INHOUDSTAFEL DEEL 1. ALGEMENE SITUERING VAN HET BEWIND Waarom bewind? 5 1. Preventief 5 2. Curatief 5 Evolutie, krachtlijnen en doelstellingen 7 1. Evolutie 7 2. Krachtlijnen van het globale beschermingsstatuut 9 3. Doelstellingen van de wet op het bewind 14 3.1. Bescherming van de persoon en het vermogen 14 3.2. Welzijn van de beschermde persoon 16 De buitengerechtelijke bescherming 19 1. Soorten wettelijke beschermingsmaatregelen 19 1.1. De buitengerechtelijke bescherming (afdeling 2 van de wet) 19 1.2. De rechterlijke bescherming (afdeling 3 van de wet ) 19 1.3. Wettelijke beschermingsregelingen anders dan krachtens de bewindswet 20 2. Voorwaarden voor buitengerechtelijke bescherming 23 2.1. Algemeen 23 2.2. De te beschermen personen 26 3. Stappen tot buitengerechtelijke bescherming 32 3.1. Eerste stap: bestaan van een schriftelijke lastgevingsovereenkomst 32 3.2. Tweede stap: registratie van de lastgevingsovereenkomst 35 3.3. Derde stap: uitvoering van de buitengerechtelijke bescherming 36 3.4. Vierde stap: beëindiging van de buitengerechtelijke bescherming 44 DEEL 2. INSTELLING VAN HET BEWIND Definities 53 Grondvoorwaarden 55 1. Meerderjarigheid 55 2. Onmogelijkheid zelf/zelfstandig zijn belangen te behartigen 55 3. Wegens de gezondheidstoestand 55 4. Indien noodzakelijk voor de bescherming van zijn belangen 56 5. De bestaande wettelijke of buitengerechtelijke bescherming volstaat niet 56 Aanvraag tot bewind 61 1. Formele voorwaarden 61 III
1.1. Verzoek 61 1.2. Geneeskundige verklaring 66 1.3. Attest van woonplaats 71 2. Bevoegde rechter 71 3. Taal 74 Hoofdstuk 4. Behandeling van de aanvraag 77 1. Onderzoek van het verzoek 77 2. Beschikking 80 2.1. Motiveringsplicht 80 2.2. Beslissing over de bekwaamheid 80 2.3. Aanwijzing van de voorlopige bewindvoerder 86 2.4. Kennisgeving van de beschikking 99 2.5. Uitvoerbaarheid van de beschikking 100 2.6. Bekendmaking van de aanwijzing van de voorlopige bewindvoerder 100 3. Rechtsmiddelen 101 3.1. Verzet en hoger beroep 101 3.2. Derdenverzet 103 DEEL 3. DE BEWINDVOERDER Aard en omvang van de taak van de bewindvoerder 113 1. Het gerechtelijk mandaat 113 2. De opdracht van bijstand over de persoon/goederen 115 3. De opdracht van vertegenwoordiging over de persoon/goederen 116 4. De deontologie van de bewindvoerder 118 5. Beroepsgeheim en discretieplicht 119 Van maatwerk naar efficiency 123 Eerste handelingen van de bewindvoerder 125 1. Probleemstelling 125 2. Wat de bewindvoerder zelf betreft 126 2.1. Aandachtig de beschikking lezen 126 2.2. Aanvaarding van de aanwijzing 128 2.3. Eigen verzekering 130 2.4. Opstellen van de door de vrederechter geëiste waarborgen 130 3. Wat de bewindvoering betreft 130 3.1. Het dossier ter griffie raadplegen 130 3.2. De beschikking betekenen als de beschermde persoon geen partij is 131 3.3. Een bankrekening t.n.v. de beschermde persoon openen of ter beschikking hebben 131 3.4. De beschermde persoon en diens vertrouwenspersoon ontmoeten 132 3.5. Alle personen ontmoeten die informatie kunnen verschaffen 133 3.6. Zorgen voor het leefgeld 135 3.7. De woning bezoeken 135 IV Kluwer
