Op weg naar het regionale bureau voor financiële ondersteuning Aanleiding De fractie van D66 heeft het college de suggestie gedaan om een eigen stadsbank op te richten. Vooral nu we de eigen schulddienstverlening gedeeltelijk al intern en effectief hebben opgepakt. Met de gemeenteraad is afgesproken dat wij onderzoeken of een eigen Stadsbank een meerwaarde heeft. Maar wat is een Stadsbank? De Stadsbank (wordt ook wel eens kredietbank genoemd) is een algemene benaming van een bank die (onder gemeentelijke regie) financiële diensten levert. Maar de diensten die worden geleverd kunnen per Stadsbank verschillen. Inwoners van Doetinchem kunnen bij de Stadsbank Arnhem leningen aanvragen. De schulddienstverlening wordt geboden vanuit de gemeente Doetinchem, waarbij wij diensten inkopen bij het Budget Advies Centrum (BAC). Zowel de Stadsbank als het BAC zijn afdelingen van de gemeente Arnhem. Vanwege de verschillende diensten van de stadsbanken hebben wij D66 gevraagd welke diensten de gemeente zelf moet gaan aanbieden. Zij hebben gevraagd om deze diensten te onderzoeken: Diensten die nu worden ingekocht bij het BAC Bewindvoering en budgetbeheer Kredietverstrekking In deze notitie is onderzocht of het een meerwaarde heeft om het zelf deze diensten uit te voeren. Maar wanneer is er sprake van een meerwaarde? De meerwaarde kan zijn dat de kosten bij uitbesteding hoger zijn dan de kosten bij het zelf uitvoeren. Maar de aanleiding van het onderzoek beoogt meer: Winst voor onze inwoners en eigen organisatie door de dienstverlening te optimaliseren en de schulddienstverlening efficiënter en effectiever te maken. Het onderzoek heeft een andere wending gekregen; Het BAC heeft namelijk besloten de dienstverlening aan Doetinchem in 2013 te beëindigen. We moeten dus een keuze maken: of zelf doen, of inkopen bij een (markt) partij. Daarom hebben wij gekozen om met de uitkomsten van het onderzoek ook een voorstel te doen voor de toekomstige inrichting van onze schulddienstverlening. In de notitie komt het volgende aan bod: 1. Het beleidskader 2. Hoe voeren wij het nu uit? 3. Wat zijn de diensten die we onderzoeken? 4. De keuze 5. Zelf doen of uitbesteden? 6. Welke uitvoering stellen wij voor? 7. Financiële gevolgen van het voorstel 1
1. Het beleidskader Schulddienstverlening loont! Dat blijkt uit het onderzoek dat gedaan is naar de kosten en baten van schulddienstverlening. Elke euro die wordt geïnvesteerd in de schulddienstverlening levert twee euro en veertig cent op. Het aantal huishoudens met financiële problemen neemt toe. De financiële problemen hebben gevolgen voor de persoon die ze heeft, zijn omgeving en de maatschappij. Het gaat vaak gepaard met stress, spanningen in relaties, problemen op de werkvloer en het kan de oorzaak zijn van gezondheidsproblemen. Financiële problemen belemmeren inwoners om actief mee te doen aan de samenleving en kosten de maatschappij geld. Die kosten willen we voorkomen en de belemmeringen om actief mee te doen aan de maatschappij willen we wegnemen. Daarom hechten wij in Doetinchem veel belang aan ondersteuning voor inwoners met financiële problemen. Met Wijkwerk nieuwe stijl leggen we de verantwoordelijkheid meer terug bij onze inwoners. Alleen als inwoners het zelf echt niet kunnen (regelen), mogen zij rekenen op de hulp van professionals. Maar daar staat wel iets tegenover. Als we de kwaliteit van onze woon- en leefomgeving in de toekomst willen behouden, moeten we ons er allemaal en samen voor inzetten. Dat noemen we wederkerigheid. Daarnaast beoogt Wijkwerk nieuwe stijl een brug slaan tussen de behoeften van onze inwoners en de ingewikkelde systeemwereld. Eén gezin, één handelingsplan, één aanpak is ons uitgangspunt. Om dit te kunnen realiseren moeten de inwoners weten waar ze iemand kunnen vinden, die hen helpt en ervan is als zij er zelf even niet uitkomen. Als professionals zorgen we voor nabijheid, willen we benaderbaar zijn en gaan we zonodig Eropaf, komen we uit ons eigen domein! Die professional is de buurtcoach: Een generalist, gaat eropaf, komt achter de voordeur in opdracht van de gemeente, kijkt wat er aan de hand is, kijkt wat er nodig is en wie daar evt. bij nodig zijn en gaat handelen (doet zoveel mogelijk zelf). Eén gezin, één handelingsplan, één aanspreekpunt/verantwoordelijke. De buurtcoach komt in beeld bij ondersteuningsbehoefte, op alle leefdomeinen. En is bij