deze bijgestelde meerjarenbegroting blijkt dat 2013 nog met een negatief resultaat (exclusief de kosten van het Sociaal Plan) zal sluiten, maar dat het resultaat in de jaren daarna positief zal zijn. In de aanbiedingsbrief aan het College van B en W (6-12-2012) bij de begroting 2013 meldde Primato: Op dit moment gaan we ervanuit dat er in 2013 een tekort in de exploitatie zal ontstaan van minimaal 192.000, mogelijk oplopend tot 460.000. Onze inspanning is erop gericht om het tekort zo klein mogelijk te houden. Een sluitende begroting is op dit moment niet mogelijk. Het tekort voor 2013 zal 199.000 bedragen, dit zit in de buurt van het minimale tekort dat Primato had voorspeld. Dit tekort is niet te voorkomen en wordt veroorzaakt door de dalende rijks bekostiging als gevolg van de leerlingendaling. Hiervoor heeft Primato passende maatregelen getroffen zodat de boventalligheid met de start van het nieuwe schooljaar 2013-2014 is opgelost. 21
Tabel 5: meerjarenbegroting op jaarbasis MJB 2013-2016 Begroting voorlopige realisatie Begroting Begroting Begroting Begroting Aangepast na akkoord Reorganisatie 2012 2012 2013 2014 2015 2016 en invulling Sociaal plan + actualisatie lln. Progn okt 2013 1-5-2013 3 Baten 3.1 (Rijks)bijdragen OC&W 11.385.508 11.619.168 11.047.320 10.696.013 10.483.007 10.437.618 3.2 Overige overheidsbijdragen 310.875 386.478 160.231 160.231 160.231 160.231 3.5 Overige baten 773.537 869.974 769.853 772.738 859.328 847.334 Totaal baten 12.469.920 12.875.620 11.977.403 11.628.982 11.502.566 11.445.182 4 Lasten 4.1 Personele lasten 10.666.261 10.986.769 10.387.829 9.485.338 9.462.981 9.414.082 4.2 Afschrijvingen 257.355 263.674 266.381 235.055 212.940 214.083 4.3 Huisvestingslasten 795.923 786.935 813.156 994.364 994.364 994.364 4.4 Overige instellingsl+leermidd 750.382 823.399 709.858 803.716 803.716 803.716 Totaal lasten 12.469.920 12.860.777 12.177.224 11.518.473 11.474.001 11.426.244 Saldo baten minus lasten - 14.843 199.821-110.509 28.565 18.937 5 Saldo financiële baten en lasten 11.524 - - - - Result. gewone bedrijfsuitoefening - 26.367 199.821-110.509 28.565 18.937 6 Buitengewone bedrijfsvoering Saldo exploitatie - 26.367 199.821-110.509 28.565 18.937 22
In deze meerjarenbegroting zijn de kosten van het sociaal plan à 500.000 niet opgenomen. Wel zijn opgenomen de lasten die met een lening van 900.000 gepaard gaan en is de personele bezuiniging die met het Sociaal Plan is gerealiseerd, verwerkt. De personele lasten gaan in 2013 ten opzichte van 2012 al met ruim 640.000 naar beneden en in 2014 zelfs met meer dan 1,2 miljoen. Zouden we de kosten van het sociaal plan verwerken in de begroting 2013, dan zou het resultaat uitkomen op zo n 700.000 negatief. Om alle lonen en salarissen, het sociaal plan en alle overige uitgaven in 2013 te kunnen betalen, doet Primato een beroep op de gemeente. In eerdere instantie (2011) is al een garantstelling voor 500.000 toegezegd. Primato vraagt nu om een garantstelling voor 900.000. Het Ministerie van Financiën zal de middelen beschikbaar stellen indien de gemeente zich garant stelt. In de hierboven gepresenteerde meerjarenbegroting is rekening gehouden met rente en aflossing over een termijn van 20 jaar. Uit de liquiditeitsprognoses op de volgende pagina s blijkt dat het tekort in juni 2013 119.000 zal bedragen. In de maand juli dient Primato naast de reguliere betalingen ook de medewerkers te betalen die aanspraak maken op de regelingen uit het sociaal plan, in totaal 500.000. In verband met uitkeringskosten uit het verleden zal het Participatiefonds in september een claim bij Primato neerleggen van naar verwachting 100.000. over deze claim zijn we nog in overleg met het Participatiefonds. In de bijgestelde begroting 2013 hebben we wel rekening gehouden met de claim. Alles bij elkaar opgeteld heet Primato in 2013 een kredietbehoefte van circa 725.0000 om aan alle betalingsverplichtingen te kunnen voldoen. Met deze 725.000 is de minimale kredietbehoefte van Primato gedekt. Om enige bufferliquiditeit te hebben, vraagt Primato een garantstelling van 900.000 om een lening af te kunnen sluiten bij het ministerie van Financiën van gelijke omvang. Deze 175.000 extra dient als buffer zodat de stichting in 2013 en 2014 te allen tijde aan haar betalingsverplichtingen kan blijven voldoen. In tabellen 6 en 7 op de volgende pagina s is de liquiditeitspositie zonder (tabel 6) en met (tabel 7) garantstelling van de gemeente Hengelo in kaart gebracht. 23