3.8. Alle voorwerpen van waarde opsporen en in veiligheid brengen 135 3.9. Nagaan of de goederen en de verantwoordelijkheid behoorlijk verzekerd zijn 136 3.10. Alle bekende schuldenaars en schuldeisers aanschrijven 136 3.11. De lasthebbers opzoeken en verantwoording vragen 136 3.12. Het registratiekantoor aanschrijven 138 3.13. De Belgische Vereniging der Banken (BVB) aanschrijven 138 3.14. Het opsporen van dubieuze handelingen die verricht zijn voordat de gerechtelijke beschermingsmaatregel gevolgen had 139 3.15. Een beschrijving opmaken van de leefsituatie van de beschermde persoon 139 3.16. Een beschrijving opmaken van de te beheren goederen 140 3.17. Het openen van kluizen 140 3.18. In het algemeen 141 Hoofdstuk 4. Het eerste verslag 143 1. Het belang van het eerste verslag 143 2. De inhoud 143 2.1. De door de Koning opgestelde modellen 143 2.2. De leefsituatie van de beschermde persoon 144 2.3. De vermogenstoestand 144 2.4. Het inkomen 145 2.5. Bijkomende informatie 146 2.6. De bij te voegen stukken 146 3. De vorm 146 4. De termijn 147 5. Aan wie moet het verslag worden opgestuurd? 147 5.1. De vrederechter, de beschermde persoon, de vertrouwenspersoon 147 5.2. Ontslag van overzending 148 Hoofdstuk 5. De uitvoering van de taak van dag tot dag 149 1. Noodzaak van de organisatie van de bewindvoering 149 1.1. Maatwerk, noden van de beschermde persoon en efficiency 149 1.2. De specifieke bevoegdheden in elk bewind 149 1.3. Interne organisatie 150 1.4. Extern: afspraken met de beschermde persoon en diens omgeving 151 1.5. Goede verstandhouding met de andere bewindvoerder(s) 152 2. De handelingen die betrekking hebben op de persoon 153 2.1. Een doordacht en open beleid ten aanzien van de persoonlijkheidsrechten van de beschermde persoon 153 2.2. De keuze van de verblijfplaats 154 2.3. De medische verzorging 158 2.4. De andere verzorging 159 3. Het beheer van inkomsten en uitgaven 160 3.1. Een snel en efficiënt beheer 160 3.2. Het innen van de inkomsten 160 3.3. Besteding van de inkomsten aan onderhoud, verzorging en welzijn en sommen ter beschikking stellen van de beschermde persoon 161 V
4. Een gescheiden beheer van de goederen (art. 499/3 BW) 165 4.1. Tussen de bewindvoerder en de beschermde persoon 165 4.2. Tussen de beschermde persoon en diens echtgenoot 166 5. Andere rechtshandelingen 167 5.1. Vertegenwoordiging van de beschermde persoon in alle rechtshandelingen of proceshandelingen voor zover deze handelingen onder de gerechtelijke beschermingsmaatregel vallen 167 5.2. Inachtneming van de van toepassing zijnde wetgeving 168 5.3. Beheren van onroerende goederen 168 5.4. Buitensporige uitgaven 170 5.5. Belastingaangifte 170 6. Maatregelen wat de persoon betreft 171 6.1. Bescherming van de persoon 171 6.2. Trouwen, wettelijk samenwonen, scheiden en beëindigen van de wettelijke samenwoning 171 6.3. Maatregelen t.o.v. echtgenoten of samenwonenden en hun kinderen 175 Hoofdstuk 6. De machtiging 177 1. Algemeen 177 2. De machtigingen in verband met de persoon 179 2.1. Algemeen 179 2.2. De machtigingbehoevende handelingen 180 3. De machtigingen in verband met de goederen 182 3.1. Algemeen 182 3.2. De machtigingbehoevende handelingen 183 4. De machtiging op verzoek van de beschermde persoon 222 5. De sanctie bij gebrek aan machtiging 224 5.1. Handelingen gesteld door de bewindvoerder zonder machtiging of in strijd met de voorwaarden 224 5.2. Handelingen gesteld door de beschermde persoon zonder vereiste machtiging 225 6. De procedure