meervoudige problematiek de eerste ingang voor de ondersteuning die wordt geboden. Dus ook voor de ondersteuning aan inwoners met financiële problemen. Met ons armoedebeleid hebben we de mogelijkheid om inkomensondersteuning te bieden via verschillende inkomensondersteunende regelingen: de langdurigheidstoeslag, de bijzondere bijstand, kwijtschelding van gemeentelijke belastingen, de Meedoenregeling en de GemeentePolis. Maar als er sprake is van financiële problemen is inkomensondersteuning niet altijd voldoende. Vaak zijn er ook problemen op andere gebieden en ligt de oorzaak in het gedrag of in het ontbreken van voldoende (financiële) vaardigheden. Er is dan meer ondersteuning nodig. Die ondersteuning noemen we (integrale) schulddienstverlening. Landelijke ontwikkelingen en de komst van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening zijn aanleiding geweest om nieuw beleid te maken. Op 28 juni 2012 heeft de gemeenteraad het beleidsplan De kanteling van schuldhulpverlening naar Schulddienstverlening vastgesteld. Het belangrijkste doel van de kanteling is de uitvoering zo te kantelen dat participatie, eigen kracht en verantwoordelijkheid centraal staan zodat iedereen kan meedoen in de samenleving en de zelfredzaamheid wordt vergroot. Er wordt wat van de klant verwacht, het zet hem in zijn kracht! Het doel van de schulddienstverlening in Doetinchem is de participatie te bevorderen en maatschappelijke kosten te voorkomen. Om dat doel te bereiken wordt gerichte ondersteuning geboden aan inwoners die willen werken aan de financiële problematiek en daarin ondersteuning nodig hebben van de gemeente. 2
Behalve de beleidskaders is in het beleidsplan ook het ontwikkeltraject beschreven. Daarin hebben we beschreven wat we gaan doen om te komen tot een optimale werking van het beleidsplan en daarmee een effectieve schulddienstverlening. Het onderzoek naar de eigen stadsbank maakt daar onderdeel van uit. Maar ook het onderzoek naar de inzet van vrijwilligers en het project schuldhulpverlening en participatie. We zien een grote meerwaarde in de inzet van vrijwilligers. Met het PAD, WORLD en IJsselkring zijn we aan de slag om een ontwerp te maken waarbij vrijwilligers kunnen worden ingezet. Per januari 2013 geven we uitvoering aan het ontwerp. Het project schuldhulpverlening en participatie is afgerond. De uitkomsten zijn beschreven in de handreiking Schuldhulpverlening in bedrijf. De uitkomsten zijn voor ons aanleiding om schulddienstverlening te bieden aan werknemers met schulden via de werkgever. Samen met werkgevers, de afdelingen Werk en Inkomen (Werktop) en de afdeling Economie (SEC) gaan we dit in 2013 inhoud geven. 2. Hoe voeren wij het nu uit? Integrale schulddienstverlening is per 1 juli 2012 een wettelijke verantwoordelijkheid van de gemeente. Maar voor de gemeente Doetinchem is het niet nieuw om die verantwoordelijkheid te nemen. Al vanaf 1997 biedt de gemeente Doetinchem vanuit het Centraal Loket Schuldhulpverlening (CLS) integrale schulddienstverlening. Maatschappelijk werkers van IJsselkring en budgetconsulenten van het BAC waren werkzaam in het loket onder een coördinerende rol van de gemeente Doetinchem. Na verloop van tijd is gekozen om alleen maatschappelijk werkers van IJsselkring deel te laten uitmaken van het loket om een betere diagnose te kunnen stellen van de aanwezige problematiek bij de klant. In de praktijk bleek het moeilijk om vanuit de coördinatierol de regie te hebben over de uitvoering door IJsselkring. Vanaf 1 augustus 2010 voert de gemeente Doetinchem daarom zelf voor een groot gedeelte de schulddienstverlening uit. Inwoners die willen werken aan hun financiële problemen en daarin ondersteuning nodig hebben kunnen zich melden bij het Zorgplein van de gemeente Doetinchem. De klantmanagers van het team Financiële Ondersteuning gaan in gesprek met de klant. In het gesprek verhelderen zij de vraag van de klant voordat er over het aanbod wordt gesproken. Er wordt een voorzieningencheck uitgevoerd om te kijken of er mogelijkheden zijn het inkomen te vergroten met inkomensondersteuning. Er wordt onderzoek gedaan naar de financiële situatie en de oorzaken van de financiële problematiek. Met de uitkomsten van het onderzoek wordt samen met de klant een plan van aanpak opgesteld. Daarin is de ondersteuning beschreven die nodig is om te komen tot het gewenste resultaat. Als daarvoor