bij een verzoek tot machtiging 226 6.1. Bevoegdheid 226 6.2. Het verzoek tot machtiging uitgaande van de bewindvoerder 226 6.3. Het verzoek tot machtiging gaat uit van de beschermde persoon 228 6.4. Rechtsmiddelen 229 Hoofdstuk 7. Het periodiek verslag 231 1. Inleiding 231 1.1. Begrip 231 1.2. Het doel van het verslag 231 2. De inhoud 232 2.1. De wettelijke vereisten 232 2.2. De andere gegevens dan het wettelijk minimum 234 3. De bestemmelingen van het verslag 236 4. De datum van verslaggeving 237 5. Verslag, goedkeuring en rekening en verantwoording 238 6. De kwijting van de bewindsrekeningen tijdens het bewind 239 VI Kluwer
Hoofdstuk 8. De bezoldiging van de voorlopige bewindvoerder 241 1. Algemeen 241 2. De eigenlijke bezoldiging 243 3. De gemaakte kosten 249 4. Buitengewone ambtsverrichtingen 251 Hoofdstuk 9. Einde en wijziging van de opdracht van de bewindvoerder 257 1. Einde van de opdracht 257 2. Wijziging van de opdracht van de bewindvoerder (art. 496/7 BW) 258 3. Publicatie in het Belgisch Staatsblad 259 4. Dossier (art. 499/22 BW) 259 5. Geen geldige overeenkomsten (art. 499/18 BW) 259 Hoofdstuk 10. Het eindverslag 261 1. Probleemstelling 261 2. De procedures wat betreft vertegenwoordiging 263 2.1. Wat betreft de bewindvoering over de goederen 263 2.2. De speciale regelgeving betreffende het eindverslag van de bewindvoerder over de goederen in geval van overlijden van de beschermde persoon 265 2.3. Wat betreft de bewindvoerder over de persoon 267 3. Wat betreft het eindverslag van de bewindvoerder bij bijstand 268 4. Wat betreft de bewindvoering van de ouders 268 Hoofdstuk 11. Aansprakelijkheden en verzekering 271 1. Aansprakelijkheid van de voorlopige bewindvoerder 271 1.1. Principes 271 1.2. Handelingen gesteld in de uitoefening van zijn opdracht 271 1.3. Buitencontractuele en strafrechtelijke aansprakelijkheid jegens derden 274 1.4. Pluraliteit van bewindvoerders 274 1.5. Aansprakelijkheid van derden 274 1.6. Einde van de aansprakelijkheid 275 2. Verzekering voor beroepsaansprakelijkheid 275 DEEL 4. DE BESCHERMDE PERSOON De verklaring van voorkeur 281 De beschermde persoon tijdens de procedure van aanstelling van een bewindvoerder 285 De gevolgen van de beschermingsmaatregel m.b.t. de onbekwaamheid van de beschermde persoon 287 1. De gezondheidstoestand van de beschermde persoon - verkwisting 287 VII
2. De draagwijdte van de handelingsbekwaamheid 289 3. De onbekwaam verklaarde beschermde persoon kan in een aantal gevallen toch zelf handelen mits machtiging van de vrederechter 291 4. Het standpunt van de onbekwame beschermde persoon zal worden gevraagd, voor zover hij daartoe in staat is 292 5. Een derde beslist in de plaats van de onbekwame beschermde persoon 292 6. De vrederechter kan de beschermde persoon onbekwaam verklaren voor een aantal handelingen welke zo persoonlijk zijn dat niemand in zijn plaats kan beslissen 293 7. Bijzondere gevallen 293 8. Sanctie bij handelingen gesteld door de beschermde persoon in strijd met zijn bekwaamheid 294 Hoofdstuk 4. De rechten van de beschermde persoon in het kader van het verloop van het bewind 297 1. Algemeen 297 2. Het recht op regelmatig overleg 297 3. De mededeling van de verslagen aan de beschermde persoon 298 4. Het recht van de beschermde persoon om te worden gehoord 298 