hulpverlening nodig is dan wordt een maatschappelijke organisatie ingeschakeld (bijvoorbeeld MEE of IJsselkring). Zijn er financieel technische instrumenten nodig dan worden die ingezet (bijvoorbeeld via het BAC of bewindvoerder). De klantmanager blijft het plan van aanpak en de ondersteuning die daarvoor wordt ingezet regisseren en stuurt de klant of ketenpartner waar nodig bij om te borgen dat het resultaat wordt behaald (klantmanagement). Als het resultaat is behaald wordt nazorg geboden. Er wordt dan een vinger aan de pols gehouden om te kijken of de klant niet terug valt in het oude gedrag. De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering en inrichting van de schulddienstverlening. Maar er zijn meerdere organisaties die een rol hebben in het aanbod voor 3
schulddienstverlening. In het overzicht hieronder is beschreven welke diensten onderdeel uitmaken van het aanbod schulddienstverlening en door wie het wordt uitgevoerd. Onderdeel Meldpunt voor financiële problematiek Vraagverheldering, diagnose en beoordeling van de benodigde ondersteuning Budgetbeheer Bewindvoering Budgetcoaching (aanleren van vaardigheden voor gezond financieel gedrag) Schuldregelingen (ook verzoekschriften Moratorium en Wsnp) Wsnp-bewindvoering Kredietverstrekking Regievoering op het ingezette aanbod (Klantmanagement) Nazorg Wie voert uit Zorgplein Zorgplein BAC en budgetbeheerders (bijvoorbeeld Stichting IVB en Pactus) Bewindvoerders (bijvoorbeeld Stichting IVB en Pactus) IJsselkring (vanaf 1 januari 2013 aangeboden vanuit het Zorgplein *) BAC Stadsbank Arnhem Stadsbank Arnhem Zorgplein Zorgplein *Budgetcoaching De budgetcoach heeft een belangrijke rol in het aanbod bij financiële problemen. De coaching wordt nu door IJsselkring geboden vanuit het algemeen maatschappelijk werk. Zowel IJsselkring als wij hebben gemerkt dat de coaching beter dichtbij de overige financiële ondersteuning kan worden georganiseerd. En er een scheiding wordt gemaakt tussen de ondersteuning bij financiële problematiek en psychosociale problematiek. Daarom hebben we met IJsselkring afgesproken dat de budgetcoaching vanaf 2013 wordt aangeboden vanuit het Zorgplein. 3. Wat zijn de diensten die we onderzoeken? Dit onderzoek heeft tot doel te onderzoeken of het een meerwaarde heeft de diensten binnen de financiële ondersteuning zelf uit te voeren. Dat zijn de diensten die in het overzicht grijs zijn gearceerd. Hieronder zijn die diensten verder beschreven. Budgetbeheer Bij budgetbeheer, ook wel inkomensbeheer genoemd, wordt iemand aangesteld die het budget van de klant beheert. De beheerder ontvangt het inkomen en verzorgt de noodzakelijke betalingen zodat geen nieuwe schulden ontstaan. Doel is het voorkomen van nieuwe schulden, inzicht te krijgen in de vaste lasten en het geven van tijd om de klant nieuwe financiële vaardigheden aan te leren of afgeleerde vaardigheden weer op te pakken. De tijd die nodig is verschilt per klant. Net als de vorm. De ene klant ontvangt wekelijks leefgeld. Bij de andere klant worden alleen de vaste lasten doorbetaald. 4
Bewindvoering (beschermingsbewind) Bewindvoering is een beschermingsmaatregel voor mensen die zelf geen goede beslissingen kunnen maken, bijvoorbeeld door een verstandelijke beperking, verslaving of dementie. Het gaat dan om financiële beslissingen. Een persoon van wie de goederen onder bewind staan, laat de financiële beslissingen en het beheer van de financiën over aan de bewindvoerder. Wie onder bewind staat, blijft handelingsbekwaam. Voorlopige voorziening en moratorium Een voorlopige voorziening of moratorium is bedoeld om een afkoelingsperiode te bieden bij een dreigende afsluiting van gas, water en licht, woningontruiming of beëindiging van de zorgverzekering vanwege schulden. Als de rechter een van beiden uitspreekt heeft de klant samen met de schulddienstverlener zes maanden de tijd om bij het moratorium de minnelijke schuldregeling en bij de voorlopige voorziening de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) rond te krijgen. Deze mogelijkheid biedt rust om te komen tot de gewenste ondersteuning. Schuldregeling Om tot een oplossing te komen van de financiële problemen kan er een schuldregeling worden aangeboden. Er worden dan met schuldeisers afspraken gemaakt over de (gehele) aflossing van de schulden. Schuldeisers ontvangen een voorstel waarin de hoogte van de aflossing