5. De toegang tot het administratief dossier (art. 1253 Ger.W.) 299 6. Het recht om een vertrouwenspersoon aan te wijzen 299 7. De beschermde persoon kan de vervanging vragen van de bewindvoerder 300 8. De beschermde persoon kan de nietigheid vorderen van de rechtshandeling die is tot stand gekomen in strijd met de bepalingen van de wet 300 9. De beschermde persoon kan de beëindiging vragen van de rechterlijke beschermingsmaatregel 301 DEEL 5. DE VERTROUWENSPERSOON 1. Algemeen 307 2. De definitie van vertrouwenspersoon 309 3. De aanstelling van de vertrouwenspersoon 309 3.1. De verklaring van voorkeur 310 3.2. De homologatie van de aanwijzing van de vertrouwensperso(o)n(en) 312 4. De beëindiging van de taak van vertrouwenspersoon 314 5. Onverenigbaarheden 314 6. De opdracht van de vertrouwenspersoon 315 7. De aansprakelijkheid van de vertrouwenspersoon 317 DEEL 6. DE ROL VAN DE VREDERECHTER 1. Algemene beschouwingen 323 1.1. De klassieke rol van de rechter herzien 323 1.2. De inschatting van het belang van de beschermde persoon 325 2. De afbakening van de rol van de vrederechter en van die van de bewindvoerder ten opzichte van elkaar 327 2.1. Het beheer en de vertegenwoordiging van de bewindvoerder 327 2.2. De machtigingen verstrekt door de vrederechter 329 2.3. De controle 329 2.4. Overleg 330 3. De vrederechter als wettelijk arbiter of scheidsrechter 331 4. Toegang verlenen tot het dossier voorzien in artikel 1253/1, 2 Ger.W. 333 5. De motivering van de beslissingen 334 VIII Kluwer
5.1. De door de wetgever voorziene verplichting 334 5.2. De motivering en het recht op privacy 337 6. De strekking van de onbekwaamheid 337 7. De keuze van de bewindvoerder 340 7.1. De criteria 340 7.2. Opstellen van een lijst van professionele bewindvoerders 345 7.3. Regelmatig overleg buiten de dossiers 345 8. De machtigingen 345 8.1. Tegenstelling van belangen 345 8.2. Het inwinnen van alle dienstige inlichtingen 346 8.3. Het horen van de beschermde persoon en van de bewindvoerder 347 8.4. De naleving van de machtigingen 347 9. De controle 347 9.1. De kennisname van de verslagen 347 9.2. De boekhoudkundige controle 348 9.3. Het aanstellen van een boekhouder 349 9.4. Het inwinnen van inlichtingen 350 9.5. De omvang en de gevolgen van de controle 350 10. Bevoegdheid inzake rekening en verantwoording 351 10.1. Tips om fraude te voorkomen 352 10.2. Alarmsignalen 354 11. De ambtshalve procedures 355 11.1. De buitengerechtelijke bescherming 355 11.2. Het nemen van een beschermingsmaatregel 356 11.3. De aanstelling van een lasthebber of van een bewindvoerder ad hoc 357 11.4. De vervanging van de bewindvoerder die zijn opdracht niet aanvaardt 357 11.5. De evaluatie van de beschermingsmaatregel. 358 11.6. Vervanging, wijziging en einde opdracht van de bewindvoerder 358 11.7. De verlenging van de taak van de bewindvoerder 359 11.8. Het aanwijzen van een vertrouwenspersoon en het ten einde stellen van de functie van de vertrouwenspersoon 359 11.9. Het verwijzen van het dossier van het bewind naar een ander kanton 360 12. De houding van de vrederechter en de procedure ten gronde 360 13. Het opstellen van formulieren en barema s 361 14. Briefwisseling 361 DEEL 7. ROL VAN DE GRIFFIER Wettelijke taken 367 1. Buitengerechtelijke bescherming 367 2. Verklaring van voorkeur inzake bewindvoerder 368 3. Rechterlijke bescherming 369 3.1. Oproepingen 369 3.2. Kennisgevingen en bekendmakingen 372 3.3. Administratief dossier 373 Algemene functionele taken 375 IX
1. Bijstand aan de vrederechter 375 2. Onthaalfunctie 375 Opgedragen taken 377 DEEL 8. SOCIAAL RECHT Inleiding 383 Algemeen 387 1. Voorafgaande opmerkingen 387 2. Het begrip "sociaal verzekerde" De wet van 11 april 1995 tot invoering van het "Handvest" van de sociaal verzekerde 387 3. De initiatieven van de beschermde persoon 389 4. Het oproepen van de beschermde persoon 392 5. De kennisgeving van de beslissing 393 De tegemoetkoming aan personen met een handicap 397 1. De gerechtigden 397 2. Het indienen van de aanvraag 398 2.1. De (nog niet) beschermde persoon geniet geen uitkering, is jonger dan 65 jaar en is ouder dan 21 jaar 399 2.2. De (nog niet) beschermde persoon geniet geen uitkering maar is ouder dan 65 jaar 400 3. De administratieve procedure 400 4. De aanvraag tot herziening 403 5. De tegemoetkomingen 405 5.1. De inkomensvervangende tegemoetkoming 405 5.2. De integratietegemoetkoming 406 5.3. De tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden 407 5.4. De sociale en fiscale voordelen 408 Hoofdstuk 4. De tussenkomsten van het Vlaams agentschap voor personen met een handicap 411 1. De gerechtigden 411 2. De aanvraag en de procedure 411 3. De tussenkomst van het Vlaams Fonds 412 4. Andere voorzieningen van het Vlaams agentschap 413 4.1. Persoonlijke-assistentiebudget (PAB) 413 4.2. Persoonsgebonden Budget (PGB) 413 4.3. Persoonsvolgende Financiering (PVF) 413 Hoofdstuk 5. De rustpensioenen en de inkomensgarantie voor ouderen 415 1. De gerechtigden 415 2. Het indienen van de aanvraag 417 X Kluwer
3. De belangrijkste gegevens 418 4. De uitbetaling 419 Hoofdstuk 6. De zorg- en invaliditeitsverzekering 421 1. De tussenkomst in opname- en verblijfskosten 421 1.1. Het indienen van de aanvraag 422 1.2. De inhoud van de tussenkomst 422 1.3. De weerslag van de wijze van wonen 423 2. De (bijzondere) zorgverzekering 424 2.1. Het begrip De gerechtigden Het indienen van de aanvraag 424 2.2. De inhoud van de tussenkomst 425 Hoofdstuk 7. Kinderbijslag en gewaarborgde gezinsbijslag 429 1. De regeling 429 2. De toekenningsvoorwaarden 430 3. Het indienen van de aanvraag De bijzondere situaties 431 Hoofdstuk 8. Maatschappelijke hulp en maatschappelijke integratie 435 1. De toekenningsvoorwaarden 435 2. Het indienen van de aanvraag 437 3. De inhoud van de bijstand 438 4. Bijzondere vraagstellingen 440 Hoofdstuk 9. Bij wijze van besluit 443 DEEL 9. DE PROCEDUREREGELS 1. Algemeen: toepasselijke wettelijke bepalingen 449 1.1. Aanstelling van een lasthebber ad hoc 449 1.2. Geschillen tussen meerdere lasthebbers 449 1.3. Uitvoering van de lastgeving 449 1.4. Einde lastgeving 449 1.5. Aanstelling bewindvoerder 449 1.6. Incidenten tijdens het bewind 449 2. De aanstelling van een lasthebber ad hoc (art. 490/2, 1 BW) 450 3. Geschillen tussen meerdere lasthebbers (art. 490/2, 1 BW) 450 4. De uitvoering van de lastgeving (art. 490/1 BW) 450 4.1. Bevoegdheid 450 4.2. Wie kan het verzoek indienen? 450 4.3. Bijlagen bij het verzoekschrift 451 4.4. Vorm en inhoud van het verzoekschrift 451 4.5. Op te roepen partijen 451 4.6. Kennisgeving van de beschikking 451 4.7. Rechtsmiddelen 452 5. Einde van de lastgeving (art. 1446 Ger.W. 490/2, 2 BW) 452 5.1. Bevoegdheid 452 XI