is beschreven. Soms is het nodig dat een rechter schuldeisers dwingt akkoord te gaan met het voorstel. In de periode van de regeling (in principe 3 jaar) wordt de aflossing van de klant uitbetaald aan de schuldeisers. Na een geslaagde regeling is de klant schuldenvrij. Wsnp Bewindvoering Als de rechter iemand toelaat tot de Wsnp, benoemt de rechter een bewindvoerder. Maar de Wsnp-bewindvoerder heeft een andere rol dan die van de normale bewindvoerder. De Wsnp-bewindvoerder ziet er op toe dat het traject van schuldsanering succesvol verloopt. En heeft naar alle partijen een onafhankelijke, neutrale rol en zorgt ervoor dat het schuldsaneringsproces volgens de regels verloopt. Kredietverstrekking Soms is het voor de schuldregeling nodig dat er een krediet (lening) wordt verstrekt. Met het geld dat beschikbaar komt worden de schulden (gedeeltelijk) afgelost. De klant lost vervolgens maandelijks af op de schuld. Deze kredieten worden nu verstrekt door de Stadsbank Arnhem. Maar ook als iemand extra geld wil kan de Stadsbank een lening verstrekken. Bijvoorbeeld als iemand een wasmachine wil kopen, maar daarvoor te weinig geld heeft. Gemeentelijke Stadsbanken (ook de Stadsbank Arnhem) hebben een specifieke taak. Zij verstrekken namelijk krediet aan mensen die niet of niet tegen de gebruikelijke voorwaarden geld kunnen lenen bij de commerciële banken. De Stadsbank Arnhem doet dat zonder winstbejag en zonder commercieel belang. Over de leningen is wel rente verschuldigd. 4. De keuze Het BAC heeft besloten de dienstverlening aan Doetinchem te beëindigen. De gemeente Arnhem is bezig met een grote reorganisatie vanwege bezuinigingen. Dat heeft een grote impact op de uitvoering. Zij maken daarom keuzes. Een van de keuzes is om de dienstverlening aan de gemeente Doetinchem te beëindigen. 5
Het BAC voert op dit moment voor verschillende gemeenten de schulddienstverlening uit. Dit zijn de gemeenten Doesburg, Doetinchem, Geldermalsen, Renkum, Rheden en Lingewaard. De gemeente Arnhem investeert op dit moment in het vergroten van de regionale samenwerking rondom de sociale agenda (bijvoorbeeld werk en re-integratie). De gemeenten Doetinchem en Geldermalsen behoren niet tot die samenwerking. Het BAC heeft besloten de dienstverlening aan de gemeenten Doetinchem en Geldermalsen te beëindigen. Het is voor het BAC namelijk niet mogelijk om daarnaast nog maatwerk te bieden aan gemeenten buiten het samenwerkingsverband. Het BAC streeft naar een snelle afbouw in 2013. Wij zijn met ze in gesprek over de overdracht. Het BAC wil ons (kosteloos) ondersteunen, zodat wij de dienstverlening zelf uit kunnen voeren. De ondersteuning bestaat uit formatie, maar ook uit praktische zaken zoals het overnemen van werkprocessen en formulieren. Afhankelijk van het besluit op dit voorstel kunnen we met het BAC verdere afspraken maken over de overdracht. We hebben dus de keuze om het zelf te gaan doen, of de diensten in te kopen bij een andere (markt) partij. Schulddienstverlening is een publieke taak. Moet je die taak dan in de markt zetten? 5. Zelf doen of uitbesteden? In de inleiding hebben we beschreven dat de meerwaarde niet concreet te onderbouwen is. Het gaat verder dan alleen een vergelijk tussen de kosten bij het zelf uitvoeren of uitbesteden. We willen winst behalen in de dienstverlening aan onze inwoners en eigen organisatie door de dienstverlening te optimaliseren en de dienstverlening efficiënter en effectiever te maken. Zodat we nog beter in staat zijn de belemmeringen om te participeren weg te nemen en maatschappelijke kosten te voorkomen. Daarvoor hebben we de meerwaarde getoetst aan: - Zorg nabij in wijk en dorp en het tegengaan van ingewikkeldheid - Regievoering - Doorgroei naar regionaal kennis- en dienstencentrum Zorg nabij in wijk en dorp en het tegengaan van ingewikkeldheid Als gemeente willen wij zorg en welzijn minder ingewikkeld aanbieden en nabij in wijken en dorpen. Het zorgstelsel is in ons land de afgelopen decennia extreem ingewikkeld geworden. Met wijkwerk nieuwe stijl brengen wij daar verandering in, samen met mensen en sociale netwerken in onze gemeente. De buurtcoaches zijn daar een onderdeel van. De buurtcoach herkent vroegtijdig problemen bij inwoners en voorkomt escalatie. Vanuit hun persoonlijke kracht gecombineerd met kennis en vaardigheden helpen zij kwetsbare burgers beter in hun kracht te komen. De buurtcoach is een generalist. Als er financiële problemen zijn en de klant die problemen niet binnen het eigen netwerk en met zijn eigen kracht kan oplossen wordt een specialist van het Zorgplein ingeschakeld. De ondersteuning van de klantmanager financiële ondersteuning maakt onderdeel uit van het handelingsplan van de buurtcoach en inwoner. De ene klant (of doelgroep) is de andere niet. De één heeft net wat meer of andere ondersteuning nodig dan de ander. Daarom is maatwerk nodig. Met inkoopafspraken of een standaard pakket aan diensten is het niet altijd mogelijk dat maatwerk te bieden. 6
Het tegengaan van ingewikkeldheid is beter te regelen als één organisatie die dienstverlening aanbiedt. Door zelf verantwoordelijk te zijn voor de uitvoering kunnen we het minder ingewikkeld maken. En optimaliseren onze dienstverlening aan onze inwoners: - We anticiperen zelf op de wacht- en doorlooptijden. - We voorkomen onnodige overlap in werkzaamheden. - Er zijn minder overdrachten. - Klanten hoeven niet op verschillende plekken gegevens in te leveren. - We zijn beter in staat maatwerk te bieden, dan wanneer een standaard pakket wordt ingekocht bij een (commerciële) organisatie. - We optimaliseren de dienstverlening en monitoren die met het klanttevredenheidsonderzoek. - Als we zelf de dienstverlening gaan doen, hoeven we niet aan te besteden. Daarmee zijn we geen tijd kwijt aan de procedure, het opstellen van contracten en het beheer daar van. Regievoering De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening legt de verantwoordelijkheid voor de opzet en vormgeving en de regie van de schulddienstverlening bij de gemeente. De regierol is belangrijk om samenhang te waarborgen in de aanpak om de klant te ondersteunen bij financiële problemen. Er wordt voorkomen dat organisaties langs elkaar heen werken en uitsluitend bezig zijn om hun aspect van het probleem op te lossen, zonder aandacht te hebben voor de problematiek als geheel. De gemeente Doetinchem neemt en wil de rol als regievoerder. Doetinchem is ook een centrumgemeente, waardoor de regierol goed mogelijk is. Uiteraard in nauwe afstemming met andere organisaties die bij de schulddienstverlening betrokken zijn. De gemeente voert regie richting ketenpartners en zorgt voor een integrale werkwijze met als uitgangspunt 'één klant, één plan' waarbij er optimale afstemming nodig is. Regievoering is dus erg belangrijk binnen de integrale schulddienstverlening. Regievoering richting BAC, bewindvoerders, budgetbeheerders Met het BAC bestaat al jaren een samenwerking, vanuit een inkoopconstructie. In die periode zijn er veel afspraken gemaakt om de uitvoering door het BAC te laten plaatsvinden volgens de visie van de gemeente Doetinchem. De afspraken werden door het BAC onvoldoende nagekomen, ondanks het gevoerde contractmanagement. Telkens weer zijn de afspraken besproken en zou er uitvoering aan worden gegeven. Ondanks deze inzet en het in gebreke stellen heeft het helaas niet geleid tot het goed nakomen van de gemaakte afspraken. Was er bij het BAC nog enige regievoering door de inkoopconstructie, bij bewindvoerders en budgetbeheerders zijn er weinig mogelijkheden om regie te voeren. Er zijn meerdere bewindvoerders en budgetbeheerders die hun diensten aanbieden aan inwoners van de gemeente Doetinchem. Zij hebben een eigen bedrijfsfilosofie. De ervaringen over de uitvoering zijn wisselend. Landelijk is er veel discussie over foute budgetcoaches en bewindvoerders die zich storten op de snel groeiende markt van mensen met financiële problemen en die daardoor juist nog verder in de schulden raken. Daar zijn ook Kamervragen over gesteld. Bij bewindvoering is er nog sprake van een (beperkte) toetsing over de uitvoering door de Rechtbank. Bij budgetbeheer ontbreekt dat toezicht volledig. 7