5.2. Wie kan het verzoek indienen? 452 5.3. Vorm en inhoud van het verzoekschrift 452 5.4. Op te roepen partijen 452 5.5. Kennisgeving van de beschikking 453 5.6. Rechtsmiddelen 453 6. Toepassing van de rechterlijke beschermingsmaatregel (art. 1238 e.v. Ger.W.) 453 6.1. Bevoegdheid 453 6.2. Wie kan het verzoek indienen? 453 6.3. Vorm en inhoud van het verzoekschrift 454 6.4. Kosteloze rechtsbijstand 455 6.5. Verklaring van voorkeur / lastgevingsovereenkomst 456 6.6. De omstandige geneeskundige verklaring (art. 1241 Ger.W.) 456 6.7. De op te roepen partijen 457 6.8. De behandeling van de zaak 458 6.9. Kennisgeving van de beschikking 459 6.10. Rechtsmiddelen 459 7. De aanvragen op grond van artikel 1246 Ger.W. 460 7.1. Over welke aanvragen gaat het? 460 7.2. Bevoegdheid 460 7.3. Wie kan het verzoek indienen? 461 7.4. Bijlagen bij het verzoekschrift 461 7.5. Vorm en inhoud van het verzoekschrift 461 7.6. Op te roepen partijen 462 7.7. Kennisgeving van de beschikking 462 7.8. Rechtsmiddelen 462 8. De aanvragen op grond van artikel 1250 Ger.W. 462 8.1. Over welke aanvragen gaat het? 462 8.2. Bevoegdheid 463 8.3. Wie kan het verzoek indienen? 463 8.4. Bijlagen bij het verzoekschrift 463 8.5. Vorm en inhoud van het verzoekschrift 464 8.6. De op te roepen partijen 464 8.7. Kennisgeving van de beslissing 465 8.8. Rechtsmiddelen 465 9. De procedure geregeld in artikel 1252 Ger.W. 465 9.1. Over welke geschillen gaat het? 465 9.2. Bevoegdheid 465 9.3. Wie kan het verzoek indienen? 465 9.4. Bijlagen bij het verzoekschrift 466 9.5. Vorm en inhoud van het verzoekschrift 466 9.6. De op te roepen partijen 466 9.7. Kennisgeving van de beschikking 466 9.8. Rechtsmiddelen 466 10. Het administratief dossier (art. 1253 en 1253/1 Ger.W.) 467 10.1. Inhoud van het dossier 467 10.2. Inzage en afschrift van de stukken 467 DEEL 10. OVERGANGSBEPALINGEN 1. Samenvatting 473 XII Kluwer
2. Hoe wordt de nieuwe wet toegepast op de lopende procedures tot bescherming in een oud stelsel? 474 3. Hoe wordt de nieuwe wet toegepast op de oude onbekwaamheden vóór het verstrijken van de termijn van twee of vijf jaar? 475 4. Wat zal de (on)bekwaamheid zijn van de oude verlengde minderjarigen en van de personen met een gerechtelijk raadsman na het verstrijken van de termijn van vijf jaar? 476 5. Automatische uitdoving van de bijstand door een gerechtelijk raadsman 477 6. De speciale voorziening wat betreft de buitengerechtelijke bescherming 477 7. De speciale voorziening betreffende de internering 478 DEEL 11. MODELLEN 1. Inleiding 483 2. Model basisbeschikking rechterlijke bescherming 485 3. Bijstand Uitoefening van het bewind over de persoon Periodiek verslag 491 4. Bijstand Uitoefening van het bewind over de goederen Periodiek verslag 495 5. Vertegenwoordiging Uitoefening van het bewind over de persoon Eerste verslag 499 6. Vertegenwoordiging Uitoefening van het bewind over de goederen Eerste verslag 502 7. Vertegenwoordiging Uitoefening van het bewind over de persoon Periodiek verslag 507 8. Vertegenwoordiging Uitoefening van het bewind over de goederen Periodiek verslag 512 9. Verzoekschrift 527 10. Geneeskundige verklaring te voegen bij een verzoek 532 TREFWOORDENREGISTER 535 XIII