Verschillende belangen Er zijn verschillen in de belangen van de gemeente, budgetbeheerders en bewindvoerders. De gemeente wil inwoners ondersteunen om financieel zelfredzaam te worden. Wij investeren in de zelfredzaamheid van onze inwoners door ze voldoende (financiële) competenties aan te leren. Inwoners kunnen dan gezond financieel gedrag tonen en actief meedoen aan de maatschappij. Daarmee beperken we de kans op herhaling. Bewindvoerders en budgetbeheerders kunnen deze belangen delen, maar voeren de taken in eerste instantie uit om geld te verdienen. Wat is voor hen de meerwaarde om de klant te ondersteunen naar financiële zelfredzaamheid, zodat de klant het beheer over hun inkomen zelf kan verzorgen en geen gebruik meer hoeven maken van budgetbeheer of bewindvoering? Doorgroei naar regionaal bureau voor financiële ondersteuning De gemeente Doetinchem is het centrum van de Achterhoek. Vanwege onze centrumfunctie hebben we ook op het gebied van zorg veel aanbod in Doetinchem. Het Zorgplein heeft de ambitie om door te groeien naar een regionaal bureau voor financiële ondersteuning. De ambitie past in de zoektocht naar (regionale) gemeentelijke samenwerking. Als er een compleet aanbod aan ondersteuning kan worden ingezet voor inwoners in deze regio, kan dat ten goede komen aan de (regionale) samenwerking. Andere gemeenten kunnen dan (op termijn) een breed aanbod van diensten afnemen bij de gemeente Doetinchem. Of een vergaande samenwerking is mogelijk. Op dit moment zijn we bezig om vrijwilligers in te zetten als aanvulling op het bestaande aanbod bij financiële problemen. De vrijwilliger deelt de visie van de gemeente om de klant te bevorderen naar zelfredzaamheid. Om gezamenlijk tot dat resultaat te komen is een goede afstemming nodig tussen de klant, vrijwilliger en professional. Door als gemeente zelf die professional te zijn kunnen we die afstemming beter bereiken. De groep werkenden met financiële problemen neemt toe. Die problemen zorgen voor een lagere productiviteit van de werknemer en kunnen oorzaak zijn van uitval of ontslag. Wij springen in op deze ontwikkeling. We hebben samen met vier andere gemeenten meegewerkt aan het project Schuldhulpverlening in bedrijf. Het doel van het project is gemeenten en werkgevers te ondersteunen rond werknemers met problematische schulden. Het project is afgerond met een handreiking. De uitkomsten (werknemers zijn 20% minder productief, vaker ziek of worden ontslagen) geven aanleiding om de schulddienstverlening aan werkgevers te implementeren. Daarvoor is een aanbod op maat nodig voor werkgevers. Die kunnen we beter bieden als we zelf verantwoordelijk zijn voor de uitvoering. Die dienstverlening op maat (bijvoorbeeld bereikbaarheid in de avonden of op locatie) is moeilijk in te kopen. Wij zoeken hierin de verbinding en samenwerking met het Sociaal Economisch Contract. Financieel De uitgaven vanuit de bijzondere bijstand voor de kosten van bewindvoering en budgetbeheer stijgen. Dat is een landelijke trend, maar ook in Doetinchem is de stijging merkbaar. In 2011 is 138.000 aan bijzondere bijstand verstrekt voor de kosten van bewindvoering en budgetbeheer. In 2012 wordt een uitgave verwacht van 225.000. Een stijging dus van 87.000. De verwachting is dat deze uitgaven verder stijgen. De duur van de ondersteuning vanuit de bijzondere bijstand voor deze kosten is vaak lang. Zo lang de inwoner (of de hulpverlener) geen aanleiding ziet het bewind via de rechter te beëindigen, loopt de bewindvoering en ook de bijzondere bijstand hiervoor door. De gemeente Doetinchem heeft zeer beperkt grip op de omvang (inwoners worden zowel door 8
het Zorgplein als door externen en ketenpartners aangemeld). Het anders inrichten van de financiële ondersteuning maakt het mogelijk meer grip te krijgen op de kosten. We hebben dan namelijk de mogelijkheid om verschillende vormen van budgetbeheer in te richten. En kunnen daarin meenemen dat klanten met een hoger inkomen een eigen bijdrage betalen. 6. Wat stellen we voor? Onze conclusie is dat het een meerwaarde heeft om meer te doen op het gebied van de financiële ondersteuning. Het komt tegemoet aan de visie en de uitgangspunten van deze gemeente. Vooral nu de dienstverlening door het BAC wordt beëindigd, moeten we een keuze maken. Die keuze is gaan we het zelf doen, of gaan we het inkopen bij een andere externe partij, bijvoorbeeld de Stadsbank Oost Nederland. Zorg nabij, het tegengaan van ingewikkeldheid, regievoering (op kosten en uitvoering) en de doorgroei naar een regionaal kennis- en dienstencentrum regionale samenwerking, zijn de argumenten om het zelf te gaan doen. En in de regio hebben meerdere gemeenten besloten (een gedeelte van) de dienstverlening zelf uit te voeren en niet meer uit te laten voeren door de Stadsbank Oost Nederland. We stellen dus voor om meer te gaan doen. Maar ons voorstel is om nog niet alles te doen. Wat gaan al wel doen: - Diensten die we nu inkopen bij het BAC - Budgetbeheer en bewindvoering Dat betekent dat we voorstellen om nog niet de diensten te gaan uitvoeren die nu door de Stadsbank Arnhem worden geboden; - Wsnp-bewindvoering - Kredietverstrekking: Geen Wsnp-bewindvoering De Wsnp-bewindvoerder heeft een hele andere rol dan een normale bewindvoerder. Als de rechter iemand toelaat tot de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen, benoemt de rechter een Wsnp-bewindvoerder. De bewindvoerder ziet er op toe dat het traject van schuldsanering succesvol verloopt. De bewindvoerder heeft naar alle partijen een onafhankelijke, neutrale rol en zorgt ervoor dat het schuldsaneringsproces volgens de regels verloopt. Doordat wij de klant ondersteunen in het traject, ontbreekt de neutrale en onafhankelijke rol. Vanwege de functiescheiding is het niet logisch en niet gewenst om zelf deze dienst uit te voeren. (nog) Geen kredietverstrekking We zien de meerwaarde om zelf kredieten te verstrekken. De dienstverlening kan dan worden ingericht volgens onze uitgangspunten, zoals is beschreven in het vorige hoofdstuk. Maar ook bijvoorbeeld door meer aandacht te besteden aan de risico s van lenen (preventie). En als we het zelf gaan doen, kunnen wij zelf het rentepercentage vaststellen. Maar sociale kredietverstrekking is een vak apart en is van een andere orde dan de andere diensten die we uitvoeren bij de financiële ondersteuning. Bij het verstrekken van leningen heb je (ook als gemeente) te maken met veel verplichtingen en voorwaarden die gelden voor banken en financiële instellingen. Daarvoor moet flink worden geïnvesteerd in de organisatie met opleiding, kwalificaties, veiligheid, reglementen en computersystemen. Voordat wij u voorstellen om ook kredietverstrekking aan te bieden willen we onderzoeken wat die 9
investering kost. En onderzoeken we waar het omslagpunt zit om het kostendekkend te laten zijn. Op basis van de uitkomsten stellen we voor om het wel of niet zelf te gaan doen. 7. Financiële gevolgen van het voorstel Als we meer zelf gaan doen, betekent dat wat voor onze organisatie. In dit hoofdstuk is beschreven wat de kosten zijn om goed uitvoering te geven aan het voorstel. Uitbreiden formatie Uitbreiding van diensten betekent ook uitbreiding van de formatie. We hebben berekend welke formatie nodig is om zelf de diensten uit te voeren. Dienstverlening BAC Bij de berekening hebben we gebruik gemaakt van de normtijden die de Nvvk en het BAC gebruiken. normtijd normtijd Prognose 2012 Nvvk Uren BAC Uren schuldregeling 77 9 693 9 693 hercontrole 110 4 440 4,1 451 Wsnp verklaring 66 3 198 3,4 224,4 Budgetbeheer 140 19 2660 18 2520 Totale uren 3991 3888,4 Fte (1375 uur) 2,90 2,83 We betalen nu een te lage prijs voor de uitvoering door het BAC. De kosten zijn voor 2012 begroot op 185.000 en blijven hiermee binnen het begrotingsbudget. Realiteit is dat het BAC fors inlevert op de vergoeding die zij in rekening brengen. Dit is enerzijds het gevolg van de gekozen afrekenconstructie voor 2012. Anderzijds doordat zij geen btw in rekening kunnen brengen omdat verzuimd is dit in het contract op te nemen. In 2013 gaat het BAC een andere afrekenconstructie toepassen. De kosten worden in rekening gebracht via een urenregistratie. Ze gaan een uurloon rekenen van 80,- per uur excl. btw. Op basis van de normuren prognose 2012, die in het overzicht hierboven is gemaakt komen de kosten uit op 377.000 inclusief btw. Uit het overzicht blijkt dat er ca, 3 Fte nodig is om de diensten die we nu inkopen bij het BAC zelf uit te voeren. Een van de argumenten om het zelf te gaan doen is het tegengaan van ingewikkeldheid. Deze winst mag vooral de klant toegerekend worden. Maar de verwachting is dat ook onze organisatie winst behaalt ten gevolge van meer efficiëntie. Er kunnen meerdere verbindingen worden gelegd in de uitvoering. Daarom mag ook op termijn (na het opstarten en inrichten) een besparing worden verwacht op de uitvoering. We stellen daarom voor om de formatie vanuit een flexibele schilconstructie in te huren. De kosten van de benodigde formatie proberen wij te dekken uit de huidige begroting voor de kosten van het BAC, 185.000. Als er extra dekking nodig is, dan wordt die dekking gezocht binnen het budget voor het minimabeleid. Budgetbeheer en bewindvoering De benodigde formatie die nodig is om budgetbeheer (voor niet BAC-klanten) en bewindvoering uit te voeren is moeilijker vast te stellen. 10
Het aantal klanten dat gebruik maakt van bewindvoering en budgetbeheer en daarvoor bijzondere bijstand ontvangt neemt flink toe. In 2011 ontvingen 100 mensen bijzondere bijstand hiervoor en waren de uitgaven bijzondere bijstand 138.000. In 2012 ontvingen 150 mensen hiervoor bijzondere bijstand en zijn de uitgaven geprognosticeerd op 225.000. Een toename van 50 klanten en een stijging van 87.000 voor 2012 in de kosten. Doel is nu om de gelden bijzondere bijstand voor budgetbeheer en bewindvoering door externen van de nieuwe instroom 2013 in te zetten voor eigen formatie budgetbeheer en bewindvoering. De kosten voor de nieuwe instroom in de bijzondere bijstand kunnen worden aangewend voor dekking van de benodigde formatie. Dat kan echter niet bij aanvang. We weten namelijk niet hoeveel inwoners straks gebruik gaan maken van onze diensten. De normtijd voor het budgetbeheer bedraagt 19 uur en voor bewindvoering 24 uur (normtijd Nvvk). Met 1 FTE kunnen we daarom voor ruim 30 inwoners de bewindvoering verzorgen en voor ruim 30 inwoners budgetbeheer. We stellen een overgangsregeling voor een periode van 1 jaar. We ontrekken middelen ( 65.000,-) uit het budget voor het minimabeleid voor het opstarten en inrichten van budgetbeheer en bewindvoering. Het streven is om na dit jaar voldoende instroom te hebben van nieuwe klanten en uitstroom en/of overstap te hebben gerealiseerd van klanten die nu een vergoeding voor deze diensten ontvangen via de bijzondere bijstand. We verwachten de omzetting binnen het bestaande budget minimabeleid te kunnen opvangen. Lidmaatschap Nvvk De brancheorganisatie voor organisaties die werkzaam zijn op het gebied van sociale kredietverlening, schulddienstverlening, budgetbeheer en bewindvoering heet Nvvk (Nederlandse vereniging voor volkskredieten). Het lidmaatschap van de NVVK geldt steeds meer als kwaliteitsstandaard. Klanten, maar vooral schuldeisers vragen er om. De NVVK bundelt de krachten van ruim 90 leden waardoor zij in staat zijn kwalitatief hoogwaardige dienstverlening aan te bieden gericht op het voorkomen of oplossen van schulden. Het BAC is lid van de Nvvk, waardoor er geen reden voor Doetinchem was om lid te worden. Maar nu we de dienstverlening zelf gaan doen stellen wij voor om lid te worden. Waarom? De Nvvk: - Deelt kennis door het verzamelen, ordenen en beschikbaar stellen van relevante informatie. - Heeft verschillende werkgroepen, waarin leden ruimte wordt geboden om met elkaar expertise te delen. - Ontwikkelt beleid door actuele ontwikkelingen te vertalen naar de werkvloer en vice versa. - Lobbyt door de belangen van de leden te behartigen bij de politiek en beleidsmakers. - Maakt afspraken door leden en partners bij elkaar te brengen om efficiëntere en effectievere dienstverlening te bieden, bijvoorbeeld door het afsluiten van convenanten. Voordat we volledig lid zijn, worden we voor een periode van 1½ jaar aspirant lid. In die tijd beoordeelt de Nvvk of wij voldoen aan de eisen die zij stellen. Dat betekent dat ook onze dienstverlening wordt getoetst. Daar kunnen wij en onze inwoners voordeel mee doen. De kosten voor het lidmaatschap bedragen voor Doetinchem 7.900,-. Maar als startende gemeente verwachten we dat de kosten niet opwegen tegen de kennis en kunde waarop we een beroep kunnen doen. 11
Voorstel: 1. We stellen vast dat het een meerwaarde kan hebben om zelf meerdere diensten uit te voeren op het gebied van financiële ondersteuning 2. We breiden de diensten op het gebied van financiële ondersteuning uit met de diensten die we nu inkopen bij het BAC, aangevuld met budgetbeheer en bewindvoering. 3. We gaan de diensten die nu door de Stadsbank Arnhem worden aangeboden (kredietverstrekking en Wsnp-bewindvoering) nog niet zelf uitvoeren. 4. In 2013 voeren we een nader onderzoek uit naar de kosten van de investering in de organisatie die we maken als we zelf kredieten gaan verstrekken en onderzoeken wanneer de dienstverlening kostendekkend is. Op basis van de uitkomsten stellen we voor om kredietverstrekking wel of niet zelf te gaan doen. 5. We worden lid van de Nvvk, de brancheorganisatie voor sociale kredietverlening en schuldhulpverlening. 6. We stellen voor om deze uitbreiding van diensten budget neutraal in te regelen binnen het huidige budget voor het minimabeleid. 7. We betrekken de Sociale Raad bij de verdere implementatie van dit voorstel. 12